Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 743/20

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 marca 2021 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Żelewska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 marca 2021 roku w G.

sprawy z powództwa D. N. i E. N.

przeciwko K. U.

z udziałem interwenienta ubocznego po stronie powodowej Gminy M. G.

o eksmisję

I.  nakazuje pozwanemu K. U., aby opuścił, opróżnił i wydał powodom lokal mieszkalny położony w G. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą o numerze (...),

II.  ustala, że pozwanemu K. U. przysługuje prawo do lokalu socjalnego,

III.  wstrzymuje wykonanie punktu I. wyroku do czasu złożenia pozwanemu przez Gminę M. G. oferty najmu lokalu socjalnego;

IV.  odstępuje od obciążania pozwanego K. U. kosztami procesu.

Sygnatura akt: I C 743/20

UZASADNIENIE

Powodowie D. N. i E. N. wnieśli pozew przeciwko K. U. o nakazanie pozwanemu opuszczenia, opróżnienia i wydania powodom lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą nr (...), a także o ustalenie, że pozwanemu przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego.

W uzasadnieniu pozwu powodowie podali, że na mocy aktu notarialnego z dnia 22 lipca 2013 roku nabyli własność wyżej wymienionej nieruchomości. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 22 maja 2017 roku w sprawie o sygnaturze akt I C 746/17 został on pozbawiony wykonalności co do § 6 (opuszczenia lokalu) w stosunku do B. U., a następnie wytoczyli powództwo o eksmisję pozwanego, które zostało oddalone. W dniu 19 maja 2020r. powodowie i B. U. zawarli ugodę sądową, na mocy powodowie skutecznie nabyli własność przedmiotowego lokalu. Powodowie wpisani są do księgi wieczystej jako właściciele i przez to chroni ich domniemanie z art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. W księdze wieczystej nie ma wpisanego żadnego prawa przysługującego pozwanemu lub osobom trzecim. Pozwany zajmuje lokal bez tytułu prawnego. Powodowie wskazują, że pozwany jest osobą w podeszłym wieku, częściowo niepełnosprawną z uwagi na przebyty udar, co uzasadnia przyznanie mu lokalu socjalnego.

(pozew k. 3-9)

Interwencję uboczną po stronie powodowej zgłosiła Gmina M. G., wnosząc o uwzględnienie powództwa i ustalenie, że pozwanemu nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego.

(interwencja uboczna k. 64)

Pozwany nie złożył odpowiedzi na pozew.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 19 maja 2020r. przed Sądem Okręgowym w Gdańsku w sprawie o sygnaturze akt XV 168/20 E. N. i D. N. zawarli ugodę sądową z B. U. w ten sposób, że B. U. przeniosła na rzecz powodów do majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) położonego w G. przy ul. (...), a B. U. zwolniła ich z długu do kwoty 112.350,69 zł.

(dowód: ugoda sądowa z dnia 19 maja 2020 roku k. 23-24)

Powodowie zostali ujawnieni w dziale II. księgi wieczystej o numerze (...) prowadzonej dla lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) położonego w G. przy ul. (...) jako uprawnieni z tytułu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.

(dowód: odpis z księgi wieczystej k. 15-17)

Pozwany zamieszkał w spornym lokalu mieszkalnym jako małżonek właściciela lokalu tj. B. U. i nigdy go nie opuścił. Pozwany urodził się w (...)r. Po rozległym udarze niedokrwiennym lewej półkuli mózgu cierpi na niedowład połowiczy prawostronny, afazję motoryczną ustępującą, mnogie, rozsiane, wieloczasowe ogniska niedokrwienne w obu półkulach mózgu, nadciśnienie tętnicze oraz nikotynizm.

Poznany jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym posiada orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydanym na stałe z datą ustalenia niepełnosprawności od dnia 30 kwietnia 2012 roku. Pozwany jest niezdolny do pracy. K. U. korzysta ze stałej pomocy finansowej Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w G. oraz pomocy MOPS w formie bezpłatnych usług opiekuńczych.

(dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 10 grudnia 2019r. w sprawie I C 982/18 wraz z uzasadnieniem k. 33-42, informacja (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności w G. z dnia 18 lutego 2021r. k. 76, orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności z dnia 23 maja 2012r. k. 77, informacja MOPS k. 79)

Pozwany nadal zajmuje przedmiotowy lokal.

(dowód: notatki z wizyty w lokalu k. 20-22)

Sąd zważył, co następuje:

Z uwagi na fakt, iż pozwany w wyznaczonym terminie nie złożył odpowiedzi na pozew, wydany w niniejszej sprawie wyrok ma charakter zaoczny. Zgodnie bowiem z treścią art. 339 § 1 kpc Sąd może wydać wyrok zaoczny na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany w wyznaczonym terminie nie złożył odpowiedzi na pozew. Stosownie do § 2 powołanego przepisu w powyższym przypadku, przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda o faktach zawarte w pozwie lub pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed posiedzeniem, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Na podstawie art. 339 § 2 kpc za podstawę ustalonego powyżej stanu faktycznego przyjęto dokumenty przedłożone przez stronę powodową, a także przez wezwane do tego instytucje publiczne (PUP, MOPS, (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności). Oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej przedstawionych dokumentów w postaci: odpisu z księgi wieczystej, orzeczeń sądów powszechnych, a także informacji przedstawionych przez organy i instytucje publiczne, które mają charakter dokumentów urzędowych i w związku z tym korzystają z domniemania autentyczności i zgodności z prawdą wyrażonych w nich oświadczeń.

