Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: X C 536/20 upr

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 września 2020 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący

sędzia Jolanta Sikorska

po rozpoznaniu w dniu 21 września 2020 r. w Toruniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. w Z.

przeciwko (...) S.A. w W.

o roszczenia z umów bankowych innych

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1648,49 zł (tysiąc sześćset czterdzieści osiem złotych czterdzieści dziewięć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 lipca 2017 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1117 zł (tysiąc sto siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt X C 536/20

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 29 września 2020 r.

Powód (...) Spółka z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w Z. wniósł pozew przeciwko (...) S.A. w W., domagając się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 2.588,89 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 lipca 2017 roku do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż swoje roszczenie wywodzi z umowy pożyczki gotówkowej z dnia 10 maja 2017 roku, którą pozwana zawarła z wierzycielem pierwotnym. Umowa została zawarta na okres 84 miesięcy, tymczasem pożyczkobiorca zwrócił pożyczkę już po 2 miesiącach. W związku z tym, po myśli art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, kwota prowizji ustalonej w umowie pożyczki powinna zostać rozliczona i zwrócona pożyczkobiorcy proporcjonalnie do czasu trwania umowy. Zdaniem powoda należna bankowi prowizja mieści się w definicji „całkowitego kosztu kredytu” ulegającego obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie. Powód wskazał jeszcze, że roszczenie dochodzone w pozwie z tytułu zwrotu prowizji nabył od pierwotnego wierzyciela na podstawie umowy cesji.

Referendarz sądowy w dniu 18 lutego 2020 r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym zgodny z żądaniem pozwu.

W przewidzianym ustawa terminie pozwany bank wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty, w którym wniósł o oddalenie powództwa w całości. Wskazał, iż stan faktyczny w sprawie nie jest sporny. Odnosząc się natomiast do zasadności roszczenia powoda, pozwany wskazywał, iż prowizja za udzielenie kredytu nie podlega obniżeniu i zwrotowi, gdyż jest pobierana za jednorazową czynność jaką jest właśnie udzielenie kredytu. Obowiązek obniżenia kosztów kredytu odnosi się wyłącznie do kosztów rozłożonych w czasie.

Powód w piśmie procesowym z dnia 8 czerwca 2020 r. wskazał, iż w pozwie znalazła się omyłkowo data wymagalności roszczenia na dzień 12 maja 2016 r., natomiast prawidłowa data to 18 lipca 2017 r.

Po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, Sąd uznał - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne i że sprawa może zostać rozpoznana na posiedzeniu niejawnym.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 10 maja 2017 roku M. W. zawarł z pozwanym umowę o kredyt gotówkowy na dowolny cel konsumpcyjny nr (...). Kwota pożyczki wyniosła 14.688,70 zł, przy czym kwota 1.688,70 zł przeznaczona została na zapłatę prowizji za udzielenie pożyczki. Pożyczkobiorca zobowiązał się spłacić pożyczkę w 84 ratach.

okoliczność bezsporna, a ponadto umowa pożyczki, k. 11-15

Kwota pożyczki została spłacona w dniu 3 lipca 2017 roku.

okoliczność bezsporna, a ponadto dowód spłaty w postaci potwierdzenia wykonania operacji, k. 16

M. W. przeniósł na rzecz (...) sp. z o.o. w Z., wierzytelność przysługującą mu w stosunku do pozwanego w postaci roszczenia o zwrot prowizji za udzielenie pożyczki. Umowa sprzedaży wierzytelności została zawarta w dniu 4 lipca 2019 roku.

okoliczność bezsporna, a ponadto umowa sprzedaży wierzytelności k. 21

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny pomiędzy stronami pozostawał bezsporny.

Spór pomiędzy stronami sprawdzał się do ustalenia, czy zasadne jest żądanie przez powoda zwrotu części uiszczonej prowizji, proporcjonalnie do czasu, o który obowiązywanie umowy uległo skróceniu, w związku z przedterminową całkowitą spłatą pożyczki.

Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1083) w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Przepis ten stanowi implementację treści art. 16 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki (Dz.Urz.UE.L Nr 133, str. 66, dalej „Dyrektywa 2008/48/WE”), zgodnie z którym konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt i w takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.

Zgodnie z art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim na całkowity koszt kredytu składają się wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Jednak po myśli art. 49 ust. 1 ww. ustawy całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu jedynie o koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Pozwana stała na stanowisku, że prowizja za udzielenie kredytu nie podlega obniżeniu, gdyż jest pobierana za jednorazową czynność udzielenia kredytu i nie ma związku z okresem obowiązywania umowy.

W ocenie Sądu stanowisko pozwanej nie jest słuszne, albowiem – po pierwsze – literalne brzmienie art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim przewiduje, że w razie wcześniejszej spłaty kredytu obniżeniu ulega właśnie całkowity koszt kredytu. Przepis ten nie wyłącza przedmiotowo możliwości obniżenia żadnego z rodzajów kosztów określonych w art. 5 pkt 6 ustawy. Po drugie, należy podkreślić, że brak jest definicji legalnej pojęcia „prowizja”, nie ma zatem podstaw do automatycznego przyjęcia, że jest ona ustalana za każdym razem w oderwaniu od okresu, na który została zawarta umowa. Niejednokrotnie zdarza się, że pod pojęciem „prowizji” kryją się dodatkowe koszty, którymi pożyczkodawcy obciążają konsumentów na wypadek niespłacenia pożyczki w terminie. Pozwana stwierdziła jednak, że w jej przypadku prowizja zawarta w umowie z dnia 10 maja 2017 roku dotyczyła tylko i wyłącznie konkretnej czynności w postaci udzielenia kredytu. W takim przypadku, zgodnie z regułami dowodzenia wyrażonymi art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c. obowiązek udowodnienia tego, że prowizja dotyczyła rzeczywiście poniesionych kosztów, związanych z udzieleniem kredytu, spoczywa na stronie pozwanej, która jednak w niniejszej sprawie powinności tej nie sprostała.

W tym miejscu należy przytoczyć wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 11 września 2019 roku wydany w sprawie C‑383/18 mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 (...), orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Sąd Rejonowy Lublin‑Wschód w L. z siedzibą w Ś. (Polska) postanowieniem z dnia 28 maja 2018 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 11 czerwca 2018 r., dotyczącej wykładni art. 16 ust. 1 Dyrektywy 2008/48/WE. W orzeczeniu tym Trybunał stwierdził, że art.16 ust. 1 ww. Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta.

(...) stanął na stanowisku, iż art. 16 ust. 1 Dyrektywy 2008/48/WE należy interpretować w taki sposób, aby wykładnia ta pozwalała na ochronę interesów konsumenta, jak również gwarantowała równowagę stron. W wypadku wcześniejszej spłaty kredytu kredytodawca ponownie mógłby dysponować zwróconą kwotą w celu udzielenia nowego kredytu i w ten sposób zyskać nową prowizję. Ponadto, odmienne rozwiązanie mogłoby doprowadzić do praktyki, w ramach której kredytodawcy stosowaliby koszty jedynie formalnie niezależne od okresu obowiązywania umowy o kredyt, tak aby uniknąć sytuacji, w której będzie ich dotyczyła obniżka całkowitego kosztu kredytu. Gdyby bowiem obniżenie kredytu mogło ograniczyć się do uwzględnienia jedynie kosztów przedstawionych przez kredytodawcę jako zależne od okresu obowiązywania umowy, skuteczność prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu byłaby osłabiona, ponieważ – jak wskazał Rzecznik Generalny w pkt 54 opinii – wysokość i podział kosztów są określane jednostronnie przez bank, a rozliczenie kosztów może obejmować pewną marżę zysku. Ponadto, jak podkreślił Rzecznik Generalny w pkt 53 i 55 opinii, zakres swobody działania, jakim dysponują instytucje kredytowe w swoich rozliczeniach i organizacji wewnętrznej, w praktyce bardzo utrudnia określenie przez konsumenta lub sąd kosztów obiektywnie związanych z okresem obowiązywania umowy.

