Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2021 r.

Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie – Wydział III Cywilny

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Janik-Białek

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Przemysław Badurka

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2021 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa D. R.

przeciwko Państwowemu Gospodarstwu (...) w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Państwowego Gospodarstwa (...) w W. na rzecz powoda D. R. kwotę 28.374 (dwudziestu ośmiu tysięcy trzystu siedemdziesięciu czterech) złotych i 18 (osiemnastu) groszy z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi w stosunku rocznym od dnia 12 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.199 (pięciu tysięcy stu dziewięćdziesięciu dziewięciu) złotych i 40 (czterdziestu) groszy tytułem zwrotu części kosztów procesu;

IV.  nakazuje pobrać od powoda D. R. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie kwotę 263 (dwustu sześćdziesięciu trzech) złotych i 77 (siedemdziesięciu siedmiu) groszy tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych;

V.  nakazuje pobrać od pozwanego Państwowego Gospodarstwa (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie kwotę 2.373 (dwóch tysięcy trzystu siedemdziesięciu trzech) złotych i 90 (dziewięćdziesięciu) groszy tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSR Małgorzata Janik-Białek

UZASADNIENIE

W dniu 19 kwietnia 2017 roku D. R. wniósł pozew przeciwko Województwu (...) Zarządowi Melioracji i (...) w S. o zapłatę kwoty 31.220,24 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 kwietnia 2017 roku do dnia zapłaty i kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż dnia 30.6.2016 r. między Pozwanym a Powodem zawarta została umowa w sprawie zamówienia publicznego nr (...). Przedmiotem umowy było wykonanie robót budowlanych na zadaniu pn. „Rzeka B. - remont umocnień brzegowych w km 28+676 - 28+734, miasto B., S.". Zgodnie z § 12 ust. 2 umowy wynagrodzenie Powoda za wykonane roboty budowlane miało wynieść 33 934,16 zł. W § 2 ust. 1 i 2 umowy wskazano, że przedmiot porozumienia sprecyzowano w załączniku nr 6 do ogłoszenia o zamówieniu pn. „Uproszczona dokumentacja techniczna", załączniku nr 3 do ogłoszenia pn. „Przedmiar robót" oraz kosztorysie nakładczym. Zgodnie ze wskazanymi dokumentami przedmiotem umowy było przeprowadzenie następujących prac: 

1) wykonanie grodzi ziemnych z worków o wysokości do l,5m wraz z ułożeniem tymczasowego rurociągu o średnicy min. 20 cm w celu przepuszczenia wody biologicznej o długości do 60 m; po zakończeniu robót rozebranie;

2) odwodnienie wykopu przez pompowanie wody; wypompowanie wody między innymi w celu wykonania betonowych płyt fundamentowych murów oporowych;

3) rozbiórka mechaniczna murów układanych na zaprawie cementowej - brzeg prawy: 8,6 m3, brzeg lewy: 19,3 m3, podbudowa: 8,2 m3, łącznie: 36,1 m3;

4) betonowanie płyt fundamentowych murów oporowych; L = 102 m.

5) wykonanie ścian oporowych grubości 40 cm z kamienia łupanego układanego na

zaprawie cementowej, w tym:

a) przygotowanie kamienia łupanego (nie piaskowiec),

b) podnoszenie lub opuszczanie materiałów na l,5m,

c) ułożenie kamienia,

d) wypełnienie spoin, pionowanie, poziomowanie i wyprowadzenie krawędzi;

6) ręczne załadowanie gruzu z rozbiórki murów do podstawionych kontenerów i zagospodarowanie ich zgodnie z ustawa o odpadach.

Zgodnie z § 5 ust. 1 umowy terminem rozpoczęcia prac był dzień zawarcia porozumienia, tj. 30.6.2016 r., z kolei wedle ust. 2 dniem zakończenia robót był dzień 31.10.2016 r. W okresie 30.06 - 31.10.2016 r. Powód realizował prace, jednak tempo ich wykonywania nie zadowalało Pozwanego. Wyraz niezadowolenia Pozwany wyraził w wezwaniach do zintensyfikowania prac kierowanych do Powoda z dnia 5.10.2016 r. oraz 10.11.2016 r. Ostatecznie dnia 23.12.2016 r. Powód zgłosił Pozwanemu gotowość wykonanych robót do odbioru końcowego wraz z prośbą o rozpisanie odbioru. Dnia 27.12.2016 r. Pozwany w piśmie do Powoda wskazał, że co prawda przeprowadzona lustracja terenowa obiektu potwierdziła faktyczne ukończenie prac, lecz w jego ocenie zrealizowane roboty nie nadawały się do odbioru końcowego. Pozwany zwrócił uwagę na następujące okoliczności:

- zakładana grubość umocnienia kamiennego powinna wynosić 40 cm (zgodnie z poz. nr 4 przedmiaru robót), a wykonane umocnienie, z prawej strony rzeki, faktycznie miało grubość 15-20 cm;

- umocnienie kamienne winno zostać wykonane z kamienia łupanego do murów rzędowych i warstwowych o wymiarach nie mniejszych niż 20x20x40cm (zgodnie z poz. nr 4 przedmiaru robót), tymczasem faktycznie wbudowany kamień, po prawej stronie rzeki, nie spełniał norm - użyto nieposortowanego kamienia, tj. kamienia o mniejszych wymiarach, ponadto z dodatkiem kamienia polnego; 

- ogólna niska jakość robót;

- wybrzuszenie murów;

- złe spoinowanie murów.

Dnia 29.12.2016 r. kierownik robót budowlanych M. U. (1) oświadczył pisemnie, że wszystkie materiały wbudowane na obiekcie, którego dotyczyła Umowa, posiadają atesty zgodności z P.W. Oświadczenie dotyczyło jednocześnie okoliczności, że osoby odpowiedzialne po stronie Pozwanego - inspektor robót budowlanych, ani kierownik T/O w S. - nie zgłaszały podczas swoich kilkukrotnych pobytów na obiekcie uwag, co do jakości materiałów wykorzystanych przez Powoda do realizacji zadania. Tego samego dnia, w obecności przedstawicieli Pozwanego i Powoda, sporządzony został „Szczegółowy protokół stwierdzający stan zaawansowania prac wg stanu na dzień odstąpienia od umowy nr (...)". W protokole przedstawione zostały stanowiska obu stron umowy. Pozwany wskazał, że;

- umocnienie kamienne wykonano z niewłaściwego materiału - zgodnie z dokumentacją zamówienia powinien to być kamień łupany, tymczasem Powód posłużył się kamieniem nieposortowanym - łupanym lub polnym;

- wymagano posłużenia się kamieniem o rozmiarach 20x20x40cm, a Powód posłużył się kamieniem o innych wymiarach;

- grubość umocnienia kamiennego powinna wynosić 40cm, tymczasem po dokonaniu odwiertu stwierdzono, że rzeczywista grubość umocnienia wykonanego przez Powoda wynosi od 15 do 20 cm;

- teren budowy nie został uporządkowany - na dnie rzeki zalegał gruz, przy jeziorze Ł. oraz po obu stronach rzeki Białej leżały worki z piaskiem, nie zabezpieczono zdemontowanych barierek.

Z kolei zdaniem Powoda obiekt został wykonany z kamienia łupanego, a obowiązujące w tym zakresie normy dopuszczały odchył, co nie stało na przeszkodzie odbiorowi obiektu. Powód wskazał ponadto, że Pozwany mógł zakwalifikować wykonanie umocnienia kamiennego z kamienia łupanego w rozmiarze innym, niż pożądany, lecz mieszczący się w normie, za usterkę, która nie ma wpływu na funkcjonalność obiektu. Ostatecznie Pozwany wycenił wartość wykonanych prac na 0,00 zł, zaś Powód na 34 000,00 zł. Następnie dnia 29.12.2016 r. Pozwany oświadczył na piśmie, iż odstępuje od porozumienia na podstawie § 17 ust. 1 pkt 3 i 4 umowy i art. 492 k.c. oraz nalicza karę umowną zgodnie z § 16 ust. 2 pkt 3 umowy. W uzasadnieniu Pozwany wskazał ponownie na okoliczności przywołane w piśmie z dnia 27.12.2016 r., tj. wykonanie robót niezgodnie z wymogami technicznymi oraz użycie materiałów niezgodnych z przedmiarem robót. Ponadto Zamawiający wskazał, że zgodnie z § 14 ust. 1,2 i 3 Umowy roboty ulegające zakryciu podlegają odbiorowi częściowemu poprzez wpis inspektora do dziennika budowy, natomiast Wykonawca nie przedstawił do akceptacji inspektorowi robót budowalnych materiałów (kamienia, betonu) przed ich wbudowaniem. Dnia 1.3.2017 r. Powód zapłacił karę umowną w wysokości 3 392,42 zł, a następnie - wobec odstąpienia przez Pozwanego od umowy - w dniu 29.3.2017 r. wezwał na podstawie art. 493 § 1 zd. 1 k.c. do zapłaty 31 220,24 zł tytułem zwrotu równowartości spełnionego świadczenia - wykonanych robót budowlanych na rzece Białej - w ramach wzajemnych rozliczeń stron po zniesieniu umowy na skutek odstąpienia przez jedną ze stron. Pozwany załączył do wezwania fakturę opiewającą na żądaną kwotę oraz wskazał sposób spełnienia świadczenia - zapłata przelewem na konto bankowe w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania. W wezwaniu do zapłaty Powód wskazał, że nie domaga się zapłaty całego wynagrodzenia określonego w § 12 ust. 2 umowy, tj. 34 934,16 zł, lecz pomniejszonej kwoty - 31 220,24 zł. Tak sformułowane żądanie Powód motywował tym, że nie będzie domagał się zapłaty za wykonanie umocnienia kamiennego po prawej stronie rzeki Białej w tej części, co do której Pozwany zgłaszał zastrzeżenia. W tym zakresie Powód przedstawił w wezwaniu szczegółowe wyliczenia, z których wynikało, że wartość nienależycie wykonanej części umocnienia po prawej stronie rzeki Białej wynosiła 2 713,92 zł. Ponadto Powód wskazał, że wykonał wszystkie inne prace do zrealizowania, których był zobligowany na mocy umowy, tj. prace określone w załączniku nr 6 do ogłoszenia o zamówieniu pn. „Uproszczona dokumentacja techniczna", załączniku nr 3 do ogłoszenia pn. „Przedmiar robót" oraz kosztorysie nakładczym. Ze zwrotnego potwierdzenia odbioru wynika, że Pozwany odebrał wezwanie do zapłaty w dniu 4.4.2017 r., co oznacza, że powinien był dokonać zapłaty do dnia 11.4.2017 r. Termin upłynął bezskutecznie, a do dnia wniesienia niniejszego pozwu Powód nie otrzymał zapłaty.

