Pełny tekst orzeczenia

s ygn. akt II Ka 41/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

dnia 7 kwietnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – II Wydział Karny, w składzie:

Przewodniczący

-

sędzia Jacek Klęk

Protokolant

-

staż. Magdalena Tomczyk

przy udziale prokuratora Roberta Tkaczyńskiego, po rozpoznaniu w dniu 07 IV 2021 r. sprawy A. M., oskarżonego o czyn z art. 178a§1 k.k., na skutek apelacji obrońcy oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku z 24 listopada 2020 r. w sprawie II K 187/19,

1.  Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

2.  Zasądza od A. M. na rzecz Skarbu Państwa:

a)  120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem opłaty oraz

b)  20 (dwadzieścia) złotych tytułem wydatków postępowania odwoławczego.

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 41/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

0

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Łasku z 24 listopada 2020 r. sygn. akt II K 187/19

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Mająca wpływ na treść zaskarżonego wyroku obraza przepisu art. 170 § 1 pkt 3 k.p.k. poprzez oddalenie jako nieprzydatnego wniosku dowodowego obrońcy oskarżonego z 19 czerwca 2020 r. o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lekarza specjalisty neurologa celem ustalenia wskazanych w tym wniosku okoliczności, w tym przede wszystkim tego, czy w związku z bezspornie zdiagnozowanym u oskarżonego schorzeniem neurologicznym określanym jako (...) wykazuje on objawy uszkodzenia ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego 1 czy schorzenie to mogło wywołać u oskarżonego zaburzenia spostrzegania i interpretacji rzeczywistości w chwili czynu, w sytuacji, w której wbrew poglądowi Sądu 1 instancji opinia sądowo-psychiatryczna z dnia 11 marca 2020 toku nie jest wcale pełna i jasna, albowiem po pierwsze razi ona dowolnością, w zakresie, w jakim biegli psychiatrzy stwierdzili, że choroba neurologiczna oskarżonego i jej objawy nie mają, znaczenia dla dokonanej przez nich oceny, oraz że oskarżony me wykazuje cech uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, a to z tej prostej przyczyny, że obaj biegli nie mają kompetencji do wiążącego wypowiadania się w kwestii rozpoznawania, objawów, leczenia i konsekwencji schorzeń obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego, która to kwestia należy do wyłącznej kompetencji dziedziny medycyny zwanej neurologią i wyłącznie lekarz specjalista-neurolog jest w stanie miarodajnie ocenić wpływ zdiagnozowanego u oskarżonego schorzenia na ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy oraz ewentualne tego konsekwencje; po drugie nie zawiera ona jakiejkolwiek argumentacji pozwalającej ocenić prawidłowość jednozdaniowej konkluzji biegłych o braku u oskarżonego objawów uszkodzenia (...), a tym dla dokonania pełnej oceny wpływu zdiagnozowanej u oskarżonego choroby neurologicznej na zaburzenia spostrzegania i interpretacji przez niego rzeczywistości w chwili czynu, co ma kapitalne znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy m.in. w kontekście dyspozycji przepisu art. 31 § 2 k.k., niezbędne było uzyskanie stosownej opinii biegłego neurologa.