Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 września 2020 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2020 r. w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Bank SA z siedzibą w W.

przeciwko P. K.

o zapłatę

1.  oddala powództwo ;

2.  zasądza od powoda (...) Bank SA z siedzibą w W. na rzecz pozwanego P. K. 12 817 ( dwanaście tysięcy osiemset siedemnaście ) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazuje pobrać od powoda (...) Bank SA z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – (...) 6 030,88 ( sześć tysięcy trzydzieści 88/100 ) złotych tytułem zwrotu poniesionych wydatków.

Sygn. akt I C 386/17

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 28 marca 2017 r. (data wpływu) skierowanym do Sądu Rejonowego w Lublin- Zachód w (...) Bank S.A. z siedzibą w W. wniósł o wydanie w elektronicznym postępowaniu upominawczym nakazu zapłaty zasądzającego od pozwanego P. K. kwoty 1.154 898,65 zł tytułem należności głównej, wynikającej z zawartej przez strony umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do (...) z odsetkami umownymi za opóźnienie od dnia 23 marca 2017 r. do dnia zapłaty, kwoty 30.364,71 zł tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału od dnia 01 sierpnia 2015 r. do dnia 17 października 2016 r., kwoty 48.422,82 zł tytułem odsetek za opóźnienie od dnia 01 sierpnia 2015 r. do dnia 22 marca 2017 r. oraz kwoty 43.36 zł tytułem opłat i prowizji .

Nakazem zapłaty z dnia 28 kwietnia 2017 r. w postępowaniu upominawczym wydanym w sprawie VI Nc-e (...) Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie nakazał pozwanemu P. K. w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłacić powodowi kwotę łączną 1.233 399,54 zł, w tym kwotę 1.154 898,65 zł roszczenia głównego wraz z należnościami ubocznymi i kosztami procesu, zgodnie z żądaniem pozwu ( nakaz zapłaty k. 9 ).

W dniu 02 sierpnia 2017 r. pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty, kwestionując orzeczenie w całości, przy zarzucie zastosowania w umowie kredytu niedozwolonych klauzul indeksacyjnej i ubezpieczeniowej, wskazując na nieważność umowy i żądał oddalenia powództwa. Podniósł także zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia , (sprzeciw od nakazu zapłaty k. 17-20).

Postanowieniem z dnia 06 października 2017 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie przekazał sprawę do Sądu Okręgowego w Sieradzu (postanowienie SR w Lublinie k. 51).

W piśmie z dnia 21 lutego 218 r. powód w pełni podtrzymał żądania pozwu, zakwestionował abuzywność klauzul indeksacyjnych i postanowień umowy dotyczących ubezpieczenia, oponował uwzględnieniu zarzutu przedawnienia i w tym względzie wskazywał na to, że nie upłynął 3 –letni okres do złożenia pozwu liczony od upływu okresu wypowiedzenia umowy kredytowej ( pismo k. 83-91).

Pozwany poprzez ustanowionego pełnomocnika w piśmie z dnia 23 marca 2018 r. podtrzymał stanowisko procesowe ze sprzeciwu, a ponadto podniósł zarzuty: nieważności umowy kredytowej, naruszenia art. 69 prawa bankowego, naruszenia dobrych obyczajów, rażącego naruszenia interesów konsumenta, braku udzielenia informacji pozwanemu w szczególności w zakresie ryzyka, nieudowodnienia roszczenia stanowiącego podstawę pozwu i podtrzymał zarzut zastosowania niedozwolonych klauzul umownych indeksacyjnej ubezpieczeniowej ( pismo k. 225-231).

W dalszym toku procesu stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 11 sierpnia 2008 r. P. R. zawarł z pozwanym P. K. w Kancelarii Notarialnej Notariusza G. G. w S. warunkową umowę sprzedaży nieruchomości w postaci niezbudowanej działki nr (...) o obszarze (...) ha położonej w M., gmina D., powiat (...), województwo (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Szczecinie XX Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w P. prowadzi księgę wieczystą nr (...), za cenę 630.000 zł pod warunkiem, że Agencja Nieruchomości Rolnych nie wykona przysługującego jej prawa pierwokupu, ( dowód: kserokopia wypisu aktu notarialnego Repertorium A nr (...) k. 143-145, zeznania świadka A. K.- protokół rozprawy z dnia 07 września 2018 r. 00:02:40-00:29:58 w zw. z k. 289v, zeznania powoda k. 504)

