Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący:

SSO Dariusz Półtorak

Protokolant:

sekr. sąd. Beata Wilkowska

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 93/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Węgrowie z dnia 10 listopada 2020r., sygn.. akt II K 270/19

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Zarzut

Zarzuty zawarte w apelacji obrońcy:

I.  obrazy przepisów postępowania mająca wpływ na treść orzeczenia, tj. naruszenie art. 7 kpk oraz 410 kpk poprzez dokonanie oceny dowodów z przekroczeniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, pominięcie przy ustalaniu stanu faktycznego szeregu istotnych dowodów, polegające w szczególności:

a)  na bezzasadnym pominięciu przy dokonywaniu ustaleń faktycznych, pomimo formalnego uznania ich za wiarygodne w pełni, zeznań świadka K. R.. który wskazał, iż podczas dokonywania rozdziału energii elektrycznej, oskarżony chciał na własny koszt podłączyć hydrofor do licznika pokrzywdzonej aby mogła korzystać z wody i nie uczynił tego ze względu na sprzeciw pokrzywdzonej, która nie życzyła tego sobie i odmówiła podłączenia hydroforu, co skutkowało wadliwym ustaleniem, iż oskarżony bez zgody H. i H. M. (2) przerobił instalację hydrauliczną w celu pozbawienia ich dostępu do bieżącej wody;

b)  bezzasadnym i bezkrytycznym obdarzeniu walorem wiarygodności zeznań pokrzywdzonej H. M. (1) które są niespójne ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym np. w kwestii zdatności wody ze studni do użycia, w sytuacji gdy analiza wody dokonana przez Powiatową Stację Sanitarno - Epidemiologiczną w S. jednoznacznie wykazała, iż woda ze studni nadaje się do użycia i jest lepszej jakości niż woda z wodociągu wiejskiego, zaś pokrzywdzona przez wiele lat korzystała z wody dostarczanej ze studni i nie zgłaszała żadnych zastrzeżeń co do jej jakości, ponadto Sąd I instancji pominął istotny fakt, iż to pokrzywdzona odmówiła podłączenia pompy do swojego licznika energii, co potwierdza zebrany w sprawie materiał dowodowy, poza tym pokrzywdzona jest od wielu lat skonfliktowana z oskarżonym i żywi do niego głęboką urazę m.in. za zgłoszenie przez oskarżonego sprawy o naruszenie jego nietykalności cielesnej przez córkę pokrzywdzonej, która prawomocnym wyrokiem Sądu zobowiązana została do umieszczenia publicznie przeprosin K. P. oraz skazanie zięcia Ł. M. prawomocnym wyrokiem za naruszenie czynności narządów ciała oskarżonego;

c)  bezzasadnym i bezkrytycznym obdarzeniu walorem wiarygodności świadków w osobach M. M. (1), A. M., W. P. oraz Ł. M., w sytuacji gdy są to osoby najbliższe dla pokrzywdzonej (córka, siostra, zięć), ponadto silnie skonfliktowane z oskarżonym, przy czym Ł. M. został skazany prawomocnym wyrokiem karnym za naruszenie czynności narządów ciała K. P., i tym samym świadkowie ci mieli osobisty interes w składaniu zeznań przemawiających na korzyść H. M. (1) a niekorzyść oskarżonego;

d)  pominięcie przy ustalaniu stanu faktycznego w sprawie dowodu w postaci akt Sądu Rejonowego w Węgrowie I Wydziału Cywilnego o sygn. I Ns 602/16 i nieprzeprowadzenie dowodu z dokumentów w nich się znajdujących, w szczególności postanowienia z dnia 20 grudnia 2016 r., w którym to Sąd upoważnił H. M. (1) do podjęcia czynności w celu doprowadzenia oddzielnego wodociągu od ul. (...) w L. do budynku mieszkalnego murowanego znajdującego się na działce oznaczonej nr ewidencyjnym (...) położonej w L., co oznacza, iż H. M. (1) nie posiadała zezwolenia Sądu na wbudowanie trójdzielnika do rury wodociągowej pokrzywdzonego i mimo obiektywnej możliwości nie podjęła działań w celu doprowadzenia oddzielnego wodociągu, co skutkowało dokonaniem błędnych ustaleń faktycznych;

e)  pominięcie przy ustalaniu stanu faktycznego w sprawie okoliczności, iż przyłącze wodociągowe do piwnicy domu (...) zostało wykonane niezgodnie z projektem;