Dalej powód wskazał, że w umowie ws. zamówienia publicznego nr (...) strony zobowiązały się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich było odpowiednikiem świadczenia drugiej - Powód zobowiązał się do wykonania robót budowlanych, a Pozwany do zapłaty wynagrodzenia. Umowa miała zatem charakter umowy wzajemnej, o której mowa w art. 487 § 2 k.c. Również sam Pozwany, powołując się przy okazji odstąpienia w dniu 29.12.2016 r. na przepis art. 492 k.c. dotyczący umownego prawa odstąpienia w umowach wzajemnych, potwierdził niejako taki charakter umowy. Skutki odstąpienia od umowy wzajemnej określone zostały w art. 494 § 1 k.c. Zgodnie z tym przepisem: „Strona, która odstępuje od umowy wzajemnej obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć. Strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania". Z przepisu wynika zatem, że odstąpienie od umowy wzajemnej przez jedną ze stron prowadzi do jej całkowitego zniesienia ze skutkiem ex tunc, zaś na stronach ciąży obowiązek wzajemnych rozliczeń.

W piśmiennictwie zwraca się uwagę, że przepis ten stanowi samodzielną podstawę do dochodzenia przez strony w postępowaniu cywilnym zwrotu wzajemnych świadczeń (K. Osajda, (red.) Tom III A. Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2017, podobnie M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 450- 1088, Warszawa 2016). Wskazuje się, że „samodzielność" podstawy oznacza, że strony nie mogą powołać się na przepisy Kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu. Biorąc pod uwagę stan faktyczny niniejszej sprawy należy mieć jednocześnie na uwadze, że w ramach umowy przedmiotem świadczenia Powoda było wykonanie robót budowlanych na rzece Białej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych wskazuje się, że w przypadku takiego przedmiotu świadczenia, w razie odstąpienia od umowy wzajemnej, brak jest możliwości zwrotu w naturze tego co strona świadczyła. Wskazuje się, że wówczas na stronie zamawiającej roboty budowlane ciąży obowiązek zwrotu pieniężnej równowartości wykonanych prac: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25.8.2016 r. sygn. akt V CSK 678/15 „ W odniesieniu do odstąpienia od umowy o roboty budowlane, zwrot świadczenia w postaci wadliwie wybudowanego budynku z zasady nie jest możliwy faktycznie i prawnie. Nie ma także instrumentów prawnych skłaniających zamawiającego do wydania go i wykonawcy do jego przyjęcia. W takim wypadku rozliczenie stron umowy, uwzględniające ich interesy, powinno być przeprowadzone przez zwrot równowartości przedmiotu świadczenia w formie pieniężnej. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 stycznia 2015 r., V CSK 197/14 przekonująco podkreślił, że wszystko, co strony otrzymały na podstawie umowy, po odstąpieniu od niej, nie ma podstawy prawnej. Uznał, że przewidziany w art. 494 KC, zwrot świadczenia uzyskanego przez zamawiającego na podstawie umowy o roboty budowlane, nie jest możliwy w naturze.  Zachodzi zatem konieczność zwrotu jego równowartości, obliczonej według cen rynkowych, co sprowadza się do wyliczenia kosztorysowej wartości wykonanych robót". Mając na względzie powyższe należy wskazać, że obecnie to na Pozwanym - jako stronie, która odstąpiła od umowy wzajemnej w dniu 29.12.2016 r. - w ramach wzajemnych rozliczeń, o których mowa w art. 493 § 1 zd. 1 k.c., ciąży obowiązek zwrotu pieniężnej równowartości świadczenia spełnionego przez Powoda podczas realizacji zadania na rzece Białej.

