Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lipca 2020 roku

Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Ludmiła Dulka - Twarogowska

Protokolant: st. sekr. sąd. Arleta Ratajczak

po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2020 roku w Wąbrzeźnie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w B.

przeciwko A. K.

- o zapłatę

1) oddala powództwo w całości;

2) zasądza od powódki (...) S.A. z siedzibą w B. na rzecz r.pr. J. W. prowadzącej Kancelarię Radcy Prawnego przy ul. (...) w G. 1.200,00 zł (jeden tysiąc dwieście złotych zero groszy) podwyższoną o stawkę podatku VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej A. K. z urzędu.

.

Sędzia

Ludmiła Dulka – Twarogowska

ZARZĄDZENIE

1.  (...) C;

2.  (...)

Sędzia

Ludmiła Dulka – Twarogowska

W., dnia 17 lipca 2020 r.

Sygn. akt I C 950/19 upr

UZASADNIENIE

W dniu 20 sierpnia 2019 roku (...) S.A. w B. wystąpiła do Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie z pozwem przeciwko A. K. domagając się zasądzenia kwoty 9.854,45 zł z odsetkami umownymi od tej kwoty w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od 09 sierpnia 2019 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że pozwana poprzez podpisanie weksla dnia 30 sierpnia 2017 roku zobowiązała się do zapłaty w dniu 08 sierpnia 2019 roku kwoty 9.854,45 zł, lecz nie dokonała żadnej wpłaty (k.2-3).

W dniu 25 października 2019 roku Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uwzględniając w całości roszczenie powódki - sygn. akt (...) (k.18).

W skutecznie wniesionym sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana domagała się oddalenia powództwa w całości, kwestionując wysokość roszczenia i tym samym zgłaszając zarzut nieprawidłowego wypełnienia weksla. Według pozwanej umowa pożyczki określała zbyt wysokie koszty jej udzielenia, o których nie została poinformowana (k.22-24). Swoje stanowisko A. K. podtrzymała na rozprawie w dniu 17 lipca 2020 roku wskazując, że dokonane dotychczas wpłaty pokryły w całości należność wynikającą z umowy pożyczki - przy uwzględnieniu zawartych w niej postanowień nieważnych, stanowiących klauzule niedozwolone w zakresie należności pozaodsetkowych i zawyżonych odsetek umownych (k.105 - czas zapisu: od 00:01:50).

Powódka w dalszym piśmie procesowym podtrzymała żądanie dochodzone pozwem w całości (k.42-47).

Sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 sierpnia 2017 roku A. K. zawarła z (...) S.A. w B. umowę pożyczki gotówkowej nr (...). Całkowita kwota pożyczki przekazana do dyspozycji pozwanej wyniosła 9.000 zł. Pozwana zobowiązała się spłacić 20.880 zł w 36 miesięcznych ratach po 580 zł każda, płatnych w terminach określonych w harmonogramie, w okresie od 09 października 2017 roku do 09 września 2020 roku, w tym: 129 zł opłaty przygotowawczej, 7.771 zł wynagrodzenia prowizyjnego oraz 1.100 zł wynagrodzenia z tytułu „(...)”, który przewidywał m.in. możliwość jednorazowego odroczenia płatności dwóch kolejnych rat lub obniżenia o 50 % maksymalnie czterech rat, bez konieczności płacenia odsetek w okresie odroczenia lub od obniżonych rat. Dodatkowo na całkowity koszt pożyczki wynoszący 11.880.00 zł składały się odsetki wynoszące 9,88 % w skali roku. Strony umowy postanowiły, że w razie nieterminowej spłaty rat, powódka miała prawo naliczać odsetki umowne za każdy dzień zwłoki w wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 2 ¹ k.c. (pkt 4.1 umowy). Zabezpieczenie pożyczki stanowił weksel własny in blanco „nie na zlecenie” wystawiony i podpisany przez pożyczkobiorcę. W dniu 30 sierpnia 2017 roku A. K. podpisała także deklarację wekslową wskazującą, że weksel in blanco stanowi zabezpieczenie zwrotu pożyczki udzielonej jej przez (...) S.A. w B.. Upoważniła w niej pożyczkodawcę do wypełnienia weksla in blanco na sumę odpowiadającą zadłużeniu z tytułu pożyczki, łącznie z należnymi maksymalnymi odsetkami za opóźnienie. Zgodnie z pkt 8.1 lit. a) i 8.2 umowy pożyczki w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia i wypełnić weksel po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do spłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

Okoliczności bezsporne, ponadto dowody:

- umowa wraz z harmonogramem spłat i deklaracją wekslową (k.48-54,6).

