Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2021 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Andrzej Kirsch

Protokolant st. sek. sąd. Barbara Karwowska-Wierzejska

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2021 r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z powództwaI. U.iM. U.wspólników spółki cywilnej (...) cywilna M. U., I. U. w miejscowości L. i A. O.

przeciwko E. N., H. N., J. R. i Z. N.

o zapłatę

I.  powództwo w stosunku do wszystkich pozwanych oddala,

II.  zasądza od powodów I. U.i M. U.wspólników spółki cywilnej (...) cywilna M. U., I. U. oraz A. O.solidarnie na rzecz pozwanych E. N., H. N., J. R. i Z. N. kwoty po 5.417 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) na rzecz każdego z nich tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 378/19

UZASADNIENIE

W dniu 1 kwietnia 2019 r. wpłynął do Sądu Okręgowego w Siedlcach pozew A. O.i I. U., w którym wnieśli o solidarne zasądzenie na ich rzecz od pozwanych H. N., E. N., J. R. i Z. N. również solidarnie kwoty 100.000 zł wraz z odsetkami umownymi od tej kwoty w wysokości 3,5% w stosunku rocznym za okres od dnia 17 marca 2015 r. do dnia 16 marca 2016 r. oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od tej kwoty od dnia 17 marca 2016 r. do dnia zapłaty. Wnieśli również o zasądzenie od pozwanych zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podniesiono, że żądanie zapłaty odpowiada wierzytelności powodów mającej swoje pierwotne źródło w pożyczce, jakiej powodowie udzielili w kwocie 2.000.000 zł spadkodawcy pozwanych – W. N.. Jako alternatywną podstawę swojego żądania, powodowie wskazali deliktowe przywłaszczenie przez pozwanych kwoty 1.138.005,12 zł. Miało ono polegać na kierowaniu wobec powodów, jak również organów wymiaru sprawiedliwości, fałszywej informacji, jakoby część pożyczki co do kwoty 1.138.005,12 zł została – w ramach zleconego przekazu – przekazana do spółki (...) sp. z o.o. Zdaniem powodów, okazało się jednak, że powyższe środki pieniężne nigdy nie trafiły fizycznie do spółki (...) sp. z o.o., a zapewnienia pozwanych w tym zakresie były nakierowane na przywłaszczenie pozostałej do zwrotu części pożyczki. Powodowie stwierdzili, że na dzień dzisiejszy pozwani nie zwrócili pożyczki co do kwoty 1.138.005,12 zł wraz ze stosownymi odsetkami umownymi i ustawowymi. W uzasadnieniu pozwu podniesiono również, że jakiekolwiek próby wykazania, że pozwani przekazali do spółki (...) sp. z o.o. kwotę 1.138.005,12 zł w jakikolwiek inny aniżeli realny, oparty na realnej zapłacie (zapłata w gotówce bądź przelewem) sposób, są nieuprawnione.

Powodowie stwierdzili również, że w związku z prawomocnym zakończeniem toczącej się uprzednio przed Sądem Okręgowym w Siedlcach sprawy I C 786/16, nie mamy w sprawie do czynienia z przeszkodą w postaci powagi rzeczy osądzonej, ponieważ ich zdaniem – tamten proces nie dotyczył kwoty 1.138.005, 12 zł, bądź jakiejkolwiek jej części.

W dniu 29 lipca 2019 r. wpłynęła do akt sprawy odpowiedź na pozew pełnomocników pozwanych, w której nie uznano powództwa, wniesiono o jego oddalenie w całości i solidarne zasądzenie od powodów na rzecz pozwanych zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 69-73).

W piśmie procesowym, które wpłynęło do akt sprawy w dniu 6 października 2020 r., pełnomocnik powodów poinformował o zmianie osobowej w spółce cywilnej (...) s.c., wstąpieniu do spółki (...), i wystąpieniu z niej powoda A. O.. W tym samym piśmie M. U.zgłosiła swoje wstąpienie do niniejszego procesu przeciwko pozwanym. W związku z powyższym, doszło również do modyfikacji powództwa w ten sposób, aby kwota dochodzona pozwem zasądzona została solidarnie na rzecz wszystkich powodów, w tym M. U., od wszystkich pozwanych również solidarnie (k. 305-306).

W związku z pozostającą w orzecznictwie oraz doktrynie prawa procesowego sporną kwestią, czy mimo wszystko należy zawiadomić o toczącym się procesie osobę, która zgłosiła już wstąpienie do sprawy, postanowieniem z dnia 3 listopada 2020 r. Sąd Okręgowy w Siedlcach stwierdził, że postępowanie będzie się toczyło z udziałem M. U.(k. 310).

Na rozprawie w dniu 18 stycznia 2021 r. pełnomocnicy stron podtrzymywali swoje dotychczasowe stanowiska ( stanowiska pełnomocników powodów i pełnomocników pozwanych zarejestrowane na rozprawie w dniu 18 stycznia 2021 r. – 00:13:28-00:34:55).

