Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 listopada 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SA Anna Michalik

Sędziowie: Sędzia SA Ewa Stryczyńska

Sędzia SO del. Dorota Szarek (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2020 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy M. Ż. (1)

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

o wysokość emerytury policyjnej

na skutek apelacji M. Ż. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 10 lipca 2020 r. sygn. akt XIII U 121/20

zmienia zaskarżony wyrok w całości i poprzedzającą go decyzję Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
i Administracji w W. z 15 listopada 2019 r. nr (...)
w ten sposób, że przyznaje M. Ż. (1) prawo do ustalenia wysokości emerytury z uwzględnieniem za okres urlopu wychowawczego uposażenia należnego na stanowisku zajmowanym bezpośrednio przed urlopem wychowawczym.

Ewa Stryczyńska Anna Michalik Dorota Szarek

Sygn. akt III AUa 872/20

UZASADNIENIE

Decyzją z 15 listopada 2019 r. nr (...) Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, na podstawie art. 5, 12, 13, 15d i 41 w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) (Dz.U. z 2019, poz. 288 ze zm.), po rozpoznaniu wniosku z 27 sierpnia 2019 r. ustalił M. Ż. (1) od 1 sierpnia 2019 r., tj. od miesiąca w którym zgłoszony został wniosek, prawo do emerytury i ustalił jej wysokość. Organ rentowy w uzasadnieniu wskazał, że podstawę wymiaru świadczenia stanowi kwota 5321,53 zł a wysokość emerytury stanowi 44,7% wymiaru tej podstawy, tj. 2382,45 zł. Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono wysługę lat w załączonym zestawieniu z 15 listopada 2019 r.

M. Ż. (2) zaskarżyła powyższą decyzję w całości tj. w zakresie w jakim wyliczono podstawę wymiaru emerytury oraz jej wysokość. Zdaniem odwołującej, organ rentowy naruszył art. 5 ust. 2 i 2 w zw. z art. 12 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 18c ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) (Dz.U. z 2019, poz. 288 ze zm.), poprzez niezasadne policzenie za okres przebywania na urlopie wychowawczym stawką 0 zł przy wynagrodzeniu przez przyjęcie braku wynagrodzenia na urlopie wychowawczym w tym okresie i przez to zaniżenie wysokości średniego uposażenia odwołującej się z ostatnich 10 lat obliczonego na podstawie art. 5 ust. 2 ww. ustawy, co w efekcie zaniżyło wysokość przyznanej emerytury.
W związku z powyższym, odwołująca wniosła o zmianę decyzji poprzez ustalenie na nowo wysokości przyznanej emerytury. W ocenie odwołującej, organ rentowy winien był doliczyć do podstawy wymiaru emerytury uposażenie w okresie urlopu wychowawczego, na którym odwołująca przebywała od 29 lipca 2004 r. do 28 lipca 2007 r. z uwagi na nowe brzmienie art. 5 ust. 4 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) które jest spójne z przepisami dotyczącymi emerytur powszechnych. Odwołująca się podniosła, że od 1 stycznia 1999 r. istnieje obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe za pracowników przebywających na urlopie wychowawczym, którzy nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych. Okres urlopu wychowawczego zaliczany jest jako okres składkowy.

W odpowiedzi na odwołanie Dyrektor ZER popierał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 10 lipca 2020 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie M. Ż. (1) oraz zasądził od niej na rzecz Dyrektora Zakładu Emerytalno – Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższy wyrok Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:
Odwołująca się w dniu 27 sierpnia 2019 r. wniosła o przyznanie prawa do emerytury policyjnej. Od 1 sierpnia 2000 r. do 28 lutego 2017 r. odwołująca się pełniła służbę w (...), natomiast od 1 marca 2017 r. do 31 maja 2017 r. w (...).