W odpowiedzi na pozew z dnia 30 października 2017 r. strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany podniósł, iż zawarcie z powodem umowy o roboty budowlane na zadanie pn. "Rzeka B. - remont umocnień brzegowych w km 28+676-28+734, miasto B. pow. (...)” nastąpiło w wyniku wyboru najkorzystniejszej oferty powoda w postępowaniu wszczętym przez pozwanego w trybie ogłoszenia o zamówieniu poniżej równowartości kwoty 30 000 EURO. W treści ogłoszenia pozwany wskazał, że szczegółowe określenie zakresu i ilości robót zawarte jest w kosztorysie nakładczym, w tym przedmiarze robót, stanowiącym jego integralną część (zał. nr 3 do ogłoszenia o zamówieniu) oraz w uproszczonej dokumentacji technicznej (zał. nr 6 do ogłoszenia o zamówieniu). Pozwany wymagał, aby wykonawca (oferent) dołączył do oferty kosztorys ofertowy sporządzony w oparciu o kosztorys nakładczy, w tym przedmiar robót, stanowiący jego integralną część. Wykonawca miał wyliczyć cenę w oparciu o przedmiar robót (zał. nr 3 do ogłoszenia) bez możliwości jego zmiany. Wykonawca podając cenę w ofercie powinien uwzględnić wszystkie czynności, wymagania i badania składające się na wykonanie zamówienia, określone w uproszczonej dokumentacji projektowo technicznej (zał. nr 6 do ogłoszenia), przedmiarze robót (zał. nr 3), wzorze umowy (zał. nr 4). Parametry na wykonanie ścian oporowych Zamawiający przyjął w kosztorysie nakładczym zgodnie z katalogiem norm i nakładów rzeczowych (...) 10 (...), który w założeniach szczegółowych zawiera nakłady rzeczowe na wykonanie ścian oporowych grubości do 50 cm z kamienia łupanego układanego na zaprawie cementowej. W kosztorysie ofertowym powód zobowiązał się do: wykonania ścian oporowych grub. 40 cm układanych na zaprawie cementowej z kamienia łupanego, obmiar 31,2 cm3 natomiast kamień łupany do murów rzędowych i warstwowych miał mieć wymiary nie mniejsze niż 20x20x40 cm (nie piaskowiec). Powód złożył ofertę na wykonanie remontu muru oporowego, w której oświadczył, że zaakceptował przedstawione warunki wykonania zamówienia oraz wzór umowy. Oznacza to, że w świetle art. 140 ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2017r. poz. 1579) powód złożył zobowiązanie, że wykona umowę na warunkach określonych w dokumentacji technicznej, kosztorysie nakładczym i złożonej ofercie (w kosztorysie ofertowym). Zgodnie z warunkami umowy, powód miał wykonać remont w okresie od 30 czerwca 2016r. do dnia 31.10.2016r. Jakość dostarczonych i wbudowanych przez pozwanego materiałów miał sprawdzać inspektor robót budowlanych. W przypadku stwierdzenia niewłaściwej jakości materiałów (np. przekroczenie tolerancji wymiarowej), inspektor robót budowlanych miał prawo zabronić wbudowania takich materiałów a wykonane elementy robót inspektor miał nakazać rozebrać i zażądać wykonania ponownie w sposób odpowiadający normom jakościowym (§ 9 ust 3 i 4 umowy). W okolicznościach sprawy powód rozpoczął roboty dopiero w dniu 14.12.2016 r., a zakończył w dniu 28 grudnia 2016r. tj. po upływie prawie dwumiesięcznego terminu na wykonanie zadania. Wbrew zapisom umowy powód nie przedstawił inspektorowi robót materiałów przed ich wbudowaniem. Roboty były wykonywane bez uprzedniego powiadomienia inspektora robót. Nieprawdą jest jak dowodzi powód, że w okresie od 30.06.2016r. do 31.10.2016r. roboty były wykonywane natomiast zastrzeżenia pozwanego dotyczyły wyłącznie jakości umocnienia kamiennego, co miało wynikać z pisma inspektora robót z dnia 27.12.2016r. Pozwany kilkakrotnie wzywał powoda do wykonywania robót zgodnie z umową a przeprowadzona kontrola w dniu 7 listopada 2016r. wykazała, że zaawansowanie robót było znikome, natomiast samo wykonanie murów z kamienia na zaprawie cementowej nastąpiło dopiero 20.12.2016r (bez udziału inspektora robót), na co wskazują zapisy w dzienniku prac. Wbrew twierdzeniom powoda pismo inspektora nadzoru z dnia 27.12.2016r. nie odnosi się do zastrzeżeń co do jakości umocnienia lecz dotyczy zgłoszenia przez powoda w dniu 23 grudnia 2016r. zadania do odbioru końcowego. W treści pisma inspektor robót wyraźnie wskazał, że zadanie nie nadaje się do odbioru końcowego ze względu na wykonanie robót niezgodnie z warunkami technicznymi. Ostatecznie, w dniu 29.12.2016r. pozwany na podstawie §17 ust. 1 pkt. 3 umowy skutecznie odstąpił od umowy z przyczyn leżących po stronie powoda i naliczył karę umowną zgodnie z §16 ust.2 pkt. 3 umowy, co między stronami jest okolicznością bezsporną. W konsekwencji, w dniu 29.12.2016r. został sporządzony protokół potwierdzający stan zaawansowania prac wg stanu na dzień odstąpienia od umowy. Po wykonaniu odkrywek pozwany stwierdził, że całość umocnienia, którą wykonywał powód jest niezgodna z przedmiarem robót. Według kosztorysu nakładczego, do wykonania umocnienia miał być zastosowany kamień łupany do murów rzędowych i warstwowych o wymiarach nie mniejszych niż 20x20x40 cm. Powyższe wymagania nie zostały spełnione do budowli, jaką jest mur oporowy. Do remontu tej budowli zastosowano kamień mniejszy, nie spełniający wymogów specyfikacji technicznej i kosztorysu ofertowego, a zamiana parametrów nie była uzgadniana z inspektorem robót, do czego był powód zobligowany umową. Pozwany stwierdził, że kamienie niespełniające wymagań minimalnych z kosztorysu nakładczego występują na całej długości oraz na różnych poziomach muru. Jednocześnie wykonane umocnienie szczegółowe w górnej jego części nie spełnia wymogu zleconej grubości tj. 40 cm. Stwierdzona w kilku miejscach grubość wykonanego muru wynosi nawet 15-20 cm. Ponadto zostało potwierdzone, że w ramach prowadzonych prac należało wykonać poziomowanie i wyprowadzenie krawędzi muru. Mur po wykonaniu remontu posiada liczne wybrzuszenia oraz nieregularne krawędzie w szczególności na lewym brzegu rzeki. Część zastosowanych kamieni to kamienie polne, które nie posiadają ani jednej krawędzi łupanej. W związku z powyższym przedmiotowe umocnienie wymaga rozbiórki oraz ponownego wykonania umocnienia na całej jego długości.  Pozwany powstrzymał się z poniesieniem wydatku na rozbiórkę i ponowny remont z uwagi na wniesienie przez pozwanego sprawy do Sądu. Niezależnie od powyższego pozwany przeprowadził obecnie tj. w dniu 26.10.2017r. wizję lokalną z udziałem inspektora robót i kierownika (...) Oddziału, w której zostało potwierdzone, że obecnie kamienie niespełniające minimalnych wymiarów określonych w kosztorysie nakładczym występują na całej długości oraz na różnych poziomach muru. Zastosowane kamienie są to kamienie polne, które nie posiadają ani jednej krawędzi łupanej. Wykonane umocnienie szczególnie w górnej części nie spełnia wymogu zleconej grubości 40 cm, w wielu miejscach grubość muru wynosi nawet 15-20 cm, część kamieni w górnej warstwie umocnienia jest luźna, niezwiązana z murem, a spoiny miedzy kamieniami wypadają. Reasumując, przedmiotowe umocnienie wymaga rozbiórki oraz ponownego wykonania niemal na całej jego długości. Pozwany wykonał kosztorys inwestorski oparty o KNR i (...), w którym określił wartość kosztorysową robót w zakresie rozbiórki i ponownego wykonania umocnienia na kwotę brutto 34 763,31 zł. Pozwany dowodził dalej, że nie ma przysporzenia na majątku pozwanego wskutek dokonanego remontu przez powoda, a wręcz odwrotnie, pozwany musi ponieść koszty przewyższające wartość wskazanych przez powoda nakładów w celu rozbiórki muru i ponownego jego remontu. Pozwany zaprzeczył twierdzeniom powoda, iż obowiązujące normy dopuszczały odchył, a pozwany mógł zakwalifikować wykonanie umocnienia kamiennego z kamienia łupanego w rozmiarze innym niż pożądany lecz mieszczący się w normie i nie ma to wpływu na funkcjonalność obiektu. Przede wszystkim pozwany wskazał, że powód wykonywał remont muru oporowego, który ma za zadanie przeciwstawienie się oporowi gruntu lub wody. W tym celu podlega on na etapie dokumentacji technicznej obliczeniom wytrzymałościowym ze względu na działające na niego siły przez otaczający teren. Przedmiotowy mur oporowy przy rzece Białej podlegał remontowi i z tego względu jego wymiary i rodzaj użytego materiału musiały być dostosowane do parametrów kamienia użytego przy budowie muru. Wszelkie zmiany parametrów musiałyby być poprzedzone wykonaniem specjalistycznych obliczeń. Dodatkowo wprowadzenie zmian parametrów muru przy jego remoncie wymagałoby pisemnej akceptacji pozwanego. Zmiana przez powoda zmiany parametrów muru bez wykonania powyższych czynności spowodowała osłabienie wytrzymałości muru, jego uszkodzenie i obecnie mur zagraża bezpieczeństwu i nie spełnia funkcji ochrony przed podtapianiem. Z przyczyn powyższych pozwany zmuszony jest rozebrać to umocnienie i ponownie wykonać je z materiałów zgodnych z normami i przygotowanym kosztorysem inwestorskim.

Dalej pozwany podniósł, że powód wywodząc swoje roszczenie z art. 494 kc dowodzi, że pozwany uzyskał korzyść na skutek wykonania prac przez powoda, co oczywiście jest nieprawdą. W świetle orzecznictwa sądowego art. 494 kc nakładający na odstępującego od umowy obowiązek zwrotu tego co otrzymał od drugiej strony na mocy umowy ma na celu niedopuszczenie do sytuacji, w której odstępujący od umowy wzbogaciłby się kosztem kontrahenta (por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 listopada 2002, IV CKN 1451/00). W niniejszej sprawie koszty rozbiórki i budowy nowego umocnienia przekroczą wartość robót będących przedmiotem niniejszego sporu i w tym zakresie pozwany również kwestionuje twierdzenie powoda o wzbogaceniu się pozwanego kosztem powoda. Powyższe okoliczności w ocenie pozwanego uzasadniają oddalenie powództwa w całości.

Postanowieniem z dnia 7 czerwca 2018 r. Sąd postanowił na podstawie art. 526 i art. 534 ust. 5 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo Wodne (Dz.U. z 2017 r. poz. 1566) prowadzić postępowanie dalej z udziałem po stronie pozwanej Państwowego Gospodarstwa (...), który wstąpił w prawa i obowiązki Województwa (...) Zarządu Melioracji i (...) w S..

Pismem z dnia 4 października 2018 r. pozwany Państwowe Gospodarstwo (...) w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany podniósł zarzut braku legitymacji biernej po jego stronie podnosząc, iż żaden przepis szczególny nie wskazuje na przejecie przez Państwowe Gospodarstwo (...) w W. zobowiązań i należności marszałków województw, a zatem sugerowanie następstwa prawnego PGW Wody Polskie w wypadku dochodzenia odpowiedzialności za wykonywanie zadań zleconych przez Marszałka Województwa (...) nie ma umocowania prawnego. Z daleko posuniętej ostrożności procesowej pozwany podtrzymał twierdzenia, wywody i dowody zgłoszone poprzez pierwotnego pozwanego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 30.06.2016 r. między D. R. a Województwem (...)– (...) Zarządem Melioracji i (...) w S. zawarta została umowa w sprawie zamówienia publicznego nr (...). Przedmiotem umowy było wykonanie robót budowlanych na zadaniu pn. „Rzeka B. - remont umocnień brzegowych w km 28+676 - 28+734, miasto B., S.". Zgodnie z § 12 ust. 2 umowy wynagrodzenie wykonawcy za wykonane roboty budowlane miało wynieść 33 934,16 zł. W § 2 ust. 1 i 2 umowy wskazano, że przedmiot porozumienia sprecyzowano w załączniku nr 6 do ogłoszenia o zamówieniu pn. „Uproszczona dokumentacja techniczna", załączniku nr 3 do ogłoszenia pn. „Przedmiar robót" oraz kosztorysie nakładczym. Zgodnie wskazanymi dokumentami przedmiotem umowy było przeprowadzenie następujących prac: 

1) wykonanie grodzi ziemnych z worków o wysokości do l,5m wraz z ułożeniem tymczasowego rurociągu o średnicy min. 20 cm w celu przepuszczenia wody biologicznej o długości do 60 m; po zakończeniu robót rozebranie;

2) odwodnienie wykopu przez pompowanie wody; wypompowanie wody między innymi w celu wykonania betonowych płyt fundamentowych murów oporowych;

3) rozbiórka mechaniczna murów układanych na zaprawie cementowej - brzeg prawy: 8,6 m3, brzeg lewy: 19,3 m3, podbudowa: 8,2 m3, łącznie: 36,1 m3;

4) betonowanie płyt fundamentowych murów oporowych; L = 102 m.