f)  brak rozważenia wyjaśnień oskarżonego w zakresie okoliczności zawarcia umowy nr (...), iż podpisała ją osoba do tego nieuprawniona, zaś mężczyzna nigdy nie wyraził zgody na dokonanie przyłącza wodociągowego do piwnicy budynku mieszkalnego wbrew warunkom technicznym i projektowi. ( a postępowanie karne w tym zakresie zostało umorzone z uwagi na przedawnienie karalności czynu);

g)  na pominięciu przy dokonywaniu ustaleń faktycznych, pomimo uznania ich za wiarygodne w pełni, części zeznań świadków w osobach M. M. (2), który wskazywał, iż pokrzywdzona miała dostęp do hydroforu, ponadto, w trakcie interwencji u H. M. (1) była wodę w kranie. D. S., który wskazał, iż poinstruował pokrzywdzoną, iż wystarczy podłączyć hydrofor do licznika i nie widział rur odcinających wodociąg, oraz M. Z., który zeznał, iż oskarżony chciał na swój kosz przyłączyć hydrofor siostrze, jednakże ta nie wyraziła na to zgody, co w konsekwencji skutkowało dokonaniem wadliwych ustaleń faktycznych;

h)  bezzasadne odmówienie waloru wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego w zasadniczej części, w sytuacji gdy wyjaśnienia te są spójne, logiczne oraz korespondują ze zgromadzonym w sprawie dokumentowym materiałem dowodowym;

i)  bezzasadne odmówienie waloru wiarygodności zeznaniom świadka J. F. w istotnych kwestiach, w sytuacji gdy zeznania te korespondują z wyjaśnieniami oskarżonego i przedstawiają logiczny ciąg zdarzeń;

II.  błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mające wpływ na treść orzeczenia, tj:

a) błąd w ustaleniach faktycznych, iż K. P. odciął dopływ wody z wodociągu wiejskiego do mieszkania H. i H. M. (2). jednocześnie uniemożliwiając użytkowanie istniejącej instalacji elektrycznej pozwalającej na korzystanie z bieżącej wody ze studni i pozbawiając tym samym H. i H. M. (2) dostępu do bieżącej wody, w sytuacji gdy pokrzywdzeni mieli realną, niczym nieskrępowaną możliwość korzystania z wody ze studni, z której woda nadawała się do użytku i była zdatna do picia, ponadto K. P. chciał wykonać na własny koszt przyłączenie hydroforu do licznika prądu H. M. (1) do czego nie doszło jedynie ze względu na bezzasadną odmowę pokrzywdzonej;

b) błąd w ustaleniach faktycznych, iż pokrzywdzeni korzystali z wody z wodociągu wiejskiego, w sytuacji gdy pokrzywdzeni nie pobierali wody z wodociągu wiejskiego, co wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, tj. z rachunków za wodę, które wykazały, iż w czasie nieobecności K. P. w lokalu mieszkalnym nie pobierano wody z wodociągu wiejskiego

III.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, iż wina oskarżonego i społeczna szkodliwość czynu są znaczne, zaś właściwości i warunki osobiste oskarżonego oraz jego dotychczasowy tryb życia nie pozwalają na przypuszczenie, iż będzie on przestrzegał porządku prawnego, co skutkowało niezastosowaniem instytucji warunkowego umorzenia postępowania z art. 66 kk, w sytuacji gdy oskarżony działał w stanie ograniczenia w stopniu znacznym zdolności rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem, co wpływa na umniejszenie jego winy, ponadto, przez wiele lat doświadczał ze strony pokrzywdzonych oraz ich rodziny znęcania fizycznego oraz psychicznego, w tym dopuszczono się wobec niego naruszenia jego nietykalności cielesnej oraz naruszenia narządów jego ciała stwierdzonych prawomocnymi wyrokami wobec K. K. (córki pokrzywdzonych) oraz Ł. M. (zięcia pokrzywdzonych), zaś społeczna szkodliwość czynu była nieznaczna, (a nawet wręcz znikoma), pokrzywdzeni nie zostali pozbawieni możliwości korzystania z wody ze studni, H. M. (1) odmówiła dokonania przyłącza do jej licznika na koszt oskarżonego, ponadto. K. P. jest osobą niekaraną. prowadzącą ustabilizowany tryb życia i jego warunki osobiste z całą pewnością pozwalają na uzasadnione przypuszczenie, iż będzie przestrzegał porządku prawnego i nie popełni ponownie przestępstwa, przy czym skarżący powyższe podnosi tylko w sytuacji gdyby Sąd Okręgowy nie podzielił zarzutów podniesionych wyżej w pkt I i II.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nie można zgodzić się z zarzutami podniesionymi w apelacjach oskarżonego oraz jego obrońcy. Z uwagi na fakt, że oba te środki odwoławcze generalnie kwestionują sprawstwo oskarżonego, Sąd Okręgowy uznał za zasadne odnieść się łącznie do tych apelacji.