Od 11 czerwca 2001 r. do 28 lipca 2004 r. odwołująca pełniła służbę przy realizacji zadań policyjnych określonych odpowiednio w ustawie z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej, zaś od 30 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2010 r. odwołująca pełniła służbę przy realizacji zadań policyjnych określonych w ustawach z 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej oraz z 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej.

W okresie od 29 lipca 2004 r. do 28 lipca 2007 r. odwołująca się przebywała na urlopie wychowawczym i w tym czasie kwota uposażenia odwołującej wynosiła 0 zł.

Odwołująca została zwolniona ze służby 31 maja 2017 r. Kwota przeciętnego uposażenia w służbie na dzień zwolnienia wynosiła 5808,90 zł, wskaźnik wwpw 91,61%, a kwota podstawy wymiaru świadczenia 5321,53 zł.

Zaskarżoną decyzją z 15 listopada 2019 r. nr (...) Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ustalił odwołującej prawo do emerytury i ustalił jej wysokość od 1 sierpnia 2019 r. tj. od miesiąca, w którym został zgłoszony wniosek. Organ rentowy w uzasadnieniu wskazał, że podstawę wymiaru świadczenia stanowi kwota 5321,53 zł, wysokość emerytury stanowi 44,7% wymiaru tej podstawy tj. 2382,45 zł. Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono wysługę lat w załączonym zestawieniu z 15 listopada 2019 r. Do wyliczenia uposażenia uwzględniono następujące okresy: od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2007 r.; od 1 stycznia 2008 r. do 31 grudnia 2008 r.; od 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2009 r.; od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2010 r.; od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2011 r.; od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.; od 1 stycznia 201g3 r. do 31 rudnia 2013 r.; od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r.; od 1 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. i od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r.

Powyższe ustalenia Sąd I instancji dokonał na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy i aktach rentowych. W ocenie Sądu I instancji dokumenty znajdujące się w aktach sprawy są autentyczne, a ich treść nie budziła wątpliwości, ponadto nie były one kwestionowane przez żadną ze stron. Z uwagi na spór co do prawa, Sąd uznał, że nie było konieczności zarządzania dowodu z przesłuchania stron a też konieczności wydawania postanowienia dowodowego co do zebranego materiału dowodowego z uwagi na treść art. 243 ² k.p.c.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego, Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 148 ¹ § 1 k.p.c. Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna, mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne.

W odniesieniu do argumentacji prawnej, Sąd Okręgowy podniósł, iż odwołanie M. Ż. (2) należało rozpoznać w świetle art. 5 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) (Dz.U. z 2019, poz. 288 ze zm.).

Zgodnie z przytoczonym przepisem podstawę wymiaru emerytury lub renty inwalidzkiej stanowi uposażenie należne funkcjonariuszowi na ostatnio zajmowanym stanowisku, z zastrzeżeniem ust. 2-4 i art. 33b (ust. 1). Podstawę wymiaru emerytury funkcjonariusza Straży Marszałkowskiej, Służby Celnej lub Służby Celno-Skarbowej stanowi średnie uposażenie lub wynagrodzenie należne przez okres kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez funkcjonariusza. Przepisy art. 18f ust. 2, 3 i 5 stosuje się odpowiednio (1a). Podstawę wymiaru renty inwalidzkiej dla funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej w służbie kandydackiej stanowi odpowiednie uposażenie zasadnicze przewidziane dla najniższego stanowiska służbowego wraz z dodatkiem za posiadany stopień, z miesiąca, w którym nastąpiło zwolnienie funkcjonariusza ze służby (ust. 2). Jeżeli w okresie między zwolnieniem ze służby funkcjonariusza a ustaleniem prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej przypadały waloryzacje emerytur i rent inwalidzkich, podstawę wymiaru tych świadczeń podwyższa się wskaźnikami wszystkich kolejnych waloryzacji przypadających w tym okresie (ust. 3). Przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury lub renty inwalidzkiej nie uwzględnia się zmniejszenia wysokości uposażenia, o którym mowa w ust. 1 i 1a, w związku z przebywaniem na zwolnieniu lekarskim, urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie rodzicielskim oraz urlopie wychowawczym (ust. 4).

