Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2021 r. w Olsztynie,

na posiedzeniu niejawnym,

sprawy z powództwa L. N.

przeciwko D. W.

o zapłatę,

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 20 października 2020 r., sygn. akt X C 3547/19,

oddala apelację.

Ewa Dobrzyńska-Murawka

Sygn. akt IX Ca 1153/20

UZASADNIENIE

Powód L. N. w dniu 24 września 2017 r. wniósł o zasądzenie od pozwanego D. W. kwoty 640,03 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie, ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu podniósł, że zawarł z pozwanym umowę pożyczki przez Internet będąc użytkownikiem portalu pożyczek społecznościowych (...) pl. (...) posiadał tam zweryfikowane konto użytkownika o nicku (...) i zawarł z powodem, posiadającym konto o nicku G. (...), trzy umowy pożyczki, których ostatecznie nie spłacił.

Kolejnym pozwem, również wniesionym w dniu 24 września 2017 r., powód L. N. wniósł o zasądzenie od pozwanego D. W. kwoty 466,36 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie, ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Powód także wywodził swoje roszczenie z umów pożyczki zawartych z pozwanym na portalu (...) których pozwany nie spłacił.

Zarządzeniem z dnia 31 stycznia 2018 r. ww. sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania (k. 32).

Postanowieniem z dnia 30 października 2017 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie w sprawie sygn. akt V GU „of” 139/17 ogłosił upadłość obejmującą likwidację majątku dłużnika D. W. jako osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej i syndykiem upadłości wyznaczył D. B. (k. 58).

Postanowieniem z dnia 22 maja 2018 r. Sąd Rejonowy zawiesił postępowanie w niniejszej sprawie na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. (k. 62).

Następnie, postanowieniem z dnia 19 listopada 2019 r., na podstawie art. 180 § 1 pkt 5 lit. b k.p.c. postępowanie zostało podjęte z udziałem syndyka upadłości (k. 71), który poinformował, że powód nie dokonał zgłoszenia wierzytelności do masy upadłości, w związku z czym wierzyciel ten nie został uwzględniony na liście wierzytelności oraz w sporządzonym przez syndyka planie podziału (k. 70, 82) oraz, że nie wstępuje do postępowania, gdyż postanowieniem z dnia 17 lutego 2020 r. sygn. akt V GUp „of” 115/17 Sądu Rejonowego w Olsztynie zostało zatwierdzone ostateczne sprawozdanie z czynności i ostateczne sprawozdanie rachunkowe (k. 146). W dniu 9 czerwca 2020 r. zapadło postanowienie w przedmiocie ustalenia planu spłaty, które uprawomocniło się w dniu 11 lipca 2020 r.

Pismem z dnia 9 września 2020 r. pozwany wniósł o umorzenie postępowania podając, iż powód „został zgłoszony do wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej sygn. akt V GU „of” 139/17” i została ogłoszona jego upadłość.

Wyrokiem z dnia 20 października 2020 r., sygn. akt X C 3457/19 Sąd Rejonowy w Olsztynie:

1.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 640,03 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie, ale nie więcej niż wysokość odsetek maksymalnych od dnia 24 września 2017 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 354 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 466,36 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie, ale nie więcej niż wysokość odsetek maksymalnych od dnia 24 września 2017 r. do dnia zapłaty;

