Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2021 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Marcin Rak

po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2021 roku w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

przeciwko J. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w R.

z 7 października 2019 roku, sygn. akt I C 729/19

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki 135 zł (sto trzydzieści pięć złotych) z tytułu zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Marcin Rak

Sygn. akt III Ca 237/20

UZASADNIENIE

Pomimo zmiany stanu prawnego po dacie wydania przez Sąd Rejonowy zaskarżonego wyroku, rozpoznanie apelacji następowało w oparciu o regulacje obowiązujące przed nowelizacją dokonaną ustawą z 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r., poz. 1469), co wynikało z art. 9 ust 4 tejże ustawy.

Postępowanie toczyło się w trybie uproszczonym, a sąd odwoławczy nie przeprowadził postępowania dowodowego. W takiej sytuacji, zgodnie z art. 505 ¹³§2 k.p.c. uzasadnienie wyroku sądu drugiej instancji ograniczone jest do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Roszczenie pozwu wywodzone było z umowy pożyczki, którą powódka (...) sp. z o.o. w S. udzielić miała pozwanemu J. W.. Sąd Rejonowy roszczenie to uwzględnił w całości zasądzając od pozwanego na rzecz powódki 896 zł z bliżej określonymi odsetkami oraz kosztami sporu w kwocie 317 zł.

Wyrok ten zapadł po ustaleniu, że pozwany na mocy umowy z 23 sierpnia 2018 roku pożyczył od powódki 700 zł z okresem spłaty wynoszącym 30 dni. Prowizja wynosiła 191,40 zł, a odsetki 4,60 zł. Pozwany należności tej nie uregulował. Obecnie utrzymuje się z emerytury wynoszącej około 4.025 zł. Suma miesięcznych rat jego zadłużeń z wszystkich tytułów przekracza wysokość jego emerytury.

Sąd Rejonowy powołał art. 353§1 k.c., art. 720 k.c. oraz art. 3 ustawy z 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2019 r., poz. 1083). Wywiódł, że powódka była przedsiębiorcą, zaś pozwany konsumentem w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. Ocenił, że umowa została zawarta zgodnie z powołanymi regulacjami. Pozwany nie uregulował spornej należności, co czyniło powództwo zasadnym. Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do rozłożenia należności na raty w trybie art. 320 k.c. Jako podstawę orzeczenia o kosztach powołał art. 98 k.p.c.

W apelacji od tego wyroku pozwany domagał się jego zmiany i oddalenia powództwa. Zarzucił, że sporna umowa została zawarta z naruszeniem przepisów ustawy o kredycie konsumenckim, a nadto, że powódka nie zweryfikowała zdolności kredytowej pozwanego przed udzieleniem pożyczki. Wywodził, że nie otrzymał informacji o warunkach umowy na piśmie jak i indywidualnej umowy pożyczki na piśmie. Twierdził, że wykonany przez niego na konto powódki przelew kwoty 1 grosza nie potwierdzało zawarcia umowy, a jedynie rejestrację pozwanego w systemie powódki.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przede wszystkim wskazać trzeba, że zgodnie z art. 210§2 k.p.c. każda ze stron zobowiązana jest do złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej dotyczących okoliczności faktycznych, a jak wynika z art. 221 k.p.c. na pozwanym spoczywa obowiązek wdania się w spór co do istoty sprawy. Nadto, zgodnie z art. 503§1 k.p.c. pozwany, pod rygorem pominięcia w późniejszym postępowaniu zobowiązany jest przedstawić, w sprzeciwie od nakazu zapłaty, zarzuty przeciwko żądaniu pozwu.

Realizując te obowiązki pozwany, jako strona postępowania, ma obowiązek dawać wyjaśnienia, co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą oraz przedstawiać dowody. Zaniedbania w tym zakresie mogą uzasadniać negatywne konsekwencje procesowe, w tym w postaci przyjęcia przez sąd dorozumianego przyznania faktu podniesionego przez stronę przeciwną. Fakty i dowody związane z konkretnymi okolicznościami, z którymi pozwany się nie zgadza powinien on wskazać. Jeśli ma to służyć obronie jego racji, powinien się on ustosunkować do twierdzeń strony powodowej. W związku z tym twierdzenie pozwanego, że zaprzecza wszystkim twierdzeniom strony przeciwnej poza tymi, które wyraźnie przyzna nie jest skuteczne, podobnie nie jest skuteczne w kontekście realizacji obowiązku wdania się w spór i wskazania faktów spornych zgłoszenie jedynie wniosku o oddalenie powództwa Zaprzeczenie wszystkiemu nie jest skuteczne i nie powoduje, że wszystkie fakty istotne dla rozstrzygnięcia sporu stają się sporne i jako takie wymagają dowodu, podobnie ocenić można brak odniesienia się pozwanego do określonych twierdzeń pozwu (art. 227 k.p.c. w zw. z art. 229 i 230 k.p.c.) (por. wyroki Sądu Najwyższego z 11 lipca 2012 roku, II CSK 744/11 i z 9 lipca 2009 roku, III CSK 341/08, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 6 września 2013 roku, V ACa 435/13, wyroki Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 28 lutego 2013 roku, I ACa 1032/12 i z 5 kwietnia 2012 roku, VI ACa 1246/11).