W tym miejscu należy zdecydowanie wskazać i podkreślić, że przed Sądem Okręgowym w Siedlcach toczyło się już postępowanie z powództwa A. O.i I. U.– wspólników spółki cywilnej (...) cywilna A. O., I. U. w miejscowości L. przeciwko E. N., H. N., J. R. i Z. N. (również pozwanym w niniejszej sprawie) o zapłatę kwoty 200.000 zł tytułem zwrotu części pożyczki, wynikającej z umowy pożyczki zawartej pomiędzy A. O.i I. U.a W. N. w dniu 17 marca 2015 r. Powyższa sprawa oznaczona była sygnaturą I C 786/16. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Siedlcach z dnia 19 czerwca 2017 r. powództwo w stosunku do wszystkich pozwanych zostało oddalone. Z kolei wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Lublinie, wydanym w dniu 18 lipca 2018 r. w sprawie I ACa 733/17, apelacja powodów od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach została oddalona.

W związku z tym, że roszczenie w niniejszej sprawie po raz drugi wywodzone jest na podstawie dokładnie takich samych okoliczności faktycznych, które drobiazgowo ustalone zostały przez Sąd Okręgowy w Siedlcach w sprawie I C 786/16, i co ważne – przyjęte zostały one za własne przez Sąd Apelacyjny w Lublinie w sprawie I ACa 733/17 (vide: strona 12 uzasadnienia wyroku SA w Lublinie), należy w przeważającej części przywołać stan faktyczny ustalony właśnie w sprawie I C 786/16, co poniżej.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

(...) spółki cywilnej działającej pod firmą (...) s.c. A. O., I. U. z siedzibą w miejscowości C. – A. O.i I. U.pozostawali w stosunkach gospodarczych ze spółką (...) sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości T..

Funkcję prezesa zarządu spółki (...) sp. z o.o. sprawował W. N. i był on uprawniony do jednoosobowej reprezentacji spółki.

W dniu 29 września 2014 r. wspólnicy spółki cywilnej A. O.iI. U.zawarli ze spółką (...) sp. z o.o. umowę nr (...) – na wykonanie kompleksowych robót dla inwestycji pod nazwą „budowa budynku ubojni wraz z infrastrukturą techniczną”. Zgodnie z treścią par. 8 umowy, wykonawca, tj. wspólnicy spółki cywilnej zobowiązali się do wpłaty tzw. kaucji gwarancyjnej, na poczet której miało być potrącane 5% wartości każdej faktury.

Prace porządkowe oraz ziemne mające na celu przygotowanie terenu pod realizację inwestycji zwanej „ budowa budynku ubojni wraz z infrastrukturą techniczną” rozpoczęły się już latem 2014 r. Na zlecenie prezesa zarządu spółki (...) sp. z o.o. W. N., prowadził je A. W. działający pod firmą (...) A. W.. A. W. prowadził również dalsze prace związane z wykonaniem koron dróg i placów z zagęszczeniem na budowie ubojni drobiu. Ten etap prac miał miejsce już po podpisaniu w dniu 29 września 2014 r. umowy pomiędzy wspólnikami spółki cywilnej oraz spółką (...) sp. z o.o. na wykonanie kompleksowych robót pod inwestycję „ budowa budynku ubojni wraz z infrastrukturą techniczną”.

W dniu 31 stycznia 2015 r. A. W. wystawił fakturę vat nr (...) na kwotę 295.200 zł. Faktura została wystawiona na nabywcę usługi (prac), tj. (...) s.c. A. O., I. U. z siedzibą w C. i obejmowała prace polegające na: wykonaniu koron dróg i placów z zagęszczeniem na budowie ubojni drobiu w miejscowości T.. Kwota wynikająca z faktury została zapłacona przez powodów – wspólników spółki cywilnej.

W dniu 17 marca 2015 r. W. N. pożyczył od wspólników spółki cywilnej A. O.i I. U.kwotę 2.000.000 zł. Kwota pożyczki miała zostać przelana na wskazany przez pożyczkobiorcę rachunek bankowy lub przekazana w inny uzgodniony pomiędzy stronami sposób. Zgodnie z umową, kwota pożyczki wraz z umownym oprocentowaniem miała zostać zwrócona w terminie do dnia 16 marca 2016 r. Strony nie określiły w umowie formy zwrotu pożyczki.

Powodowie wywiązali się z umowy pożyczki i przekazali W. N. kwotę 2.000.000 zł. Kwota pożyczki udzielonej przez powodów W. N., „fizycznie” wpłynęła na rachunek bankowy spółki (...)sp. z o.o. Były to wpłaty dwa razy po 1.000.000 zł (jeden milion złotych), potwierdzona listą księgowań na kontach analitycznych spółki (...), za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2015 r. (k. 106, 107 i 108).

W. N. zmarł w czerwcu 2015 r.

Po śmierci W. N., do jego spadkobierców, tj. pozwanych, zgłaszały się osoby, które domagały się od nich spłaty zobowiązań W. N.. Pozwani podejmowali się spłat wyłącznie tych osobistych zobowiązań W. N., które zostały udokumentowane.

Pozwani nigdy nie kwestionowali, że ciąży na nich obowiązek spłaty pożyczki w kwocie 2.000.000 zł, którą w dniu 17 marca 2015 r. W. N. zaciągnął u powodów. Na tę okoliczność złożyli pisemne oświadczenie w dniu 23 lipca 2015 r.