A. W. po zawarciu umowy i otrzymaniu od (...) S.A. w B. 9.000 zł, na poczet pożyczki dokonała wpłat na łączną kwotę 11.070,00 zł.

Okoliczność bezsporna, ponadto dowody:

- karta klienta (k. 55-56),

- wpłaty do umowy (k.57).

Pismem z dnia 10 czerwca 2019 roku (...) S.A. w B. wezwała A. K. do zapłaty 1.110,00 zł tytułem zaległych dwóch rat pożyczki wymagalnych w dniach 09 maja i 09 czerwca 2019 roku - w terminie 7 dni od daty otrzymania pisma, pod rygorem wypowiedzenia umowy. Następnie w kolejnym piśmie datowanym na 09 lipca 2019 roku powódka wypowiedziała pozwanej umowę pożyczki z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia i poinformowała, że wypełniła weksel in blanco, wzywając do jego wykupu. Weksel został wypełniony na kwotę 9.854,45 zł, z terminem płatności oznaczonym na dzień 08 sierpnia 2019 roku.

Okoliczności bezsporne, ponadto dowody:

- ostateczne wezwanie do zapłaty oraz wypowiedzenie umowy pożyczki (k.58-62, k.63-68);

- kopia weksla (k.4).

Opisany stan faktyczny był bezsporny, ponadto został ustalony w oparciu o dokumenty przedłożone przez powódkę, które nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się nieuzasadnione.

Roszczenie powódki było oparte na zobowiązaniu wekslowym unormowanym w ustawie z dnia 28 kwietnia 1936 roku prawo wekslowe (Dz.U.2016.160 j.t.ze.zm.). Przyjmuje się, że zobowiązanie wekslowe ma charakter abstrakcyjny, zatem zachowuje ono swą ważność niezależnie od przyczyn, które spowodowały jego powstanie. Umieszczenie na wekslu podpisu stanowi wyłączną przyczynę i podstawę zobowiązania wekslowego osoby podpisującej.

Przedmiotowy weksel własny został wystawiony jako tzw. weksel in blanco (art. 103 w zw. z art. 10 prawa wekslowego), który definiuje się m.in. jako niecałkowicie wypełniony dokument wekslowy, podpisany przez wystawcę z zamiarem zobowiązania się wekslowo, mogący po wypełnieniu stać się wekslem zupełnym. Z treści pozwu oraz dołączonych do niego dokumentów wynika, iż weksel zawierający klauzulę „nie na zlecenie” stanowił zabezpieczenie łączącej strony umowy pożyczki gotówkowej (kredytu konsumenckiego), a następnie został wypełniony przez powódkę. Weksel przedstawiony przez powódkę spełnia w zakresie swej treści wymagania z art. 101 pkt. 1-7 prawa wekslowego, tj. zawiera: nazwę ,,weksel” w tekście dokumentu, przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej - kwoty 9.854,45 zł, wskazanie terminu płatności – 08 sierpnia 2019 roku, miejsce płatności – B., określenie podmiotu, na którego rzecz ma być dokonana zapłata – (...) S.A. w B., datę i miejsce wystawienia weksla – B., dnia 30 sierpnia 2017 roku oraz czytelny podpisy wystawcy weksla – A. K.. Weksel ten nie nasuwa wątpliwości co do swej prawdziwości, jest zatem wekslem ważnym, z którego wynika ważne zobowiązanie wekslowe, którego powódka może dochodzić na drodze postępowania sądowego. Co prawda zobowiązanie wystawcy weksla ma co do zasady charakter abstrakcyjny, jednak sformułowanie przez pozwaną zarzutów dotyczących umowy pożyczki, dla zabezpieczenia wykonania której weksel został wystawiony, spowodowało, że sprawa z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przeniesiona została na ogólną płaszczyznę prawa cywilnego (vide: uchwały SN z 07.01.1967r., sygn. III CZP 19/66, Legalis nr 12920 oraz z 24.04.972r., sygn. III CZP 17/70, Legalis nr 14487; wyroki SN z 14.03.1997r., sygn. I CKN 48/97, Legalis nr 30834 oraz z 24.10.2000r., sygn. V CKN 136/00, Legalis nr 49404; post. SN z 08.07.2005r., sygn. II CK 759/04, Legalis nr 79139). Istnienie dochodzonej pozwem wierzytelności wekslowej zależne jest bowiem od istnienia wierzytelności ze stosunku podstawowego, którą weksel miał zabezpieczać.