4.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód zawarł z pozwanym umowy pożyczki przez Internet będąc użytkownikiem portalu pożyczek społecznościowych (...) pl. (...) tam zweryfikowane konto użytkownika o nicku (...) i zawarł z powodem, posiadającym konto o nicku G. (...)umowy pożyczki. Pozwany na podstawie wniosku pożyczkowego nr (...) zawarł umowę pożyczki nr (...) na kwotę 200 zł na okres od 9 listopada 2015 r. do dnia 23 listopada 2015 r. z odsetkami w wysokości 10 % w stosunku rocznym, a w przypadku braku spłaty pożyczki pozwany miał zapłacić odsetki karne w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie; kwota pożyczki została przelana z subkonta powoda na subkonto pozwanego w serwisie (...) i była sześciokrotnie aneksowana poprzez przedłużenie terminu spłaty, który ostatecznie został określony na 21 lutego 2016 r., ale na dzień wniesienia pozwu kwota pożyczki nie została spłacona i wynosi 232,74 zł. Ponadto pozwany, na podstawie wniosku pożyczkowego nr (...) zawarł umowę pożyczki nr (...) na kwotę 200 zł na okres od 9 listopada 2015 r. do dnia do dnia 23 listopada 2015 r. z odsetkami w wysokości 10 % w stosunku rocznym, a w przypadku braku spłaty pożyczki pozwany miał zapłacić odsetki karne w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie; kwota pożyczki została przelana z subkonta powoda na subkonto pozwanego w serwisie (...) i była sześciokrotnie aneksowana poprzez przedłużenie terminu spłaty pożyczki, który ostatecznie został określony na 21 lutego 2016 r. Na dzień wniesienia pozwu kwota pożyczki nie została spłacona i wynosi 232,74 zł. Następnie pozwany, na podstawie wniosku pożyczkowego nr (...) zawarł umowę pożyczki nr (...) na kwotę 150 zł na okres od 9 listopada 2015 r. do dnia do dnia 23 listopada 2015 r. z odsetkami w wysokości 10 % w stosunku rocznym, a w przypadku braku spłaty pożyczki pozwany miał zapłacić odsetki karne w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie; kwota pożyczki została przelana z subkonta powoda na subkonto pozwanego w serwisie (...) i była sześciokrotnie aneksowana poprzez przedłużenie terminu spłaty pożyczki, który ostatecznie został określony na 21 lutego 2016 r. Na dzień wniesienia pozwu kwota pożyczki nie została spłacona i wynosi 174,55 zł. Pozwany na podstawie wniosku pożyczkowego nr (...) zawarł umowę pożyczki nr (...) na kwotę 200 zł na okres od 9 listopada 2015 r. do dnia 23 listopada 2015 r. z odsetkami w wysokości 10 % w stosunku rocznym, a w przypadku braku spłaty pożyczki pozwany miał zapłacić odsetki karne w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie. Kwota pożyczki została przelana z subkonta powoda na subkonto pozwanego w serwisie (...) i była sześciokrotnie aneksowana poprzez przedłużenie terminu spłaty pożyczki, który ostatecznie został określony na 21 lutego 2016 r. Na dzień wniesienia pozwu kwota pożyczki nie została spłacona i wynosi 232,74 zł. Następnie pozwany, na podstawie wniosku pożyczkowego nr (...), zawarł umowę pożyczki nr (...) na kwotę 200 zł na okres od 9 listopada 2015 r. do dnia 23 listopada 2015 r. z odsetkami w wysokości 10 % w stosunku rocznym, a w przypadku braku spłaty pożyczki pozwany miał zapłacić odsetki karne w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie. Kwota pożyczki została przelana z subkonta powoda na subkonto pozwanego w serwisie (...) i była sześciokrotnie aneksowana poprzez przedłużenie terminu spłaty pożyczki, który ostatecznie został określony na 6 lutego 2016 r. Na dzień wniesienia pozwu kwota pożyczki nie została spłacona i wynosi 233,62 zł.

W dalszej części uzasadnienia Sąd I instancji wskazał, iż pozew został wniesiony w obu połączonych sprawach w dniu 24 września 2017 r. tj. przed ogłoszeniem upadłości z likwidacją majątku pozwanego nieprowadzącego działalności gospodarczej, co nastąpiło w dniu 30 października 2017 r. i skutkowało zawieszeniem postępowania w niniejszej sprawie na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c.