W dniu 17 września 2015 r., a więc jeszcze przed upływem terminu zwrotu pożyczki, wspólnicy spółki cywilnej A. O.iI. U. zwrócili się do spadkobierców W. N. (pozwanych) o przedterminową spłatę części pożyczki w kwocie 1.138.005,12 zł. Wniosek został sporządzony na piśmie i podpisany przez powodów, jak również przez pozwanych, którzy tym samym wyrazili zgodę na realizację wniosku powodów (k. 8v). Była to kwota, którą z kolei powodowie byli winni spółce (...) sp. z o.o. z tytułu kaucji gwarancyjnej z umowy z dnia 29 września 2014 r. Pozwani wyrazili zgodę na realizację powyższego wniosku i zwrócili powodom częściowo pożyczkę do wysokości kwoty 1.138.005,12 zł , zaliczając tę kwotę na poczet zobowiązania powodów w stosunku do spółki (...) z tytułu kaucji gwarancyjnej.

W celu realizacji wniosku powodów z dnia 17 września 2015 r., w dniu 13 października 2015 r. dokonano w spółce (...) sp. z o.o. „operacji gospodarczej” polegającej na poleceniu zaksięgowania w spółce kwoty 1.138.005,12 zł jako kwoty kaucji gwarancyjnej, do wpłaty której, na podstawie umowy z dnia 29 września 2014 r., zobowiązani byli powodowie. (k. 109v). Na poleceniu księgowania z dnia 13 października 2015 r. uczyniono odręczną adnotację o następującej treści – „ Część masy spadkowej które odziedziczyliśmy po tacie. Były one na koncie i zostały zaliczone zgodnie z porozumieniem z dnia 17.09.2015 na kaucje” (k. 109v). Przeksięgowaniu podlegała część znajdującej się na rachunku bankowym spółki (...)kwoty (1.138.005,12 zł), która w całości stanowiła własność pozwanych, będących spadkobiercami W. N..

W związku z dokonaniem powyższej operacji księgowej i zaliczeniu części kwoty należącej do pozwanych na poczet należnej spółce kaucji gwarancyjnej, do uiszczenia której zobowiązani byli powodowie, spółka (...) sp. z o.o. nigdy nie występowała do powodów A. O.i I. U.o dokonanie wpłaty na swoją rzecz kwoty 1.138.005,12 zł.

Na początku października 2015 r. powód A. O.zwrócił się do H. N. o zwrot, przed upływem terminu, kolejnej części kwoty pożyczki. Pozwani mieli zgromadzoną kwotę 50.000 zł, a ponadto pozwany Z. N. dokonał wypłaty z lokaty terminowej kwoty 150.000 zł.

W dniu 3 października 2015 r. w miejscu zamieszkania H. N. doszło do przekazania A. O.kwoty 200.000 zł w gotówce. Na tę okoliczność zostało sporządzone pisemne pokwitowanie podpisane przez A. O..

W dniu 16 marca 2016 r. pozwana H. N. dokonała przelewów na rachunek bankowy spółki cywilnej (...) następujących kwot: 661.994,88 zł tytułem zwrotu pozostałej do zapłaty kwoty pożyczki – umowa z dnia 17 marca 2015 r. oraz 49.921,48 zł tytułem zapłaty całości odsetek – umowa pożyczki z dnia 17 marca 2015 r.

W dniu 17 marca 2016 r. pełnomocnik powodów skierował do każdego ze spadkobierców W. N. pismo zawierające wezwanie do zwrotu części pożyczki, tj. kwoty 1.338.005,20 zł. W piśmie podniesiono, że do dnia dzisiejszego, tj. 17 marca 2016 r. tytułem zwrotu pożyczki powodowie otrzymali jedynie kwotę 661.994,88 zł (kwota główna) oraz 49.921,48 zł (odsetki umowne).

W odpowiedzi na powyższe wezwanie spadkobiercy W. N. (pozwani) skierowali do pełnomocnika powodów pismo datowane na dzień 22 marca 2016 r., w którym wyjaśnili, że poza kwotami 661.994,88 zł i 49.921,48 zł (odsetki), na poczet spłaty pożyczki składa się kwota 1.138.005,12 zł – zaliczona na wniosek powodów na poczet ich zobowiązania z tytułu kaucji gwarancyjnej, do wpłaty której zobowiązali się w umowie z dnia 29 września 2014 r., oraz kwota 200.000 zł , która wręczona została osobiście A. O.przez H. N. w dniu 3 października 2015 r. Powyższe kwoty dają łącznie 2.000.000 zł i stanowią zwrot zaciągniętej przez W. N. u powodów pożyczki.

W dokumencie księgowym „ obroty i salda, konta rozrachunkowe, za okres od 1 września 2016 r. do 30 września 2016 r., z uwzględnieniem bufora” spółka (...) sp. z o.o. pod numerem konta „(...)” wykazała kwotę 1.138.005,12 zł, posiadaną tytułem zobowiązania z tytułu kaucji gwarancyjnej (...) spółki cywilnej (k. 110v). W bilansie sporządzonym przez spółkę (...) sp. z o.o. w dniu 26 lutego 2016 r., w pasywach spółki wykazano kwotę 1.138.005, 12 zł (k. 112). Również w bilansach sporządzanych na dzień 31 grudnia 2016 r. i 31 sierpnia 2017 r., spółka (...) w zobowiązaniach długoterminowych wykazywała kwotę 1.138.005,12 zł (k. 113-118).

