Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 grudnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 2017 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa B. K.

przeciwko J. M., W. J., M. B., P. T. (1) i W. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego J. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 8 grudnia 2016 r., sygn. akt I C 417/15,

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od pozwanego J. M. na rzecz powoda 4 050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt IACa 668/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 8 grudnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Częstochowie zasądził solidarnie od pozwanych J. M., W. J., M. B., P. T. (1) i W. K. na rzecz powoda 100.000zł wraz ustawowymi odsetkami od dnia 25 sierpnia 2012 r.,
w pozostałej części powództwo oddalił oraz zasądził od pozwanych na rzecz powoda solidarnie kwotę 8.617 zł tytułem kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie to zapadło w następującym stanie faktycznym:

W dniu 20.08. 2002 roku Sąd Okręgowy w(...)w sprawie z powództwa Rafinerii (...) S.A. z siedzibą w G. sygnatura akt IX GC 1341/01
w wyroku końcowym zasądził solidarnie od J. M., W. J., M. B., P. T. (1), W. K. i K. N. oraz (...) sp. z o.o. w R. kwotę 1 000 000 zloty należności głównej i 60 600 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Zabezpieczeniem porozumienia handlowego zawartego pomiędzy Rafinerią (...) S.A.
w G., a spółką cywilną (...), W. J., P. T. (1), M. B., W. K., K. N. był wystawiony przez pozwanych weksel in blanco. Na podstawie weksla zasądzone zostało roszczenie w sprawie IX GC 1341/01 Sądu Okręgowego w Krakowie. Przedmiotowa wierzytelność stwierdzona wyrokiem z została zbyta na rzecz (...) SA z siedzibą w C. z umową z dnia 24 lipca 2002 roku. W dniu 2 sierpnia 2002 roku (...) sp. z o.o. w R. nabyła od (...) S.A.
z siedzibą w C. całą wierzytelność wynikającą z wyżej wymienionego wyroku. Nabycie przedmiotowej wierzytelności nastąpiło przez zbycie wierzytelności przysługującej spółce (...) z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R. w stosunku do (...) w C. w wysokości 1 232 668,15zł w na rzecz (...) S.A. z siedzibą w C.. W wyniku umowy zamiany z dnia 26 czerwca 2003 roku (...) S.A. z siedzibą
w C. nabyła przysługującą spółce (...) z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R. wierzytelność w wysokości 700 000 zł w stosunku do J. M., W. J., M. B., P. T. (1), W. K., K. N..
Powód B. K. wierzytelność wynikającą z w/w wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie sygn. akt XI GC 1341/01 nabył na podstawie porozumienia zawartego w dniu 5 sierpnia 2003 roku z firmą (...) S.A.
z siedzibą w C.. W dniu 20 września 2005 roku na posiedzeniu jawnym w sprawie o zawezwanie do próby ugodowej sygn. akt XV Co 4425/05
z wniosku powoda przeciwko wszystkim pozwanym nie doszło do zawarcia ugody. J. M., W. J., M. B., P. T. (1) oświadczyli, że nie widzą możliwości zawarcia ugody z uwagi na ich trudną sytuację finansową. W dniu 24 maja 2007 roku Sąd Rejonowy w (...)
w sprawie XII C 488 / 06 oddalił powództwo o zapłatę kwoty 5000 zł z powództwa B. K. przeciwko wszystkim pozwanym. Spór dotyczy części roszczenia wynikającego z nabycia przez powoda wierzytelności w stosunku do pozwanych od (...) SA z siedzibą w C.. W sprawie nie zostało sporządzone uzasadnienie wyroku. W dniu 4 listopada 2008 roku Sąd Okręgowy
w C. w sprawie VI Ca 48/ 08 z powództwa B. K. przeciwko pozwanym o zapłatę kwoty 10 500 zł zmienił wyrok Sądu Rejonowego w Częstochowie w sprawie IC21/08 z dnia 24 lipca 2008 roku oddalający powództwo i zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 10 500 zł
z odsetkami i kosztami procesu. Spór dotyczył kolejnej części roszczenia wynikającego z nabycia przez powoda wierzytelności w stosunku do pozwanych od (...) S.A. z siedzibą w C.. W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Okręgowy odniósł się do umowy z dnia 2 sierpnia 2002 roku o zbycie wierzytelności przysługującej spółce z o.o. (...) z siedzibą w R.
w stosunku do (...) SA w C. w wysokości 1 232 868, 15 zł na rzecz (...) S.A. z siedzibą w C., uznając skuteczność prawną zawartej umowy.

