Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

G., dnia 27 stycznia 2021r

Sąd Rejonowy w Gdyni, I Wydział Cywilny

Przewodniczący: SSR Małgorzata Nowicka - Midziak

Protokolant: st. sekr. sąd. Iwona Górska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 stycznia 2021r

sprawy z powództwa R. W.

przeciwko Towarzystwu Budownictwa (...) sp z o. o. w G.

o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu

1.  ustala, że powód R. W. wstąpił z dniem 31 marca 2018r w stosunek najmu lokalu mieszkalnego w G. przy ul. (...);

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1117 zł. (jeden tysiąc sto siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1216/18

UZASADNIENIE

Powód R. W. wniósł pozew przeciwko Gminie M. G. o ustalenie, że wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w G. przy ul. (...). D. 241c, w miejsce najemcy tego lokalu – W. W., zmarłego dnia 31 marca 2018 roku w G., a także o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód podał, że W. W. był jego ojcem i najemcą wskazanego lokalu mieszkalnego, był tam zameldowanym na pobyt stały i jako wdowiec zamieszkiwał w nim do swojej śmierci. Powód przez 51 lat, tj. od 1956 roku do 2007 roku mieszkał z rodzicami w G. przy ul. (...) na mocy decyzji „kwaterunkowej”, kiedy to pozwany zwrócił nieruchomość właścicielowi. W tej sytuacji rodzice powoda na mocy umowy z dnia 14 sierpnia 2007 roku otrzymali obecny lokal w Towarzystwie Budownictwa (...) w G.. Umowę najmu podpisano najpierw z H. W. – matką powoda, a po jej śmierci w dniu 31 sierpnia 2012 roku - z ojcem powoda W. W.. Powód przeprowadził się z rodzicami do wyżej wskazanego lokalu i mieszka w nim do dnia dzisiejszego. Po śmierci matki powód razem z ojcem prowadził gospodarstwo domowe. Umowa z TBS-em i poprzednia przewidywały prawo zamieszkiwania powoda z rodzicami. Powód wspierał finansowo rodziców i pokrywał koszty utrzymania lokalu. Powód w 2018 roku, po śmierci ojca, wystąpił do TBS (...) i Urzędu Miasta G. z prośbą o zawarcie z nim umowy najmu. Po upływie 8 miesięcy sprawa nie zakończyła się, a powód otrzymał z Urzędu Miasta G. pismo zobowiązujące go do złożenia pozwu w terminie miesiąca. Powód, według swoich twierdzeń, na podstawie art. 691 k.c. wstąpił w stosunek najmu po zmarłym ojcu.

(pozew – k. 3-5)

Pozwana Gmina M. G. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu podniosła zarzut braku legitymacji biernej do występowania po stronie pozwanej, albowiem nie jest właścicielem przedmiotowego lokalu. Stanowi on bowiem zasób Towarzystwa Budownictwa (...) w G. dla lokatorów tzw. mieszkania W, a pozostaje do dyspozycji Gminy M. G. w związku z procedurą wynajmu mieszkań na rzecz osób zajmujących lokale na podstawie decyzji administracyjnych o przydziale w budynkach prywatno -czynszowych, którym właściciele wypowiedzieli umowy najmu na podstawie art. 11 ust. 5 i 7 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy (...).

(odpowiedź na pozew – k. 23-24v.)

Pismem z dnia 14 lutego 2019 roku powód w oparciu o art. 194 § 1 k.p.c. wniósł o wezwanie do udziału w sprawie, w miejsce pozwanej Gminy M. G., Towarzystwa Budownictwa (...) sp. z o.o. w G. i nie obciążanie powoda kosztami procesu wynikłymi z tego tytułu.

Powód uznał zarzut braku legitymacji biernej po stronie pozwanej Gminy M. G., jednak wskazał, że przez cały okres po śmierci ojca W. W. pozwana Gmina była w kontakcie z pozwanym, prowadziła korespondencję i właśnie w Urzędzie Miasta powód uzyskał poradę, że powinien złożyć przeciwko niej pozew o wstąpienie w stosunek najmu. Tym bardziej, że organem założycielskim wskazanego TBS-u jest Gmina M. G..

Powód podniósł również, że dwóch z powołanych przez pozwaną świadków było zainteresowanych przejęciem mieszkania zajmowanego przez powoda. Z kolei protokoły z wizji lokalnej są bezwartościowe, albowiem była ona przeprowadzona tylko raz, bez podania godziny wizji, a powód ma przecież prawo wychodzić z domu. Drugi protokół dotyczy innego lokalu.