W październiku 2017 r. wspólnicy spółki cywilnej (...) s.c. A. O.i I. U.zwracali się pisemnie do spółki (...) sp. z o.o. o potwierdzenie salda w części dotyczącej kaucji gwarancyjnej w kwocie 1.138.005,12 zł. W tamtym czasie spółka (...) sp. z o.o. nie uchylała się od potwierdzenia salda w tym zakresie i wprost przyznawała, że posiada wobec wspólników spółki cywilnej A. O.i I. U.zobowiązanie w wysokości 1.138.005,12 zł, wynikające z obowiązku zwrotu na ich rzecz wpłaconej przez nich kwoty kaucji gwarancyjnej (a dokładnie zaksięgowanej w taki sposób, z tego tytułu, będącej na rachunku bankowym spółki(...)części środków).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów: dokumentów zgromadzonych w sprawie Sądu Okręgowego w Siedlcach I C 786/16, wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach wydanego w dniu 19 czerwca 2017 r. w sprawie I C 786/16 i jego uzasadnienia, wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie wydanego w dniu 18 lipca 2018 r. w sprawie I ACa 733/17 i jego uzasadnienia, dokumentu w postaci protokołu z dnia 6 czerwca 2017 r. w sprawie I C 786/16 Sądu Okręgowego w Siedlcach, zawierającego zeznania A. O.i Z. N., wyciągu z rachunku bankowego (k. 106 i 107), listy księgowań na kontach analitycznych (k. 108), polecenia księgowania z dnia 13 października 2015 r. (k. 109v), dokumentów księgowych i bilansów spółki(...)sp. z o.o. (k. 110v-118), częściowo zeznań świadka K. C. zarejestrowanych na rozprawie w dniu 16 września 2019 r., częściowo zeznań świadków K. Z. i P. R. zarejestrowanych na rozprawie w dniu 27 lutego 2020 r., pisma z dnia 6 października 2017 r. z żądaniem potwierdzenia salda (k. 281 i 282).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo A. O.,I. U.iM. U.przeciwko E. N., H. N., Z. N. i J. R. nie było zasadne i w związku z tym podlegało oddaleniu w całości.

Stronie powodowej należy przyznać rację jedynie w zakresie podniesionej w uzasadnieniu pozwu okoliczności, że nie mamy w niniejszej sprawie do czynienia z ujemną przesłanką procesową w postaci powagi rzeczy osądzonej.

Jak podniesiono we wcześniejszej części uzasadnienia, przed Sądem Okręgowym w Siedlcach toczyło się już postępowanie z powództwa A. O.i I. U.przeciwko wszystkim pozwanym o zapłatę kwoty 200.000 zł. Sprawa oznaczona była sygnaturą I C 786/16. Powodowie dochodzili w niej od spadkobierców pożyczkobiorcy (W. N.) części pożyczki, wynikającej z umowy pożyczki zawartej przez W. N. z A. O.i I. U.w dniu 17 marca 2015 r. Nie pozostawało w sprawie sporne, że W. N. nie zwrócił osobiście udzielonej mu pożyczki, ponieważ w czerwcu 2015 r. zmarł.

W niniejszej sprawie, korzystając z przysługującego prawa do rozdrobnienia roszczenia, powodowie dochodzą od pozwanych zapłaty na ich rzecz kwoty 100.000 zł, ponownie - tytułem zwrotu części pożyczki, która została zaciągnięta u powodów przez W. N. na mocy umowy z dnia 17 marca 2015 r. W przeciwieństwie jednak do sprawy I C 786/16, wskazują, że dochodzona tym razem kwota 100.000 zł stanowi część większej kwoty, tj. 1.138.005,12 zł, którą to kwotę – ich zdaniem – pozwani w dalszym ciągu zobowiązani są do zwrotu, jako spadkobiercy dłużnika W. N..

Oznacza to niewątpliwie, że podstawa faktyczna i prawna, na której oparte jest roszczenie w niniejszej sprawie, jest tożsama, dokładnie taka sama, jak w przypadku powództwa dochodzonego w sprawie I C 786/16. I o ile nie ma nic dziwnego w tym, że częstokroć – w ramach tzw. taktyki procesowej – dochodzona jest przez powodów niższa kwota w stosunku do całego zobowiązania, aby w ten sposób uzyskać swoisty „prejudykat” (przesądzenie zasady odpowiedzialności pozwanego), i ewentualnie nie narazić się na konieczność poniesienia zbyt wysokich kosztów procesu, która byłaby wynikiem przegrania sprawy o całość roszczenia, o tyle wręcz zdumiewające jest to, kiedy wytacza się kolejny proces o dalszą część roszczenia, w sytuacji, gdy zasada odpowiedzialności pozwanych została już prawomocnie rozstrzygnięta na niekorzyść powodów.