Przy ponownym wezwaniu do próby ugodowej na posiedzeniu 1 października 2010 roku w sprawie o sygnaturze XV Co 1723/10 J. M. W. K., P. T. (1) oświadczyli, że nie widzą możliwości zawarcia ugody.
W dniu 10 lipca 2012 roku w sprawie IC 131/ 12 Sąd Okręgowy
w C. wyrokiem zaocznym zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 100 000 zł. Spór dotyczył tak jak poprzednie spory sądowe wierzytelności wybijającej się z nabytej przez powoda od (...) SA z siedzibą
w C., wyrok zaoczny uprawomocnił się 9 sierpnia 2012 roku. Na kolejnym posiedzeniu w dniu 9 października 2013 roku w sprawie XV Co 5766/13 J. M., W. J., W. K. i P. T. (2) oświadczyli, że nie uznają roszczenie i nie widzą możliwości zawarcia ugody.

Stan faktyczny sąd pierwszej instancji ustalił na podstawie akt postępowania Sądu Rejonowego w Częstochowie IC 21/08 : porozumienia
z 5 sierpnia 2003 roku, umowy przelewu wierzytelności z dnia 24 lipca 2002 roku, umowy przelewu wierzytelności z 2 sierpnia 2002 roku, umowy zamiany
z 20.06. 2003 roku, protokołu posiedzenia z dnia 20 września 2005 roku, wyroku Sądu Okręgowego z dnia 3 listopada 2008 roku z uzasadnieniem,
akt postępowania w sprawie IX GC 1341/01 Sądu Okręgowego w (...): wyroku częściowego i końcowego, akt IC 131/12 Sądu Okręgowego
w C., akt XIIC 488/06, VI Ca 648/08, akt XV Co11723/10,
XV Co 11723 /10. Prawdziwości dokumentów prywatnych i urzędowych żadna ze stron nie kwestionowała.

W ocenie sądu pierwszej instancji powództwo było zasadne, a zarzuty podnoszone przez pozwanego J. M. są nieuzasadnione. (...) spółki cywilnej T. w spółkę jawną nie wywołuje skutków prawnych wobec powoda bowiem spółka cywilna jest umową wspólników, którzy za zobowiązania odpowiadają solidarnie. Zarzut przedawnienia roszczenia zasługuje na uwzględnienie tylko częściowo i tylko w zakresie żądania ustawowych odsetek. Roszczenie powodach jako stwierdzone prawomocnym wyrokiem przedawnia się z upływem lat 10, bieg terminu przedawnienia został przerwany wezwaniem do prób ugodowych, zatem termin przedawnienia upłynął jedynie częściowo, tylko co do odsetek i co do tej części sąd pierwszej instancji powództwo oddalił. Chybione są zdaniem sądu pierwszej instancji zarzuty nieistnienia wierzytelności bowiem w wyniku przelewu na nabywcę przeszedł ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi. Podkreślił też sąd pierwszej instancji, że ten zarzut jest tożsamy z zarzutem podniesionym
w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego
w C. z dnia 3 listopada 2008 roku w sprawie VI Ca 648/08. Zdaniem sądu pierwszej instancji wierzytelność nie została zapłacona przez pozwanych, nie toczy się żadne inne postępowanie sądowe, w związku z tym wszystkie czynności prawne opisane w stanie faktycznym spełniają warunki określone
w przepisie art. 509 k.c., dlatego powód skutecznie nabył wierzytelność wynikającą z wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z 28 marca 2002 roku i może dochodzić zapłaty kolejnej części w wysokości 100 000 zł.

W stosunku do pozwanych W. J., M. B., P. T. (1) i W. K. wyrok ten jest wyrokiem zaocznym na mocy art. 339 § 1 k.p.c.

O kosztach orzeczono na mocy art. 98 k.p.c.

Od wyroku wniósł apelacji pozwany J. M. , zaskarżył wyrok
w całości, wyrokowi zarzucił:

-naruszenie prawa materialnego to jest artykułu 123 § 1 pkt 2 kc przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na niewłaściwym przyjęciu, że twierdzenie pozwanych podczas posiedzenia ugodowego w dniu 20 września 2005 roku w sprawie 1XVCo 4425/05, że nie widzą możliwości zawarcia ugody
z uwagi na ich trudną sytuację finansową stanowi uznanie długu
i w konsekwencji ustalenie, że czynność ta przerwała bieg przedawnienia roszczenia powoda, podczas gdy uznanie roszczenia w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 2 k.c. wymaga wyraźnego oświadczenia woli lub też innego jednoznacznego zachowania się dłużnika wobec wierzyciela, z którego wynika, że dłużnik uznaje roszczenie za istniejące, natomiast w niniejszym przypadku ww. oświadczenie pozwanych nie nosiło tych cech,

