Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XIV Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Pile

w składzie następującym:

Przewodnicząc: sędzia Przemysław Okowicki

Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Perlicjan

po rozpoznaniu w dniu 17 marca 2021 r. w Pile

sprawy z powództwa (...) Bank SA z siedzibą w W.

przeciwko J. G.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego J. G. na rzecz powoda (...) Bank SA z siedzibą w W. kwotę 105.408,72 (sto pięć tysięcy czterysta osiem złotych i siedemdziesiąt dwa grosze) zł z odsetkami:

a.  od kwoty 97.741,32 (dziewięćdziesiąt siedem tysięcy siedemset czterdzieści jeden zloty i trzydzieści dwa grosze) zł od dnia 21 czerwca 2019 r., stanowiącymi sumę marży banku, której wysokość wynosi 6,32 % i indeksu (...) 1,69 przy czym wysokość odsetek za opóźnienie w żadnym czasie nie może przekroczyć czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP;

b.  od kwoty 1.922,72 (jeden tysiąc dziewięćset dwadzieścia dwa złote i siedemdziesiąt dwa grosze) zł z odsetkami ustawowymi zza opóźnienie od dnia 21 czerwca 2019 do dnia zapłaty;

c.  5.740,48 (pięć tysięcy siedemset czterdzieści i czterdzieści osiem groszy) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty;

2.  kosztami postepowania obciąża pozwanego w całości i w związku z tym zasądza od niego na rzecz powoda kwotę 5.271 (pięć tysięcy dwieście siedemdziesiąt jeden) zł tytułem zwrotu kosztów opłaty od pozwu.

Przemysław Okowicki

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank SA z siedzibą w W. w pozwie złożonym w dniu 29 stycznia 2020 r. w elektronicznym postępowaniu upominawczym wniósł o zasądzenie od pozwanego J. G. na swoją rzecz kwoty 105.408,72 zł, z czego:

- 97.741,32 zł z odsetkami umownymi stanowiącymi sumę marży banku, której wysokość wynosi 6,32% i indeksu (...) 1,69 przy czym wysokość odsetek za opóźnienie w żadnym czasie nie może przekroczyć czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP,

- 7.663,20 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

oraz zasądzenie kosztów sądowych według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 18 maja 2009 r. zawarł z pozwanym umowę kredytu hipotecznego nr (...). Pozwany nie wywiązał się z obowiązku terminowej spłaty rat, w związku z tym powód wezwał go do zapłaty zaległości, pod rygorem wypowiedzenia umowy. Wobec bierności strony pozwanej wypowiedział umowę, stawiając całą należność w stan wymagalności. Pozwany nie spłacił wymagalnej wierzytelności do dnia sporządzenia pozwu, w związku z czym powód wystawił wyciąg ze swoich ksiąg, stwierdzający ich zadłużenie. Powód wskazał, że na dochodzone pozwem roszczenie składają się:

- 97.741,32 zł należności głównej (niespłaconego kapitału),

- 1.922,72 zł odsetek umownych za okres korzystania z kapitału tj. od 1 marca 2019 r. do 20 czerwca 2019 r.,

- 5.740,48 zł tytułem odsetek za opóźnienie od 1 maja 2019 r. do 21 stycznia 2020 r.,

- kwota 4,20 zł tytułem opłat i prowizji.

Dodatkowo powód podkreślił, że na podstawie postanowień umowy jest uprawniony do naliczania odsetek karnych w wysokości podwójnego oprocentowania umownego, które na dzień sporządzenia pozwu wynosi 10%. Oprocentowanie umowne stanowi sumę marży Banku, której wysokość wynosi 6,32 % i indeksu (...) 1,69, a tak wskazana wysokość odsetek z tytułu opóźnienia nie może w żadnym czasie przekroczyć czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP.

Postanowieniem z dnia 11 marca 2020 r. referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie stwierdził brak podstaw do rozpoznania sprawy w postępowaniu upominawczym i przekazał ją do Sądu Okręgowego w Poznaniu według właściwości.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości ze względu na nieudowodnienie roszczenia przez stronę powodową, umożliwienie podjęcia próby ugodowego zakończenia sporu, nieobciążanie go kosztami niniejszego postępowania na podstawie art. 102 k.p.c.