Podstawę wymiaru emerytury funkcjonariusza Służby Celnej lub funkcjonariusza Służby Celno-Skarbowej stanowi średnie uposażenie należne funkcjonariuszowi przez okres kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez funkcjonariusza (art. 5 ust. 1a ustawy zaopatrzeniowej). Jeżeli funkcjonariusz nie wskaże takiego okresu, do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjmowany będzie okres kolejnych 10 lat kalendarzowych poprzedzających rok zwolnienia ze służby. Za uposażenie należne przyjmuje się uposażenie zasadnicze wraz z dodatkami
o charakterze stałym i nagrodą roczną, należne funkcjonariuszowi, stosownie do przepisów
o uposażeniu i nagrodach funkcjonariuszy (art. 3 ust. 1 pkt 8 ustawy zaopatrzeniowej).

Sad Okręgowy wskazał, że od 1 lipca 2019 r. przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury policyjnej funkcjonariusza Służby Celnej i Służby Celno-Skarbowej, nie uwzględnia się zmniejszenia wysokości uposażenia, w związku z przebywaniem na zwolnieniu lekarskim, urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie rodzicielskim.

W dalszej kolejności Sąd Okręgowy zauważył, że jeżeli podstawę wymiaru emerytury funkcjonariusza Służby Celnej i Służby Celno-Skarbowej, ustalono na podstawie kwot uposażeń, których wysokość została zmniejszona, w związku z przebywaniem na zwolnieniu lekarskim, urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie rodzicielskim, na wniosek zainteresowanego złożony w organie emerytalnym, po przedstawieniu „Zaświadczenia o uposażeniu i nagrodzie rocznej dla celów emerytalnych z kolejnych 10 lat kalendarzowych”,
w którym wykazane zostaną te należności w niezmniejszonej wysokości, podstawa wymiaru emerytury może zostać ponownie ustalona od miesiąca złożenia wniosku, nie wcześniej jednak niż od 1 lipca 2019 r. oraz nie wcześniej niż od nabycia prawa do emerytury.

W związku z uchyleniem art. 18f ust. 4 ustawy zaopatrzeniowej, począwszy od 1 lipca 2019 r. podstawę wymiaru emerytury policyjnej dla funkcjonariuszy Służby Celnej i Służby Celno-Skarbowej stanowi iloczyn wskaźnika wysokości podstawy wymiaru i kwoty przeciętnego miesięcznego uposażenia obowiązującej w dniu zwolnienia funkcjonariusza ze służby.

Sąd Okręgowy zauważył, że powyższa reguła ma zastosowanie jedynie do funkcjonariuszy Służby Celnej i Służby Celno – Skarbowej, jako objętych systemem szczególnym z ustawy zaopatrzeniowej z 18 lutego 1994 r. Wobec powyższego, wszelkie inne reguły wynikające z systemu zabezpieczenia społecznego nie mają zastosowania do wyżej wymienionych kategorii osób ubiegających się o emeryturę. Zdaniem Sądu I instancji, powoływanie się przez odwołującą do powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych a w szczególności na powszechny obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe za pracowników przebywających na urlopie wychowawczym nie może odnieść zamierzonego skutku.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach u rentach z FUS (zwanej ustawą emerytalną), okresami nieskładkowymi są przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, ale reguła ta nie dotyczy systemu szczególnego obejmującego funkcjonariuszy Służby Celnej i Służby Celno-Skarbowej. Sąd I instancji powołując się na orzecznictwo Sąd Najwyższego wskazał, że o tym, że nie należy łączyć ze sobą dwóch systemów, tj. powszechnego z systemem regulującym ww. funkcjonariuszy, stanowi art. 5 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Powołany przepis art. 5 ust. 2a ww. ustawy ma jednoznaczną i klarowną treść, w związku z tym jego wykładnia nie może nasuwać jakichkolwiek wątpliwości. Jeżeli więc funkcjonariusz Policji ma ustalone prawo do świadczenia pieniężnego z zaopatrzenia emerytalnego z tytułu odbycia owej służby, to okresu tej służby nie można uwzględnić mu ani przy ustalaniu prawa do emerytury i renty określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz w ustawach, do których ta ostatnia ustawa emerytalna odsyła, ani też przy ustalaniu wysokości któregokolwiek z tych świadczeń.