5) wykonanie ścian oporowych grubości 40 cm z kamienia łupanego układanego na

zaprawie cementowej, w tym:

a) przygotowanie kamienia łupanego (nie piaskowiec),

b) podnoszenie lub opuszczanie materiałów na l,5m,

c) ułożenie kamienia,

d) wypełnienie spoin, pionowanie, poziomowanie i wyprowadzenie krawędzi;

6) ręczne załadowanie gruzu z rozbiórki murów do podstawionych kontenerów i

zagospodarowanie ich zgodnie z ustawa o odpadach.

Zgodnie z § 5 ust. 1 umowy terminem rozpoczęcia prac był dzień zawarcia porozumienia, tj. 30.06.2016r., z kolei wedle ust. 2 dniem zakończenia robót był dzień 31.10.2016 r.

Niesporne, a nadto dowód:

- umowa z dnia 30 czerwca 2016 r. k. 17-22

- aneksy do umowy k. 23,24

- ogłoszenie o zamówieniu k. 79-80v

- uproszona dokumentacja techniczna k. 81-83

- kosztorys nakładczy k. 84-87

- oferta na wykonanie zamówienia k. 88-89v

W okresie 30.06 - 31.10.2016 r. D. R. realizował prace z przerwami z uwagi na konieczność wykonywania innych robót przez pracowników. Tempo wykonywania prac nie zadowalało Zamawiającego. Pismami z dnia 5.10.2016 r. oraz 10.11.2016 r. zamawiający wzywał wykonawcę do zintensyfikowania prac. Ostatecznie dnia 23.12.2016 r. D. R. zgłosił Zamawiającemu gotowość wykonanych robót do odbioru końcowego wraz z prośbą o rozpisanie odbioru. Pismem z dnia 27 grudnia 2016 r. Zamawiający wskazał, że zadanie nie nadaje się do odbioru wskazując na następujące wady:

- zakładana grubość umocnienia kamiennego powinna wynosić 40 cm (zgodnie z poz. nr 4 przedmiaru robót), a wykonane umocnienie, z prawej strony rzeki, faktycznie miało grubość 15-20 cm;

- umocnienie kamienne winno zostać wykonane z kamienia łupanego do murów rzędowych i warstwowych o wymiarach nie mniejszych niż 20x20x40cm (zgodnie z poz. nr 4 przedmiaru robót), tymczasem faktycznie wbudowany kamień, po prawej stronie rzeki, nie spełniał norm - użyto nieposortowanego kamienia, tj. kamienia o mniejszych wymiarach, ponadto z dodatkiem kamienia polnego; 

- ogólna niska jakość robót;

- wybrzuszenie murów;

- złe spoinowanie murów

Dnia 29.12.2016 r. kierownik robót budowlanych M. U. (1) oświadczył pisemnie, że wszystkie materiały wbudowane na obiekcie, którego dotyczyła Umowa, posiadają atesty zgodności z P.W. Oświadczenie dotyczyło jednocześnie okoliczności, że osoby odpowiedzialne po stronie Pozwanego - inspektor robót budowlanych, ani kierownik T/O w S. - nie zgłaszały podczas swoich kilkukrotnych pobytów na obiekcie uwag, co do jakości materiałów wykorzystanych przez Powoda do realizacji zadania. Tego samego dnia, w obecności przedstawicieli Pozwanego i Powoda, sporządzony został „Szczegółowy protokół stwierdzający stan zaawansowania prac wg stanu na dzień odstąpienia od umowy nr (...)". W protokole przedstawione zostały stanowiska obu stron umowy. Pozwany wskazał, że;

- umocnienie kamienne wykonano z niewłaściwego materiału - zgodnie z dokumentacją zamówienia powinien to być kamień łupany, tymczasem Powód posłużył się kamieniem nieposortowanym - łupanym lub polnym;

- wymagano posłużenia się kamieniem o rozmiarach 20x20x40cm, a Powód posłużył się kamieniem o innych wymiarach;

- grubość umocnienia kamiennego powinna wynosić 40cm, tymczasem po dokonaniu odwiertu stwierdzono, że rzeczywista grubość umocnienia wykonanego przez Powoda wynosi od 15 do 20cm;

- teren budowy nie został uporządkowany - na dnie rzeki zalegał gruz, przy jeziorze Ł. oraz po obu stronach rzeki Białej leżały worki z piaskiem, nie zabezpieczono zdemontowanych barierek.

Z kolei zdaniem Powoda obiekt został wykonany z kamienia łupanego, a obowiązujące w tym zakresie normy dopuszczały odchył, co nie stało na przeszkodzie odbiorowi obiektu. Powód wskazał ponadto, że Pozwany mógł zakwalifikować wykonanie umocnienia kamiennego z kamienia łupanego w rozmiarze innym, niż pożądany, lecz mieszczący się w normie, za usterkę, która nie ma wpływu na funkcjonalność obiektu. Ostatecznie Pozwany wycenił wartość wykonanych prac na 0,00 zł, zaś Powód na 34 000,00 zł.

Pismem z dnia 29 grudnia 2016 r. Zamawiający oświadczył, iż odstępuje od umowy z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy. U uzasadnieniu Zamawiający wskazał, że podczas przeprowadzonej w dniu 27 grudnia 2016 r. lustracji terenowej obiektu stwierdzono, że roboty wykonane są niezgodnie z warunkami określonymi w umowie. Zamawiający wskazał dalej, że pismem z dnia 27 grudnia 2016 r. Wykonawca został poinformowany, że zadanie nie nadaje się do odbioru końcowego ze względu na wykonanie robót niezgodnie z wymogami technicznymi oraz użycie materiałów niezgodnych z przedmiarem robot tj:

- znaczna część wykonanych umocnień kamiennych ma grubość 15-20 cm, co jest sprzeczne z przedmiarem robót (poz. 5), gdzie grubość wykonanego umocnienia kamiennego powinna wynosić 40 cm

- wybudowany kamień nie spełnia norm - użyto nieposortowanego kamienia, również polnego, co jest sprzeczne z przedmiarem robót (poz. 5), gdzie powinien być użyty kamień łupany do murów rzędowych i warstwowych nie mniejszy niż 20/20/40 cm.

Nadto wskazano w ww. piśmie, że w świetle par 14 ust 1,2,3 roboty ulegające zakryciu podlegają odbiorowi częściowemu poprzez wpis inspektora do Dziennika Budowy, natomiast Wykonawca nie przedstawił do akceptacji inspektorowi robót budowlanych materiałów (kamienia, betonu) przed ich wybudowaniem. W związku z ww. okolicznościami Zmawiający wskazał, że zachodzi podstawa do odstąpienia od umowy z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy i że w związku z odstąpieniem od umowy Zamawiający naliczy Wykonawcy karę umowną zgodnie z par 16 ust 2 pkt. 3 umowy.

Dowód:

- pismo z dnia 5 października 2016 r. k. 96

- pismo z dnia 10 listopada 2016 r. k. 97

- dziennik budowy k. 98-105

- zeznania świadka K. Ż. k. 139-140v

- zeznania świadka M. N. K. 140V-141v

- zeznania świadka M. U. (2) k. 150-152

- pismo z dnia 29 grudnia 2016 r. k. 106

- pismo z dnia 27 grudnia 2016 r. k. 49

- protokół k. 47-49

- wydruk fotografii k. 32-46, 50-51

- zeznania świadka W. K. k. 274-275

W dniu 30 grudnia 2016 r. (...) Melioracji i (...) w S. wystawił D. R. notę księgową nr (...) na kwotę 3.393,42 zł tytułem kary umownej za odstąpienie do realizacji umowy z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy stosownie do par 16 ust 2 pkt. 3 umowy w wysokości 10 % ceny ryczałtowej brutto określonej w par 12 ust 2.

W dniu 10 lutego 2017 r. D. R. wystawił (...) Zarządowi Melioracji i (...) w S. fakturę vat nr (...) na kwotę 31.220,24 zł.

W dniu 1 marca 2017 r. D. R. zapłacił (...) Zarządowi Melioracji i (...) w S. karę umowną w wysokości 3 392,42 zł.