- naruszenie prawa materialnego to jest art. 123 § 1 pkt 1 k.c. w związku z art.
5 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że w stanie faktycznym niniejszej sprawy w drugie i kolejne zawezwanie do próby ugodowej przerywały bieg przedawnienia roszczenia powoda, podczas gdy materiał dowodowy, w tym pozwy składane przez powoda w celu częściowego dochodzenia roszczeń świadczą o braku zamiaru bezpośredniego dochodzenia roszczenia przed sądem w wyniku złożenia kolejnych wniosków o zawezwanie do próby ugodowego zakończenia sprawy,

- sprzeczność ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia polegającego na

a)bezpodstawnym przyjęciu, że nastąpiło przerwanie dziesięcioletniego terminu przedawnienia roszczenia w dniu 20 września 2005 roku, to jest w dniu posiedzenia sądu w sprawie XVCo 4425/05, podczas gdy przerwanie terminu przedawnienia nastąpiło w dniu złożenia przez powoda do sądu wniosku
o zawezwanie do próby ugodowej to jest w dniu 13 lipca 2005 roku,
a w konsekwencji brak uwzględnienia zarzutu przedawnienia roszczenia podnoszonego przez pozwanego w toku procesu,

b)bezzasadnym przyjęciu istnienia wierzytelności dochodzonej pozwem, podczas gdy powód mimo ciążącego na nim ciężaru dowodu nie wykazał istnienia roszczenia regresowego wobec pozwanej,

- art. 217 § 2 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. polegające na pominięciu wniosków dowodowych pozwanego zawartych w odpowiedzi na pozew,
a polegających na braku zobowiązania powoda do przedstawienia załącznika do umowy z dnia 2 .08. 2002 r. pomiędzy (...) sp. z o.o. a (...) SA, to jest porozumienia z dnia 22 października 2001 roku, na podstawie którego (...) posiadała wierzytelność wobec spółki (...) w wysokości 1 232 868, 50 zł wraz
z harmonogramem spłaty zadłużenia (...) wobec (...) celem ustalenia istnienia tej wierzytelności oraz braku dopuszczenia dowodu z zeznań prezesa zarządu spółki (...) SA w C. D. A. celem ustalenia czy podmiot o nazwie (...) był zobowiązany wobec (...) na kwotę ponad
1,2 mln zł, a w konsekwencji brak wszechstronnego zebrania materiału dowodowego pozwalającego na zbadanie zasadności zarzutu pozwanego co do braku istnienia wierzytelności dochodzonej pozwem.

Powołując się na powyższe domagał się zmiany wyroku i oddalenia powództwa
w całości w oraz zasądzenia kosztów postępowania za obie instancje od powoda na rzecz pozwanego, ewentualnie uchylenia wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego J. M. zasadna nie jest i nie może odnieść skutku albowiem zaskarżony wyrok jest trafny.

Na wstępie wskazać należy, iż Sąd Apelacyjny rozpoznawał jedynie apelację pozwanego J. M. od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie
z dnia 8 grudnia 2016r., albowiem w stosunku do pozostałych pozwanych zapadł wyrok zaoczny, który pozwani M. B., P. T. (1), W. K. zaskarżyli nie rozpoznanym jeszcze sprzeciwem, a w stosunku do pozwanego W. J. wyrok zaoczny uprawomocnił się.

Wbrew podnoszonym przez skarżącego J. M. zarzutom sąd pierwszej instancji ustalił prawidłowy stan faktyczny. Ustalenia, które poczynił, a na które powołał się w uzasadnieniu wyroku oparte zostały na dokumentach urzędowych i prywatnych, których zasadności żadna ze stron nie kwestionowała. Ustalenia te są prawidłowe, Sąd Apelacyjny podziela je i uznaje za własne, zatem nie ma potrzeby ponownego ich przytaczania.

Skarżący co do tych ustaleń zarzutów nie składał, podnosił jedynie zarzut naruszenia art. 217 kpc w zw. z art. 227 kpc przez pominięcie jego wniosków dowodowych, kwestionował także wnioski, które sąd pierwszej instancji
z poczynionych przez siebie ustaleń wywiódł. Te zarzuty są nieuzasadnione, mimo że uzasadnienie sądu pierwszej instancji nie odnosi się do wszystkich zarzutów podnoszonych przez skarżącego ostatecznie wyrok jest trafny.