W dniu 30 września 2008 r. (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. zawarł z P. K. umowę kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do franka szwajcarskiego ( (...)). Zgodnie z postanowieniami zawartej umowy ( § 1) bank udzielił kredytobiorcy kredytu w kwocie 692.062,38 złotych indeksowanego kursem (...), co przy założeniu, że uruchomiono całość kredytu w dacie sporządzenia umowy równowartość kredytu wynosiłaby 343.625,81 CHF. Kredytobiorca oświadczył, iż jest świadomy ryzyka kursowego, związanego ze zmianą kursu waluty indeksacyjnej w stosunku do złotego, w całym okresie kredytowania i akceptuje to ryzyko. Spłata kredytu zgodnie z zawartą umową miała nastąpić w 360 miesięcznych równych ratach kapitałowo-odsetkowych. Oprocentowanie kredytu określono jako zmienne i na dzień sporządzenia umowy wynosiło 5,86 % w skali roku, na które składała się suma obowiązującej stawki (...) i stałej marży Banku, która wynosi 3,05 %. Kredytobiorca oświadczył, że jest świadomy ryzyka wynikającego ze zmiennego oprocentowania, w całym okresie kredytowania i akceptuje je. Jednorazowa prowizja za udzielenie kredytu 0,00 % kwoty kredytu. Całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia umowy wynosił 782.701,31 złotych polskich, z zastrzeżeniem, że kwota ta nie uwzględnia ryzyka kursowego. Ostateczna wysokość całkowitego kosztu kredytu uzależniona jest od zmian poziomu oprocentowania kredytu w całym okresie kredytowania. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 6,02 %. Ostateczna wysokość rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania uzależniona była od zmian poziomu oprocentowania kredytu w całym okresie kredytowania.

Strony przewidziały ( § 2), iż kredyt ma zostać przeznaczony w zasadniczej części – 618 000 złotych na pokrycie części ceny nabycia nieruchomości położnej w M. stanowiącej działkę (...).

Postanowienia § 4 zawierały oświadczenie kredytobiorcy w przedmiocie zgody na uczestnictwo w programie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (...) Bank (...), przy składce za pierwsze dwa lata ubezpieczenia 6 920,62 złotych.

W treści § 9 przewidziano, że w dniu wypłaty kredytu lub każdej transzy kredytu kwota wypłaconych środków będzie przeliczana do (...) według kursu kupna walut określonego w tabeli kursów obowiązującego w dniu uruchomienia środków. Zabezpieczeniem spłaty kredytu była hipoteka kaucyjna na rzecz banku w złotych polskich do kwoty stanowiącej 170 % kwoty kredytu na nieruchomości położonej na działce nr (...) o powierzchni (...) m2 położonej w miejscowości M., gmina D. dla której prowadzona jest księga wieczysta nr KW (...).

Zgodnie z postanowieniami zawartej przez strony umowy wysokość rat odsetkowych miała zostać określona w harmonogramie spłat, który miał zostać doręczony w dniu uruchomienia poszczególnych transz w przypadku kredytu transzowego, zaś wysokość rat kapitałowo-odsetkowych miała zostać określona w harmonogramie spłat po wypłacie całości kredytu, rezygnacji przez kredytobiorcę z pozostałej części kredytu lub wygaśnięciu roszczenia kredytobiorcy o uruchomienie pozostałej części kredytu. Harmonogram stanowić miały integralną część umowy kredytu. Każdorazowo harmonogram określał wysokość rat spłaty przez okres dwóch lat kredytowania. Przed upływem dwóch lat kredytobiorca miał otrzymywać harmonogram na kolejny dwuletni okres trwania umowy kredytu. Na wniosek kredytobiorca mógł otrzymać od banku harmonogram na cały okres kredytowania. Kredyt mógł zostać przeznaczony wyłącznie na finansowanie celów przewidzianych w umowie kredytu. Kredytobiorca zobowiązał się dokonać w okresie objętym umową spłaty rat kapitałowo-odsetkowych i odsetkowych w terminach, kwotach i na rachunek wskazany w aktualnym harmonogramie spłat. Harmonogram spłat kredytobiorca otrzymywać miał w szczególności po wypłacie kredytu, każdej transzy kredytu zmianie oprocentowania każdorazowo na okres 24 miesięczny. Wysokość zobowiązania miała być ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w (...) po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do (...) obowiązującego w dniu spłaty.

W razie stwierdzenia przez bank że warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane, lub w razie zagrożenia terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy, a w szczególności niespłacenia dwóch rat odsetkowych lub odsetkowo-kapitałowych lub skierowania egzekucji do nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie spłaty kredytu bank może wypowiedzieć umowę kredytu w całości lub w części, zażądać dodatkowego zabezpieczenia spłaty kredytu bądź przedstawienia w określonym terminie programu naprawczego i jego realizacji po zatwierdzenia przez Bank. Okres wypowiedzenia wynosił 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy 7 dni. Po upływie okresu wypowiedzenia umowy kredytu kredytobiorca zobowiązany został do niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami należnymi bankowi za okres korzystania z kredytu. Kredyt uruchomiono w dniu (...) r., (dowód: kserokopia umowy kredytu nr (...) k. 195-200, historia rachunku kredytowego k. 94-138, dyspozycja uruchomienia kredytu k. 142, kserokopia regulaminu kredytu hipotecznego dom k. 145-153, kserokopia wniosku o kredyt hipoteczny k. 255-258, zeznania świadka A. K.- protokół rozprawy z dnia 07 września 2018 r. 00:02:40-00:29:58 w zw. z k. 289v, zeznania powoda k. 504).