Pismem z dnia 10 marca 2017 r. (...) Zarząd Melioracji i (...) w S. odmówił zapłaty faktury.

Pismem z dnia 29 marca 2017 r. D. R. wezwał (...) Zarząd Melioracji i (...) w S. na podstawie art. 493 § 1 zd. 1 k.c. do zapłaty kwoty 31 220,24 zł tytułem zwrotu równowartości spełnionego świadczenia - wykonanych robót budowlanych na rzece Białej - w ramach wzajemnych rozliczeń stron po zniesieniu umowy na skutek odstąpienia przez jedną ze stron załączając do wezwania fakturę opiewającą na żądaną kwotę oraz wskazał sposób spełnienia świadczenia - zapłata przelewem na konto bankowe w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania. W wezwaniu do zapłaty D. R. wskazał, że nie domaga się zapłaty całego wynagrodzenia określonego w § 12 ust. 2 umowy, tj. 34 934,16 zł, lecz pomniejszonej kwoty - 31 220,24 zł. Tak sformułowane żądanie motywował tym, że nie będzie domagał się zapłaty za wykonanie umocnienia kamiennego po prawej stronie rzeki Białej w tej części, co do której Zarząd zgłaszał zastrzeżenia. W tym zakresie D. R. przedstawił w wezwaniu szczegółowe wyliczenia, z których wynikało, że wartość nienależycie wykonanej części umocnienia po prawej stronie rzeki Białej wynosiła 2 713,92 zł. Ponadto Powód wskazał, że wykonał wszystkie inne prace, do zrealizowania których był zobligowany na mocy umowy, tj. prace określone w załączniku nr 6 do ogłoszenia o zamówieniu pn. „Uproszczona dokumentacja techniczna", załączniku nr 3 do ogłoszenia pn. „Przedmiar robót" oraz kosztorysie nakładczym.

(...) Zarząd Melioracji i (...) w S. odebrał wezwanie do zapłaty w dniu 4 kwietnia 2017 r. i nie dokonał zapłaty.

Dowód:

- faktura k. 35

- nota księgowa k. 106

- historia rachunku k. 367

- pismo z dnia 10 marca 2017 r. k. 108-110

- wezwanie do zapłaty k. 27-32

- potwierdzenie nadania i odbioru k. 36-38

Wobec stwierdzonych nieprawidłowości w wykonaniu zamówionych robót (...) Zarząd Melioracji i (...) w S. sporządził kosztorys inwestorski, z którego wynikało, iż koszt rozebrania wykonanych murów i wykonania ich na nowo wynosi 34.763,31 zł.

Dowód:

- kosztorys inwestorski k. 116-119

- wydruk fotografii k. 120-127

- notatka służbowa k. 128

- zeznania świadka K. Ż. k. 139-140v

- zeznania świadka M. N. K. 140V-141v

Szczegółowy zakres robót został określony w przedmiarze robót stanowiącym załącznik do umowy jak i również w opracowanym na jego podstawie kosztorysie sporządzonym przez powoda i obejmował:

1.  Wykonanie i rozebranie grodzi ziemnych z worków i rurociągów odwadniających

2.  Odwodnienie wykopów przez pompowanie wody

3.  Mechaniczna rozbiórka murów układanych na zaprawie cementowej

4.  Betonowanie płyty fundamentowej

5.  Wykonanie ścian oporowych o gr. 40cm z kamienia łupanego

6.  Usunięcie materiałów uzyskanych z rozbiórki z terenu budowy

Roboty przedstawione w punktach 1 - 4 i w punkcie 6 zostały wykonane bez uwag i wad. Wartość robót określonych w przedmiarze robót w punktach 1-4 i w punkcie 6 (niekwestionowanych przez pozwanego) zgodnie z wyceną dokonaną przez powoda w kosztorysie ofertowym wynosi: 19 790,81 zł brutto.

Roboty określone w punkcie 5 częściowo zostały wykonane niezgodnie z zamówieniem i kosztorysem ofertowym powoda. Prawy mur oporowy na prawie całej długości, w górnej warstwie został wykonany z kamienia o zdecydowanie mniejszych gabarytach, niż przewidywało to zamówienie. W wierzchniej warstwie muru jak i na fragmentach muru poniżej niej zastosowano kamienie okrągłe - otoczaki, stwierdzono nierówności liniowe (zęby). Stwierdzono grubość muru w granicach 15- 30 cm na wysokości 20 cm licząc od górnej krawędzi muru. Stwierdzono braki w spoinach z zaprawy cementowej. Podobne wady stwierdzono również na fragmentach muru po lewej stronie koryta rzeki choć w mniejszym zakresie. Wykonane mury zachowują poziomy narzucone przez ukształtowany wokół rzeki Białej teren.

Koszt wykonania całego zakresu robót (przedmiar robót punkty 1-6), po uwzględnieniu mniejszej objętości kamienia w stosunku do kosztorysu ofertowego wykonanego przez powoda, przy uwzględnieniu czynników cenotwórczych zastosowanych w tym kosztorysie wynosi 32 527,14 zł brutto (z podatkiem WAT 23%). Wykonane w wadliwy sposób części murów oporowych po prawej jak i lewej stronie rzeki należy wymienić i doprowadzić do stanu zgodnego z zamówieniem. Koszty związane z usunięciem stwierdzonych wad w przedmiocie zamówienia:

- dla poziomu cen zastosowanych przez wykonawcę w kosztorysie ofertowym wynoszą 4.183,88 zł brutto (z podatkiem WAT 23% )

- dla poziomu średnich cen rynkowych 2017 roku wynoszą 7.546,38 zł brutto (z podatkiem WAT 23%)

- dla poziomu średnich cen rynkowych II kwartał 2020 rok wynoszą 9.827,26 zł brutto (z podatkiem WAT 23%)

Podstawowym kryterium mającym wpływ na wytrzymałość tych konkretnych murów oporowych (niewielka stosunkowo ich wysokość) jest ich ciężar objętościowy, dlatego też konieczne jest doprowadzenie murów do szerokości zgodnej z zamówieniem tj. 40 cm. Warunek ten będzie spełniony w przypadku wykonania wykazanych w opinii robót. Naprawy wadliwie wykonanych przez Powoda murów wpłyną pozytywnie zarówno na wytrzymałość murów jak i poprawią zdecydowanie ich estetykę. Technologia rozbiórki murów w sposób ręczny (nie mechaniczny), pozwoli na bezinwazyjną ich naprawę, nie wzruszając konstrukcji wykonanych prawidłowo fragmentów murów oporowych.

Dowód:

- opinia biegłego sądowego G. B. k. 328-352

- opinia uzupełniająca biegłego sądowego G. B. k. 3380-385

Z dniem 1 stycznia 2018 roku obowiązki i odpowiedzialność kontraktową Województwa (...) Zarządu Melioracji i (...) w S. przejęło Państwowe Gospodarstwo (...) w W..

niesporne

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione w przeważającej części.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że Województwo (...) Zarząd Melioracji i (...) w S. był samorządową jednostką budżetową finansowaną przez samorząd województwa i nadzorowaną przez zarząd województwa. Do jego głównych zadań należało m.in. utrzymywanie w sprawności technicznej wód i budowli hydrotechnicznych zapewniających swobodny spływ wód powodziowych oraz lodów, urządzeń melioracji wodnych podstawowych (kanały, wały przeciwpowodziowe, przepompownie melioracyjne).

W dacie wniesienia pozwu w niniejszej sprawie kwestie te regulowała ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (Dz.U. z 2017 r. poz. 1566), zgodnie z którą obowiązki te spoczywały na Województwie (...) Zarządzie (...) i Melioracji (...) w S.. Z dniem 1 stycznia 2018 roku ww. obowiązki reguluje ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (Dz.U. z 2017 r. poz. 1566). Zgodnie z jej przepisem art. 525 ust. 1, z dniem jej wejścia w życie, tj. 1 stycznia 2018 roku, znosi się Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej oraz znosi się dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej. Zgodnie z ust. 2 tego przepisu tworzy się Państwowe Gospodarstwo (...), zwane dalej (...). Przepis art. 526 ww. ustawy stanowi, że z dniem wejścia w życie ustawy Wody Polskie wykonują zadania dotychczasowego Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, dotychczasowych dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz marszałków województw związane z utrzymaniem wód oraz pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, a także inwestycjami w gospodarce wodnej. Zgodnie natomiast z treścią przepisu art. 527 tejże ustawy, z dniem wejścia w życie ustawy należności, zobowiązania, prawa i obowiązki Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej będącego państwową jednostką budżetową oraz regionalnych zarządów gospodarki wodnej będących państwowymi jednostkami budżetowymi stają się odpowiednio należnościami, zobowiązaniami, prawami i obowiązkami Wód Polskich. Przepis art. 536 stanowi, że z dniem wejścia w życie ustawy Wody Polskie stają się stronami umów dotyczących przedsięwzięć inwestycyjnych na wodach publicznych będących własnością Skarbu Państwa, o których mowa w art. 11 ust. 1 pkt 2 i 4 ustawy uchylanej w art. 573, oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych, o których mowa w art. 71 ustawy uchylanej w art. 573, w tym umów finansowanych lub współfinansowanych ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, 3 i 4 lit. d ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, realizowanych dotychczas przez regionalne zarządy gospodarki wodnej, województwa, marszałków województw lub właściwe wojewódzkie jednostki organizacyjne, i zakończą realizację przedsięwzięć na podstawie tych umów i tych decyzji.