Celem odparcia ewentualnych zarzutów powodów, że przecież sprawa I C 786/16 toczyła się o zasądzenie „innej części” dwumilionowej kwoty pożyczki, należy zdecydowanie stwierdzić, że rozstrzygając powództwo w sprawie I C 786/16, Sąd Okręgowy w Siedlcach nie mógł poprzestać na badaniu wyłącznie „początku, środka bądź końca” ogólnej kwoty dwóch milionów złotych. Celem ustalenia i przesądzenia w tamtym procesie, czy pozwani pozostają zobowiązani do zwrotu na rzecz powodów jakiejkolwiek części dwumilionowej kwoty pożyczki, zaciągniętej u powodów przez W. N., Sąd miał obowiązek zbadać przesłankowo, co też w sprawie I C 786/16 uczynił, czy kwota pożyczki została przez pozwanych zwrócona w całości, czy jedynie w części. Materii tej poświęcone zostało szczegółowe uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach, wydanego w dniu 19 czerwca 2017 r. w sprawie I C 786/16. Co więcej, ustalony w tamtej sprawie przez Sąd Okręgowy w Siedlcach stan faktyczny, został przyjęty za własny przez Sąd Apelacyjny w Lublinie. Podzielona została również przez Sąd Apelacyjny w Lublinie argumentacja prawna Sądu niższej instancji.

Zdecydowanie należy podkreślić, że w uzasadnieniu wyroku z dnia 18 lipca 2018 r. (I ACa 733/17), Sąd Apelacyjny w Lublinie przeanalizował i szczegółowo uzasadnił pod kątem prawnym okoliczność, jaką była spłata przez pozwanych części pożyczki, poprzez zrealizowanie przekazu na rzecz spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w T. na kwotę 1.138.005,12 zł. Sąd Apelacyjny zaakcentował, że „(…) fakty przemawiają za przyjęciem, iż wolą stron było, aby pozwani spłacili należność z tytułu kaucji gwarancyjnej i w ten sposób rozliczyli w tej części swoje zobowiązanie w stosunku do powodów jako pożyczkodawców”. Spełnienie świadczenia przez pozwanych (przekazany) na rzecz spółki (...) (odbiorca przekazu), spowodowało wygaśnięcie zobowiązania powodów (przekazującego) wobec spółki (...) z tytułu kaucji gwarancyjnej, i co niezmiernie istotne – spowodowało wygaśnięcie zobowiązania pozwanych wobec powodów, w części do kwoty 1.138.005,12 zł, która obciążała pozwanych względem powodów z tytułu umowy pożyczki.

Sąd Apelacyjny w Lublinie kategorycznie stwierdził, że w sprawie nie było kwestionowane i było bezsporne, że pozwani spełnili świadczenie zgodnie z treścią przekazu.

Co więcej, jak wynikało z dowodów zgromadzonych w sprawie I C 786/16, i co wynika z dokumentów złożonych przez pozwanych w niniejszej sprawie, spółka (...) sp. z o.o. nie odżegnywała się wówczas od obowiązku zwrotu na rzecz powodów (wspólników spółki cywilnej (...)) kwoty 1.138.005,12 zł, którą posiadała z tytułu kaucji gwarancyjnej, do zapłaty której zobowiązani byli powodowie. W tym celu spółka kilkakrotnie potwierdzała salda, w tym na wyraźne żądanie samych powodów, i regularnie wykazywała w bilansach spółki swoje zobowiązanie względem powodów w wysokości właśnie 1.138.005,12 zł. Z kolei wartością w wysokości 1.138.005,12 zł spółka (...) sp. z o.o. dysponowała w wyniku zrealizowania przekazu przez spadkobierców W. N. (pozwanych). Okoliczności te ponad wszelką wątpliwość potwierdzili świadkowie, tj. K. Z., która na podstawie umowy cywilnoprawnej prowadziła przez pewien okres czasu księgowość spółki(...), i P. R., która do lutego 2018 r. pracowała w tej spółce jako księgowa. Świadkowie ci potwierdzili również, że pożyczka w kwocie 2.000.000 zł, którą w dniu 17 marca 2015 r. W. N. zaciągnął u powodów, fizycznie wpłynęła na rachunek bankowy (konto) właśnie spółki (...), i cały czas na rachunku tej spółki pozostawała. To z kolei czyni bezpodstawnym podnoszony w niniejszej sprawie przez powodów zarzut, jakoby kwota 1.138.005,12 zł – w wyniku realizacji przekazu – nigdy fizycznie (realnie) nie wpłynęła do spółki (...). Pieniądze na rachunku spółki (...) były od samego początku, ponieważ, mimo iż pożyczkobiorcą był W. N. jako osoba fizyczna, zdeponował on kwotę pożyczki (2.000.000 zł) na rachunku spółki (...). Po jego śmierci kwota ta stała się własnością jego spadkobierców, tj. pozwanych w niniejszej sprawie. Mieli oni zatem pełne prawo, realizując wniosek powodów z dnia z dnia 17 września 2015 r. o częściową spłatę pożyczki, zwrócić się do spółki (...), aby część należących do nich pieniędzy i będących na rachunku spółki, została przeksięgowana na poczet kaucji gwarancyjnej, w zakresie której powodowie pozostawali zobowiązani względem spółki (...). Jak podniesiono powyżej, w ten sposób doszło do wygaśnięcia zobowiązania powodów względem spółki z tytułu kaucji gwarancyjnej, jak też pozwani zwolnili się względem powodów z pożyczki w części do wysokości 1.138.005,12 zł.