W tym aspekcie podkreślenia wymaga, że w sprzeciwie od nakazu zapłaty, jak i na jedynej rozprawie przez Sądem Rejonowym, pozwany nie zaprzeczył wprost faktowi zawarcia umowy z powódką na warunkach przez nią określonych i otrzymania na jej podstawie kwoty kapitału. Co więcej, wyraził gotowość spłaty tego kapitału w ratach. Zakwestionował natomiast jedynie to, że do akt nie złożono podpisanej przez niego umowy i formularza informującego o jej warunkach, że powódka nie sprawdziła jego zdolności kredytowej oraz zawyżyła prowizję za udzielenie pożyczki.

Co się zatem tyczy formy umowy, to wskazać należy, że w orzecznictwie i piśmiennictwie przyjmuje się, że skoro umowa o kredyt konsumencki (co obejmuje także pożyczkę) może być zawarta na odległość bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość (art. 5 pkt 13 cytowanej ustawy o kredycie konsumenckim oraz art. 2 ust. 1 ustawy z 30 maja 2014 roku o prawach konsumenta Dz. U. z 2020 r., poz. 287), to bezwzględnym wymogiem jej skuteczności i ważności nie jest jej zawarcie w formie pisemnej (por. T. Czech, Kredyt Konsumencki, Komentarz, Wydanie II, WKP 2018 rok, Nb 16 i 17 do art. 29 i powołane tam orzecznictwo).

W razie zawarcia umowy w tej formie, to kredytodawcę (przedsiębiorcę) obciąża obowiązek wykazania, że umowa o określonej treści została zawarta przez strony.

Odnosząc te założenia do okoliczności rozpoznawanej sprawy wskazać natomiast trzeba, że powódka przedłożyła wydruk ramowych warunków umowy wraz z wydrukiem potwierdzenia konkretnej umowy mającej łączyć strony, a także przedłożyła bankowe potwierdzenie przelewu na rachunek pozwanego kapitału pożyczki z umowy o numerze korelującym z numerem wskazanym w załączonym wydruku potwierdzenia. Pozwany przyznał natomiast, że tenże kapitał pożyczki otrzymał i nie wskazał na żadne okoliczności niż udzielenie pożyczki, które uzasadniałyby uznanie jego rachunku kwotą bezspornie przekazaną przez powódkę. Jak już wskazano, nie zaprzeczył także wprost twierdzeniom pozwu o zawarciu umowy pożyczki na tychże warunkach. Nadto nie odniósł się w żadnym zakresie do twierdzeń powódki zawartych w doręczonej mu odpowiedzi na sprzeciw (k. 55-56) wskazujących na przekazanie mu warunków umowy w formie elektronicznej.

Oznaczać to musiało, że fakt zawarcia umowy pożyczki na warunkach określonych w potwierdzeniu znajdującym się na karcie 16 akt został przez powódkę wykazany na zasadzie art. 230 k.p.c. w zw. z art. 231 k.p.c. Wniosek o zawarciu umowy na tychże warunkach można było bowiem wyprowadzić z innych faktów i braku wyraźnego zaprzeczenia pozwanego twierdzeniom powódki o przekazaniu mu kapitału pożyczki w następstwie zawarcia spornej umowy za pomocą środków porozumiewania się na odległość i po przedstawieniu warunków umowy w formie elektronicznej.