(pismo z dnia 14.02.2019r. – k. 48-49)

Postanowieniem z dnia 26 lutego 2019 roku Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Towarzystwo Budownictwa (...) sp. z o.o. w G..

(postanowienie z dnia 26.02.2019r. – k. 50)

Pozwana Gmina M. G. wyraziła zgodę na zmianę po stronie pozwanej oraz wniosła na podstawie art. 194 § 2 k.p.c. o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(pismo z dnia 10.03.2019r. – k. 57)

Pozwany Towarzystwo Budownictwa (...) sp. z o.o. w G. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwany twierdził, że zameldowanie powoda w spornym lokalu w sierpniu 2012 roku było czynnością pozorną, mającą na celu – w razie śmierci ojca – pomóc mu w uprawdopodobnieniu zamieszkiwania w lokalu. Powołując się na zeznania świadków oraz fakt zużycia bardzo małej ilości wody ciepłej i zimnej w tym lokalu za życia W. W., pozwany wywodził, że powód nie mieszkał ze swoim ojcem i nie prowadził z nim wspólnego gospodarstwa domowego. Z kolei po śmierci ojca powoda zużycie ciepłej i zimnej wody spadło do zera. Oznacza to, że potrzeby mieszkaniowe powoda były zaspokajane w inny sposób. Fakt zameldowania na pobyt stały, zdaniem pozwanego, nie jest równoznaczny ze stałym zamieszkiwaniem i gospodarowaniem w nim.

(odpowiedź na pozew – k. 86-88)

Postanowieniem z dnia 04 kwietnia 2019 roku umorzono postepowanie w sprawie przeciwko pozwanej Gminie M. G., nie obciążając powoda kosztami zastępstwa procesowego.

(postanowienie z dnia 04.04.2019r. – k. 100)

0

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Lokal mieszkalny oznaczony numerem (...) w budynku położonym przy ul. (...). D. 241c stanowi własność Towarzystwa Budownictwa (...) sp. z o.o. w G., pozostając do dyspozycji Gminy M. G. w ramach tzw. mieszkania W, w związku z procedurą wynajmu mieszkań na rzecz osób zajmujących lokale na podstawie decyzji administracyjnych o przydziale w budynkach prywatno-czynszowych, którym właściciele wypowiedzieli umowy najmu na podstawie art. 11 ust. 5 i 7 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminnym i zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21.06.2001r (Dz.U. nr 71 poz. 733 z późn. zm.).

(okoliczność bezsporna)

Dnia 14 sierpnia 2007 roku W. W. (ojciec powoda) zawarł z Towarzystwem Budownictwa (...) w G. umowę najmu opisanego wyżej lokalu. Zgodnie z § 12 ust. 3 umowy do zamieszkania w lokalu uprawnieni zostali również: H. W. (matka powoda, żona najemcy) oraz powód R. W..

(dowód: umowa najmu nr (...) – k. 11-16)

Od czasu zawarcia umowy najmu do dnia dzisiejszego powód zamieszkuje w przedmiotowym lokalu. Od dnia 16 października 2007 roku powód jest w tym lokalu zameldowany na pobyt stały. Do śmierci ojca powód zajmował duży pokój, w którym posiadał swoje rzeczy osobiste. Powód pracował w Stoczni (...). Wychodził do pracy około godz. 5-6 rano, natomiast wracał w późnych godzinach popołudniowych lub wieczornych. Późne powroty wynikały albo z dłuższego wykonywania pracy, albo z racji spotkań z przyjaciółką z dzielnicy W. w G., u której sporadycznie nocował. Przyjaciółka powoda choruje na chorobę nowotworową i powód jej pomaga. Po śmierci matki H. W., co miało miejsce dnia 31 lipca 2012 roku, opieka nad schorowanym ojcem powoda została podzielona pomiędzy powoda i jego rodzeństwo. Od sierpnia 2012 roku powód oraz jego ojciec R. W. zgłoszeni zostali do opłat za przedmiotowy lokal. Prowadzili wspólne gospodarstwo domowe do dnia 31 marca 2018 roku, czyli śmierci W. W.. Powód partycypował w kosztach utrzymania lokalu.