Przepis art. 534 ust. 5 stanowi, że z dniem wejścia w życie ustawy Wody Polskie przystępują do toczących się postępowań sądowych i administracyjnych, w których stronami są:

1) Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej,

2) dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej,

3) marszałkowie województw,

4) kierownicy wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych

- dotyczących spraw wynikających z przepisów ustawy uchylanej w art. 573.

Z treści cytowanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, iż z dniem 1 stycznia 2018 roku Wody Polskie przystępują do toczącego się postępowania z mocy prawa - przepisu art. 534 ust. 5 Prawa wodnego – jako podmiot, który wykonuje zadania dotychczasowych dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz związane z utrzymaniem wód oraz pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, a także inwestycjami w gospodarce wodnej oraz który przejął zobowiązania, prawa i obowiązki Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej będącego państwową jednostką budżetową oraz regionalnych zarządów gospodarki wodnej będących państwowymi jednostkami budżetowymi.

Wskazać przy tym należy, iż przekształcenie w tym zakresie nastąpiło z mocy prawa i nie wymagało decyzji Sądu. Jednakże dla porządku postanowieniem z dnia 7 czerwca 2018 r. Sąd postanowił na podstawie art. 526 i art. 534 ust. 5 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo Wodne (Dz.U. z 2017 r. poz. 1566) prowadzić postępowanie dalej z udziałem po stronie pozwanej Państwowego Gospodarstwa (...), który wstąpił w prawa i obowiązki Województwa (...) Zarządu Melioracji i (...) w S..

Stroną pozwaną z dniem 1 stycznia 2018 roku stało się więc Państwowe Gospodarstwo (...) w W.. Skoro zatem Państwowe Gospodarstwo (...) przejęło zobowiązania, prawa i obowiązki Województwa (...) Zarządu Melioracji (...) wynikające z umowy zawartej przez ten podmiot z powodem D. R. i z mocy prawa przystępuje do toczącego się postępowania, to ma legitymację bierną w niniejszej sprawie.

Powyższe rozumowanie zostało także potwierdzone w orzecznictwie, w tym Sądu Najwyższego (zob. m.in. na skutek pytania prawnego do Sądu Najwyższego sformułowanego przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie w sprawie o sygn. I AGa 91/19, postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 18 października 2019 roku sygn. akt II Cz 1590/19).

W przedmiotowej sprawie powód D. R. domagał się zasądzenia od pozwanego Województwa (...) Zarządu Melioracji i (...) w S. kwoty 31.220,24 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 kwietnia 2017 roku do dnia zapłaty i kosztami procesu. Powód wywodził swoje roszczenie z umowy zawartej z (...) Zarządem Melioracji i (...) w S. wskazując, iż w umowie tej strony zobowiązały się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich było odpowiednikiem świadczenia drugiej - Powód zobowiązał się do wykonania robót budowlanych, a Pozwany do zapłaty wynagrodzenia. Umowa miała zatem charakter umowy wzajemnej, o której mowa w art. 487 § 2 k.c. Powód wywodził, że skutki odstąpienia od umowy wzajemnej określone zostały w art. 494 § 1 k.c. Zgodnie z tym przepisem: „Strona, która odstępuje od umowy wzajemnej obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć. Strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania". Zdaniem powoda z ww. przepisu wynika zatem, że odstąpienie od umowy wzajemnej przez jedną ze stron prowadzi do jej całkowitego zniesienia ze skutkiem ex tunc, zaś na stronach ciąży obowiązek wzajemnych rozliczeń.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że poza sporem było, że powoda D. R. łączyła z pozwanym Województwem (...) Zarządem Melioracji i (...) w S. umowa w sprawie zamówienia publicznego nr (...). Przedmiotem umowy było wykonanie robót budowlanych na zadaniu pn. „Rzeka B. - remont umocnień brzegowych w km 28+676 - 28+734, miasto B., S.". Zgodnie z § 12 ust. 2 umowy wynagrodzenie Powoda za wykonane roboty budowlane miało wynieść 33 934,16 zł. W § 2 ust. 1 i 2 umowy wskazano, że przedmiot porozumienia sprecyzowano w załączniku nr 6 do ogłoszenia o zamówieniu pn. „Uproszczona dokumentacja techniczna", załączniku nr 3 do ogłoszenia pn. „Przedmiar robót" oraz kosztorysie nakładczym. Zgodnie wskazanymi dokumentami przedmiotem umowy było przeprowadzenie następujących prac: 

1) wykonanie grodzi ziemnych z worków o wysokości do l,5m wraz z ułożeniem tymczasowego rurociągu o średnicy min. 20 cm w celu przepuszczenia wody biologicznej o długości do 60 m; po zakończeniu robót rozebranie;

2) odwodnienie wykopu przez pompowanie wody; wypompowanie wody między innymi w celu wykonania betonowych płyt fundamentowych murów oporowych;

3) rozbiórka mechaniczna murów układanych na zaprawie cementowej - brzeg prawy: 8,6 m3, brzeg lewy: 19,3 m3, podbudowa: 8,2 m3, łącznie: 36,1 m3;

4) betonowanie płyt fundamentowych murów oporowych; L = 102 m.

5) wykonanie ścian oporowych grubości 40 cm z kamienia łupanego układanego na

zaprawie cementowej, w tym:

a) przygotowanie kamienia łupanego (nie piaskowiec),

b) podnoszenie lub opuszczanie materiałów na l,5m,

c) ułożenie kamienia,

d) wypełnienie spoin, pionowanie, poziomowanie i wyprowadzenie krawędzi;

6) ręczne załadowanie gruzu z rozbiórki murów do podstawionych kontenerów i

zagospodarowanie ich zgodnie z ustawa o odpadach.

Zgodnie z § 5 ust. 1 umowy terminem rozpoczęcia prac był dzień zawarcia porozumienia, tj.

30.6.2016r., z kolei wedle ust. 2 dniem zakończenia robót był dzień 31.10.2016 r.

Poza sporem pozostawał fakt opóźniania się przez powoda z zakończeniem robót, fakt odstąpienia od umowy przez pozwanego z winy powoda oraz fakt uiszczenia przez powoda na rzecz pozwanego kwoty 3.393,42 zł tytułem kary umownej za odstąpienie do realizacji umowy z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy naliczonej stosownie do par 16 ust 2 pkt. 3 umowy w wysokości 10 % ceny ryczałtowej brutto określonej w par 12 ust 2.