Tym samym nie był zasadny zarzut pozwanego co do nieprzedstawienia mu warunków zawieranej umowy. Okoliczność tą powódka wyjaśniła w odpowiedzi na sprzeciw wskazując na doręczenie warunków umowy w formie elektronicznej, zaś pozwany twierdzeniom tym nie zaprzeczył. Co więcej, nawet gdyby zarzut ten uznać za zasadny i przyjąć, że powódka nie przedstawiła pozwanemu warunków umowy w wymaganej formie, to pozwanemu służyłoby roszczenie z art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, wprowadzającego sankcję kredytu darmowego, to jest uprawnienie do zwrotu kredytu bez odsetek i innych kosztów. Rzecz jednak w tym, że skorzystanie z takiego uprawnienia wymaga złożenia przez konsumenta stosownego oświadczenia na piśmie. Skutki związane z sankcją kredytu darmowego powstają natomiast dopiero po złożeniu takiego oświadczenia (por. T. Czech w cytowanym Komentarzu o ustawy o Kredycie konsumenckim, Nb 47 do art. 45). Pozwany natomiast nie powoływał się na złożenie powódce oświadczenia o zamiarze skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

Naruszenie przez kredytobiorcę warunków informacyjnych może być uznane za nieuczciwą praktykę rynkową w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. z 2017 r., poz. 2070) i skutkować odpowiedzialnością o jakiej mowa w art. 12 tejże ustawy. Dochodzenie przez konsumenta roszczeń z tego tytułu wymaga jednak ich skonkretyzowania przez konsumenta. Pozwany natomiast roszczeń w tym zakresie nie zgłaszał. Także i ta okoliczność czyniła bezprzedmiotowy zarzut naruszenia obowiązków informacyjnych.

Jeżeli natomiast chodzi o zarzut braku zbadania zdolności kredytowej pozwanego, to i on był bezprzedmiotowy. Obowiązek zbadania zdolności kredytowej wynika z art. 9 ust 1 cytowanej ustawy o kredycie konsumenckim. Orzecznictwo i piśmiennictwo wyjaśniło natomiast w tym zakresie, że zawarcie umowy kredytu bez zbadania zdolności kredytowej lub po dokonaniu negatywnej oceny tej zdolności nie wywołuje żadnych konsekwencji w aspekcie prywatnoprawnym tej umowy, w szczególności zaś nie ma wpływu na jej ważność. Nadto, ponieważ celem tego przepisu nie jest ochrona indywidualnych interesów klienta, to naruszenie przez kredytodawcę obowiązku wynikającego z art. 9 ust. 1, nie skutkuje jego odpowiedzialnością odszkodowawczą wobec konsumenta (por. T. Czech w cytowanym Komentarzu do ustawy o Kredycie konsumenckim, Nb 13 i 14 do art. 9 oraz powołane tam wyroki Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 7 maja 2014 r., VI ACa 945/13, LEX nr 1469473; oraz Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 6 listopada 2014 r., I ACa 452/14, LEX nr 1566930).

Wreszcie, w zakresie dotyczącym wysokości prowizji, ustalonej w umowie na poziomie 191,40 zł, to przy kwocie kapitału 700 zł podlegającego zwrotowi w terminie 30 dni, jej wysokość nie przekraczała maksymalnej kwoty pozaodsetkowych kosztów kredytu określonych według wzoru wyrażonego w art. 36a cytowanej ustawy o kredycie konsumenckim. Wartość tejże prowizji nie przekraczała przy tym granic nakazujących jej kontrolę w świetle art. 58§2 k.c. lub 385 ¹ k.c. Nie sposób było jej bowiem uznać za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego, czy naruszającą uzasadniony interes konsumenta. Oprocentowanie kapitału pożyczki było przy tym zgodne z art. 359 ¹ k.c. i wyliczona na tej podstawie suma odsetek kapitałowych wynoszących 4,60 zł nie mogła być uznana za zawyżoną.

Trafna była zatem konkluzja Sądu Rejonowego o powinności uwzględnienia powództwa w całości, w tym co do odsetek za opóźnienie należnych na postawie art. 481 k.c.

Relacja wysokości zobowiązania do wysokości miesięcznego dochodu pozwanego sprzeciwiała się nadto rozłożeniu należności na raty w trybie art. 320 k.p.c. Zresztą w sprzeciwie od nakazu zapłaty złożonym 15 maja 2019 roku pozwany deklarował spłatę w ratach po 100 zł, co oznaczało, że zasądzoną należność wraz z odsetkami powinien był mógłby spłacić w okresie około 10 miesięcy. Okres ten upłynął natomiast z naddatkiem, do czasu orzekania przez Sąd Okręgowy.

Z tych też względów Sąd Okręgowy oddalił apelację, a to na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na postawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi pozwanego jako stronę przegrywającą. Zasądzona na rzecz powódki należność obejmowała wynagrodzenie pełnomocnika w stawce minimalnej, odpowiedniej do wartości przedmiotu zaskarżenia, ustalonej na podstawie §2 pkt 2 w zw. z §10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265).

SSO Marcin Rak