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Przystępując do omawiania zarzutu z pkt 1. apelacji niezbędnym jest ustalenie, czy w przedmiotowej sprawie faktycznie zachodziła konieczność sięgnięcia do opinii biegłego z zakresu neurologii. W ocenie Sądu Rejonowego, którego stanowisko Sąd Okręgowy podziela, takiej konieczności nie było. Sąd Rejonowy oparł swoje przekonanie o sporządzoną w sprawie opinię biegłych z zakresu psychiatrii, którzy wyraźnie wskazali, że (...) jest jednostką chorobową, która nie ma wpływu na poczytalność sprawcy w chwili popełnienia czynu. Biegli przy tym nie poprzestali na tym enigmatycznym stwierdzeniu (co wówczas rzeczywiście mogłoby powodować konieczność powołania biegłego właściwej specjalności lub wydania przez nich opinii uzupełniającej), lecz odnieśli się do charakterystyki tego schorzenia, co pozwala na ustalenie, że faktycznie taka choroba nie miałaby wpływu na dopuszczenie się przez oskarżonego zarzucanego mu czynu (k. 299). Nie ma przy tym wątpliwości co do kompetencji biegłych psychiatrów w przedmiocie ustalenia, czy oskarżony jest chory psychicznie lub dotknięty innymi zakłóceniami czynności psychicznych, które wskazywałoby na jego pełną lub częściową niepoczytalność w chwili czynu. To do wiadomości specjalnych biegłych z zakresu psychiatrii należy wiedza dotycząca schorzeń – także tych neurologicznych – mogących mieć lub mających jakikolwiek wpływ na ocenę poczytalności sprawcy, czy jego zdolności do udziału w czynnościach postępowania. Co więcej, biegli z racji swojego doświadczenia, gdyby uznali, że jest konieczność zwrócenia się do biegłego innej specjalności, wskazaliby to w opinii lub korespondencji przesłanej do Sądu. Dodać przy tym należy, że skarżący nie kwestionował oceny wiarygodności wyjaśnień oskarżonego, dokonanej przez Sąd I instancji. To zaś wskazuje, że akceptuje przyjętą ocenę tego dowodu. Oskarżony zaś wyjaśniał m.in., że w chwili popełnienia przez niego czynu, nie występowały u niego bóle głowy (a więc objaw choroby (...)) ani inne zakłócenie mogące wpływać na jego zdolność do oceny sytuacji czy kierowania swoim postępowaniem. Oskarżony w tej część wyjaśnień, które zostały uznane za wiarygodne, jako przyczynę własnej niedyspozycji w dniu i chwili zdarzenia przywołał jedynie sytuację rodzinną, nie wskazując na występowanie jakichkolwiek symptomów czy objawów chorobowych. Informacja o wystąpieniu u niego bólu głowy pojawiły się dopiero podczas wyjaśnień na rozprawie, tuż po tym, jak wnioskował o warunkowe umorzenie postępowania karnego, a przy tym należy dodać, że wyjaśnienia te zostały uznane za niewiarygodne (tu znów trzeba podnieść, że tej oceny obrońca nie kwestionował). Warto przy tym, już tylko marginalnie wskazać, że w wyjaśnieniach oskarżonego 20 lutego 2020 r. (k. 274, które uznano za niewiarygodne), oskarżony podał, że nie zdiagnozowano u niego choroby (...) kwestionując tym samym wpływ tej choroby na swoje zachowanie. Sąd jedynie więc zaznacza, że przyjęcie za niewiarygodne tych wyjaśnień nie oznacza uznania, że oskarżony jest dotknięty chorobą (...). W sposób ewidentny stanowią one bowiem próbę uniknięcia konsekwencji, zwłaszcza że obrońca początkowo wnioskował o warunkowe umorzenie postępowania, a więc uznawał (razem z oskarżonym) okoliczności czynu za niewątpliwe.