W uzasadnieniu pozwany przyznał, że zawarł z powodem umowę kredytu hipotecznego w dniu 18 maja 2009 r., z godnie z którą powód udzielił mu kredytu na kwotę 105.443,70 zł a pozwany zobowiązał się do jego spłaty w 360 ratach, każda po 963,03 zł. Pozwany podniósł, że opóźnienia w regularnym i terminowym uiszczaniu rat wynikały z jego problemów finansowych. Zdaniem pozwanego powód nie wykazał zasadności wysokości dochodzonego roszczenia, a w umowie kredytowej zastosował klauzule abuzywne w § 15 ust. 10, § 3 ust. 2 i § 19 ust. 6.

W piśmie procesowym z dnia 1 grudnia 2020 r. pozwany w odpowiedzi na pismo powoda z dnia 16 lipca 2020 r. wniósł o ugodowe załatwienie sprawy, cofnięcie wypowiedzenia przez powoda i ponowne wykonywanie umowy, ewentualnie rozłożenie na raty zasądzonej kwoty na okres 10 lat i nieobciążanie pozwanego kosztami procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód (...) Bank SA w K. i pozwany J. G. zawarli w dniu 18 maja 2009 r. umowę kredytu hipotecznego nr (...) na cele konsumpcyjne. Na jej mocy powód udzielił pozwanemu kredytu w wysokości 105.443,70 zł, a pozwany zobowiązał się go spłacić w 360 miesięcznych, równych ratach kapitałowo odsetkowych. Ustalono zmienne oprocentowanie kredytu, które na dzień sporządzenia umowy wynosiło 10,5 % w skali roku, na które składała się suma obowiązującej stawki (...) i marży Banku 6,32 %. Pozwany zadeklarował, że jest świadomy ryzyka wynikającego ze zmiennego oprocentowania, w całym okresie kredytowania i akceptuje to ryzyko. Dodatkowo w umowie zastrzeżono, że na dzień sporządzenia umowy odsetki karne kredytu wynoszą 21 % i ulegają zmianie w przypadku zmiany wskaźnika (...) na zasadach określonych w § 13 umowy i są nie większe niż odsetki maksymalne, których wysokość nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. Całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia umowy kredytu wynosił 246.378,90 zł, przy czym podkreślono, że ostateczna wysokość całkowitego kosztu kredytu uzależniona jest od zmian poziomu oprocentowania kredytu w całym okresie kredytowania. (§ 1 i 2).

Uzgodniono, że w przypadku niespłacenia przez pozwanego w terminie całości lub części raty spłaty wynikającej z umowy kredytu, niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym, a Bank ma wówczas naliczania od wymagalnego kapitału odsetki karne w wysokości podwójnego oprocentowania umownego z zastrzeżeniem § 1 ust. 4. (§ 14).

W umowie kredytobiorca wyraził zgodę na uczestnictwo w programie (...) w ramach ubezpieczeń odpowiedzialności w życiu codziennym – wysokość składki za pierwsze trzy lata ubezpieczenia wynosiła 1.581,66 zł (§ 4).

Umowa przewidywała, że uczestnictwo w programie (...) jest dobrowolne. Ochrona ubezpieczeniowa kontynuowana miała być w dalszych latach trwania umowy ubezpieczeniowej, jeżeli przed upływem okresu ubezpieczenia kredytobiorca nie złoży pisemnego oświadczenia o rezygnacji ochrony ubezpieczeniowej. Zastrzeżono, że pozwany w każdym momencie trwania ochrony ubezpieczeniowej może zrezygnować z ubezpieczenia ze skutkiem na ostatni dzień okresu, za który została uiszczona składka. Pozwany wyraził zgodę, aby wszelkie koszty i opłaty związane z Programem w trakcie uczestnictwa w nim, były doliczane do kwoty kredytu w trybie podwyższenia bieżącego salda kredytowego a w przypadku ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych do raty spłaty.

W umowie uregulowano również przesłanki i sposób jej wypowiedzenia. Bank mógł wypowiedzieć umowę w całości lub w części razie stwierdzenia, że warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane, lub w razie zagrożenia terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego pozwanego, a w szczególności w przypadku niespłacenia dwóch rat odsetkowych lub odsetkowo-kapitałowych lub skierowania egzekucji do nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie spłaty kredytu. Okres wypowiedzenia ustalono na 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością pozwanego – 7 dni.

