Pełny tekst orzeczenia

sygn. akt III AUa 42/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 marca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodnicząca – sędzia: Urszula Iwanowska (spr.)

Sędziowie: Barbara Białecka

Jolanta Hawryszko

po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2021 r., w S. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania M. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziałowi w W.

o kapitał początkowy

na skutek apelacji ubezpieczonej od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 listopada 2020 r., sygn. akt VI U 586/20

oddala apelację.

Barbara Białecka Urszula Iwanowska Jolanta Hawryszko

III A Ua 42/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 lutego 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. (...), ustalił M. S. wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. na kwotę 94.539,06 zł, a wraz z rekompensatą na kwotę 121.887,90 zł. Do obliczenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął 17 lat, 5 miesięcy i 2 dni okresów składkowych oraz 2 lata i 1 dzień okresów nieskładkowych, tj. łącznie 20 lat, 3 miesiące i 22 dni (w tym okres sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze 2 lat i 1 dnia), współczynnik proporcjonalny do – osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 71,26 % i średnie dalsze trwanie życia w wymiarze 209 miesięcy.

W odwołaniu od powyższej decyzji M. S. podniosła, że organ rentowy błędnie przyjął długość okresów składkowych. Zdaniem odwołującej jej okres składkowy wynosi 24 lata i 9 miesięcy, czyli 297 miesięcy, a nie jak przyjął ZUS - 209 miesięcy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Dodatkowo organ rentowy podniósł, że do ustalenia kapitału początkowego uwzględnił wszystkie udokumentowane polskie okresy ubezpieczenia M. S., przebyte do daty granicznej 31 grudnia 1998 r.

Wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2020 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

M. S. urodziła się w dniu (...)

W okresie od 18 września 1978 r. do 16 września 1984 r. M. S. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) (...) w S.. W trakcie tego zatrudnienia ubezpieczona w okresie od 16 września 1982 r. do 16 września 1984 r., przebywała na urlopie wychowawczym.

Od 17 września 1984 r. do 31 stycznia 2002 r. ubezpieczona pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) sp. z o.o. w Oddziale w S..

Po ustaleniu powyższego stanu faktycznego oraz na podstawie przepisów prawa niżej powołanych Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji podniósł, że w myśl art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2020 r., poz. 53; powoływana dalej jako: ustawa emerytalna), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w przepisie art. 174, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z przepisem art. 26 ust. 3.

Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy, czyli 1 styczeń 1999 r.

Przepis art. 174 ust. 1 i 2 cytowanej ustawy wskazuje, że przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy okresy składkowe, o których mowa w art. 6 i okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2. Okresami składkowymi są:

- okresy ubezpieczenia (art. 6 ust. 1 pkt 1),

- okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości okresowej m. in. w przepisach o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, w przepisach wymienionych w art. 195 pkt 1-4 i 8 (art. 6 ust. 1 pkt 2).

Zgodnie zaś z treścią art. 174 w związku z art. 117 ustawy emerytalnej okresy składkowe mogą być uwzględnione, jeżeli zostały udowodnione dokumentami (zaświadczeniami) lub wpisami w legitymacji ubezpieczeniowej bądź uznane orzeczeniem sądu. Z kolei art. 117 ust. 1 tej ustawy stanowi, że okresy składkowe, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2-9 i ust. 2 pkt 1 lit. b) -d), pkt 2 lit. d) i pkt 4-17, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7, oraz okresy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, mogą być uwzględnione, jeżeli zostały udowodnione dokumentami (zaświadczeniami) lub wpisami w legitymacji ubezpieczeniowej bądź uznane orzeczeniem sądu, z uwzględnieniem ust. 3 i 4.

Dalej sąd pierwszej instancji podniósł, że z § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń wynika, iż środkiem dowodowym, stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. Zaświadczenie zakładu pracy powinno w szczególności zawierać imię i nazwisko osoby, której dotyczy, datę podjęcia i ustania zatrudnienia oraz rodzaj wykonywanej czynności (§ 21 ust. 2).