Wbrew zarzutom skarżącego nie było podstaw do uwzględnienia jego wniosków dowodowych i zobowiązania powoda do przedstawienia załącznika do umowy
z dnia 2 .08. 2002 r. pomiędzy (...) sp. z o.o. a (...) SA, to jest porozumienia z dnia 22 października 2001 roku, na podstawie którego (...) posiadała wierzytelność wobec spółki (...) w wysokości 1 232 868, 50 zł wraz
z harmonogramem spłaty zadłużenia (...) wobec (...), celem ustalenia istnienia tej wierzytelności oraz dopuszczenia dowodu z zeznań prezesa zarządu spółki (...) SA w C. D. A. na okoliczność czy podmiot
o nazwie (...) był zobowiązany wobec (...) na kwotę ponad
1,2 mln złotych. Fakty, które skarżący chciał ustalać na podstawie tych dowodów,
a mianowicie czy podmiot o nazwie (...) był zobowiązany wobec (...) na kwotę ponad 1,2 mln złotych nie miały dla rozstrzygnięcia sprawy istotnego znaczenia.

Powód bowiem swoją legitymację do żądania zapłaty wywodził z umowy cesji wierzytelności, z poczynionych prawidłowo ustaleń faktycznych wynika, iż nabył tę wierzytelność od spółki (...) na podstawie porozumienia z dnia 5 sierpnia 2003 r., spółka (...) nabyła tę wierzytelność od spółki (...) w wyniku umowy zamiany z 26 czerwca 2003 r., spółka (...) kupiła tę wierzytelność od spółki (...) płacąc wierzytelnością przysługującą spółce (...)
w stosunku do spółki (...) w C., natomiast spółka (...) nabyła tę wierzytelność od Rafinerii (...) S.A., na rzecz której została ona zasądzona wyrokiem Sądu Okręgowego w(...) z 28 marca 2002 r., IX GC 1341/01.

Skarżący kwestionował nabycie przez powoda wierzytelności zarzucając, iż wierzytelność, którą spółka (...) zapłaciła spółce (...) nie istniała, gdyż Prezes Zarządu Spółki D A. temu zaprzeczył, nadto brak jest załącznika do umowy z dnia 2.08. 2002 r. pomiędzy (...) a (...), co dowodzi zdaniem skarżącego, że spółka (...) nie nabyła skutecznie wierzytelności od spółki (...), w związku z czym powód nie mógł jej skutecznie nabyć. Zarzut ten jest zdaniem Sądu Apelacyjnego całkowicie chybiony. Przede wszystkim na takie zarzuty nie może powoływać się pozwany, zarzut taki mogłaby jedynie podnosić jedynie spółka (...) gdyby chciała od umowy odstąpić. Tymczasem spółka (...) takiego zarzutu nigdy nie składała, wręcz przeciwnie w sprawie VI Ca 648/08 twierdziła, iż skutecznie nabyła od spółki (...) wierzytelność wobec spółki (...) i zwolniła z długu spółkę (...).

Wskazać trzeba, że umowa sprzedaży ( 535 § 1 kc), podobnie jak i umowa zamiany (art. 603 kc) jest umową konsensualną. W zakresie skutków obligacyjnych umowa ta dochodzi do skutku mocą samego porozumienia stron (solo consensu), bez konieczności dokonywania jakichkolwiek czynności realnych. Tym samym z chwilą złożenia zgodnych oświadczeń woli w zakresie zawarcia umowy sprzedaży każda ze stron uzyskuje odpowiednie roszczenie w stosunku do drugiej strony. Przeniesienie własności (o ile nie następuje z mocy prawa)
i wydanie rzeczy, jak również odebranie rzeczy i zapłata ceny są jedynie przejawem wykonania umowy przez strony; nie warunkują natomiast w żadnym wypadku jej ważności lub skuteczności (W.J. K., w: (...),
t. 7, 2011, Nb 20, s. 13; Z. B., w: P., Komentarz, 2015, t. II, art. 535, Nb 10). Skoro więc umowa sprzedaży wierzytelności została zawarta, to doszła do skutku mocą samego porozumienia stron umowy, ewentualny brak zapłaty ceny nie spowodowałby, jak tego chce skarżący nieważności umowy.

Nie ma więc podstaw do badania czy i w jaki sposób spółka (...) zapłaciła spółce (...) za sprzedaną wierzytelność, skoro spółka (...) od umowy nie odstąpiła, a wręcz przeciwnie twierdzi, że została zaspokojona przez spółkę (...) i zwolniła ją z długu.