Postępowanie zostało podjęte z udziałem syndyka, jednak ostatecznie na jego miejsce przed zamknięciem rozprawy wszedł pozwany z uwagi na zakończenie postępowania upadłościowego w dniu 11 lipca 2020 r.: postanowieniem z dnia 17 lutego 2020 r. sygn. akt V GUp „of” 115/17 Sąd Rejonowy w Olsztynie zatwierdził bowiem ostateczne sprawozdanie z czynności i ostateczne sprawozdanie rachunkowe, po czym, w dniu 9 czerwca 2020 r., zapadło postanowienie w przedmiocie ustalenia planu spłaty, które uprawomocniło się w dniu 11 lipca 2020 r. Zgodnie zaś z przepisem art. 491 ¹⁴ ust. 8 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe wydanie postanowienia o ustaleniu planu spłaty wierzycieli albo umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli oznacza zakończenie postępowania. Zgodnie zaś z art. 367 ust. 1 i 2 w zw. z art. 368 ust. 3 w zw. z art. 491 ¹⁴ ust. 8 prawa upadłościowego po zakończeniu postępowania upadłościowego w postępowaniach cywilnych upadły wchodzi do postępowania w miejsce syndyka.

W dalszej kolejności Sąd Rejonowy wskazał, że prawo dochodzenia swej należności po ukończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego służy wierzycielowi także wtedy, gdy w ogóle nie zgłosił wierzytelności do masy, co miało miejsce w niniejszej sprawie, ponieważ samo niedochodzenie wierzytelności nie wpływa na jej istnienie, a niezgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym pozbawia tylko wierzyciela możliwości zaspokojenia jej z masy upadłości.

Przechodząc do oceny zasadności powództwa Sąd ten stwierdził, że zasługiwało ono na uwzględnienie w całości.

Pozwany w przedmiotowej sprawie nie kwestionował istnienia ani wysokości wierzytelności dochodzonej pozwem. Twierdzenia podnoszone przez powoda zostały zaś udowodnione złożonymi przez niego mailami i wydrukami z portalu (...) zawierającymi wnioski o zawarcie pożyczki i potwierdzenia wykonania przelewów oraz wydruki umów pożyczki i aneksy do nich.

W niniejszej sprawie zastosowanie do zawartych przez pozwanego umów pożyczki objętych pozwami w połączonych sprawach mają przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim , która dopuszcza zawieranie umowy o kredyt konsumencki (w tym umowy pożyczki) za pomocą środków porozumiewania się na odległość.

W realiach niniejszej sprawy – jak wskazał Sąd Rejonowy - powód spełnił wymogi zawarcia umowy pożyczki określone w ustawie o kredycie konsumenckim. Brak własnoręcznych podpisów stron pod przedłożonymi przez powoda umowami nie uchybia wymogom określonym w art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim w zakresie zachowania formy pisemnej.

Istotnym jest w niniejszej sprawie czy spisanie postanowień wskazanych przez powoda umów poprzedzone zostało złożeniem przez strony oświadczeń woli zgodnych ze sporządzonym wydrukiem umów za pomocą środków porozumiewania się na odległość w tym w szczególności czy pozwany wyraził wolę zawarcia przedmiotowych umów.

Jak wskazał Sad Rejonowy, pozwany nie kwestionował, iż posiadał na stronie internetowej (...) prowadzonej przez (...) Sp. z o. o. swój profil klienta, tj. indywidulane konto internetowe założone przez pożyczkobiorcę na stronie internetowej spółki. Pozwany nie kwestionował też faktu, iż otrzymał od pożyczkodawcy, tj. powoda, który również miał swój profil na tymże portalu, na swoje wewnętrzne subkonto w portalu (...) kwoty pożyczek wskazane w pozwach (w obu połączonych sprawach).

Mając na względzie powyższe, tj. wykazanie przez powoda materialnoprawnych przesłanek dochodzonego roszczenia oraz nie kwestionowanie przez pozwanego istnienia wierzytelności i jej wysokości Sąd I instancji uwzględnił powództwo w całości w obu połączonych sprawach w zakresie należności głównej jak i odsetek (pkt 1 i 3 wyroku).