Dowód: bezsporne, nadto wniosek o kredyt hipoteczny (k. 42-45), regulamin kredytu (k. 60-67), umowa kredytu hipotecznego (k. 48-53), przesłuchanie pozwanego (k. 148).

Kwota kredytu została pozwanemu wypłacona, zgodnie z umową. Pozwany podjął spłatę kredytu. Z uwagi na pogarszającą się sytuację finansową, zaprzestał jednak spłacać kredyt na zasadach przewidzianych w umowie. W związku z tym powód pismem z dnia 7 marca 2019 r. wezwał pozwanego do zapłaty w terminie 14 dni roboczych od daty doręczenia wezwania zaległości obejmującej na dzień sporządzenia pisma kwoty: 464,57 zł tytułem należności kapitałowej, 1.022,78 zł tytułem odsetek umownych, 3,47 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej oraz 4,20 zł tytułem kosztów i opłat za czynności Banku. Jednocześnie poinformował pozwanego, że może on w tym terminie złożyć wniosek o restrukturyzację zadłużenia.

Pismem z 14 maja 2019 r. skierowanym na adres zamieszkania pozwanego wskazany w umowie kredytowej, powód wypowiedział pozwanemu umowę kredytu z zachowaniem trzydziestodniowego terminu liczonego od dnia doręczenia niniejszego pisma. Jednocześnie poinformował pozwanego, że w następnym dniu po upływie okresu wypowiedzenia całość środków kredytowych wraz z odsetkami i kosztami stanie się wymagalna i podlegać będzie natychmiastowemu zwrotowi. Powód wskazał również, że rozważy możliwość cofnięcia oświadczenia o wypowiedzeniu w przypadku uregulowania w okresie wypowiedzenia całości zaległości obejmujących na dzień sporządzenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kwotę: 779,48 zł z tytułem należności kapitałowej; 1.727,24 zł tytułem odsetek umownych; 11,90 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie oraz 8,40 zł tytułem kosztów i opłat za czynności Banku. Pismo zostało odebrane w dniu 20 maja 2019 r.

Kolejnym pismem z 28 czerwca 2019 r., w związku z upływem terminu wypowiedzenia, powód wezwał pozwanego do zapłaty całego wymagalnego zadłużenia oraz możliwości uzyskania pomocy przy sprzedaży nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie hipoteczne zawartej umowy.

Dowód: bezsporne, nadto wniosek o kredyt hipoteczny (k. 42-45), regulamin kredytu (k. 60-67), umowa kredytu hipotecznego (k. 48-53), dyspozycja uruchomienia kredytu (k. 46), wniosek o wypłatę kredytu (k. 47), wezwanie do zapłaty z dowodem nadania (k. 54-55), oświadczenie o wypowiedzeniu umowy z zawiadomieniem i z dowodem doręczenia (k. 56-57), ostateczne wezwanie do zapłaty z dowodem nadania (k. 58-59), szczegółowa historia kredytu (k. 68-103), przesłuchanie pozwanego (k. 148).

W dniu 17 kwietnia 2020 r. powód wystawił wyciąg z ksiąg, w którym określił, iż zadłużenie pozwanego z tytułu umowy kredytu na dzień 22 stycznia 2020 r. wynosiło: 105.408,72 zł, z czego 97.741,32 zł tytułem zaległego kapitału, 1.922,72 zł tytułem zaległych odsetek umownych za korzystanie z kapitału za okres od dnia 1 grudnia 2018 r. do 20 czerwca 2020 r., 5.740,48 zł tytułem odsetek za opóźnienie naliczonych od kwoty niespłaconego kapitału za okres od 1 marca 2019 r. do 21 stycznia 2020 r.

Dowód: wyciąg z ksiąg powoda (k. 41), szczegółowa historia kredytu (k. 68-103).