W dniu 21 października 2011 r. (...) Bank S.A. z siedzibą w W. zawarł z P. K. aneks do umowy mocą którego zmieniono treść § 10 poprzez przyjęcie nowego brzmienia wskazanej jednostki redakcyjnej, zgodnie m.in. z którym wysokość zobowiązania będzie ustalona jako równowartość wymaganej raty Kredytu z aktualnego harmonogramu spłat wyrażonej w (...) po jej przeliczeniu na PLN - według kursu sprzedaży walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych". Kredytobiorca miał możliwość dokonania spłaty Kredytu bezpośrednio w walucie indeksacyjnej (...) w ten sposób że: jeśli Kredytobiorca będzie chciał dokonać spłaty raty Kredytu w walucie indeksacyjnej winien zapewnić na Rachunku Kredytu, środki w walucie indeksacyjnej w wysokości raty Kredytu wskazanej w harmonogramie spłat. W przypadku spełnienia powyższych warunków Bank dokona zarachowania spłaty raty Kredytu w walucie. W przypadku gdy Kredytobiorca zapewni na Rachunku Kredytu środki w kwocie wyższej niż wynikająca z aktualnego harmonogramu spłat - środki te zostaną zarachowane przez Bank na poczet spłaty kolejnej raty Kredytu lub innych wierzytelności w terminie ich wymagalności, lub jeśli Kredytobiorca będzie chciał dokonać spłaty raty Kredytu w PLN winien zapewnić na Rachunku Kredytu, środki w złotych polskich ustalając wysokość zobowiązania jako równowartość wymaganej raty Kredytu z aktualnego harmonogramu spłat wyrażonej w (...) po jej przeliczeniu na PLN - według kursu sprzedaży walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych". W przypadku gdy Kredytobiorca zapewni na Rachunku Kredytu środki w złotych polskich w kwocie wyższej niż wynikająca z aktualnego harmonogramu spłat - środki stanowiące nadwyżkę, zostaną przeliczone według kursu sprzedaży wskazanego powyżej i pozostaną na Rachunku Kredyt w walucie indeksacyjnej. Środki te zostaną zarachowane przez Bank na poczet spłaty kolejnej raty Kredytu lub innych wierzytelności w terminie ich wymagalności, (dowód: kserokopia aneksu do umowy k. 202-203, zeznania świadka A. K.- protokół rozprawy z dnia 07 września 2018 r. 00:02:40-00:29:58 w zw. z k. 289v, zeznania powoda k. 504).

W dniu 08 lipca 2016 r. powód (...) Bank S.A. przesłał pozwanemu P. K. wezwanie do zapłaty w terminie 14 dni roboczych od daty doręczenia do zapłaty zaległości obejmującej na dzień sporządzenia pisma następujące kwoty: 8469,23 CHF tytułem należności głównej, 5731,60 CHF tytułem odsetek umownych, 166,74 CHF tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej, 40,23 zł tytułem kosztów i opłat, (dowód: wezwanie do zapłaty k. 92).

W dniu 19 sierpnia 2016 r. powód Bank S.A. z siedzibą w W. z uwagi na zaprzestanie uiszczania rat przez pozwanego złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy (dowód: kserokopia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy k. 205).

W dniu 31 października 2016 r. powód Bank S.A. z siedzibą w W. przesłał pozwanemu P. K. ostateczne wezwanie do zapłaty k. 209).

Zadłużenie P. K. ujmowane w trzech wariantach wskazywało, że: w pierwszej wersji przy obliczeniu wysokości zobowiązania kredytowego z wykorzystaniem kursu średniego NBP dla franka szwajcarskiego z uwzględnieniem warunków umowy kredytu i dokonanych przez powoda spłat rat kredytu od początku obowiązywania umowy na dzień wypowiedzenia umowy, to jest 17 października 2016 r. wystąpiła niedopłata w wysokości 17.295,09 CHF, saldo zadłużenia kredytu w tym dniu wyniosło 269.773,62 CHF. Łącznie zadłużenie wyniosło 287.068,71 CHF. Natomiast na dzień wydania opinii przez biegłą tj. 15 marca 2019 r. zadłużenie wyniosło 1.448.105,81 zł (1.138.731,26 zł + odsetki wymagalne 29.607,96 zł +odsetki karne 261.810,92 zł +koszty windykacji 17.895,67 zł).

Drugi wariant dotyczył uwzględnienia tabeli kursów (...) obowiązującej u powoda z wyszczególnieniem marży banku za cały okres od zawarcia umowy co do poszczególnych rat. Przy takim założeniu w dniu wypowiedzenia umowy, to jest 17 października 2016 r. wystąpiła niedopłata w wysokości 17.625,42 CHF, a saldo zadłużenia kredytu w tym dniu wyniosło 273.699,46 CHF. Łącznie zatem zadłużenie wyniosło 291.324,88 CHF. W dniu wypowiedzenia umowy, to jest 17 października 2016 r. łączna marża banku wyniosła 63.894,41 CHF. W dniu 15 marca 2019 r. zadłużenie wyniosło 1.469.208,05 zł (kapitał 1.155.525,81 zł+ odsetki wymagalne 30.038,83 zł + odsetki karne 262.747,75 zł +koszty windykacji 17.895,67 zł). Marża banku pozostała taka sama jak w dniu wypowiedzenia umowy i wyniosła 63.894,41 CHF.