Jednocześnie Sąd Okręgowy wyjaśnił, że postępowanie w sprawach o ustalenie wartości kapitału początkowego składa się z dwóch etapów. Postępowanie przed organem rentowym ma charakter administracyjnoprawny, w ramach wyznaczonych przez k.p.a. Organ rentowy ma zatem ograniczoną swobodę prowadzenia postępowania dowodowego. Przepisy proceduralne wskazują jakie środki dowodowe stanowią podstawę ustalenia konkretnych okoliczności.

Po wniesieniu odwołania od decyzji organu rentowego, zostaje wszczęte postępowanie sądowe prowadzone w oparciu o przepisy k.p.c. Podstawowym celem tego postępowania jest rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu okoliczności spornych. Według art. 473 k.p.c., w postępowaniu przed sądem nie stosuje się żadnych ograniczeń dowodowych. Wynika z tego, iż każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane i celowe. Sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r., III UZP 48/84, LEX nr 14630; wyrok tego Sądu z dnia 8 kwietnia 1999 r., OSNP 2000/11/439 i z dnia 2 lutego 1996 r., II URN 3/95).

Dalej sąd pierwszej instancji podniósł, że z ustalonego stanu faktycznego wynika, że M. S. - w okresie do 31 grudnia 1998 r. – udokumentowała łącznie 20 lat, 3 miesiące i 22 dni okresów ubezpieczenia, w tym okres sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze 2 lat i 1 dnia, przebyty od 16 września 1982 r. do 16 września 1984 r.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że odwołująca kwestionując długość przyjętego przez ZUS jej okresu składkowego i nieskładkowego, nie przedstawiła jednak ani w odwołaniu od skarżonej decyzji, ani też w toku niniejszego postępowania żadnych argumentów, który mogłyby prowadzić do wzruszenia dotychczasowych ustaleń organu rentowego, w zakresie wysokości kapitału początkowego odwołującej się, a w szczególności dotyczących przejętego przez organ rentowy okresu ubezpieczenia M. S.. W przedmiotowym postępowaniu odwołująca się nie przedstawiła w istocie żadnych dowodów, z których mogłoby wynikać, że długość okresów składkowych i nieskładkowych ustalona przez ZUS na dzień 1 stycznia 1999 r., jest w rzeczywistości wyższa i wynosi – jak twierdzi ubezpieczona – 24 lata i 9 miesięcy okresów ubezpieczenia w Polsce. Poza samym twierdzeniem odwołującej, że długość okresów ubezpieczenia przyjęta przez ZUS jest nieprawidłowa, M. S. nie przedstawiła żadnych dowodów (dokumentów, zeznań świadków), na poparcie swojego odwołania. W szczególności ubezpieczona nie wskazała, jakie ewentualnie okresy pominięte przez organ rentowy, winny być uznane jako okresy jej ubezpieczenia przebyte w Polsce do dnia 1 stycznia 1999 r.

Mając powyższe na względzie sąd pierwszej instancji uznał, że brak jest podstaw do przyjęcia innego niż ustalił to organ rentowy, okresu składkowego i nieskładkowego ubezpieczonej, przebytego w Polsce do dnia 1 stycznia 1999 r.

Reasumując, w ocenie tego Sądu organ rentowy w sposób prawidłowy ustalił wysokość kapitału początkowego ubezpieczonej. Sąd dokonał ustaleń faktycznych na podstawie dokumentów zgromadzonych w sprawie, których wiarygodności strony nie kwestionowały. Sąd dał wiarę tym dokumentom, nie znajdując żadnych podstaw do ich kwestionowania.

Wobec powyższego na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie ubezpieczonej.

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie w całości nie zgodziła się M. S., która w wywiedzionej apelacji wniosła o jego uchylenie w całości oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Odział w W.:

- jako niezgodnego ze stanem faktycznym poprzez pominięcie okresu zatrudnienia po dniu 31 stycznia 2002 r.

W uzasadnieniu skarżącą wniosła o przyjęcie do kapitału początkowego okresu jej zatrudnienia po 31 stycznia 2002 r. do 24 stycznia 2009 r., bowiem z treści skarżonego wyroku wynika, że zatrudnienie apelującej trwało do 17 września 2002 r. Natomiast apelująca po tym okresie byłam zatrudniona w:

- (...) w S. w okresie od 1 stycznia 2004 r. do 31 maja 2005 r.