Pozwany ze środków uzyskanych z kredytu uzyskanego u powoda, za namową matki założył działalność gospodarczą związaną z szyciem zasłon i firan. Zatrudnił w firmie matkę, która nota bene przez cały okres funkcjonowania działalności zajmowała się wszystkimi jej sprawami. Pozwany obecnie jest zadłużony w różnych instytucjach prywatnych i publicznoprawnych, które w przeważającej części konsumują uzyskiwane dochody z prowadzonej działalności gospodarczej, do tego stopnia, że pozwany zmuszony jest korzystać z pomocy finansowej osób trzecich by móc zaspokoić potrzeby rodziny. Pozwany ma na utrzymaniu partnerkę oraz dwójkę małoletnich dzieci. Pozwany deklaruje chęć spłaty ratalnej zobowiązania kredytu ze środków pochodzących ze wsparcia rodziców oraz potencjalnych dochodów z działalności, które mógłby uzyskać po zniesieniu restrykcji związanych z pandemią wirusa (...)2.

Dowód: przesłuchanie pozwanego R. Ł. (k. 79-80), przesłuchanie pozwanej M. Ł. (k. 80).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie następującej oceny zebranego w sprawie materiału.

Bezsporna pomiędzy stronami pozostawała zasada żądania pozwu, albowiem pozwany w toku procesu przyznał, że zawarł umowę kredytową na którą, powód powoływał się w pozwie, nie kwestionowali również faktu zaprzestania spłaty ww. zobowiązania, ostatecznie również wysokości dochodzonego roszczenia, wnosząc o rozłożenie na raty jego spłaty. Na podstawie art. 229 i 230 k.p.c. Sąd przyjął zatem bez dowodów te powołane przez powoda fakty, które pozwany przyznał, uznając, że przyznanie nie budziło wątpliwości, bądź których nie zanegował, ponieważ twierdzenia te znajdowały oparcie w okolicznościach sprawy, a nie pozostawały sprzeczności ze stanowiskiem strony milczącej i z wynikami rozprawy.

Sąd ustalił stan faktyczny także na podstawie dokumentów prywatnych. Dokumenty te Sąd uznał za wiarygodne jako nie budzące wątpliwości co do swojej prawdziwości i zgodności treści z prawdą. Wśród nich jako szczególnie istotny Sąd ocenił wyciąg z ksiąg rachunkowych powoda, zwłaszcza w zakresie wysokości zadłużenia pozwanych na dzień jego wystawienia. Wyciąg z ksiąg bankowych został wystawiony przez bank, którego czynnościom należy przypisać cechę wiarygodności, jako instytucji zaufania publicznego. Banki są bowiem szczególnymi podmiotami gospodarczymi, funkcjonującymi w oparciu o bardzo szczegółowe regulacje, także w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych i poddanymi restrykcyjnemu nadzorowi. Dlatego z reguły wyciąg z ksiąg banku jest dokumentem prywatnym o dużej sile przekonywania (mocy dowodowej). Nadto w pełni koreluje on z innymi przedłożonymi przez stronę powodową dowodami czy środkami dowodowymi m.in. w postaci umowy łączącej strony, jak również ze złożonymi przez stronę powodową dokumentami dotyczącymi szczegółowego rozliczenia umowy kredytu.

Większość dokumentów została złożona w kopiach, których wierność oryginałom nie budziła wątpliwości i nie była przez strony kwestionowana, dlatego Sąd uznał, że stanowią one wiarygodne potwierdzenie istnienia oryginałów. Dokumenty, na podstawie których dokonano ustaleń, nie budziły wątpliwości co do swej autentyczności. Także zgodność ich treści z prawdą nie wywoływała zastrzeżeń i nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Zatem nie było podstaw do odmówienia im w tym zakresie zaufania.

Sąd na podstawie art. 309 k.p.c. zaliczył w poczet materiału dowodowego także inne środki dowodowe, przy czym Sąd zaznacza, że świadczyły one wyłącznie o okolicznościach wskazanych powyżej w stanie faktycznym sprawy. Dodatkowo nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Stosownie do art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, dokumenty związane z czynnościami bankowymi mogą być sporządzane na informatycznych nośnikach danych, jeżeli dokumenty te będą w sposób należyty utworzone, utrwalone, przekazane, przechowywane i zabezpieczone. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z 11 marca 2004 r. (V CZ 12/2004, nie publ.) bankowe dokumenty elektroniczne na podstawie ww. przepisu, traktować należy na równi z oświadczeniem utrwalonym na papierze za pomocą pisma - za dokumenty w rozumieniu Kodeksu postępowania cywilnego. Powód przedłożył wydruki swych dokumentów istniejące w formie elektronicznej m.in. historie rachunku prowadzonego dla rozliczania przedmiotowej umowy kredytowej, historia rachunku po wypowiedzeniu umowy kredytowej. Dokumenty te Sąd uznał za w pełni wiarygodne. Nie budziły one zastrzeżeń co do swojej autentyczności i zgodności treści z prawdą, a nadto znajdowały potwierdzenie w treści innych dokumentów. Poza tym nie były przez pozwanego podważane.