Trzeci wariant zaś dotyczył wysokości zobowiązania pozwanego względem powoda z uwzględnieniem warunków umowy opisanej wyżej przy założeniu, że kredyt był udzielony w walucie PLN, a jego wysokość podlegałaby wyliczeniu w oparciu o LIBOR także przy wykazaniu poziomu marży powodowego banku w takim wariancie. W tej wersji w dniu wypowiedzenia umowy, to jest 17 października 2016 r. wystąpiła nadpłata w wysokości 37.524,36 zł, a saldo zadłużenia wyniosło 593.865,89 zł. Łącznie zadłużenie wyniosło 556.341,53 zł. W dniu 31 października 2017 r. wystąpiła nadpłata w wysokości 363,46 zł. Natomiast w dniu sporządzania opinii, to jest 15 marca 2019 r. wystąpiła niedopłata w wysokości 48.275,59 zł, a saldo zadłużenia kredytu wyniosło 542.110,66 zł. Łącznie zadłużenie wyniosło 590.386,25 zł. W dniu wypowiedzenia umowy, to jest 17 października 2016 r. łączna marża banku wyniosła 148.021,92 zł, a w dniu sporządzenia opinii, to jest 15 marca 2019 r. wyniosła 179.139,76 zł.

Przy takich założeniach gdyby traktować przedmiotowe zobowiązanie przy ujęciu oprocentowania WIBOR w latach 2008 – 2018 i marży banku w całym okresie na poziomie 0,5%, to przy zachowaniu warunków przedmiotowej umowy kredytowej i tak występowała nadpłata w całym okresie, a w dniu jej wypowiedzenia czyli 17 października 2016 r. nadpłata zamykała się wielkością 582,92 zł, przy saldzie zadłużenia 608 438,46 złotych (dowód: opinia biegłej w zakresie księgowości i rachunkowości, finansów i bankowości k. 314-360, opinia uzupełniająca k. 389-395, opinia uzupełniająca nr 2 k. 459-476).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wymienionych dowodów, którym dał wiarę. Były one logiczne i wzajemnie się uzupełniały. Co do zasady strony nie kwestionowały autentyczności dowodów z dokumentów zarówno prywatnych, jak i urzędowych, a zeznania świadków były, co do zasady zbieżne i zgodne, oraz uzupełniające wobec faktów wynikających z dokumentów. Ustaleń faktycznych dokonano również na podstawie zeznań powoda i świadka A. K., a także opinii biegłej T. B., którą Sąd uznał za jasną, wnikliwą, zrozumiałą i wszechstronną. Biegła w sposób szczegółowy wyjaśniła sposób obliczania należności. W opiniach uzupełniających odniosła się w sposób obszerny do zastrzeżeń stron do jej opinii pierwotnej. Sąd nie dostrzegł przy tym żadnych czynników osłabiających zaufanie do wiedzy biegłej i jej bezstronności, ani żadnych ważnych względów, które zmuszałyby do dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego z zakresu księgowości i bankowości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W ocenie Sądu Okręgowego w Sieradzu w ustalonym stanie faktycznym powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Mając na uwadze charakter podniesionych przez stronę pozwaną zarzutów w pierwszej kolejności należało rozważyć kwestię nieważności całej umowy kredytowej, jako mającego najdalej idący skutek w sferze przepisów prawa. W rozpoznawanej sprawie kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sporu między stronami ma określenie charakteru prawnego zawartej umowy między Bankiem a pozwanym P. K.. Przypomnieć w tym miejscu należy, że umowa pomiędzy stronami została zawarta pod rządem art. 358 k.c. w brzmieniu obowiązującym od 25 września 2003 roku do 23 marca 2009 roku, który stanowił, że „z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, zobowiązania pieniężne na terenie Rzeczypospolitej Polskiej mogą być wyrażane tylko w pieniądzu polskim”. W judykaturze przyjmowano jednak, że od wyrażenia świadczenia w walucie obcej należy odróżnić tzw. klauzule waloryzacyjne, które wyłączają jedynie walutę polską jako jedyny miernik wartości i odnoszą cenę również do waluty obcej ( zob. np. wyrok SN z dnia 7 lipca 2005 r. V CK 859/04).