- (...) (...) w okresie od 10 lipca 2006 r. do 9 stycznia 2007 r.

- (...) w okresie od 13 sierpnia 2007 r. do 24 stycznia 2009 r.

Zatem zatrudnienie ubezpieczonej trwało do 2009 roku.

Na potwierdzenie powyższego apelująca wniosła jako dowód w sprawie:

- kserokopie świadectw pracy w ilości 3 sztuk - oryginały zostały złożone w ZUS przy wniosku w sprawie o emeryturę.

- ksero legitymacji ubezpieczeniowej ze stosownymi pieczęciami potwierdzającymi faktyczny okres zatrudnienia.

Nadto odnośnie skarżonego wyroku apelująca wskazała, że odwołując się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., istotnie nie złożyła dowodów na podniesione w odwołaniu zarzuty, bowiem była przekonana, że doszło jedynie do zwykłej pomyłki, która w wyniku odwołania zostanie sprostowana w oparciu o złożone dowody w ZUS.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonej jest nieuzasadniona.

Sąd Apelacyjny w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktycznie i rozważania prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. W sprawie podkreślić należy, że stan faktyczny konieczny dla rozstrzygnięcia sprawy był niesporny, ponieważ dotyczył okresów ubezpieczenia, którymi legitymuje się M. S. do dnia 1 stycznia 1999 r. Sama ubezpieczona nie wskazuje innych okresów ubezpieczenia przed tym dniem, które nie byłyby uwzględnione przez organ rentowy czy sąd pierwszej instancji.

W odpowiedzi na apelację trzeba zaznaczyć, że decyzja z dnia 27 lutego 2020 r. dotyczyła ustalenia kapitału początkowego dla ubezpieczonej, a ustalenie to zamyka się datą 1 stycznia 1999 r. (w myśl art. 173 ust. 3 ustawy emerytalnej). Ubezpieczona nie podważa ustaleń odnośne przyjętych okresów ubezpieczenia jakimi legitymuje się do tego dnia. Natomiast skarżąca domaga się uwzględnienia do kapitału początkowego także okresów ubezpieczenia, które posiada po tym dniu.

W związku z tym przypomnieć należy, że podstawowym i zasadniczo jedynym warunkiem nabycia prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. jest osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego (60/65 lat). Zaś wysokość świadczeń emerytalnych dla tej grupy ubezpieczonych wyraźnie powiązano ze składką emerytalną zewidencjonowaną na kontach poszczególnych osób. Inaczej rzecz ujmując, w obecnie obowiązującym systemie emerytalnym to nie okresy ubezpieczenia (ich ilość czy długość), ale wysokość odprowadzonych składek na ubezpieczenia społeczne po dniu 31 grudnia 1998 r. ma wpływ na wysokość emerytury i to w sposób bezpośredni. Dlatego im więcej odprowadzonych składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowego tym wyższa wysokość otrzymywanego świadczenia emerytalnego. Zgodnie bowiem z art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185. W ten sposób została ustalona wysokość emerytury ubezpieczonej w decyzji z dnia 2 marca 2020 r. przy uwzględnieniu kapitału początkowego ustalonego w decyzji z dnia 27 lutego 2020 r.

Wobec powyższego trzeba ponownie wyjaśnić, że dla wysokość emerytury ubezpieczonej tylko okresy ubezpieczenia, którymi legitymuje się do dnia 31 grudnia 1998 r. i które mają wpływ na ustalenie wysokości kapitału początkowego – mają wpływ na ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego, zaś po tej dacie do ustalenia wysokości emerytury przyjmuje się odprowadzone składki. Zatem bezsporny fakt, że ubezpieczona legitymuje się okresami pracy także po dniu 31 grudnia 1998 r. ma wpływ na wysokość przyznanego jej świadczenia emerytalnego o tyle, o ile w okresach tych były odprowadzone składki na ubezpieczenie emerytalne. Skarżąca zaś nie kwestionuje wysokości zewidencjonowanych na jej koncie składek.

Uwzględniając powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację M. S. jako nieuzasadnioną.

Barbara Białecka Urszula Iwanowska Jolanta Hawryszko