Na wniosek pozwanego na podstawie art. 299 k.p.c. Sąd przeprowadził również dowód z jego przesłuchania w charakterze strony. Zeznania pozwanego co do zasady Sąd ocenił jako wiarygodne. Pozwany przyznał fakt zwarcia umowy kredytowej, zaprzestania spłaty zobowiązań z niej wynikających, nie kwestionował również wysokości dochodzonego roszczenia. Sąd dał wiarę pozwanemu również w zakresie jego sytuacji majątkowej.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Powód dochodził zaspokojenia swojej wierzytelności wynikającej z zawartej z pozwanym 18 maja 2009 r. umowy kredytu hipotecznego nr (...).

Stosownie do treści art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Niesporne w niniejszej sprawie było, że (...) Bank SA z siedzibą w W. zaciągnięte zobowiązanie wykonał i wydał pozwanemu kwotę określoną w umowie. Nie ulega także wątpliwości, że pozwany nie wykonał ciążącego na nim obowiązku w zakresie zwrotu przedmiotu kredytu wraz z oprocentowaniem i kosztami jego udzielenia w oznaczonym terminie spłaty. Wysokość dochodzonego roszczenia, oraz prawidłowość rozliczania dokonywanych przez powoda wpłat (zgodnie z postanowieniami umowy) w świetle przedłożonych dokumentów, w ocenie Sądu również została należycie wykazana przez powoda.

Co do zasady pozwany ostatecznie nie kwestionował zasadności roszczenia, ani nie podjął konkretnej linii obrony, wnosząc o rozłożenie na raty zasądzonej w orzeczeniu kwoty.

Jedynie na marginesie Sąd zauważa, że podniesione przez pozwanego na wstępnym etapie procesu zarzuty zastosowania przez powoda klauzul abuzywnych w umowie, były chybione. Po pierwsze umowa łącząca strony nie zawierała w ogóle postanowień wymienionych w piśmie procesowym pozwanego z dnia 2 czerwca 2020 r., które miały jego zdaniem uchodzić za niedozwolone (k. 114). Po drugie pozwany nie przedstawił żadnej argumentacji w zakresie tego, jaki wpływ ewentualne klauzule abuzywne mają na stosunek zobowiązaniowy z powodem, a w istocie na zasadność, wysokość dochodzonego roszczenia. Po trzecie Sąd podzielił argumentację powoda, iż umowa została zawarta zgodnie z wnioskiem pozwanego, pozwany dobrowolnie przystąpił do ubezpieczenia, w tym DOM BankAssurance, wyraził zgodę na kapitalizację składki na kolejne okresy ochrony. Jednocześnie pozwany miał możliwość w każdym momencie zrezygnować z programu.

Reasumując, Sąd uznał, iż powód wykazał swoje roszczenie co do zasady i co do wysokości, a w przedmiotowej sprawie brak jest jakichkolwiek podstaw aby pozwany mógł zwolnić się od odpowiedzialności za swoje zadłużenie wobec Banku.

W związku z powyższym Sąd uwzględnił powództwo w całości, czemu dał wyraz w punkcie pierwszym wyroku. Zasadne było także żądanie odsetek. Zgodnie z umową, od zadłużenia przeterminowanego powodowi przysługuje prawo naliczania odsetek umownych stanowiących sumę marży banku, której wysokość wynosi 6,32% i indeksu (...) 1,69 przy czym wysokość odsetek za opóźnienie w żadnym czasie nie może przekroczyć czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP. Uzasadniało to zasądzenie takich odsetek od ww. kwoty kapitału 97.741,32 zł od dnia 21 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty. Część z przeterminowanego zadłużenia pozwanego stanowią odsetki umowne i karne. Zgodnie z art. 482 § 1 k.c., od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa. Powód domagał się odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu, zatem i to żądanie było zasadne i podlegało uwzględnieniu.