W okresie od dnia 31 grudnia 2016 roku do dnia 30 czerwca 2017 roku zużycie ciepłej wody w przedmiotowym lokalu wyniosło 2 m ³, zimnej wody 3 m ³, a centralnego ogrzewania 9,91 jednostek, w okresie od dnia 01 lipca 2017 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku odpowiednio: 2 m ³, 3 m ³ oraz 7,68 jednostek, w okresie od 01 stycznia 2018 roku do dnia 30 czerwca 2018 roku odpowiednio: 3 m ³, 7 m ³ oraz 10,28 jednostek, a w okresie od dnia 01 lipca 2018 roku do dnia 31 grudnia 2018 roku odpowiednio: 0 m ³, 0 m ³ oraz 7,57 jednostek.

Ojciec powoda był osobą chorobliwie oszczędną i ograniczał zużycie wszystkich mediów. Powód często mył się i jadał poza domem rodzinnym.

(dowód: adnotacje – k. 35-37, zawiadomienia – k. 95-98, potwierdzenie zameldowania z dnia 16.10.2007r. – k. 122, kopia nieaktualnego dowodu osobistego – k. 123, zeznania świadków: E. B. – k. 128, płyta – k. 131, H. D. – k. 128-129, płyta – k. 131, D. D. – k. 129, płyta – k. 131, I. G. – k. 129-130, płyta – k. 131, A. M. – k. 168, płyta – k. 170, częściowo J. S. – k. 177-177v., płyta – k. 178, zeznania powoda – k. 177v.-177a verte, płyta – k. 178)

Dnia 27 sierpnia 2012 roku powód nabył prawo użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...), obszaru 752 m ² w G., dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Na działce tej nie znajduje się budynek przeznaczony do zamieszkania. Powód posiada także grunt orny, tj. działkę o numerze (...) o powierzchni 29 arów, dla której Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku prowadzi księgę wieczystą o numerze (...).

(dowód: akt notarialny Rep. A nr (...) – k. 29-33, odpis KW nr (...) – k. 34)

Dnia 31 marca 2018 roku W. W. zmarł.

(okoliczność bezsporna nadto potwierdzona odpisem skróconym aktu zgonu – k. 10)

Powód wystąpił do Gminy M. G. z wnioskiem o uzyskanie tytułu prawnego do przedmiotowego lokalu po zgodnie ojca W. W., co spotkało się z decyzją odmowną.

(okoliczność bezsporna nadto potwierdzona: pismem z dnia 19.10.2018r. – k. 117)

Sąd zważył, co następuje:

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci dokumentów złożonych przez strony nie budzi wątpliwości, wobec czego Sąd dał wiarę wszystkim dokumentom złożonym do akt sprawy. W tym miejscu zaznaczyć jednak należy, że co prawda pierwotnie pozwana Gmina M. G. przedłożyła protokoły z wizji lokalnej przeprowadzonej w lokalach o numerach (...), jednak w rzeczywistości dotyczyły one tylko jednej wizyty. Z kolei oświadczenia udzielających informacje zweryfikowane zostały ich zeznaniami w niniejszym postępowaniu. Ponadto należy mieć na względzie, że notatki te zostały sporządzone przez pracownika pozwanego i na jego zlecenie, a zatem były sporządzane pod kątem stwierdzenia okoliczności istotnych dla pozwanego, gdy tymczasem z zeznań świadków wynika szerszy obraz i kontekst ich wypowiedzi.

Nie budziły wątpliwości wskazania odczytów zużycia wody oraz centralnego ogrzewania w ostatnim półroczu życia zmarłego najemcy. W pozostałym okresie, o czym mowa poniżej, nie miały doniosłego znaczenia.

Sąd uznał na wiarygodne zeznania świadków E. B., H. D., D. D., I. G., A. M. oraz powoda, które były spójne ze sobą i wzajemnie się uzupełniały, przedstawiając w ocenie Sądu rzeczywisty i prawdziwy obraz wspólnego zamieszkiwania powoda wraz z jego rodzicami, a później z jego ojcem. Z dużą ostrożnością Sąd podszedł do zeznań J. S., który jak sam przyznał starał się włączyć do sąsiedniego lokalu, który zajmował, jeden pokój z lokalu objętego sporem. Ostatecznie swojego celu nie osiągnął. Co równie istotne, świadek ten zeznawał w obecności opiekuna – wnuka, który oświadczył, że jego dziadkowi, z uwagi na wiek, zdarza się nie poznawać osób, które są podobne. Z tego powodu, a także z uwagi na zaawansowany wiek świadka (88 lat) i jego znaczny niedosłuch, jego zeznania zasługiwały na wiarę jedynie w takim zakresie w jakim pozostawały spójne z zeznaniami pozostałych świadków oraz powoda. Świadkowie J. S. oraz A. M. – sąsiedzi, w oświadczeniach złożonych podczas wizji lokalnej mieli kategorycznie wskazywać na niezamieszkiwanie powoda w spornym lokalu, jednak zeznając przed Sądem powoływali się na niewiedzę co do tych okoliczności.