W ocenie Sądu I instancji, w sytuacji odwołującej się, okres urlopu wychowawczego jest zaprzeczeniem pełnienia służby w organach bezpieczeństwa państwa co powoduje obniżenie wysokości emerytury policyjnej. Powołując się na orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie, Sąd Okręgowy podniósł, że wprawdzie w wymienionym okresie, tj. od 29 lipca 2004 r. do 28 lipca 2007 r., odwołująca pozostawała formalnie funkcjonariuszem określonej jednostki bezpieczeństwa państwa, ale nie może budzić najmniejszych wątpliwości fakt, że korzystając z urlopu wychowawczego nie wykonywała obowiązków przypisanych do jej służbowego stanowiska i tym samym nie pełniła służby w organach bezpieczeństwa państwa.

Nadto Sąd Okręgowy wskazał, że w myśl § 14 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 grudnia 2018 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji (…) (Dz.U. z 2018, poz. 2373), środkiem dowodowym potwierdzającym wysokość uposażenia dla celów emerytalnych,
o którym mowa w art. 5 ust. 1a lub art. 18f ustawy, jest zaświadczenie o uposażeniu i nagrodzie rocznej dla celów emerytalnych z kolejnych 10 lat kalendarzowych wystawione przez organy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej lub Krajowej Administracji Skarbowej, właściwe ze względu na ostatnie miejsce pełnienia służby przez funkcjonariusza.

W niniejszej sprawie w zaświadczeniu z 7 listopada 2019 r. za okres przebywania na urlopie wychowawczym przyjęto zerowe uposażenie. Ponadto, zgodnie z art. 214 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, do funkcjonariusza stosuje się przepisy Kodeksu Pracy, dotyczące uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, chyba że przepisy ustawy są korzystniejsze. Z uwagi na to, że ww. ustawa nie zawiera w tym zakresie właściwych przepisów, należy odwołać się do ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Należy zauważyć, że ubezpieczony przebywający na urlopie wychowawczym co do zasady, poza wyjątkami z art. 29 ust. 1 ww. ustawy, nie otrzymuje zasiłku macierzyńskiego ani wynagrodzenia za okres przebywania na urlopie wychowawczym. W tym też okresie funkcjonariusz Służby Celnej i Służby Celno- Skarbowej otrzymuje uposażenie zerowe.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy oddalił odwołanie, o czym orzekł na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c.

Od powyższego wyroku apelację wniosła odwołująca się. Zaskarżając wyrok w całości zarzuciła Sądowi Okręgowemu:

- obrazę przepisu art. 5 ust. 1a i ust. 4 w zw. z art. 12 ust. 2 i art. 18c ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (tj. Dz. U. 2020 poz. 723) poprzez błędne uznanie przez Sąd, iż zaskarżona decyzja Dyrektora ZER traktująca okresy jej urlopu wychowawczego jako okresu z wypłatą na poziomie zero złotych jest prawidłowa, w sytuacji gdy tak nie jest i w ten sposób zaniżono jej należne świadczenie emerytalne,