Zgodnie z § 6 umów pożyczki (w obu połączonych sprawach) w przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki pożyczkodawca uprawniony był do naliczenia odsetek za czas opóźnienia w wysokości równej czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie. Na dzień wniesienia pozwu roszczenia z tytułu wszystkich umów były już wymagalne.

Mając na względzie wskazane w umowie pożyczki określenie odsetek umownych od zadłużenia przeterminowanego Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powoda odsetki umowne od kwoty kapitału zgodnie z żądaniem pozwu, jednak w wysokości nie wyższej niż wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie za okres od dnia wniesienia pozwów do dnia zapłaty.

Z uwagi na wynik procesu Sąd ten, w obu sprawach połączonych do wspólnego rozpoznania, zasądził od pozwanego na rzecz powoda koszty procesu na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c., szczegółowo je wyliczając.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniósł pozwany, zaskarżając je w całości i wskazując, iż Sąd Rejonowy pominął, że w stosunku do pozwanego została ogłoszona upadłość konsumencka, a wszelkie sprawy toczące się przed dniem jej ogłoszenia powinny zostać umorzone.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej odrzucenie.

Sąd Okręgowy, w celu ustalenia faktów z postępowania upadłościowego, zażądał akt V GU „of” 139/17 i V GUp 115/17 i kopie istotnych dokumentów dołączył do akt rozpoznawanej sprawy (art. 243 ² zd. 1 k.p.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja nie była ostatecznie zasadna.

Na wstępie zauważyć trzeba, że sprawa niniejsza podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, a stan faktyczny nie budził wątpliwości: pożyczki zostały udzielone i nie zostały spłacone, pozwany wniósł o upadłość konsumencką i jego wniosek został uwzględniony oraz aktualnie, po ustaleniu planu spłaty, pozwany plan ten ma wykonywać.

Zgodnie z art. 316 k.p.c. sąd orzeka biorąc pod uwagę stan istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, a zarówno na dzień orzekania przez sąd pierwszej instancji, jak i sąd odwoławczy, pozwany, jako upadły, jest w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli ustalonego prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 9 czerwca 2020 r. (k. 241-242); prawomocność postanowienia została ustalona na dzień 11 lipca 2020 r. (zarządzenie – k. 243).

Stąd też do rozważenia pozostawała jedynie kwestia, czy w okresie wykonywania planu spłaty możliwym jest wydanie wyroku zasądzającego należność na rzecz wierzyciela, który nie zgłosił swojej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym, czy też postępowanie powinno zostać umorzone tak, jak twierdzi pozwany. Oczywistym przy tym było i jest, że powód swojej wierzytelności dochodzonej w niniejszym procesie nie zgłosił w postępowaniu upadłościowym, a pozwany domagał się, właśnie z uwagi na postępowanie upadłościowe, umorzenia postępowania w rozpoznawanej sprawie o zapłatę.

Nie ulega też wątpliwości, że 11 kwietnia 2018 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie powziął wiadomość o ogłoszeniu upadłości pozwanego (nastąpiła z dniem 30 października 2017 r.) i prawidłowo zawiesił postępowanie na mocy art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c.

Dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, przede wszystkim ustalenia, czy mógł mieć tu uzasadnienie wniosek pozwanego o umorzenie postępowania, kluczowe znaczenie miały przepisy ustawy prawo upadłościowe w zakresie upadłości konsumenckiej, a także konsekwencje płynące z przebiegu i zakończenia tego postępowania.

Jak wynika z akt sprawy postępowanie upadłościowe zostało zainicjowane wnioskiem dłużnika D. W., pozwanego w sprawie, który to wniosek, zgodnie z art. 491 ² ust. 4 prawa upadłościowego , powinien był zawierać, m.in. spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty. Uwzględniając zaś wniosek o ogłoszenie upadłości, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym, m.in. wzywa wierzycieli upadłego do zgłaszania wierzytelności w terminie trzydziestu dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Rejestrze (art. 491 ⁵ pkt 3).