Skoro zatem zwarta przez strony umowa była umową wzajemną, a żadna ze stron nie kwestionowała skuteczności odstąpienia od niej, to do wzajemnych rozliczeń stron w związku z odstąpieniem od tej umowy zastosowanie znajdzie przepis art. 494 § 1 kc, stosownie do którego strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć. Strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Odstąpienie od umowy jest jednostronnym, skierowanym do adresata oświadczeniem woli o charakterze prawokształtującym (por. np. wyr. SN z 2.4.2008 r., III CSK 323/07, L.). W następstwie jego złożenia stosunek prawny wygasa od momentu zawarcia umowy – ex tunc. Obowiązek zwrotu świadczeń z umowy następuje z chwilą rozwiązania umowy w wyniku oświadczenia o odstąpieniu od umowy przez jedną ze stron (por. wyr. SA w Gdańsku z 2.6.2010 r., I ACa 334/10, POSAG 2010, Nr 3, s. 45). Z chwilą odstąpienia od umowy powstaje zatem – ex lege – między stronami dotychczasowej umowy zobowiązanie, o którym mowa w art. 494 KC (zob. np. wyr. SN z 21.5.2014 r., II CSK 529/13, Legalis; wyr. SN z 13.6.2013 r. IV CSK 668/12, Legalis; wyr. SA w Krakowie z 6.3.2014 r., I ACa 34/13, Legalis; F. Zoll, w: System PrPryw, t. 6, 2018, s. 1261). Nieuzasadniona odmowa zwrotu świadczenia, np. pieniężnego, uzasadnia więc zastosowanie art. 481 § 1 i 2 KC (wyr. SA w Poznaniu z 4.4.2006 r., I ACa 1157/05, L.). Odstępujący od umowy obowiązany jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymał od niej na mocy umowy. W piśmiennictwie zwraca się uwagę, że przepis ten stanowi samodzielną podstawę do dochodzenia przez strony w postępowaniu cywilnym zwrotu wzajemnych świadczeń (K. Osajda, (red.) Tom III A. Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2017, podobnie M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 450- 1088, Warszawa 2016). Wskazuje się, że „samodzielność" podstawy oznacza, że strony nie mogą powołać się na przepisy Kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Użyte w art. 494 k.c. sformułowanie o obowiązku zwrócenia "wszystkiego" co strona odstępująca od umowy otrzymała na mocy jej postanowień od kontrahenta, jedynie co do zasady oznacza przedmiot świadczenia kontrahenta. Nie zawsze bowiem taki zwrot jest możliwy w naturze, w szczególności w umowach zlecenia czy o roboty budowlane. Należy zatem zawsze rozważyć, czy charakter konkretnej umowy wzajemnej daje możliwość dosłownie wydania przedmiotu świadczenia. Jeżeli nie byłoby to możliwe, to należy wziąć pod uwagę dokonanie zwrotu równowartości ekonomicznej przedmiotu świadczenia, co wiązałoby się z koniecznością wydania wartości przysporzenia, które otrzymało się od drugiej strony. W takiej sytuacji zwrot przedmiotu świadczenia (rzeczy) następowałby poprzez wydanie równowartości pieniężnej.(vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 października 2019 r., I AGa (...)). Skutki materialnoprawne odstąpienia od umowy o roboty budowlane winny być oceniane poprzez pryzmat regulacji zawartej w treści art. 494 k.c., przy czym znaczenie zwrotu świadczeń, o którym mowa w tym przepisie, nie może być rozumiane i tłumaczone w całkowitym oderwaniu od charakteru łączącej strony uprzednio umowy, gdzie praktycznie niemożliwym jest ścisłe powrócenie do stanu jak przed jej zawarciem (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 22 lipca 2019 r., AGa (...)). Użyte w art. 494 k.c. sformułowanie obowiązku zwrotu jako "wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy" oznacza co do zasady przedmiot świadczenia. Nie zawsze jednak jest możliwy zwrot takiego świadczenia np. w umowach zlecenia, o dzieło, o roboty budowlane. Należy zatem zawsze rozważyć, czy charakter konkretnej umowy wzajemnej daje możliwość dosłownie wydania przedmiotu świadczenia. Jeżeli nie byłoby to możliwe, to należy wziąć pod uwagę dokonanie zwrotu równowartości ekonomicznej przedmiotu świadczenia, co wiązałoby się z koniecznością wydania wartości przysporzenia, które otrzymało się od drugiej strony. W takiej sytuacji zwrot przedmiotu świadczenia (rzeczy) następowałby poprzez wydanie równowartości pieniężnej. Jego rozmiar ustalony być powinien według stanu z chwili wykonania umowy, a wartości z chwili zwrotu. (wyrok s.apel.2018.01.02 w G. LEX nr 2645270).

Biorąc zatem pod uwagę stan faktyczny niniejszej sprawy należy wskazać, że w ramach umowy przedmiotem świadczenia Powoda było wykonanie robót budowlanych na rzece Białej. W powołanym wyżej orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych wskazuje się, że w przypadku takiego przedmiotu świadczenia, w razie odstąpienia od umowy wzajemnej, brak jest możliwości zwrotu w naturze tego, co strona świadczyła. Wskazuje się, że wówczas na stronie zamawiającej roboty budowlane ciąży obowiązek zwrotu pieniężnej równowartości wykonanych prac.

Zadaniem Sądu było zatem w niniejszej sprawie, w oparciu o dowody zaoferowane przez strony, ustalić równowartość wykonanych przez powoda prac, którą pozwany - wskutek nie będącego przedmiotem sporu odstąpienia od umowy - ma obowiązek zwrócić powodowi w oparciu o treść art. 494 § 1 KC stanowiącego tu samodzielną podstawę do dochodzenia przez strony w postępowaniu cywilnym zwrotu wzajemnych świadczeń. W stanie faktycznym niniejszej sprawy zwrot przedmiotu świadczenia powoda nastąpić zatem musi poprzez wydanie równowartości pieniężnej, której rozmiar ustalony być powinien według stanu z chwili wykonania umowy, a wartości z chwili zwrotu. (wyrok s.apel.2018.01.02 w G. LEX nr 2645270).

Na podstawie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa (...) Sąd ustalił, że szczegółowy zakres robót został określony w przedmiarze robót stanowiącym załącznik do umowy jak i również w opracowanym na jego podstawie kosztorysie sporządzonym przez powoda i obejmował:

1. Wykonanie i rozebranie grodzi ziemnych z worków i rurociągów odwadniających

2. Odwodnienie wykopów przez pompowanie wody

3. Mechaniczna rozbiórka murów układanych na zaprawie cementowej

4. Betonowanie płyty fundamentowej

5. Wykonanie ścian oporowych o gr. 40cm z kamienia łupanego

6. Usunięcie materiałów uzyskanych z rozbiórki z terenu budowy

Biegły wskazał, że roboty przedstawione w punktach 1 - 4 i w punkcie 6 zostały wykonane bez uwag i wad. Wartość robót określonych w przedmiarze robót w punktach 1-4 i w punkcie 6 (niekwestionowanych przez pozwanego) zgodnie z wyceną dokonaną przez powoda w kosztorysie ofertowym wg. biegłego wynosi: 19 790,81 zł brutto.

Biegły wskazał, że roboty określone w punkcie 5 częściowo zostały wykonane niezgodnie z zamówieniem i kosztorysem ofertowym powoda. Prawy mur oporowy na prawie całej długości, w górnej warstwie został wykonany z kamienia o zdecydowanie mniejszych gabarytach niż przewidywało to zamówienie. W wierzchniej warstwie muru jak i na fragmentach muru poniżej niej zastosowano kamienie okrągłe - otoczaki, stwierdzono nierówności liniowe (zęby). Biegły stwierdził grubość muru w granicach 15- 30 cm na wysokości 20 cm licząc od górnej krawędzi muru oraz braki w spoinach z zaprawy cementowej. Podobne wady stwierdził biegły również na fragmentach muru po lewej stronie koryta rzeki, choć w mniejszym zakresie. Wykonane mury zdaniem biegłego zachowują poziomy narzucone przez ukształtowany wokół rzeki Białej teren.

Biegły wyliczył, że koszty wykonania całego zakresu robót (przedmiar robót punkty 1-6), po uwzględnieniu mniejszej objętości kamienia w stosunku do kosztorysu ofertowego wykonanego przez powoda, przy uwzględnieniu czynników cenotwórczych zastosowanych w tym kosztorysie wynosi 32 527,14 zł brutto ( z podatkiem WAT 23% ). Wykonane w wadliwy sposób części murów oporowych po prawej jak i lewej stronie rzeki należy wymienić i doprowadzić do stanu zgodnego z zamówieniem. Biegły ustalił, że koszty związane z usunięciem stwierdzonych wad w przedmiocie zamówienia:

- dla poziomu cen zastosowanych przez wykonawcę w kosztorysie ofertowym wynoszą 4.183,88 zł brutto ( z podatkiem WAT 23% )

- dla poziomu średnich cen rynkowych 2017 roku 7.546,38 zł brutto ( z podatkiem WAT 23% )

- dla poziomu średnich cen rynkowych II kwartał 2020 rok 9.827,26 zł brutto ( z podatkiem WAT 23%

Biegły wskazał nadto, że podstawowym kryterium mającym wpływ na wytrzymałość tych konkretnych murów oporowych (niewielka stosunkowo ich wysokość) jest ich ciężar objętościowy, dlatego też konieczne jest doprowadzenia murów do szerokości zgodnej z zamówieniem tj. 40 cm. Warunek ten będzie spełniony w przypadku wykonania wykazanych w opinii robót. Naprawy wadliwie wykonanych przez Powoda murów wpłyną pozytywnie zarówno na wytrzymałość murów jak i poprawią zdecydowanie ich estetykę. Zaproponowana w opinii technologia rozbiórki murów w sposób ręczny (nie mechaniczny), pozwoli na bezinwazyjną ich naprawę, nie wzruszając konstrukcji wykonanych prawidłowo fragmentów murów oporowych.

W ocenie Sądu ustalenie równowartości pieniężnej przedmiotu świadczenia powoda, która powinna być mu zwrócona przez pozwanego na podstawie art. 494 par 1 kc, powinno nastąpić w następujący sposób:

- wg. opinii biegłego sądowego koszt wykonania całego zakresu robót (przedmiar robót punkty 1-6), po uwzględnieniu mniejszej objętości kamienia w stosunku do kosztorysu ofertowego wykonanego przez powoda, przy uwzględnieniu czynników cenotwórczych zastosowanych w tym kosztorysie wynosi 32 527,14 zł brutto

- wg. opinii biegłego sądowego koszty związane z usunięciem stwierdzonych wad w przedmiocie zamówienia dla poziomu średnich cen rynkowych 2017 roku wynoszą 7.546,38 zł brutto (z podatkiem WAT 23% ) – w tym zakresie Sąd podzielił stanowisko pozwanego, że przyjąć należy dla ustalenia ww. kosztu ceny z roku 2017 r., albowiem odstąpienie od umowy nastąpiło pismem z dnia 29 grudnia 2016 r., zatem najwcześniejszym możliwym momentem, w którym strony powinny zwrócić sobie wzajemne świadczenia, jest rok 2017. Ceny z tego momentu czasowego, zastosowane przez biegłego do obliczenia kosztów usunięcia wad wykonanych robót, w ocenie Sądu najlepiej posłużą do ustalenia rzeczywistej równowartości pieniężnej przedmiotu świadczenia powoda.