Podstawę prawną powództwa stanowił przepis art. 222 § 1 kc, zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Tytuł prawny powodów do przedmiotowej nieruchomości został wykazany za pomocą dowodów z dokumentów w postaci odpisu z księgi wieczystej oraz ugody sądowej z dnia 19 maja 2020 roku. Zważyć należy, iż powodowie zostali ujawnieni w księdze wieczystej jako współuprawnieni z tytułu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Zgodnie natomiast z art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Zważywszy, iż pozwany swój tytuł prawny wywodził od poprzedniego właściciela (B. U.), należało uznać, że wraz z przeniesieniem ograniczonego prawa rzeczowego na rzecz powodów, tytuł prawny pozwanego wynikający z przepisów prawa rodzinnego (art. 28 1 kro) wygasł, a tym samym powództwo w zakresie żądania eksmisji zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego, Sąd zobowiązany jest z urzędu badać przesłanki w zakresie orzeczenia o uprawnieniu do lokalu socjalnego wobec osób których dotyczy nakaz opróżnienia lokalu. W orzecznictwie wskazuje się, że małżonek, którego prawo do korzystania z mieszkania wynika z art. 28[1] zd. 1 kro, jest lokatorem w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianami kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.). (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2006r., V CSK 185/05, L.). W świetle aktualnej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego należało zatem uznać, że pozwany jest lokatorem w rozumieniu ustawy o ochronie praw lokatorów i mają do jego sytuacji prawnej zastosowanie przepisy dotyczące lokalu socjalnego.

Zważyć należy, iż zgodnie z art. 14 ust. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów 4. Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu wobec:

1) kobiety w ciąży,

2) małoletniego, osoby niepełnosprawnej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2020 r. poz. 426) lub ubezwłasnowolnionego oraz osoby sprawującej nad nim opiekę i wspólnie z nim zamieszkałej,

3) obłożnie chorego,

4) emeryta lub rencisty spełniającego kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej,

5) osoby posiadającej status bezrobotnego,

6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały

- chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany lub ich sytuacja materialna pozwala na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie.

Nadto, wedle art. 14 ust. 3 powołanej ustawy Sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, orzeka o uprawnieniu osób, o których mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną.

Z niebudzących wątpliwości twierdzeń powodów, a także z przedłożonych dowodów wynika, że pozwany spełnia przesłankę obligatoryjną do przyznania mu lokalu socjalnego. Jak bowiem wynika z informacji przedstawionej przez (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności pozwany legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności wydanym na stałe i jest całkowicie niezdolny do pracy. Nadto, w świetle załączonego uzasadnienia wyroku wydanego w sprawie I C 982/18 wynika, że pozwany jest osobą w podeszłym wieku (ur. (...)), po przebytym udarze mózgu, przez co cierpi na niedowład połowiczy prawostronny, afazję motoryczną ustępującą, mnogie, rozsiane, wieloczasowe ogniska niedokrwienne w obu półkulach mózgu, nadciśnienie tętnicze oraz nikotynizm. Ponadto, co wynika z informacji przedstawionej przez MOPS korzysta stale z pomocy społecznej zarówno w formie finansowej, jak też usług opiekuńczych. Stan ten trwa od 26 czerwca 2012r. W tym stanie rzeczy Sąd ustalił pozwanemu prawo do lokalu socjalnego, zaś na podstawie art. 14 ust. 6 wyżej cytowanej ustawy, Sąd nakazał wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia pozwanemu przez Gminę M. G. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Nadto, na mocy art. 102 kpc Sąd odstąpił od obciążania pozwanego kosztami procesu. W świetle stanowiska judykatury nie ulega wątpliwości, że przepis art. 102 kpc urzeczywistnia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Zważyć jednak należy, iż nieskonkretyzowanie w tym przepisie „wypadków szczególnie uzasadnionych” oznacza, że to sądowi rozstrzygającemu sprawę została pozostawiona ocena, czy całokształt okoliczności pozwala na uznanie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, przemawiający za nieobciążaniem strony przegrywającej spór kosztami procesu w całości lub w części. Takie stanowisko znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie. W wyroku z dnia 2 października 2015r. I ACa 2058/14 LEX nr 1820933 Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że sposób skorzystania z przepisu art. 102 kpc jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu, która następuje niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych. Zgodnie natomiast ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w postanowieniu z dnia 22 lutego 2011r. II PZ 1/11 trudna sytuacja życiowa, majątkowa, zdrowotna, osobista, która uniemożliwia pokrycie przez stronę kosztów procesu należnych przeciwnikowi, należy do okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasady wyrażonej w art. 98 § 1 kpc. Dokonując tej oceny sąd orzekający winien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, a podważenie oceny tego sądu wymaga wykazania że jest ona wadliwa. Nadto, należy zwrócić uwagę, że zastosowanie przepisu art. 102 kpc nie wymaga osobnego wniosku od strony przegrywającej. Powinno ono być ocenione w całokształcie okoliczności konkretnego przypadku, z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego do kręgu tych okoliczności zalicza się między innymi ciężką sytuację strony przegrywającej (por. wyrok SN z dnia 17 listopada 1972r., I PR 423/72, OSNC 1973, Nr 7-8, poz. 138).

Sąd miał bowiem na względzie, że pozwany jest osobą starszą, schorowaną, bez możliwości wykonywania pracy, utrzymuje się ze świadczeń pomocy społecznej, które pozwalają tylko na zaspokojenie najpilniejszych potrzeb o charakterze egzystencjonalnym.