Istoty powyższych ustaleń nie zmieniają zeznania świadka K. C., która od stycznia 2018 r. pełni funkcję zarządcy przymusowego spółki (...) sp. z o.o. Nie ulega wątpliwości, że to jej działania jako zarządcy przymusowego spółki, doprowadziły powodów do wywiedzenia przeciwko pozwanym kolejnego powództwa o zwrot części pożyczki. Chodzi o to, że spółka (...), reprezentowana przez zarządcę przymusowego, nie chce dokonać na rzecz powodów zwrotu należnej im kwoty 1.138.005,12 zł, którą „wpłacili” oni do spółki (na skutek realizacji przez pozwanych przekazu) tytułem kaucji gwarancyjnej. Zdumiewające jest to, że – jak zeznała na rozprawie w dniu 16 września 2019 r. K. C. – nie analizowała ona dokumentów księgowych spółki (...) za rok 2016, a co więcej, po raz pierwszy właśnie na rozprawie w dniu 16 września 2019 r. uzyskała wiedzę, że spółka wielokrotnie wykazywała w bilansach swoje zobowiązanie względem powodów A. O.i I. U. w wysokości 1.138.005,12 zł, potwierdzała w tym zakresie salda i na podstawie polecenia z dnia 13 października 2015 r. zaksięgowała na swoim koncie kwotę 1.138.005,12 zł jako realizację zobowiązania powodów z tytułu kaucji gwarancyjnej. Powstaje zatem zasadnicze pytanie, na jakiej podstawie i w oparciu o co, reprezentowana przez zarządcę przymusowego spółka (...) odmówiła powodom zwrotu powyższej kwoty.

Zdecydowanego odniesienia się wymagają również zawarte w uzasadnieniu pozwu twierdzenia powodów, jakoby powodowie pozostawali w błędnym przeświadczeniu, które było wynikiem kierowania do nich przez pozwanych, jak również do organów wymiaru sprawiedliwości, fałszywych informacji, że pożyczka co do kwoty 1.138.005,12 zł – w ramach zleconego przekazu – przekazana została do spółki (...), gdy tymczasem środki te nigdy fizycznie do spółki nie wpłynęły. Twierdzenia powodów w tym zakresie nie polegają na prawdzie. Otóż już w dniu 17 stycznia 2017 r., wyjaśniając informacyjnie przed Sądem Okręgowym w Siedlcach w sprawie I C 786/16, powód A. O.stwierdził: „ (…) w ramach tej kwoty dwa miliony złotych, przeksięgowano za naszą zgodą kwotę 1.113.000 zł , że jest to gwarancja dobrego wykonania robót przez firmę (...) (…). Kwota 1.100.000 zł jest na koncie (...). Ta kwota została przesunięta na kwotę gwarancji (…). To przekwalifikowanie 1.100.000 zł to traktuję jako przyjęcie części pożyczki (…)”. W ocenie Sądu, drobne nieścisłości co do wysokości kwoty, nie mają żadnego znaczenia. Nie ulega wątpliwości, że chodziło dokładnie o kwotę 1.138.005,12 zł, która została zaksięgowania w spółce jako zobowiązanie powodów z tytułu kaucji gwarancyjnej. Zeznając na rozprawie w dniu 6 czerwca 2017 r. powód A. O.potwierdził wyjaśnienia informacyjne złożone na rozprawie w dniu 17 stycznia 2017 r. Na rozprawie w dniu 6 czerwca 2017 r. przesłuchany został również w charakterze strony m.in. pozwany Z. N.. Przesłuchanie odbyło się oczywiście w obecności obu powodów, tj. A. O.i I. U. . Z. N. stwierdził wówczas: „ Umowa była, wiedzieliśmy, że trzeba było spłacić tę pożyczkę, miałem pieniądze na koncie i wiedziałem, że trzeba tą pożyczkę spłacić. Ja brałem udział w przeksięgowaniu części pożyczki na gwarancję . To było przed zwrotem tej kwoty dwieście tysięcy złotych (…)”. Zatem z zeznań powoda A. O.i pozwanego Z. N., które zostały złożone w sprawie I C 786/16, wynika ponad wszelką wątpliwość, że już wówczas strony procesu miały pełną świadomość, że wykonanie przekazu przez pozwanych (przekazanego) polegało na poleceniu przeksięgowania części kwoty pożyczki, tj. 1.138.005,12 zł, która znajdowała się na rachunku bankowym spółki (...), na poczet kaucji gwarancyjnej, do zapłaty której na rzecz spółki zobowiązani byli powodowie A. O.i I. U.. Dobitnie świadczą o tym zeznania powodaA. O., który w żadnej części swoich zeznań nie posługiwał się zwrotem, sformułowaniem „zapłata”, a wyraźnie mówił o „ przesunięciu”, „ przekwalifikowaniu” bądź „ przeksięgowaniu” części środków pieniężnych. W połączeniu z zeznaniami pozwanego Z. N., który wprost mówił o „ przeksięgowaniu” części środków na poczet kaucji gwarancyjnej, nie ulega wątpliwości, że strony miały tego świadomość i w pełni akceptowały taki właśnie sposób wykonania przez pozwanych przekazu. Co więcej, w sprawie I C 786/16 powodowie nie zgłosili jakichkolwiek zarzutów dotyczących sposobu realizacji przekazu. Już wówczas Sąd Apelacyjny w Lublinie stwierdził, że „ podniesione w apelacji powodów wątpliwości, co do faktycznej zapłaty gwarancji i w konsekwencji skutku umorzenia zobowiązania powodów z tego tytułu – w sytuacji, kiedy ta okoliczność została przez nich przyznana zarówno w pozwie, jak i w toku procesu – są na tym etapie nieuzasadnione i przede wszystkim spóźnione” (vide: strona 21 uzasadnienia SA w Lublinie). Skoro już wówczas, tj. w sprawie I C 786/16, okoliczności te były powodom znane, jak również przyznane przez nich w pozwie i w toku procesu, a w konsekwencji uznane zostały przez orzekające sądy za niezasadne, to tym bardziej nie mogą one stać się zasadne w kolejnym procesie. Zatem zaprezentowane przez powodów w uzasadnieniu pozwu twierdzenia, jakoby pozwani kierowali wobec nich fałszywe informacje dotyczące sposobu, w jaki wykonany został przekaz, są nadużyciem, nie polegają na prawdzie, i zapewne podyktowane zostały wyłącznie chęcią uzyskania w niniejszej sprawie oczekiwanego przez powodów rozstrzygnięcia.