W praktyce odróżniono m.in., jako odmiany umowy o kredyt w złotych:

a) kredyt waloryzowany (indeksowany) kursem waluty obcej – kredyt wyrażony w walucie polskiej (PLN), przy czym na dany dzień (najczęściej dzień uruchomienia kredytu), kwota kapitału kredytu (lub jej część) przeliczana jest na walutę obcą (według bieżącego kursu wymiany waluty), która to kwota stanowi następnie podstawę ustalania wysokości rat kapitałowo-odsetkowych. Wysokość kolejnych rat kapitałowo – odsetkowych określana jest zatem w walucie obcej, ale ich spłata dokonywana jest w walucie polskiej, po przeliczeniu według kursu wymiany walut na dany dzień (najczęściej na dzień spłaty);

b) kredyt denominowany w walucie obcej – kredyt, którego wartość wyrażona została w umowie w walucie obcej, ale uruchomiony został w walucie polskiej, a kredytobiorca dokonuje spłaty rat kapitałowo-odsetkowych również w walucie polskiej, po przeliczeniu według kursu wymiany walut na dany dzień (najczęściej na dzień spłaty). Kredytobiorca zwraca bankowi sumę nominalną udzielonego kredytu (kapitał) stanowiącą określoną równowartość waluty obcej, w zależności od bieżącego kursu wymiany walut, wraz z odsetkami oraz ewentualnie innymi opłatami.

Pewne modyfikacje w zakresie dokonywania spłaty kredytów denominowanych w walutach obcych oraz indeksowanych kursami walut obcych wprowadziła przy tym tzw. ustawa antyspreadowa (z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 165, poz. 984), umożliwiając dokonywanie spłaty zarówno poszczególnych rat kapitałowo-odsetkowych, jak też całości lub części kapitału kredytu przed terminem, bezpośrednio w walucie obcej.

W przedmiotowej sprawie umowa zawarta pomiędzy stronami została określona w paragrafie 1 Części Szczególnej Umowy jako: kredyt indeksowany kursem (...) udzielony w złotych w kwocie 692.062,38 zł. Pozwany forsując swoje stanowisko wskazywał na niedozwolony charakter zapisów umowy, które przewidywały dowolność w kształtowaniu wysokości oprocentowania oraz brak precyzyjnego określenia czynników wpływających na jego wartość. Nadto w ocenie pozwanego sporne postanowienia umowy są sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa to jest 69 ust. 1 i 2 pkt 2, 4, 4a i 5 prawa bankowego, sprzeczności z naturą stosunku zobowiązaniowego, a także ze sprzecznością z istotą waloryzacji. Ze wskazanego przepisu wynika obowiązek umieszczenia w umowie kredytu bankowego jednoznacznej kwoty tego kredytu, jako środków pieniężnych, które stosownie do art. 69 ust. 1 Pr. bank. bank kredytujący powinien oddać do dyspozycji kredytobiorcy. Jeżeli kwota kredytu jest powiązana z kursem waluty obcej, to jest dopuszczalne, zgodnie z art. 358 k.c. aby wypłata i spłata kredytu następowała w tej walucie albo walucie polskiej, przy czym jeśli to dotyczy wyłącznie sposobu wykonania zobowiązania pieniężnego, nie powoduje zmiany waluty wierzytelności. Z zasadniczo odmienną sytuacją mamy do czynienia w przypadku zastosowania wadliwego mechanizmu waloryzacji. Wadliwość powiązania kwoty kredytu z kursem waluty obcej powoduje, jak to ma miejsce w rozpoznawanej sprawie, że na gruncie zawartej umowy kredytu hipotecznego powstały istotne wątpliwości co do spełnienia wymagań umowy kredytu zawartych w art. 69 ust. 2 pkt 2 prawa bankowego, w sytuacji, gdy w umowie takiej jako nazwanej należy wskazać kwotę kredytu, należącą do jej essentialia negotii. Całe postępowanie związane z zawarciem oraz zrealizowaniem umowy ze strony kredytodawcy oraz świadczenie zapłaty kredytobiorcy stanowiące zwrot kredytu w ciągu lat obowiązywania umowy miało nastąpić w złotych. To sprawia, że należy uznać, iż umowa kredytu hipotecznego zawarta między stronami była umową opiewającą na walutę polską z zamieszczoną w niej klauzulą waloryzacyjną. Sformułowanie umowy w taki sposób, że w pierwszym jej merytorycznym postanowieniu (§ 1 umowy) Bank kredytujący umieścił kwotę kredytu w (...), wobec całej pozostałej treści umowy i jej załączników jest tylko niezasługującym na ochronę kamuflażem rzeczywistych intencji tego Banku. Wbrew jednak twierdzeniom strony pozwanej, że ze względu na niespełnienie przesłanek przedmiotowo-istotnych umowy kredytu bankowego, jako umowy nazwanej, w postaci nieokreślenia kwoty udzielonego kredytu w złotych, zawarta umowa kredytowa jest w całości nieważna, kwotę kredytu w złotych można określić. Jest nią kwota pieniędzy, jaka została oddana w złotych do dyspozycji pozwanego. Kwota należna i wypłacona pozwanemu w całości lub będąca sumą kolejnych transz przez kredytujący Bank w złotych, stanowi o złotowym charakterze samego kredytu i jest możliwą do ustalenia nominalną kwotą zadłużenia pozwanego konsumenta wobec kredytodawcy. Zresztą pomocniczo należy oceniać to w kontekście celu przeznaczenia środków z przedmiotowego kredytu, którym w absolutnie zasadniczej części było pokrycie ceny nabycia konkretnej nieruchomości określonej w złotych polskich. Zatem wszystkie istotne elementy tak zawartej umowy były dla stron jasne od początku jej zawarcia. Kredytobiorca miał pewne rozeznanie jakiego rodzaju zobowiązanie podejmuje pod kątem wielkości kwoty jaką otrzymał , jej przeznaczenia , czasu trwania umowy. Wątpliwości powstały jedynie na gruncie sposobu realizacji jego zobowiązania wobec wierzyciela na przestrzeni czasu trwania zobowiązania. Tak więc nie jest zasadne uznanie za nieważną całej umowy kredytowej.