- błędną ocenę dowodów zebranych w sprawie (w tym zwłaszcza dokumentu: zaświadczenie o uposażeniu i nagrodzie rocznej dla celów emerytalnych z kolejnych 10 lat kalendarzowych) i jednoczesnego zastosowania przez sąd aktu prawnego niższego rzędu (rozporządzenia Ministra MSWiA z 7 grudnia 2018 r.) ponad ustawę o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) przez fakt, iż Sąd przyjął iż skoro zaświadczenie Dyrektora Izby Administracji w zakresie wysokości jej dochodów na urlopie wychowawczym wskazuje kwotę zero złotych, to Dyrektor ZER prawidłowo obliczył wysokość emerytury, w sytuacji gdy Dyrektora ZER obowiązywała ustawa art. 5 ust 4 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji(...) który wprost stanowi, iż przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury lub renty inwalidzkiej nie uwzględnia się zmniejszenia wysokości uposażenia, o którym mowa w ust. 1 i 1a, w związku z przebywaniem na zwolnieniu lekarskim, urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie rodzicielskim oraz urlopie wychowawczym.

Niezależnie od powyższych zarzutów odwołująca się wskazała, że liczenie jej jako kobiecie - funkcjonariuszowi (...)(w domyśle – okresu przebywania na urlopie wychowawczym do celów wyliczenia emerytury tak jak uważa organ rentowy) jest naruszeniem zasady równości wyrażonym w Konstytucji (art. 32 ust.1), a też jest naruszeniem przepisów Unii Europejskiej - dyrektywy 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy. Odwołująca się wskazała, że ze służb mundurowych przykładowo funkcjonariuszkom Policji nie liczy się okresu urlopu wychowawczego jako okresu z zarobkami „zero złotych” do celów emerytalnych, tak samo jak nie liczy się tego okresu w ten sposób osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Inna pozycja prawna funkcjonariuszek (...) jawi się jako ewidentna ich dyskryminacja.

W związku z powyższymi zarzutami odwołująca się wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie jej odwołania oraz nakazanie Dyrektorowi ZER aby ponownie przeliczył wysokość jej emerytury.

Organ rentowy nie wniósł odpowiedzi na apelację.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja jest zasadna i dlatego należało zmienić zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję organu rentowego.

Stosownie do art. 382 k.p.c. Sąd Apelacyjny, jako Sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Powyższe jest wyrazem przyjęcia przez ustawodawcę systemu apelacji pełnej, w której sąd drugiej instancji jest sądem merytorycznie rozpoznającym sprawę. Dokonuje własnych ustaleń faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia i dokonuje oceny materiału dowodowego zebranego w postępowaniu sądowym w obu instancjach. Przyjęte jest, że sąd drugiej instancji może przyjąć ustalenia za własne lub zmienić ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku sądu pierwszej instancji nawet bez przeprowadzenia postępowania dowodowego uzasadniającego odmienne ustalenia, chyba że szczególne okoliczności wymagają ponowienia lub uzupełnienia tego postępowania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2020 r., I CSK 637/19).

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia dotyczące stanu faktycznego poczynione przez Sąd pierwszej instancji i przyjmuje je za własne, czyniąc je podstawą własnego rozstrzygnięcia stosownie do art. 387 § 2 ¹ k.p.c. Dodatkowo uzupełnia te ustalenia poprzez wskazanie, że:

- do obliczenia wysokości emerytury odwołującej się został przyjęty okres od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2016 r. i że w tym okresie odwołująca przebywała na urlopie wychowawczym od 1 stycznia 2007 r. do 28 lipca 2007 r.,

- Izba Administracji Skarbowej w K. w zaświadczeniu z 3 października 2019 r.
o uposażeniu i nagrodzie rocznej dla celów emerytalnych z kolejnych 10 lat kalendarzowych, okres przebywania przez odwołującą się na urlopie wychowawczym potraktowała jako okres, za który przysługuje odwołującej się uposażenie zasadnicze,

- kolejne zaświadczenie z 7 listopada 2019 r. Izba Administracji Skarbowej w K. wydała na polecenie organu rentowego (pismo z 23 października 2019 r.). W nowym zaświadczeniu za okres urlopu wychowawczego odwołującej się wskazano uposażenie w kwocie 0 złotych. W wyniku tego łączna kwota uposażenia należnego odwołującej się w 2007 r. uległa zmniejszeniu z 29 222,22 zł do 12 350,76 zł.