Powód w niniejszym postępowaniu domagał się ustalenia, że wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) usytuowanego w G. przy ul. (...). D. 241c, zajmowanego przez ojca W. W., ponieważ stale mieszkał z najemcą do chwili jego śmierci.

Powód oparł zatem swoje roszczenia na treści art. 189 k.p.c. w zw. z art. 691 k.c. zgodnie z którym w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują jedynie małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Osoby wymienione wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci.

W pierwszej kolejności zważyć należy, że poza sporem była okoliczność istnienia po stronie powoda interesu prawnego w wytoczeniu i dochodzeniu żądania określonego w pozwie. Powództwo o ustalenie prawa powinno być bowiem skierowane przeciwko podmiotowi prawa, który istnienie tego prawa kwestionuje czy też narusza, albo rości sobie również własne prawa. Nie budzi wątpliwości, że pozwany kwestionował uprawnienie powoda do wstąpienia w stosunek najmu po zmarłym najemcy uznając, iż powód nie posiada do niego tytułu prawnego. W związku z tym uznać należało, iż powód posiadał interes prawny, o jakim mowa w art. 189 k.p.c. w ustaleniu istnienia stosunku najmu. Kwestią sporną w przedmiotowej sprawie była okoliczność czy powód stale zamieszkiwał wraz ze swoim ojcem aż do jego śmierci.

Pozwany twierdził, że powód zaspokajał swoje potrzeby mieszkaniowe w inny sposób niż deklarował.

Zgodnie z treścią art. 25 k.c. miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. O "miejscu zamieszkania" rozstrzyga zawsze całokształt okoliczności wskazujących na zejście się stanu faktycznego przebywania z zamiarem takiego przebywania (por. m.in. S. Grzybowski (w:) System prawa cywilnego, t. I, s. 333, 334; W. Popiołek, glosa do uchwały SN z dnia 24 czerwca 1993 r., III CZP 76/93, PS 1995, nr 3, s. 86, 87; orzeczenia SN: z dnia 21 listopada 1966 r., II PR 512/66, OSNC 1967, nr 7-8, poz. 136; z dnia 7 czerwca 1983 r., II UR 4/84, OSP 1984, z. 12, poz. 265). Przebywanie to czynnik zewnętrzny (corpus); faktyczny i trwały, ale niekoniecznie ciągły. Cecha trwałości związana jest z zamiarem stałego pobytu, tj. nie tymczasowego, nie okazyjnego. Na przykład wyjazd za granicę w celach zarobkowych nie powiązany z zamiarem stałego pobytu zagranicą, lecz z zamiarem powrotu do kraju nie powoduje zmiany miejsca zamieszkania. Co szczególnie istotne nie dopuszcza się posiadania jednocześnie dwóch miejsc zamieszkania.

Sąd zważył, że z dowodów zgromadzonych w sprawie, w szczególności zeznań świadków wynika, że powód rzeczywiście zamieszkiwał w spornym lokalu od 2007 roku i kontynuował opiekę nad rodzicami, a później już wyłącznie nad ojcem. Powód posiadał w spornym lokalu swój pokój, a w nim swoje rzeczy osobiste. Jedynie sporadycznie i przemijająco nocował i przebywał u swojej przyjaciółki, którą też się opiekował. Brak jest podstaw do uznania, że prowadził wspólne gospodarstwo domowe ze swoją przyjaciółką i podjął decyzję o wspólnym z nią zamieszkaniu. Konieczność sprawowania nad nią opieki, z racji osobistego zaangażowania, nie może przemawiać za uznaniem, że faktycznie zamierzał, w lokalu do niej należącym, zamieszkać i uzyskał na to jej zgodę. Z uwagi na obowiązki zawodowe powoda, jego rodzeństwo wspomagało schorowanego ojca w codziennym funkcjonowaniu. Powód widywany był również przez sąsiada A. M., który stwierdził „chyba że obok tam mieszkał”.