Klauzulę waloryzacyjną zawartą w postanowieniach (§ 1) niniejszej umowy należy rozważyć w kontekście całego porozumienia. Strona pozwana odnosząc się do tego zagadnienia zwróciła uwagę, że uzależnienie kwot do wypłaty i zwrotu kwoty kredytu od zachowań i decyzji tylko jednej ze stron umowy, w dodatku strony silniejszej względem konsumenta, prowadzi do wniosku, że od samego początku nie było obiektywnego mechanizmu, który pozwoliłby ustalić świadczenie kredytobiorcy w sposób niezależny od decyzji banku. Nie da się tego pogodzić z ogólnymi zasadami prawa cywilnego zakładającymi w stosunkach zobowiązaniowych równowagę prawną stron umowy oraz określoność i przewidywalność ich wzajemnych świadczeń. Zgodnie z art. 354 § 1 i 2 k.c. strony stosunku zobowiązaniowego powinny ze sobą współdziałać przy jego realizacji. Z powyższego wynika przypisanie sobie przez Bank kredytujący i Bank -powoda w sprawie znacznej dowolności w określeniu kursu waluty szwajcarskiej względem złotego, czyniąc to całkowicie poza wpływem drugiej strony umowy, będącej konsumentem. Banki w umowach kredytowych, w tym także w umowie rozpatrywanej w tej sprawie, posługują się wzorcami umownymi, a umowy przybierają postać czynności prawnych powstających w sposób adhezyjny. Wzorce te podlegają kontroli w toku rozpoznawania spraw spornych jako ogólne warunki umów lub wzory umów. Znaczenie kontroli wzorców umownych w umowach konsumenckich, w tym również w ramach kontroli z urzędu wielokrotnie potwierdzało orzecznictwo (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2007, I CSK 27/07, OSNC-ZD 2008, nr A, poz. 25 i powołane tam wyroki Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (obecnie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, dalej jako (...) lub Trybunał) oraz uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2004 r., (...), OSNC 2004, Nr 9, poz. 133, a także wyroki Sądu Najwyższego zdnia 31 maja 2017 r., V CSK 534/16i z dnia 14 lipca 2017 r., II CSK 803/16, OSNC z2018 r., Nr 7-8, poz. 79). Kontrola ta odnosi się zwłaszcza do respektowania postanowień art. 385 ¹ § 1 k.c. w umowach zawieranych z konsumentami, z użyciem wzorców umownych. Szeroko akceptowane przez judykaturę jest stanowisko, że zgodnie z powołanym przepisem postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Przyjmuje się (zob. wśród wielu niedawny wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2019 r., II CSK 19/18, niepub.), że postanowienie umowne jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, jeżeli kontrahent konsumenta, traktujący go w sposób sprawiedliwy, słuszny i uwzględniający jego prawnie uzasadnione roszczenia, nie mógłby racjonalnie spodziewać się, iż konsument ten przyjąłby takie postanowienie w drodze negocjacji indywidualnych. Natomiast w celu ustalenia, czy klauzula rażąco narusza interesy konsumenta, należy wziąć głównie pod uwagę, czy pogarsza ona jego położenie prawne w stosunku do tego, które w braku odmiennej umowy, wynikałoby z przepisów prawa, w tym mających charakter dyspozytywny (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., IIICZP 29/17, OSNC 2019, Nr 1, poz. 2). Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków wynikających z umowy na jego niekorzyść, skutkującą niekorzystnym ukształtowaniem jego sytuacji ekonomicznej oraz jego nierzetelnym traktowaniem (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2006 r., ICK 297/05, nie publ., z dnia 15 stycznia 2016 r., I CSK 125/15, OSNC -ZD 2017, Nr 1, poz. 9; z dnia 27 listopada2015 r.,I CSK 945/14, nie publ.; z dnia 30 września 2015 r., I CSK 800/14, nie publ. i z dnia 29 sierpnia 2013 r. I CSK 660/12, nie publ.). W rozpoznawanej sprawie nie powinno budzić wątpliwości, że wskazane klauzule umowne zawarte w umowie kredytu należy uznać za niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. Klauzule te bowiem kształtują prawa i obowiązki konsumenta -kredytobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami przez uzależnienie warunków waloryzacji świadczenia od kompetencji silniejszej strony umowy, to jest banku. Odwołanie do kursów walut zawartych w „Tabeli kursów” ogłaszanych w siedzibie banku oznacza naruszenie równorzędności stron umowy przez nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego. W konsekwencji jest niewątpliwe, że w rozpatrywanej sprawie powodowy Bank przyznał sobie prawo do jednostronnego regulowania -na gruncie zawartej umowy -wysokości rat kredytu waloryzowanego kursem franka. Jednocześnie prawo banku do ustalania kursu waluty nie doznawało żadnych umownych ograniczeń w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych. Rozwiązanie to należy uznać za prawnie relewantną konsekwencję nierównomiernego rozkładu praw i obowiązków stron umowy kredytowej, prowadzącą do naruszenia interesów konsumenta, w tym przede wszystkim interesu ekonomicznego, odpowiadającego wysokości poszczególnych rat kredytu. W tym zakresie istotne znaczenie należy także przypisać wymaganiu właściwej przejrzystości i jasności postanowienia umownego, czyli odpowiedzi na pytanie, czy zawarta umowa wskazuje w sposób jednoznaczny powody i specyfikę mechanizmu przeliczania waluty, tak by konsument mógł przewidzieć, na podstawie transparentnych i zrozumiałych kryteriów, wynikające dla niego z tego faktu konsekwencje ekonomiczne (zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 30 kwietnia 2014 r., nr C -26/13, sprawa Á. K., H. R. przeciwko (...), (...) (...) Swoista nierówność informacyjna stron, a w szczególności sytuacja, w której konsument dowiaduje się o poziomie zadłużenia ratalnego, już spłaconego w związku z podjęciem odpowiedniej sumy z jego rachunku jest nie do zaakceptowania w świetle w art. 385 ¹ k.c.