Powyższe dodatkowe ustalenia były niezbędne by wskazać istotę sporu, którą była kwestia ustalenia prawidłowej podstawy do obliczenia świadczenia emerytalnego odwołującej się za okres 1 stycznia 2007 r. do 28 lipca 2007 r.

Tak ustalony stan faktyczny zasługiwał na odmienną ocenę prawną od dokonanej przez Sąd I instancji.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 473 § 1 k.p.c. w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się żadnych ograniczeń dowodowych, co oznacza, że każdy fakt może być dowodzony za pomocą wszelkich środków, których dopuszczenie sąd rozpoznający sprawę uzna za celowe, albowiem po wniesieniu odwołania nie mają zastosowania ograniczenia dowodowe, którymi związany jest organ rentowy.

Zgodnie z § 14 ust 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 grudnia 2018 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji (…) (Dz.U. z 2018, poz. 2373) środkiem dowodowym potwierdzającym wysokość uposażenia dla celów emerytalnych, o którym mowa w art. 5 ust. 1a lub art. 18f ustawy zaopatrzeniowej, jest zaświadczenie o uposażeniu i nagrodzie rocznej dla celów emerytalnych z kolejnych 10 lat kalendarzowych wystawione przez organy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej lub Krajowej Administracji Skarbowej, właściwe ze względu na ostatnie miejsce pełnienia służby przez funkcjonariusza.

Należy jednak mieć na uwadze to, że w postępowaniu przed sądem powszechnym zaświadczenie to podlega ocenie jak każdy dowód w sprawie cywilnej.

Z powyższego wynika, że Sąd I instancji nie był związany treścią zaświadczenia Izby Administracji Skarbowej w K. z 7 listopada 2019 r. i rozpoznając przedmiotową sprawę winien był w pierwszej kolejności zastosować przepis art. 5 ust. 4 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) z 18 lutego 1994 r.

Wobec tego Sąd Apelacyjny za uzasadniony uznał zarzut apelacji dotyczący błędnego przyjęcia przez Sąd I instancji, że nie podlega weryfikacji zaświadczenie o uposażeniu i nagrodzie rocznej dla celów emerytalnych stanowiące podstawę do ustalenia wysokości emerytury odwołującej się i w konsekwencji zastosowanie przez Sąd I instancji aktu prawnego niższego rzędu (rozporządzenia Ministra MSWiA z 7 grudnia 2018 r.) ponad ustawę o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...).

W konsekwencji Sąd Apelacyjny za uzasadniony uznał również zarzut odwołującej się co do wadliwej wykładni dokonanej przez Sąd I instancji art. 5 ust. 1a i ust. 4 w zw. z art. 12 ust. 2 i art. 18 c ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) (Dz.U. z 2019, poz. 288 ze zm.), polegającej na uznaniu, że prawidłowa jest zaskarżona decyzja organu rentowego w której przyjęto, że za okres przypadający w 2007 r., podczas którego odwołująca się korzystała z urlopu wychowawczego należnym jej uposażeniem jest uposażenie zerowe, co skutkowało zaniżeniem odwołującej się świadczenia emerytalnego.

Prawidłowa wykładnia art. 5 ust. 1a i ust. 4 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji prowadzi do wniosku, że za okres od 1 stycznia 2007 r. do 28 lipca 2007 r. należało przyjąć do obliczenia wysokości emerytury odwołującej się kwotę uposażenia jaką otrzymywała przed urlopem wychowawczym.

Stosownie do art. 5 ust. 1a ww. ustawy zaopatrzeniowej, podstawę wymiaru emerytury funkcjonariusza Służby Celnej lub Służby Celno – Skarbowej stanowi średnie uposażenie lub wynagrodzenie należne przez okres kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez funkcjonariusza. Przepisy art. 18f ust. 2, 3 i 5 stosuje się odpowiednio.