Za bezpodstawne uznać należało zarzuty, aby rozpoznając przedmiotową sprawę Sąd meriti dopuścił się obrazy przepisów postępowania, w szczególności poprzez niewłaściwą zdaniem skarżących, niezgodną z art. 7 kpk ocenę dowodów. Apelacja obrońcy podnosiła ten zarzut odnośnie zeznań K. R., H. M. (1), M. M. (1), A. M., W. P., Ł. M., M. M. (2), D. S. oraz M. Z.. Skarżący nie precyzuje już jednak na czym w jego opinii miałaby ta niewłaściwa ocena polegać, ponieważ za argument merytoryczny nie może być podnoszona jedynie ta okoliczność, że część wskazanych wyżej osób jest bliską rodziną pokrzywdzonych, albowiem z faktu tego nie można w żadnym razie wyciągać automatycznie wniosków, że świadkowie ci będą intencjonalnie mówić nieprawdę, kierując się interesem swoich bliskich. Przede wszystkim jednak autor apelacji nie dostrzega lub nie chce dostrzec, że depozycje tych osób mają drugorzędne, jeżeli jakiekolwiek znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Stawiany i przypisany oskarżonemu zarzut obejmował działanie polegające na odcięciu dopływu wody z wodociągu miejskiego do mieszkania zajmowanego przez pokrzywdzonych w ten sposób, że przerobił istniejącą instalację hydrauliczną jednocześnie uniemożliwiając użytkowanie istniejącej instalacji elektrycznej pozwalającej na korzystanie z bieżącej wody ze studni. Te i tylko te wskazane wyżej okoliczności miały istotne znaczenie przy rozstrzyganiu o winie oskarżonego w zakresie zarzuconego mu występku z art. 191§ 1 a kk. Natomiast przywołani w apelacji obrońcy mieliby wykazać okoliczności ambiwalentne wobec tych działań stawianych oskarżonemu, a więc dotyczące m.in. zdatności wody ze studni do użycia, odmowy pokrzywdzonej podłączenia pompy do licznika elektrycznego, dostępu pokrzywdzonej do hydrofonu, ewentualnej deklaracji oskarżonego o przyłączeniu na swój koszt hydroforu oskarżycielce posiłkowej. Wszystkie te okoliczności to niejako fakty „następcze”, które miały miejsce już po podjęciu przez oskarżonego niezgodnych z prawem działań, które doprowadziły do pozbawienia pokrzywdzonych małżonków M. możliwości korzystania z wodociągu. Niemniej zgodzić się należy z obroną, że podniesione okoliczności mogą być uznane za wpływające w znaczny sposób na społeczną szkodliwość czynu, aczkolwiek nie w takim stopniu, aby uzasadniało to umorzenie postępowania (art. 171 pkt 3 kpk) ewentualnie warunkowego umorzenia postępowania. Z drugiej strony należy bowiem ważyć długi okres trwania uciążliwego dla pokrzywdzonych stanu braku wody wywołanego działaniem oskarżonego, które cechowało się nasileniem złej woli, co przemawiało za zastosowaniem najłagodniejszej rodzajowo (kara grzywny) ale jednak sankcji karnej wobec K. P..

Wniosek

O wydanie wyroku uniewinniającego

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Niezasadność zarzutów skutkowała bezzasadnością wniosku

Zarzut

Zarzuty zawarte w apelacji prokuratora:

rażąca niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonego kary wyrażająca się w wymierzeniu mu za przypisany mu występek z art.1915a kk w zw. z art.3152kk przy zastosowaniu art.37a kk kary grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych i ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 10 zł w sytuacji, gdy zebrany materiał dowodowy i ustalone na jego podstawie okoliczności wskazują na znaczny stopień winy i społecznej szkodliwości czynu, przejawiający się w umyślnym, celowym i uporczywym działaniu oskarżonego, polegającym na długotrwałym pozbawieniu pokrzywdzonych dostępu do bieżącej wody w zajmowanym przez nich mieszkaniu i istotnym utrudnieniu im w ten sposób korzystania z zajmowanego lokalu mieszkalnego poprzez zmuszenie ich do przynoszenia wody z innych miejsc oraz poprowadzenia odrębnej instalacji hydraulicznej, nadto - w braku woli porozumienia z pokrzywdzonymi mimo wystosowywanych w tym kierunku propozycji i toczącego się przez kilka lat postępowania karnego, co - jak również wzgląd na cele zapobiegawcze i wychowawcze, jakie kara winna odnieść w stosunku do oskarżonego i poczucie sprawiedliwości społecznej - przemawia za orzeczeniem wobec oskarżonego choćby krótkoterminowej kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania bez orzekania dodatkowo grzywny, za to z oddaniem oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora i nałożeniem obowiązku przywrócenia sprawności instalacji doprowadzającej wodę do mieszkania pokrzywdzonych, co umożliwiłoby Sądowi sprawowanie realnego nadzoru nad wykonywaniem orzeczenia i jego wpływem na postawę oskarżonego oraz zabezpieczyłoby istotny interes prawny pokrzywdzonych, bezpośrednio naruszony przedmiotowym czynem zabronionym.