Sytuacji nie zmienia odebranie od pozwanego kredytobiorcy oświadczenia, zawartego w umowie że „ w związku z zaciągnięciem kredytu walutowego, kredytobiorca oświadcza, że jest mu znane oraz wyjaśnione przez Bank ryzyko zmiany kursu waluty, w której zaciągnął zobowiązanie kredytowe i jest świadomy ponoszenia przez siebie tego ryzyka”. Po pierwsze, gdyby rzeczywiście zostało należycie wyjaśnione znaczenie zmiany kursu waluty i ponoszonego ryzyka, to racjonalny kredytobiorca nie decydowałby się na kredyt powiązany z kursem waluty obcej w sposób wadliwy w perspektywie jego spłacania przez kilkadziesiąt lat, chyba że z okoliczności sprawy wyraźnie wynikało co innego. Po drugie, gdyby kredytujący bank zamierzał wystarczająco poinformować kredytobiorcę będącego osobą fizyczną -konsumentem o niebezpieczeństwach wynikających z kredytu powiązanego z kursem waluty obcej, to nie proponowałby w ogóle zawierania takich umów kredytowych, zdając sobie sprawę jako profesjonalista, że umowa taka może zostać łatwo oceniona jako nieuczciwa. Po trzecie, uznane zostało w sprawie, że w rzeczywistości ma się do czynienia z umową kredytu złotowego, waloryzowanego tylko w stosunku do franka szwajcarskiego. W tej sytuacji należy postawić pytanie, co z następstwami prawnymi niedozwolonego charakteru wskazanych postanowień umownych, w tym przede wszystkim zastosowania normy zawartej w art. 385 ¹ k.c. w postaci niezwiązania kredytobiorcy -konsumenta zakwestionowanymi postanowieniami umownymi i przełożenia jej na wykładnię całości umowy. Jak wskazano w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2018 r. II CSK 632/17 (nie publ.), konsekwencją stwierdzenia, że ma się do czynienia z niedozwoloną klauzulą umowną, spełniającą wymagania powołanego przepisu jest działająca ex lege sankcja bezskuteczności niedozwolonego postanowienia, połączona z przewidzianą w art. 385 ¹§ 2 k.c. zasadą związania stron umową w pozostałym zakresie (por. np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2007 r., III CZP 62/07, OSNC 2008, nr 7-8, poz. 87 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 2014 r., III CSK 204/13, nie publ. i z dnia 1 marca 2017 r., IV CSK 285/16, nie publ.). Wprawdzie w piśmiennictwie i dotychczasowym orzecznictwie dopuszczało się uzupełnianie takiej niekompletnej umowy przepisami dyspozytywnymi lub stosowaniem analogii z art. 58 § 3 k.c., jednak nawet godząc się na tego typu działania, powinny były one mieć charakter wyjątkowy (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2015 r., II CSK 768/14, OSNC 2015, nr 11, poz. 132). W świetle powyższego, a zwłaszcza wyroku (...) z dnia 3 października 2019 r. w sprawie C-260/18 stwierdzić należy, że w razie sporu o ważność umowy kredytu bankowego denominowanego do obcej waluty, w której treści znajduje się niedozwolona klauzula konsumencka dotycząca sposobu tej denominacji, rozważyć należy dwie możliwości rozstrzygnięcia. Pierwsza, to ustalenie, czy po wyeliminowaniu klauzuli niedozwolonej, zgodnie z przepisami krajowymi, umowa kredytu bankowego może obowiązywać w pozostałym zakresie jako ta właśnie umowa, mająca strony, przedmiot oraz prawa i obowiązki stron. Druga możliwość rozstrzygnięcia, to uznanie umowy za nieważną lub w zależności od spełnionych przesłanek -unieważnienie zawartej umowy, która bez klauzuli niedozwolonej nie może dalej funkcjonować w obrocie prawnym, zwłaszcza ze względu na brak (odpadnięcie) któregoś z koniecznych składników (essentialia negotii) umowy nazwanej kredytu bankowego. Wskazanie na niedozwolony charakter klauzuli umownej jest uprawnieniem konsumenta, w którego interesy zachowanie takiej klauzuli może godzić. Jednakże w określonych okolicznościach