Na koniec należy również stanowczo stwierdzić, że w świetle ustalonego w sprawie stanu faktycznego, żadnego jurydycznego znaczenia nie ma akcentowana przez powodów w uzasadnieniu pozwu okoliczność, jakoby nie doszedł do skutku przekaz kwoty 1.138.005,12 zł, ponieważ brak jest w sprawie dowodu realnej zapłaty na rzecz spółki (...) sp. z o.o. powyższej kwoty, tj. zapłaty w gotówce bądź przelewem. Uzasadnienia powyższej tezy strona powodowa upatruje najprawdopodobniej w treści art. 921 ⁵ kc stanowiącego, iż „ jeżeli przekazujący jest dłużnikiem odbiorcy przekazu, umorzenie długu następuje dopiero przez spełnienie świadczenia, chyba że umówiono się inaczej”. Zapewne dla strony powodowej jako najistotniejsze jawi się zawarte w tym przepisie sformułowanie „ spełnienie świadczenia”. Godzi się w tym miejscu zwrócić uwagę stronie powodowej, że w polskim porządku prawnym nie tylko cywilnoprawna konstrukcja instytucji przekazu opiera się na zasadzie realności spełnienia świadczenia pieniężnego. Wynika to wprost z wyrażonej w treści art. 358 ¹ par. 1 kc zasady nominalizmu, polegającej na tym, że – jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej. Konstrukcja przekazu nie jest zatem w tym zakresie niczym szczególnym. Pojęcie „spełnienia świadczenia” nie jest jednak jednorodne. Wykonanie zobowiązania, którego przedmiotem jest świadczenie pieniężne, może nastąpić przede wszystkim za pomocą gotówki, tj. przez przeniesienie na wierzyciela własności znaków pieniężnych wyrażających określoną sumę jednostek pieniężnych. Oprócz tego, zobowiązania, których przedmiotem są świadczenia pieniężne, mogą być i w praktyce często są wykonywane w drodze rozliczeń bezgotówkowych za pośrednictwem banków (przelewów bankowych).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, w pierwszej kolejności ponownie należy podkreślić, że kwota udzielonej W. N. przez powodów pożyczki w wysokości dwóch milionów złotych, od razu (od samego początku) trafiła na rachunek bankowy spółki (...)sp. z o.o. i właśnie na tym rachunku się znajdowała. Po śmierci W. N., co miało miejsce w czerwcu 2015 r., pieniądze te stały się własnością jego spadkobierców, tj. wszystkich pozwanych w niniejszej sprawie. Zatem wyłącznie do nich należała decyzja o sposobie zagospodarowania i ewentualnym przeznaczeniu tychże środków. I w tym miejscu należy ponownie przytoczyć normę art. 921 ^{( 5)} kc, stanowiącego, iż – jeżeli przekazujący jest dłużnikiem odbiorcy przekazu, umorzenie długu następuje dopiero przez spełnienie świadczenia, chyba że umówiono się inaczej . Nie ulega wątpliwości, że powodowie jako wspólnicy spółki cywilnej (...) (przekazujący) byli dłużnikiem spółki (...) sp. z o.o. (odbiorca przekazu) w zakresie obowiązku wpłacenia do spółki kaucji gwarancyjnej w kwocie 1.138.005,12 zł. W kontekście bezspornego w sprawie stanu faktycznego, szczególnego i decydującego znaczenia nabiera właśnie ta część normy art. 921 ^{( 5)} kc , w której zawiera on regulację – chyba, że umówiono się inaczej. Wykładnia celowościowa powyższej normy czyni oczywistą konstatację, że umowa co do odmiennego od ustawowo przewidzianego sposobu i chwili umorzenia długu ciążącego na przekazującym (powodach) musi być zawarta przez odbiorcę przekazu ( spółkę (...) sp. z o.o.), ponieważ jego interesu finansowego (majątkowego) dotyka w największym stopniu. To przecież odbiorca przekazu jest wierzycielem w zakresie obowiązku spełnienia świadczenia przez przekazanego (pozwanych). Drugą stroną tej umowy może być albo przekazujący (powodowie), albo przekazany (pozwani), albo obydwie te osoby (przekazujący i przekazany) równocześnie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego i doktrynie prawa cywilnego nie pozostaje sporne, że treścią tejże umowy może być uzgodnienie, że efekt umarzający długu przekazującego nastąpi już w chwili przyjęcia przekazu, a zatem nawet bez konieczności realnego spełnienia świadczenia. W realiach niniejszej sprawy jest