Wniosek

O zmianę i uniewinnienie oskarżonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Przedmiotowy wniosek nie mógł być podstawą zmiany zaskarżonego orzeczenia z powodu nie przyjęcia argumentacji skarżącego.

3.2.

2.  Mająca wpływ na treść zaskarżonego wyroku obraza przepisu art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. poprzez niedokładne określenie czynu przypisanego oskarżonemu wskutek nieustalenia i niewskazania przez Sąd I instancji w opisie czynu zawartości alkoholu w jego krwi lub w wydychanym powietrzu w chwili czynu, albowiem dla uznania, że Sad uczynił zadość wymogom tego przepisu, opis tego czynu winien zawierać dokładne wskazanie stopnia nietrzeźwości oskarżonego w chwili prowadzenia pojazdu, zaś jego brak po pierwsze prowadzi do dekompletacji znamion przypisanego oskarżonemu przestępstwa, a po drugie uniemożliwia rozgraniczenie między przestępstwem z art. 178a § 1 k.k., a wykroczeniem z art 87 § 1 k.w.

3.  Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, mający wpływ na jego treść, będący następstwem przyjęcia za udowodnione faktów bez dostatecznej ku temu podstawy w zebranym materiale dowodowym, a przejawiający się w dowolnym ustaleniu, że oskarżony w chwili prowadzenia pojazdu znajdował się w stanie nietrzeźwości, podczas gdy z treści uznanej za wiarygodną opinii sądowo-lekarskiej z 16 listopada 2020 r. wynika, że nie da się ustalić zawartości alkoholu we krwi lub w wydychanym powietrzu oskarżonego w chwili czynu, zaś powołana przez Sąd Rejonowy na s. 18 uzasadnienia zaskarżonego wyroku argumentacja biegłych odnośnie stężenia alkoholu 0,26 mg/l uzyskanego blisko dwanaście godzin po zdarzeniu opiera się li tylko na założeniu, że oskarżony spożył alkohol wyłącznie przed prowadzeniem pojazdu i nie spożywał go już później aż do chwili pierwszego badania w dniu 4 lutego 2019 roku, co w efekcie doprowadziło do błędnej konkluzji, że oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał wszystkie znamiona występku opisanego w przepisie art. 178a § 1 k.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Co do naruszenia art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. (odnosi się też to do zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych) skarżący pozostaje w sprzeczności z ustalonym już w orzecznictwie i doktrynie poglądem, że nie jest niezbędnym precyzyjne wskazanie zawartości alkoholu we krwi lub w wydychanym powietrzu dla przyjęcia stanu nietrzeźwości. Takie ustalenie ma wówczas charakter prawny (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2012 r. sygn. akt IV KK 285/12) . Niemożność precyzyjnego ustalenia stopnia nietrzeźwości nie powoduje, że niemożliwym jest skazanie takiej osoby. Przede wszystkim Sąd wówczas dokonuje ustaleń w oparciu o inne dowody, w tym zeznania świadków lub wyjaśnienia oskarżonego, czy też regularnie sporządzane w tego typu sprawach opinie biegłych. Jeżeli dowody te wskazują, że stopień stężenia alkoholu, chociażby z uwagi na ilość jego spożycia, musiał - i to znacznie - przekroczyć normy określone treścią przepisu art. 115 § 16 k.k., możliwym jest przypisanie sprawcy działania w stanie nietrzeźwości (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 3 kwietnia 2003 r., sygn. akt II AKa 30/03). Stan nietrzeźwości zdefiniowany przez ustawodawcę w powołanym wyżej art. 115 § 16 k.k. zachodzi przy stwierdzeniu, że zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila lub prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub też w 1 dm 3 wydychanego powietrza stężenie przekracza 0,25 mg albo prowadzi do przekroczenia tej wartości. Jeżeli jednak precyzyjne ustalenie nie jest możliwe, wówczas dopuszczalnym jest przyjęcie na podstawie towarzyszących okoliczności (dowodów innych niż wynik badania), że stan nietrzeźwości faktycznie w chwili czynu wystąpił. To miało miejsce w niniejszej sprawie, w zakresie niekwestionowanych przez obrońcę, a przyjętych za wiarygodne wyjaśnień oskarżonego (złożonych 04 lutego 2019 r.), precyzujących ilości i rodzaju spożywanego alkoholu, a także i informację, że po stłuczce nie spożywał już alkoholu, wskazuje wyraźnie, że znajdował się on w momencie zdarzenia w stanie nietrzeźwości. Nie można więc stwierdzić, by przyjęty przez Sąd I instancji opis czynu nie zawierał ustawowych znamion przypisanego przestępstwa. Zawartość etanolu w organizmie ma przy tym znaczenie dla oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu i faktycznie właściwym z punktu widzenia prawidłowej praktyki jest oznaczanie tej wartości w wyroku. Ma to jednak znaczenie tylko praktyczne, ponieważ nie w każdej sprawie jest sporządzane uzasadnienie, a znajomość stanu nietrzeźwości może mieć znaczenie dla oceny zasadności rozstrzygnięć przy wyrokowaniu z punktu widzenia późniejszego postępowania wykonawczego. Sąd Rejonowy w uzasadnieniu jednak dookreślił, że nie ma możliwości w niniejszej sprawie precyzyjnego oznaczenia zawartości alkoholu we krwi oskarżonego. Wskazał jednak przy tym, że z pewnością była to wartość powyżej 0,26‰, bowiem zostało to ustalone w badaniu przeprowadzonym około 11 godzin po zdarzeniu i niewątpliwie w momencie zdarzenia była bliska 2‰ – uwzględniając czas, rodzaj i ilość spożytego alkoholu, a także informacje o tym, że skazany po stłuczce alkoholu nie spożywał. Oparte to zostało także o opinię biegłych.