Zgodnie zaś z art. 491 ¹⁴ ust. 1 prawa upadłościowego , po wykonaniu ostatecznego planu podziału, a gdy z uwagi na brak majątku upadłego plan podziału nie został sporządzony – po zatwierdzeniu listy wierzytelności, sąd ustala plan spłaty wierzycieli. Według ust. 3 ww. przepisu, uprawomocnienie się postanowienia o ustaleniu planu spłaty wierzycieli oznacza zakończenie postępowania. W postanowieniu sąd określa, w jakim zakresie i czasie upadły jest obowiązany spłacać zobowiązania uznane na liście wierzytelności, niewykonane w toku postępowania na podstawie planu podziału oraz jaka część zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty.

Z kolei, zgodnie z art. 491 ¹⁵ ust. 6 prawa upadłościowego , w okresie wykonywania planu spłaty niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności powstałych przed ustaleniem planu spłaty, z wyjątkiem wierzytelności wynikających z zobowiązań o których mowa w art. 491 ²¹ ust. 2 – m.in tych, których istnienia dłużnik umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.

Jednakże, o ile celem postępowania upadłościowego w stosunku do konsumenta jest oddłużenie upadłego i przywrócenie go do obrotu społeczno- gospodarczego, a wykonanie planu spłaty wierzycieli jest dla niego ostatnim etapem postępowania upadłościowego, to dopiero po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty sąd wydaje postanowienie o wykonaniu planu spłaty i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości. Nadto, co wyraźnie wynika z treści postanowienia z 9 czerwca 2020 r. (pkt II), po wykonaniu planu spłaty pozostała część zobowiązań uznanych na liście wierzytelności i niespłaconych na zasadach określonych w pkt. I postanowienia oraz wszystkie pozostałe zobowiązania upadłego powstałe przed ogłoszeniem upadłości, za wyjątkiem zobowiązań opisanych w tym punkcie postanowienia, zostaną umorzone.

Dopiero więc wydanie takiego postanowienia (o umorzeniu zobowiązań) pozostawia upadłego konsumenta bez długów, uniemożliwiając wierzycielom dochodzenia niespłaconej w toku postępowania części ich wierzytelności, konsument natomiast, korzystając z ochrony prawnej instytucji umorzenia zobowiązań, może powrócić do normalnego życia.

Jednakże, przepis art. 491 ²⁰ ust. 3 prawa upadłościowego stanowi wyraźnie, że w razie uchylenia planu spłaty wierzycieli zobowiązania upadłego nie podlegają umorzeniu, o czym, jak również o obowiązkach upadłego w okresie wykonywania planu spłaty, pozwany został pouczony (k. 244).

Analiza akt sprawy jednoznacznie wskazuje, że pozwany w wyraźny sposób we wniosku o upadłość wymienił wierzytelności powoda z umów pożyczki (k. 233, 234), a powód nie zgłosił wierzytelności w postępowaniu upadłościowym, choć postanowieniem z dnia 30 października 2017 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie ogłosił upadłość obejmująca likwidację majątku dłużnika D. W., wzywając wierzycieli upadłego do zgłaszania sędziemu-komisarzowi wierzytelności w terminie trzydziestu dni od daty obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (k. 58), choć po uzyskaniu informacji o ogłoszeniu upadłości pozwanego, powinien był zgłosić swoją wierzytelność, czego jednak zaniechał - informacja Sądu Rejonowego w Olsztynie V Wydział Gospodarczy oraz syndyka (k. 70, 82), a także pozostałe dokumenty z akt upadłościowych. Jednoznacznie wynika również, że sąd w postępowaniu upadłościowym nie uwzględnił wniosku upadłego konsumenta (pozwanego) o umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli i że nie mamy do czynienia z wierzytelnością wynikającą z zobowiązań wymienionych w art. 491 ²¹ ust. 2 prawa upadłościowego .