Wobec powyższego od wartości prac wykonanych przez powoda z uwzględnieniem mniejszej objętości kamienia w stosunku do kosztorysu ofertowego wykonanego przez powoda, przy uwzględnieniu czynników cenotwórczych zastosowanych w tym kosztorysie, czyli kwoty 32 527,14 zł brutto należy odjąć kwotę kosztów związanych z usunięciem stwierdzonych wad w przedmiocie zamówienia dla poziomu średnich cen rynkowych 2017 roku, czyli kwotę 7.546,38 zł brutto. W wyniku tego działania matematycznego otrzymujemy kwotę 24.980,76 zł.

Jednakże należy mieć na uwadze fakt, że powód uiścił na rzecz pozwanego kwotę 3.393,42 zł tytułem kary umownej naliczonej za odstąpienie do realizacji umowy z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy stosownie do par 16 ust 2 pkt. 3 umowy w wysokości 10 % ceny ryczałtowej brutto określonej w par 12 ust 2. W par 16 umowy strony postanowiły, że obowiązującą ich formą odszkodowania stanowić będą kary umowne. W ust 2 pkt. 3 tego zapisu umownego strony ustaliły, że

Wykonawca zapłaci Zamawiającemu karę umowną za odstąpienie Zamawiającego od umowy z przyczyn zależnych od Wykonawcy w wysokości 10% ceny ryczałtowej brutto określonej w §12 ust. 2 umowy. Kara umowna, jaką pozwany naliczył powodowi, a powód zapłacił w dniu 1 marca 2017 r., została naliczona nie ze względu na przekroczenie terminu wykonania prac, lecz w związku z odstąpieniem od umowy z przyczyn zależnych od Wykonawcy, a przyczynami tymi były stwierdzone przez pozwanego wady w wykonaniu przedmiotu zamówienia, które w jego ocenie uniemożliwiały odbiór robot. Zatem kwota zapłaconej przez powoda kary umownej w ocenie Sądu powinna być uwzględniona na korzyść powoda przy ustalaniu wartości wykonanego przez niego świadczenia. Dlatego też do kwoty 24.980,76 zł doliczyć należy kwotę 3.393,42 zł, co daje kwotę 28.374,18 zł, która w ocenie Sądu stanowi równowartość pieniężną przedmiotu świadczenia powoda, która powinna być mu zwrócona przez pozwanego na podstawie art. 494 par 1 kc.

Nie zasługuje w ocenie Sądu na uwzględnienie argumentacja strony pozwanej co do tego, że umocnienie wykonane przez powoda wymaga rozbiórki oraz ponownego wykonania na całej jego długości. Przeczy temu opinia biegłego sądowego, który stwierdził, że roboty polegające na wykonaniu i rozebraniu grodzi ziemnych z worków i rurociągów odwadniających, odwodnieniu wykopów przez pompowanie wody, mechanicznej rozbiórce murów układanych na zaprawie cementowej, betonowaniu płyty fundamentowej i usunięciu materiałów uzyskanych z rozbiórki z terenu budowy zostały wykonane prawidłowo i bez wad. Wady biegły stwierdził jedynie w zakresie obejmującym wykonanie ścian oporowych o gr. 40 cm z kamienia łupanego. W tym zakresie w ocenie biegłego roboty częściowo zostały wykonane niezgodnie z zamówieniem i kosztorysem ofertowym powoda. Prawy mur oporowy na prawie całej długości, w górnej warstwie został wykonany z kamienia o zdecydowanie mniejszych gabarytach niż przewidywało to zamówienie. W wierzchniej warstwie muru jak i na fragmentach muru poniżej niej zastosowano kamienie okrągłe - otoczaki, stwierdzono nierówności liniowe (zęby). Biegły stwierdził grubość muru w granicach 15- 30 cm na wysokości 20 cm licząc od górnej krawędzi muru oraz braki w spoinach z zaprawy cementowej. Podobne wady stwierdził biegły również na fragmentach muru po lewej stronie koryta rzeki, choć w mniejszym zakresie. Jednakże wykonane mury zdaniem biegłego zachowują poziomy narzucone przez ukształtowany wokół rzeki Białej teren. Biegły oszacował także koszt usunięcia stwierdzonych wad i koszt ten nie odpowiada kosztowi ustalonemu przez pozwanego w kosztorysie inwestorskim. Zatem twierdzenia pozwanego co do konieczności rozbiórki całości wykonanych umocnień i wykonania prac na nowo oraz kosztu ich wykonania nie zostały w żadnej mierze udowodnione zgodnie z twierdzeniami pozwanego.

Wobec powyższego w pkt. I wyroku zasądzono do pozwanego na rzecz powoda kwotę 28.374,18 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi do dnia 12 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty. O odsetkach od zasądzonej kwoty Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 481 § 1 i 2 k.c. i zgodnie z żądaniem powoda, czyli po upływie terminu do spełnienia żądania powoda, wskazanego w wezwaniu do zapłaty z dnia 29 marca 2017 r, które pozwany odebrał w dniu 4 kwietnia 2017 r.

W pozostałym zakresie powództwo uległo oddaleniu.

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przedłożonych przez strony dowodów w postaci dokumentów, których autentyczność i wiarygodność nie budziły wątpliwości. Ustalenia faktyczne Sąd oparł również na zeznaniach świadków K. Ż., M. N., M. U. (2) i W. K., albowiem zeznania te były ze sobą zgodne, korespondowały również z przedłożonymi przez strony dowodami z dokumentów. Oczywistym przy tym jest, że każdy ze świadków zeznawał zgodnie ze swoją wiedzą, a także przekonaniem o racji strony, którą „reprezentował”, lecz nie ujmuje to ich zeznaniom waloru wiarygodności. Sąd uznał dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa za w pełni wiarygodny, albowiem opinia wydana została zgodnie z treścią postanowienia dowodowego, w sposób rzetelny, kompletny i fachowy. Zdaniem Sądu wysokie kwalifikacje biegłego i jego duże doświadczenie w połączeniu z rzetelną analizą materiału dowodowego dają gwarancję prawidłowości dokonanych ustaleń. Treść opinii jest zgodna z zasadami logiki i wiedzy powszechnej. Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem brak jest więc podstaw do jej zakwestionowania ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15.11.2002 r., V CKN 1354/00, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7.11.2000 r., I CKN 1170/98, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15.11.2000 r., IV CKN 1383/00). Nadto strony nie wniosły do opinii biegłych żadnych uzasadnionych zastrzeżeń, które podważyłyby ustalenia i wnioski biegłego. Uwagi pozwanego do opinii biegłego zostały bowiem skutecznie odparte przez biegłego w opinii uzupełniającej. Biegły ustosunkował się w jej treści do każdego z podniesionych przez pozwanego zarzutów, szczegółowo wyjaśniając swoje stanowisko i odnosząc je do materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w pkt. III wyroku. Stosownie do treści art. 100 k.p.c. w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

Roszczenie powoda zostało uwzględnione w 90 %. Stąd też pozwany obowiązany jest zwrócić powodowi 90 % poniesionych przez niego kosztów, zaś powód obowiązany jest zwrócić pozwanemu 10 % poniesionych przez niego kosztów. Na koszty powoda w niniejszej sprawie złożyły się: opłata od pozwu w kwocie 1.562 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego w kwocie 3.600 zł ustalone w stawce minimalnej na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za radców prawnych ( wg. brzemienia z daty wniesienia pozwu), a także zaliczka na opinię biegłego w kwocie 1.000 zł. Łączna wysokość kosztów powoda zamyka się kwotą 6.179 zł, zaś 90 % tych kosztów to kwota 5.561,10 zł. Z kolei pozwany poniósł koszty w kwocie 3.617 zł, na co składa się opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego w kwocie 3.600 zł ustalone w stawce minimalnej na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, a 10 % tej kwoty to kwota 361,70 zł. Po kompensacie ww. kwot otrzymujemy kwotę 5.199,40 zł na korzyść powoda. Wobec powyższego w pkt. III wyroku zasądzono od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.199,40 zł tytułem zwrotu części poniesionych przez powoda kosztów procesu.

Mając na uwadze fakt, że uiszczona przez powoda w kwocie 1000 zł zaliczka nie pokryła kosztów opinii biegłego (koszt opinii łącznie 3.637,67 zł) na podstawie art. 113 ust 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie, tytułem kosztów sądowych wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa od powoda 10 % tych kosztów czyli kwotę 263,77 zł, zaś od pozwanego 90 % tych kosztów, czyli kwotę 2.373,90 zł.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.

SSR Małgorzata Janik-Białek

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować w kontrolce uzasadnień.

2.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom obu stron.

3.  Akta przedłożyć z apelacją lub za 1 miesiąc z zpo.

SSR Małgorzata Janik-Białek

S., dnia 12 kwietnia 2021 roku