Wniosek

O zmianę i uniewinnienie

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Bezzasadność omówionych zarzutów determinuje uznanie wniosku odwoławczego za niezasadny.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok Sądu Rejonowego w Łasku z 24 listopada 2020 r. sygn. akt II K 187/19.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Sąd I instancji nie uchybił regulacjom prawnym, w tym związanym z gromadzeniem dowodów jak i ich oceną. Nie uchybił także reguło logiki dokonując ustaleń faktycznych wyłącznie w oparciu o dowody uznane za wiarygodne. Wątpliwości nie budzi także prawidłowości kwalifikacji prawnej uzewnętrzniona przyjętym opisem czynu, w którym przywołano ustawowe kwalifikatory zachowania przestępnego przypisanego oskarżonemu.

Apelację wywiedziono od całości wyroku w konwencji Sąd Okręgowy, stwierdziwszy bezzasadność zarzutów wskazanych w sekcji 3. dokonał oceny i pozostałych rozstrzygnięć Sądu Rejonowego. Sąd nie stwierdził uchybień wymagających orzekania poza granicami zaskarżenia.

Analizując rozstrzygnięcie w aspekcie dolegliwości skazania Sąd nie stwierdził, by ta, konstruowana w sprawie przez karę 120 stawek dziennych grzywny, trzyletni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym, świadczenie pieniężne w kwocie 5.000 zł oraz obowiązek zwrotu Skarbowi Państwa wydatków i uiszczenia opłaty była niewspółmierną do stopnia winy, nie odzwierciedlała społecznej szkodliwości czynu, czy tez nie uwzględniała okoliczności dotyczących sprawcy.

Podkreślenia wymaga fakt, iż Sąd Rejonowy za okoliczność obciążającą uznał znaczny stan nietrzeźwości oskarżonego, przy czym uczynił tak pomimo, że stwierdził brak możliwości precyzyjnego oznaczenia zawartości etanolu we krwi. Skonstatował przy tym jednak dla potrzeb wymiaru kary, że na pewno była to wartość powyżej 0,26‰ ustalonej w badaniu przeprowadzonym ok. 11 godzin po zdarzeniu i niewątpliwie bliska 2‰ uwzględniając czas, rodzaj i ilość spożytego alkoholu. Taki zabieg w zakresie rozstrzygnięcia o karze nie jest wadliwy w stopniu wymagającym ingerencji sądu odwoławczego – zwłaszcza w kontekście rodzaju i wymiaru kary. Następstwa penalne nie mogą być bowiem w sprawie uznane za niewspółmiernie surowe biorąc pod uwagę całokształt ujawnionych okoliczności. Oskarżony działał z premedytacją. Dokonał zakupu alkoholu i jego ukrycia, a następnie opuszczając mimo pełnionych wówczas obowiązków służbowych, obszar jednostki wojskowej spożył alkohol, a następnie, wskutek niewłaściwej oceny sytuacji, narażając życie i zdrowie innych osób, pełniąc obowiązki na obiekcie militarnym (baza lotnicza WP), prowadził pojazd znajdując się w stanie nietrzeźwości, w konsekwencji doprowadzając do zniszczenia powierzonego pojazdu. To wszystko w połączeniu ze znacznym i niebudzącym uzasadnionych wątpliwości stanem nietrzeźwości, kształtuje karę 120 stawek dziennych grzywny przy ustalonej wartości jednej stawki na 10 zł, a także środek karny zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych określony na minimum ustawowe (to samo dotyczy zresztą świadczenia z art. 43a § 2 k.k.), jako wyjątkowo łagodną.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

Zgodnie z art. 8 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 r., nr 49, poz. 223), Sąd orzekł opłatę w wysokości odpowiadającej karze wymierzonej przez Sąd I Instancji. Zgodnie z art. 627 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. Sąd zobowiązał oskarżonego do zwrotu Skarbowi Państw wydatków postępowania odwoławczego w kwocie 20 zł odpowiadającej ryczałtowi za doręczenie pism.

7.  PODPIS

SSO Jacek Klęk