Zatem nie było podstaw do uwzględnienia wniosków dowodowych opisanych w apelacji , gdyż fakty, które skarżący chciał ustalać na podstawie tych dowodów, a mianowicie czy podmiot o nazwie (...) był zobowiązany wobec (...) na kwotę ponad 1,2 mln złotych nie miały dla rozstrzygnięcia sprawy istotnego znaczenia (art. 227 kpc).

Na marginesie wskazać trzeba, że dochodzona w niniejszej sprawie wierzytelność stanowi część wierzytelności nabytej przez powoda wobec pozwanego, a kwestia skuteczności zbycia wierzytelności spółce (...) była już badana w sprawie IVCa 648/08 , w tamtej sprawie sąd także uznał, że wierzytelność została skutecznie nabyta przez spółkę (...).

Podnieść trzeba, że wyrażona w art. 365kpc moc wiążąca prawomocnego orzeczenia przejawia się tym, że gdy w innym postępowaniu występują te same strony (chociażby w odmiennych rolach procesowych) ale inny jest przedmiot drugiego procesu wówczas sąd rozpoznający między tymi samymi stronami kolejną sprawę, opartą na tym samym stosunku prawnym musi przyjąć, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak to przyjęto w prawomocnym wyroku.
W sytuacji zatem rozdrobnienia roszczeń, w razie prawomocnego uwzględnienia części roszczeń wynikających z tego samego stosunku prawnego, w sprawie dotyczącej pozostałej części roszczeń sąd nie może orzec odmiennie o zasadzie odpowiedzialności pozwanego wobec prejudycjalnego charakteru prawomocnego rozstrzygnięcia.

Wbrew zatem zarzutom zawartym w apelacji zebrany w sprawie materiał dowodowy dawał sądowi pierwszej instancji podstawy do ustalenia, iż wierzytelność powoda wobec skarżącego istnieje we wskazanej w pozwie wysokości.

Chybiony jest także podnoszony przez skarżącego zarzut przedawnienia roszczenia.

Z uwagi na fakt, że wierzytelność dochodzona przez powoda została stwierdzona prawomocnym wyrokiem Sądu przedawnienie (w części nie dotyczącej odsetek) wynosi lat 10, co wynika z art. 125 § 1 kc, czego zresztą skarżący nie kwestionuje.

Nie jest także kwestionowane, że powód trzykrotnie zawezwał skarżącego do próby ugodowej. Rację ma także skarżący, że kolejne próby ugodowe nie zawsze przerywają bieg przedawnienia, jednakże w okolicznościach niniejszej sprawy kolejne próby ugodowe (poza pierwszą) nie stanowią przedmiotu oceny Sądu Apelacyjnego albowiem już pierwsza próba ugodowa przerwała skutecznie bieg przedawnienia, który nie upłynął do czasu wniesienia pozwu.

Nie jest kwestionowane, że pozew wpłynął do Sądu Okręgowego w Częstochowie w dniu 25 sierpnia 2015r. Nie jest też kwestionowane, że pierwsze zawezwanie do próby ugodowej wpłynęło do Sądu Rejonowego w Częstochowie w dniu 13 lipca 2005r., a posiedzenie w tej sprawie odbyło się w dniu 20 września 2005 r.

(dowód: protokół z 20 września 2005 r., sygn. akt XV 4425/05).

Z mocy art. 123 §1 pkt 1 kc bieg przedawnienia został przerwany przez zawezwanie do próby ugodowej, czego zresztą pozwany nie kwestionuje.

Uszła jednak uwagi skarżącego treść artykułu 124 § 1 i 2kc. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo, a w razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie nie zostanie zakończone . Zatem, wbrew zarzutom skarżącego termin przedawnienia nie rozpoczął biegu dopóki nie zakończyło się postępowanie, a postępowanie zakończyło się 20 września 2005 r., zatem termin przedawnienia zaczął biec na nowo dopiero od dnia 21 września 2005r. więc do dnia wniesienia pozwu (25 sierpnia 2015 r.) nie upłynął.

Podsumowując zaskarżony wyrok jest trafny zatem apelację jako pozbawioną uzasadnionych podstaw należało oddalić na mocy art. 385 kpc.

O kosztach orzeczono na mocy art. 98 kpc i § 2 pkt 6 w zw. z §10 ust. 1 pkt
2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r.,
w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2016 r., poz.1668).