Według (...) co podkreślił również sąd odsyłający - ograniczenie możliwości obniżenia całkowitego kosztu kredytu jedynie do kosztów wyraźnie związanych z okresem obowiązywania umowy, pociągałoby za sobą ryzyko, że konsument zostanie obciążony wyższymi jednorazowymi płatnościami w chwili zawarcia umowy o kredyt, ponieważ kredytodawca mógłby próbować ograniczyć do minimum koszty zależne od okresu obowiązywania umowy.

Powyższa interpretacja nie narusza przy tym interesów kredytodawców. Fakt włączenia kosztów, które nie zależą od okresu obowiązywania umowy, do obniżki całkowitego kosztu kredytu nie może w sposób nieproporcjonalny działać na niekorzyść kredytodawcy. Należy bowiem przypomnieć, że jego interesy są uwzględniane w drodze, po pierwsze, art. 16 ust. 2 dyrektywy (...), który przewiduje prawo kredytodawcy do otrzymania rekompensaty za ewentualne koszty bezpośrednio związane z przedterminową spłatą kredytu, oraz po drugie, art. 16 ust. 4 tej dyrektywy, który przyznaje państwom członkowskim dodatkową możliwość zapewnienia, aby rekompensata była dostosowana do warunków kredytu i warunków rynkowych dla ochrony interesów kredytodawcy.

Należy również zauważyć, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu kredytodawca wcześniej odzyskuje pożyczoną sumę, która jest wówczas dostępna do celów ewentualnego zawarcia nowej umowy o kredyt. Niewątpliwie możliwość wcześniejszego dysponowania pożyczonym kapitałem jest dla pożyczkodawcy korzystna.

Kompetencja do dokonania przez (...) wiążącej wykładni omawianej Dyrektywy wynika z treści art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana Dz.Urz. UE C 202 z 2016 r., s. 47 dalej (...)). Zgodnie z jego treścią Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym o wykładni Traktatów oraz o ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii, co oznacza, że dokonana przez Trybunał wykładnia wspomnianych aktów ma charakter wiążący. Jeżeli zatem (...) dokonał wykładni konkretnego przepisu prawa unijnego, np. zawartego w dyrektywie, przesądzając, który z dwóch lub więcej potencjalnie wchodzących w grę sposobów rozumienia tego przepisu uważa za prawidłowy to taki sam sposób interpretacji powinien być przyjmowany w później wydawanych wyrokach sądów krajowych, w których znajdzie zastosowanie ten przepis (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2019 roku, sygn. akt III CZP 45/19, Biul. SN 2019 nr 11-12).

Uznając zatem roszczenie powoda za zasadne w pełni, uwzględniając mechanizm redukcji prowizji, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda 1648,49 zł. Kwota prowizji za udzielenie kredytu została bowiem ustalona w wysokości 1.688,70 zł. Pożyczka została zawarta na okres 84 miesięcy, przy czym została spłacona już po 2 miesiącach. Zatem pozostała kwota prowizji wynosi 1.648,49 zł. Jest to kwota prowizji należna pozwanej. Skoro wierzyciel pierwotny uiścił na rzecz pożyczkodawcy kwotę pełnej prowizji, to kwota 1.648,49 zł podlega zwrotowi z racji spłaty pożyczki przed terminem określonym w umowie (1.688,70-40,20).

O kosztach orzeczono po myśli art. 98 §1 i 2 k.p.c. biorąc pod uwagę wynik postępowania. Z racji tego, że powództwo zostało uwzględnione w całości Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 1117 zł, na którą składają się : 900 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika, 200 zł tytułem uiszczonej opłaty od pozwu oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.