Rażącą łagodność kary zarzucała także oskarżycielka posiłkowa.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarówno apelacja prokuratora, jak i oskarżycielki posiłkowej zaskarżała wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze podnosząc jej rażącą łagodność, dlatego Sąd Okręgowy uznał za zasadne łączne odniesienie do obu tych środków odwoławczych.

Sąd I instancji orzekł wobec oskarżonego samoistną karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych po 10 zł każda i w przekonaniu Sądu Odwoławczego jest to kara adekwatna do okoliczności o jakich mowa w art. 53 kk. Z jednej strony, jako okoliczności obciążające uznać należało stosunkowo długi, bo ponad 4 letni okres popełnienia przestępstwa (od 29 września 2016r. do dnia 28 października 2020r.), a także uciążliwość dla pokrzywdzonych sytuacji wywołanej przez oskarżonego, ponieważ małżonkowie M. pozbawieni zostali możliwości korzystania z instalacji wodociągowej. Przez kilka lat zmuszeni byli do przynoszenia wody w pojemnikach. Z drugiej jednak strony należy też wziąć pod uwagę, iż stosowanie przemocy (w tym wypadku odcięcie dopływu wody) i tym samym w sposób istotnie utrudniający korzystanie z lokalu mieszkalnego stanowi znamię przestępstwa z art. 191§1 a kk, które przypisane zostało oskarżonemu.

Na łagodniejszy natomiast wymiar kary wpłynęła dotychczasowa niekaralność – pomimo dojrzałego już wieku K. P. jak dotychczas nie wszedł w konflikt z prawem, prowadzi ustabilizowany tryb życia, a jego poczytalność w chwili popełnienia czynu była ograniczona w stopniu znacznym. Dlatego w pełni uzasadnione uznać należy zastosowanie wobec oskarżonego najłagodniejszej sankcji jaką jest samoistna kara grzywny. Sąd Okręgowy nie widzi w realiach przedmiotowej sprawy, potrzeby orzekania kary pozbawienia wolności, nawet z warunkowym zawieszeniem wykonania. Podobnie jak obowiązków probacyjnych, w tym zobowiązania oskarżonego do usunięcia skutków swoich działań poprzez przywrócenie sprawności instalacji doprowadzającej wodę do mieszkania pokrzywdzonych. W ocenie Sądu Okręgowego, postępowanie karne nie jest drogą w jakiej winny być rozstrzygane sprawy o charakterze cywilnoprawnym. Rozstrzygnięcie trwającego już od wielu lat konfliktu, który w istocie jest sporem cywilnoprawnym, winno nastąpić w drodze właśnie postępowania cywilnego, bez konieczności stosowania sankcji karnej.

Wniosek

Prokurator wnosi o:

zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez:

1)  uchylenie rozstrzygnięcia o karze grzywny,

1)  wymierzenie K. P. za zarzucany mu czyn kary 3 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 3 lata, oddanie go w tym okresie pod dozór kuratora sądowego i (zobowiązanie go na podstawie art.72§1pkt8kpk do niezwłocznego - w terminie miesiąca od daty uprawomocnienia się orzeczenia - przywrócenia sprawności instalacji doprowadzającej wodę do mieszkania pokrzywdzonych,

2)  zasądzenie od oskarżonego opłaty i obciążenie go kosztami postępowania w całości.

O zobowiązanie oskarżonego do przywrócenia połączenia z wodociągiem wnosiła również oskarżycielka posiłkowa.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Bezzasadność zarzutów warunkowała bezzasadność wniosków.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Całość wyroku Sądu I instancji

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wskazane we wcześniejszej części uzasadnienia.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

P unkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Sytuacja materialna oskarżonego oraz oskarżycielki posiłkowej (niskie dochody) uzasadniała, na podstawie art. 6241 kpk, zwolnienie ich od ponoszenia kosztów sądowych za II instancję.

7.  PODPIS