oczywiste, że do takowego porozumienia (umowy), i tym samym odmiennego od ustawowo przewidzianego sposobu umorzenia długu, pomiędzy pozwanymi (przekazanym) i spółką (...) sp. z o.o. (odbiorcą przekazu) niewątpliwie doszło. Doszło do niego poprzez fakty konkludentne. Pozwani będący spadkobiercami pożyczkobiorcy W. N., a tym samym właściciele środków pieniężnych, które w wyniku wykonania umowy pożyczki wpłynęły na rachunek bankowy spółki (...)sp. z o.o., zdecydowali o przeksięgowaniu kwoty 1.138.005,12 zł na poczet i potrzeby kaucji gwarancyjnej, którą z kolei zobowiązani byli wpłacić do spółki powodowie (wspólnicy spółki cywilnej (...) s.c.). Niewątpliwie zgodę na powyższe wyraziła spółka (...) sp. z o.o., i w celu realizacji tego porozumienia, wydanie zostało w dniu 13 października 2015 r. „polecenie księgowania” kwoty 1.138.005,12 zł (k. 109v). Skutkiem tej operacji gospodarczej było to, że powyższa kwota przestała być własnością pozwanych (przekazanego) i stała się własnością spółki (...) sp. z o.o. (odbiorcy przekazu). Co więcej, jak podniesiono we wcześniejszej części uzasadnienia, a wynikało to choćby z zeznań A. O.złożonych w sprawie I C 786/16, odbyło się to za wiedzą i zgodą powodów (wspólników spółki cywilnej (...) s.c.). Intencją wszystkich stron, tj. przekazującego (powodów), przekazanego (pozwanych) i odbiorcy przekazu ( spółki (...)) było niewątpliwie to, aby w ten sposób doszło do umorzenia długu powodów w stosunku do spółki (...) z tytułu obowiązku wpłaty do spółki kaucji gwarancyjnej w wysokości 1.138.005,12 zł, a jednocześnie aby do tej właśnie wysokości wygasło zobowiązanie pozwanych w stosunku do powodów z tytułu zwrotu pożyczki, którą u powodów zaciągną W. N.. Wyrazem tego konkludentnego porozumienia, a co za tym idzie zgody odbiorcy przekazu ( spółki (...)) na taką formę „przyjęcia świadczenia”, i tym samym umorzenia zobowiązania powodów z tytułu obowiązku wpłaty do spółki kwoty 1.138.005,12 zł tytułem kaucji gwarancyjnej, było to, że po dacie zaksięgowania w spółce tejże kwoty (13 października 2015 r.), spółka (...) sp. z o.o. nigdy nie wzywała powodów (nie upominała się od nich) do wpłaty kaucji gwarancyjnych, tj. kwoty 1.138.005,12 zł. Co więcej, na wezwanie powodów potwierdzała salda w zakresie tejże kwoty i corocznie wykazywała w bilansach swoje zobowiązanie wobec powodów w wysokości kwoty 1.138.005,12 zł. Warunkiem zwrotu powodom tej kwoty było bezusterkowe wykonanie przedmiotu umowy z dnia 29 września 2014 r., tj. budowy budynku ubojni wraz z infrastrukturą techniczną, co też miało miejsce. W tych okolicznościach, właściwy adresat roszczenia powodów o zwrot kwoty 1.138.005,12 zł – wydaje się wręcz oczywisty. Nie ulega przy tym żadnej wątpliwości, że nie są nimi pozwani, którzy jako spadkobiercy pożyczkobiorcy W. N., w pełni wywiązali się z obowiązku zwrotu na rzecz powodów pożyczki w kwocie 2.000.000 zł, co zresztą zostało już prawomocnie przesądzone w sprawie I C 786/16. W świetle powyższych ustaleń nie może być również mowy o jakimkolwiek „ deliktowym przywłaszczeniu przez pozwanych kwoty 1.138.005,12 zł”, co – jako alternatywna podstawa żądania powodów – zostało wskazane na stronie drugiej pozwu.

Mając na uwadze powyższą argumentację, Sąd jako niezasadne powództwo wobec wszystkich pozwanych oddalił.

Bez względu na rodzaj współuczestnictwa, a z takim mieliśmy do czynienia pod stronie pozwanej, każdemu ze współuczestników należał się zwrot pełnych kosztów procesu niezależnie od tego, że każdy z nich reprezentowany był w sprawie przez tych samych pełnomocników procesowych. Dlatego też na rzecz każdego z pozwanych została zasądzona od wszystkich powodów kwota 5.417 zł, na którą składała się stawka minimalnego wynagrodzenia rady prawnego oraz kwota opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa. Stosownie do treści art. 105 par. 2 kpc – Sąd włożył na powodów obowiązek solidarnego zwrotu kosztów procesu na rzecz każdego z pozwanych.