Zgodnie z ust. 4 przytoczonego przepisu, przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury lub renty inwalidzkiej nie uwzględnia się zmniejszenia wysokości uposażenia, o którym mowa w ust. 1 i 1a, w związku z przebywaniem na zwolnieniu lekarskim, urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie rodzicielskim oraz urlopie wychowawczym.

Za uposażenie należne, w myśl art. 3 ust. 1 pkt 8 ustawy zaopatrzeniowej, przyjmuje się uposażenie zasadnicze wraz z dodatkami o charakterze stałym i nagrodą roczną, należne funkcjonariuszowi stosownie do przepisów o uposażeniu i nagrodach funkcjonariuszy.

Brzmienie przytoczonego powyżej art. 5 ust. 4 ww. ustawy obowiązuje od 1 lipca 2019 r. na mocy nowelizacji ustawy zaopatrzeniowej. Wobec tego, że odwołująca się wystąpiła z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury 27 sierpnia 2019 r. to do obliczenia tego świadczenia ma zastosowanie powyższy art. 5 ust. 4 ww. ustawy. Przepis ten wprost stanowi, iż przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury lub renty inwalidzkiej nie uwzględnia się zmniejszenia wysokości uposażenia, o którym mowa w ust. 1 i 1a, w związku z przebywaniem na zwolnieniu lekarskim, urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie rodzicielskim oraz urlopie wychowawczym. Zatem organ rentowy, ustalając podstawę wymiaru emerytury odwołującej się nie miał podstaw by dokonać zmniejszenia wysokości uposażenia za okres, kiedy przebywała na urlopie wychowawczym, który przypadał w latach będących podstawą do wyliczenia wymiaru jej emerytury.

Nie ma przy tym znaczenia, że w okresie urlopu wychowawczego funkcjonariusz nie pobiera uposażenia, skoro przepis art. 5 ust. 4 ustawy zaopatrzeniowej wskazuje, że za ten okres do obliczenia podstawy wymiaru świadczenia obowiązuje szczególna regulacja.

Na uwagę zasługuje to, że ustalenie nowego brzmienia art. 5 ust. 4 od 1 lipca 2019 r. miało na celu zmianę stanu prawnego, w którym funkcjonariusze Służby Celnej i Celno – Skarbowej znajdują się w mniej korzystnej sytuacji w stosunku do funkcjonariuszy innych służb mundurowych.

Wskazuje na to uzasadnienie z 5 lipca 2019 r. do projektu ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) z 18 lutego 1994 r. (druk sejmowy nr (...)), że nowe brzmienie przepisu art. 5 ust. 4 powinno wejść w życie po to by nastąpiło zrównanie sytuacji funkcjonariuszy Służby Celnej i Celno – Skarbowej z pozostałymi funkcjonariuszami służb mundurowych.

Biorąc pod uwagę powyższe, zdaniem Sądu Apelacyjnego nie ma wątpliwości co do tego, że zmiana w brzmieniu ust. 4 art. 5 ustawy zaopatrzeniowej miała na celu przyznanie funkcjonariuszom Służby Celnej i Służby Celno-Skarbowej prawa do wyliczenia podstawy wymiaru emerytury bez zmniejszania wysokości uposażenia w związku z przebywaniem również na urlopie wychowawczym.

Wobec tego, Sąd Apelacyjny uznał, że odwołującej się przysługuje prawo do ustalenia wysokości emerytury z uwzględnieniem - za okres przypadający w 2007 r. podczas którego odwołująca się korzystała z urlopu wychowawczego (który przypadał w latach stanowiących podstawę obliczenia wysokości emerytury) - uposażenia należnego na stanowisku zajmowanym bezpośrednio przed tym urlopem.

Powyższe skutkowało zmianą przez Sąd Apelacyjny zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego i poprzedzającej go decyzji organu rentowego na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Ewa Stryczyńska Anna Michalik Dorota Szarek