konsument -kredytobiorca może uznać, że jeżeli wyeliminowanie klauzuli niedozwolonej prowadziłoby do unieważnienia umowy, to woli on jej utrzymanie i jednocześnie utrzymanie w mocy całej umowy. Odnosząc te stwierdzenia do rozpoznawanej sprawy należy na gruncie ustaleń faktycznych i analizy prawnej umowy kredytu zawartej z pozwanym konsumentem, opowiedzieć się za możliwością wyeliminowania z umowy z dnia 30 września 2008 r. zakwestionowanych klauzul, z pozostawieniem w mocy pozostałej części umowy jako ważnej umowy kredytu bankowego, udzielonego w złotych polskich denominowanych do franka szwajcarskiego. W umowie tej klauzula denominacyjna spełniła przesłanki do uznana jej za nieobowiązującą wobec pozwanego na podstawie art. 385 ¹ k.c. Dało to podstawę do stwierdzenia, że odpadła podstawa prawna (conditio causa finita) klauzuli waloryzacyjnej (walutowej) określonej w tej konkretnej umowie, mimo że co do zasady klauzula taka jest dopuszczona do zastosowania w prawie polskim (art. 358 k.c.). Chcąc zastąpić postanowienia indeksacyjne uznane w niniejszym postępowaniu za abuzywne innymi rozwiązaniami, Sąd sięgnął do praktyki sądowej ukształtowanej na kanwie rozstrzygania sporów o tożsamych stanach faktycznych. Przy zastępowaniu niedozwolonych klauzul waloryzacyjnych judykatura najczęściej sięga do rozwiązań umożliwiających przeliczenie wysokości zaciągniętego kredytu na walutę polską z wykorzystaniem kursu średniego Narodowego Banku Polskiego dla franka, bądź przy uwzględnienie tabeli kursów (...) obowiązującej w danym banku z wyszczególnieniem marży banku za cały okres od zawarcia umowy co do poszczególnych rat oraz przy przyjęciu wysokości zobowiązania pozwanego względem powoda przy założeniu, że kredyt byłby udzielony w walucie polskiej, a jego wysokość podlega wyliczaniu w oparciu o LIBOR. Ponieważ dwie pierwsze propozycje stanowiłyby w istocie wprowadzenie do umowy klauzuli waloryzacyjnej i skutkowałoby zastąpieniem abuzywnej klauzuli waloryzacyjnej innymi klauzulami waloryzacyjnymi, Sąd kierując się równowagą stosunku prawnego i interesami obu stron umowy, a także intencjami stron przy kształtowaniu stosunku prawnego stwierdził, że właściwym i zasadnym będzie przyjęcie trzeciego z zaproponowanych rozwiązań, który stanowi w istocie odwalutowienie zawartej umowy kredytu. Ponieważ z wyliczeń przedstawionych przez biegłą w zakresie księgowości i rachunkowości, finansów i bankowości w sposób jednoznaczny wynika, że po przewalutowaniu kredytu w dniu wypowiedzenia umowy, to jest 17 października 2016 r. wystąpiła nadpłata po stronie kredytobiorcy, a przy ujęciu oprocentowania WIBOR w latach 2008 – 2018 i marży banku w całym okresie na poziomie 0,5%, przy zachowaniu warunków przedmiotowej umowy kredytowej, nadpłata była w całym okresie, a w dniu jej wypowiedzenia zamykała się wielkością 582,92 zł, przy saldzie zadłużenia 608 438,46 złotych, przeto przyjąć należało, iż nie istniały przesłanki do wypowiedzenia umowy, co sprawia że wypowiedzenie to należało uznać za nieskuteczne. Skutkiem powyższego należało uznać, iż umowa między powodem bankiem a P. K. trwa nadal. W świetle powołanych okoliczności wniesione powództwo (...) Banku S.A. z siedzibą w W. przeciwko P. K. podlegało oddaleniu jako przedwczesne.

Sąd zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy wyrażoną w treści art. 98 k.p.c. zasądził od powoda (...) Bank S.A. z siedzibą w W. na rzecz pozwanego P. K. 12.817 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Nadto na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2020 poz. 755) nakazał pobrać od powoda (...) Bank SA z siedzibą w W. na rzecz Skarbu (...) 6.030,88 zł tytułem zwrotu poniesionych wydatków.