Przepisy prawa upadłościowego , do których odnosi się pkt II postanowienia z 9 czerwca 2020 r. pozwalają na umorzenie zobowiązań, jednakże nastąpić to może dopiero po wykonaniu planu spłaty, na co ustalono okres 36 miesięcy, nadto o umorzeniu nie decyduje sąd rozpoznający sprawę o roszczenie, ale sąd gospodarczy.

Oczywistym przy tym jest, że zakres zobowiązań objętych planem spłaty nie pokrywa się z zakresem zobowiązań podlegających umorzeniu po wykonaniu planu spłaty, bowiem ten drugi jest znacznie szerszy i obejmuje nie tylko zobowiązania objęte listą wierzytelności, ale też zobowiązania powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości, zatem i te, które nie zostały ujęte na liście wierzytelności ze względu na brak ich zgłoszenia przez wierzycieli. Umorzeniem więc zostaną objęte: wierzytelności zgłoszone i uznane na liście lub wciągnięte na listę z urzędu; wierzytelności nieuznane na liście, a ustalone następnie w toku innego postępowania sądowego lub administracyjnego (a więc w trybie art. 145 ust. 1 prawa upadłościowego ) lub w procesie (postępowaniu) wszczętym po zakończeniu postępowania upadłościowego; wierzytelności niezgłoszone sędziemu-komisarzowi przez wierzyciela a powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości, nawet jeśli brak zgłoszenia był niezawiniony (zob. P. Zimmerman, Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Wyd. 5, Warszawa 2018).

Innymi słowy, w przypadku, gdy zobowiązanie zostało przez upadłego wskazane w złożonym wniosku o ogłoszenie upadłości, a wierzyciel nie zgłosił przysługującej mu wierzytelności, zobowiązania wobec tego wierzyciela podlegają umorzeniu, jednakże nastąpić to może dopiero po wykonaniu planu spłaty wierzycieli.

Reasumując, art. 491 ¹⁴ ust. 8 ustawy prawo upadłościowe stanowi, że wydanie postanowienia o ustaleniu planu spłaty wierzycieli albo umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli oznacza zakończenie postępowania, zatem istotnie były podstawy do podjęcia zawieszonego postępowania w rozpoznawanej sprawie, jako, że odpadła podstawa jego zawieszenia (postępowanie upadłościowe zostało zakończone). Faktem jest, że samo postanowienie o podjęciu zawieszonego postępowania nastąpiło przedwcześnie i wobec Syndyka, jednakże wobec pozwanego, prawidłowego zawiadomionego o rozprawie wyznaczonej na 20 października 2020 r., rozstrzygnięcie zapadło już po zakończeniu postępowania upadłościowego, kiedy proces mógł się toczyć wobec upadku przesłanki zawieszenia.

Nadto, zgodnie z art. 491 ¹⁵ ust. 6 ww. ustawy, w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności powstałych przed ustaleniem planu spłaty wierzycieli, z wyjątkiem wierzytelności wynikających z zobowiązań, o których mowa w art. 491 ²¹ ust. 2 (jak wskazano wyżej, przypadek ten nie zachodzi), stąd też jest oczywistym, że powód, na mocy wydanego tytułu egzekucyjnego w niniejszej sprawie nie może egzekwować kwot wskazanych w prawomocnym już wyroku Sądu Rejonowego z dnia 20 października 2020 r.

Zauważyć też trzeba, że przepis art. 491 ¹⁹ ustawy umożliwia zmianę planu spłaty wierzycieli, a nawet uchylenie tego planu, czy też uwzględnienie wierzytelności powstałych przed ustaleniem planu spłaty wierzycieli i stwierdzonych po jego ustaleniu, m.in. prawomocnym orzeczeniem, w sytuacjach opisanych w tym przepisie. Ust. 4 art. 491 ¹⁹ zakłada więc możliwość uzyskania przez wierzyciela prawomocnego orzeczenia po ustaleniu planu spłaty i w ten sposób uregulowana została sytuacja wierzycieli, którzy nie zgłosili swoich wierzytelności i nie zostali ujęci w planie spłaty.