Orzeczenie o kosztach postępowania zawarte w punkcie drugim wyroku znajduje uzasadnienie w art. 98 § 1 k.p.c. (na przedmiotowe koszty złożyła się opłata od pozwu – 5.271 zł). Sąd nie uwzględnił wniosku pozwanego o nieobciążanie go kosztami procesu na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd nie kwestionuje twierdzeń pozwanego, że jego sytuacja finansowa jest trudna. Z zeznań pozwanego wynikło jednak, że zdecydował o zaprzestaniu spłaty kredytu, inwestując posiadane przez siebie, czy też zapożyczone środki pieniężne w otwarcie restauracji w Z., nota bene w czasie kiedy wiadome już było, że władze państwowe będą wprowadzać restrykcje gospodarcze w związku z panującą pandemią. Pozwany miał świadomość, iż swoim postępowaniem naraża się na konsekwencje wypowiedzenia umowy i postawienia całej należności w stan natychmiastowej wymagalności.

Według art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenia, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia.

Przepis ten ma charakter wyjątkowy, jego zastosowanie skutkuje uszczupleniem należności wierzyciela, a nadto odracza w czasie uzyskanie świadczenia. Choć ustanowiony jest w interesie dłużnika, stosując go Sąd powinien mieć jednak mieć na uwadze interesy obu stron.

Przy stosowaniu tej instytucji należy również mieć na uwadze, że dokonując rozłożenia na raty nie można pomijać negatywnych konsekwencji tej decyzji dla strony powodowej, która nie tylko, że nie uzyskała od strony pozwanej zaspokojenia należności w uzgodnionych przez strony terminach, to jeszcze będąc zmuszona do ich dochodzenia na drodze postępowania sądowego (co wiąże się z koniecznością poniesienia dodatkowych wydatków), nie uzyskuje pełnej rekompensaty strat jakie z tego tytułu poniosła.

Sytuacja finansowa pozwanego jest jedną z okoliczności, które mają znaczenie dla oceny tego, czy występuje "szczególnie uzasadniony wypadek" w rozumieniu art. 320 k.p.c., nie jest to jednak okoliczność, która ex lege implikuje zastosowanie tej instytucji. Przeciwnie, fatalna, nie rokująca poprawy sytuacja finansowa pozwanego powinna - co do zasady - przemawiać za odstąpieniem od rozłożenia świadczenia na raty, gdyż z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, iż nie doprowadzi to do wykonania zobowiązania, a tylko odroczy uzyskanie przez wierzyciela tytułu egzekucyjnego (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 22 marca 2016 r., I ACa 787/15, LEX nr 2025501).

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd uznał, że pozwany nie wykazał aby rozłożenie świadczenia na raty gwarantowało jego spełnienie. Przeciwnie oświadczenia pozwanego złożone podczas jego przesłuchania wskazują, że obecnie dochody osiągane z prowadzonej działalności nie zawsze wystarczają nawet na pokrycie bieżących potrzeb, a pozwany zmuszony jest korzystać ze wsparcia finansowego najbliższych. Możliwość spłaty ratalnej zasądzonego świadczenia jest tylko hipotetyczna, oparta na niepewnych podstawach – zaufaniu iż w spłacie zobowiązania pomogą pozwanemu rodzice oraz, że osiągać będzie wyższe dochody po złagodzeniu obostrzeń gospodarczych.

Co istotne, pozwany nie wykazał, aby podjął konkretne działania w celu przygotowania się do spłaty długu oraz do zmniejszenia zadłużenia. Jego dotychczasowa postawa nie może pozostać obojętna dla rozstrzygnięcia. Zauważyć bowiem należy, że w zasadzie nie kwestionował zasadności dochodzonego przez bank roszczenia. Deklarując natomiast chęć spłaty swego zadłużenia w ratach, sam dotychczas nie dokonał żadnej wpłaty, choćby w ciągu kilkunastu miesięcy trwania niniejszego procesu. Taka postawa nie pozwala pozytywnie ocenić szansy na systematyczne regulowanie kolejnych rat. Zatem wobec niezaoferowania żadnych dowodów przemawiających za uwzględnieniem wniosku strony pozwanej w omawianym zakresie, Sąd nie doszukał się podstaw do przyjęcia założenia, że zastosowanie przepisu art. 320 k.p.c. przyczyni się do zaspokojenia powoda.

sędzia Przemysław Okowicki