Sąd zważył przy tym, że co prawda podczas wizji z udziałem pracowników Urzędu Miasta świadkowie wskazali, że powód nie zamieszkiwał w spornym lokalu, jednak ich zeznania w toku procesu nie były już tak jednoznaczne, jak to odnotowano w protokole.

Powód od sierpnia 2012 roku był również zgłoszony do ponoszenia wraz z ojcem W. W. opłat z tytułu zużycia mediów. Miało to miejsce po śmierci matki powoda i uwzględniało aktualizację liczby osób zajmujących lokal mieszkalny. Posiadanie przez powoda nieruchomości gruntowych w żaden sposób nie przemawia za tym, że powód w inny sposób niż przez zamieszkiwanie w lokalu nr (...) przy ul. (...). D. 241c, zapewniał swoje potrzeby mieszkaniowe.

Zgodnie z utrwalonym poglądem – samo zameldowanie, będące kategorią prawa administracyjnego, nie przesądza o miejscu zamieszkania w rozumieniu prawa cywilnego, choć niewątpliwie stanowi cenną wskazówkę przy ocenie istnienia przesłanek art. 25 k.c. (por. wyrok SN z dnia 8 maja 1970 r., I CR 208/69, OSNC 1971, nr 2, poz. 37; postanowienia SN: z dnia 26 marca 1973 r., I CZ 38/73, Lex, nr 7234; z dnia 3 maja 1973 r., I CZ 48/73, Lex, nr 7250; wyrok NSA z dnia 8 listopada 1988 r., (...) SA 428/88, (...) 1988, nr 2, poz. 88). Chybione są twierdzenia jakoby powód zameldował się w spornym lokalu dopiero w 2012 roku jedynie w celu ułatwienia późniejszego wstąpienia w stosunek najmu po zmarłych rodzicach. Bezsprzecznie powód zameldowany był w spornym lokalu już w 2007 roku i między innymi w ten sposób wskazywał na swoje centrum życiowe.

Nie budzi sporu w orzecznictwie, że ustalenie wstąpienia w stosunek najmu na podstawie art. 691 k.c. następuje z mocy samego prawa, a zatem ma charakter deklaratoryjny (por. Uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1993 roku, III CZP 171/93, OSNC 1994/7-8/149). Innymi słowy ewentualnie niewykonywanie prawa najmu po automatycznym wstąpieniu w miejsce zmarłego najemcy nie niweczy w sposób ex tunc prawa nabytego.

W kontekście niniejszej sprawy wskazania odczytów zużycia wody w okresie od 01 lipca 2018 roku do dnia 31 grudnia 2018 roku nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, albowiem dotyczyły okresu następującego kilka miesięcy po śmierci najemcy (marzec 2018 roku). Półroczna – jak się wydaje – częstotliwość dokonywania odczytów zużycia wody nie tworzy domniemania faktycznego dotyczącego ilości zużytej wody po śmierci W. W., ani też ilości wody zużytej przed konkretne osoby przed jego śmiercią (art. 231 k.p.c.). Co się zaś tyczy skromnego zużycia wody za życia najemcy, świadkowie podkreślali jego oszczędność. Powód zaś, zgodnie z treścią swoich zeznań, nie zużywał dużej ilości wody – mył się w pracy, pił wodę butelkowaną i spędzał czas również u swojej przyjaciółki, gdzie korzystał z mediów.

Reasumując, w ocenie Sądu uznać należało, iż powód jako syn zmarłego najemcy wstąpił w stosunek najmu po swoim ojcu, albowiem jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego zamieszkiwał on na stałe w spornym lokalu, prowadząc wraz z najemcą wspólne gospodarstwo domowe i sprawując nad nim ciągłą opiekę. Dlatego też Sąd w punkcie 1. wyroku na podstawie art. 189 k.p.c. w zw. z art. 691 § 1 i 2 k.c. uwzględnił powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2. wyroku i na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1804 ze zm.), zasądzając od pozwanego jako przegrywającego proces, całość poniesionych przez powoda kosztów procesu, na co składały się: opłata sądowa od pozwu (200 zł), wynagrodzenie fachowego pełnomocnika w osobie adwokata w stawce minimalnej (900 zł) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł), co dało łącznie kwotę 1.117 zł.