Jak pisze bowiem P. Zimmermann w cyt. wyżej komentarzu do prawa upadłościowego (teza 6 do art. 491 ^{( 19)} ), „w ust. 4 komentowanego przepisu uregulowano sytuację wierzycieli, którzy nie zostali ujęci w planie spłaty. Do momentu bowiem umorzenia zobowiązań nie jest wykluczone, że taki wierzyciel uzyska tytuł egzekucyjny w postaci prawomocnego orzeczenia sądowego lub prawomocnej decyzji administracyjnej, albo w związku z dalszym prowadzeniem postępowania, albo wskutek wszczęcia nowego postępowania przeciwko upadłemu, co jest dopuszczalne gdyż uprawomocnienie się postanowienia o ustaleniu planu spłaty wierzycieli oznacza zakończenie postępowania upadłościowego (art. 491 ^{( 14)} ust. 8 PrUp). (…) Słusznie więc ustawodawca takim wierzycielom przyznał legitymację do złożenia wniosku o zmianę planu spłaty, tak by możliwe było uwzględnienie w nim ich wierzytelności i spłatę tych wierzytelności choćby w części (ust. 3).” Podobne stanowisko zaprezentowali M. Medyński, B. Szczepkowska, K. Forysiak w artykule „Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym konsumenta oraz wpływ wierzyciela na wysokość planu spłaty”, z odwołaniem również do komentarza P. Zimmermanna.

Oczywistym przy tym jest, że do takiej zmiany może dojść tylko w okolicznościach opisanych w art. 491 ¹⁹ ust. 3, czyli w razie istotnej poprawy sytuacji majątkowej upadłego w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli, wynikającej z innych przyczyn niż zwiększenie się wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskiwanych z osobiście wykonywanej przez upadłego działalności zarobkowej; wtedy każdy z wierzycieli, w tym, np. powód, oraz upadły może wystąpić z wnioskiem o zmianę planu spłaty wierzycieli.

Odnosząc się zaś do wniosku pozwanego o umorzenie postępowania w rozpoznawanej sprawie o zapłatę, przywołać należy raz jeszcze, że zgodnie z art. 491 ²¹ ust. 1, po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli, natomiast nie podlegają umorzeniu zobowiązania o charakterze alimentacyjnym, zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie, jak również zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem oraz zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu (ust. 2). Natomiast, jak stanowi ust. 3, po wydaniu postanowienia, o którym mowa w ust. 1, niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności powstałej przed dniem ustalenia planu spłaty wierzycieli z wyjątkiem wierzytelności wynikających z zobowiązań, o których mowa w ust. 2.

A zatem, możliwym było, według stanu na dzień orzekania, wydanie wyroku zasądzającego roszczenie, jak i wyroku sądu odwoławczego, z tym, że w okresie wykonywania przez pozwanego planu spłaty powód nie może wszcząć postępowania egzekucyjnego. O ile plan spłaty zostanie wykonany, zobowiązania, w tym także te objęte wyrokiem z 20 października 2020 r., zostaną umorzone. Decyzje w tym zakresie należą do sądu gospodarczego – upadłościowego. Możliwym więc było uzyskanie przez powoda tytułu egzekucyjnego, nie może on zaś wszczynać egzekucji ani w okresie wykonywania planu spłaty, ani też po umorzeniu zobowiązań. W przypadku zaś uchylenia planu spłaty wierzycieli na mocy art. 491 ²⁰ ust. 3 prawa upadłościowego, zobowiązania upadłego nie zostaną umorzone i będzie możliwe prowadzenie egzekucji.

Również, po wydaniu, po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli, postanowienia o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli, niedopuszczalne będzie wszczęcie postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności powstałej przed dniem ustalenia planu spłaty wierzycieli, w tym też wierzytelności powoda wynikającej z prawomocnego wyroku z dnia 20 października 2020 r. informacje o jednostce

W konsekwencji, apelacja pozwanego jako bezzasadna, podlegała oddaleniu (art. 385 k.p.c.).

SSO Ewa Dobrzyńska-Murawka