W rozpoznawanej sprawie przesłanką powstania wierzytelności wekslowej była umowa pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia (...) roku. Podstawę prawną powyższego stosunku podstawowego stanowi art. 720 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki w świetle unormowań kodeksu cywilnego może mieć zarówno charakter odpłatny, jak i nieodpłatny, a do głównych świadczeń stron należy zaliczyć udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony czas (po stronie pożyczkodawcy) oraz zwrot tych środków (po stronie pożyczkobiorcy). Ponadto zastosowanie znajdują przepisy obowiązującej w dniu zawarcia umowy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2018.993 j.t.), w szczególności art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1, zgodnie z którymi przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności między innymi umowę pożyczki.

W niniejszej sprawie poza sporem był fakt zawarcia przez strony umowy pożyczki, jej wykonanie przez powódkę oraz uiszczenie przez A. K. kwoty 11.070 zł tytułem spłaty. Sporna natomiast pozostawała ocena prawna zapisów umowy w zakresie kosztów dodatkowych zawartych w umowie, w tym m.in. naliczonego wynagrodzenia prowizyjnego oraz wynagrodzenia z tytułu przyznania „Twojego pakietu”, pod kątem występowania klauzul abuzywnych, czy nieważności z art. 58 k.c.

W oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd doszedł do przekonania, iż umowa będąca podstawą wypełnienia weksla in blanco nie wiąże pozwanej w części, tj. co do postanowienia w zakresie wynagrodzenia z tytułu przyznania (...), które stanowi klauzulę niedozwoloną, a ponadto także w zakresie wynagrodzenia prowizyjnego - z uwagi na okoliczność, iż postanowienie to ma na celu obejście prawa, jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i pozostaje nieważne.

Odnosząc się do usługi (...) (...)” wskazać należy, iż zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przyjętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Jak słusznie zauważa się w orzecznictwie sprzeczne z dobrymi obyczajami są m.in. działania wykorzystujące np. niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania (vide: wyrok SA w Warszawie z 27.01.2011r., sygn. VI ACa 771/10, Legalis nr 365266). Rażące naruszenie interesów konsumenta zachodzi natomiast w sytuacjach, w których w rażący sposób została naruszona równowaga interesów stron umowy przez to, że jedna z nich wykorzystała swoją przewagę, formułując konkretne postanowienie umowy. Określenie "rażąco" należy stosować do znacznego odchylenia przyjętego uregulowania od zasady uczciwego wyważenia praw i obowiązków (vide: wyrok SA w Warszawie z 14.09.2011r., sygn. VI ACa 291/11, Legalis nr 440213; wyrok SA w Warszawie z 14.12.2010r., sygn. VI ACa 487/10, Legalis nr 365262) .

(...) S.A. w B. jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych. Pozwaną natomiast należy uznać za konsumenta, ponieważ jako osoba fizyczna dokonała czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową (art. 22 § 1 k.c.). Nie może także budzić wątpliwości, że umowa stron została zawarta przy użyciu wzorca (formularza), o czym świadczy z jednej strony masowość zawieranych umów przez powódkę oraz identyczność ich treści w stosunku do różnych klientów, który to fakt jest znany Sądowi z urzędu z racji innych prowadzonych spraw podobnego rodzaju. Pozwana nie miała zatem rzeczywistego wpływu na jej treść, poszczególne postanowienia umowy nie były z nią uzgadniane indywidualnie, a jedynie została poinformowana o kosztach pożyczki. Także strona powodowa, pomimo brzmienia art. 385 ¹ § 4 k.c., nie wykazała żadnym dowodem, aby postanowienia umowy w części dotyczącej wynagrodzenia za wspomniany pakiet, zostały uzgodnione indywidualnie z pozwaną (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.).

Umowę pożyczki unormowano w kodeksie cywilnym w taki sposób, że co do zasady może mieć ona charakter odpłatny, jak i nieodpłatny. W pierwszym przypadku wynagrodzenie pożyczkodawcy winno zostać wyraźnie określone w umowie. Zwyczajowo formę zapłaty za korzystanie z cudzego kapitału stanowią odsetki, ewentualnie wynagrodzenie umowne. Trzeba też podkreślić, że umowa pożyczki, sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym, powinna jasno określać, które opłaty stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Za niedozwolone klauzule umowne, w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c., należy więc uznać te postanowienia umowne, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, w rzeczywistości stanowią dla pożyczkodawcy źródło dodatkowego zysku, ukryte przed konsumentem, zwłaszcza gdy przybierają postać opcjonalnych usług dodatkowych fakultatywnie związanych z zawarciem umowy pożyczki – jak w niniejszym przypadku wynagrodzenie za (...).

Powódka określiła wartość wskazanej usługi na kwotę 1.100 zł, choć nie jest znana reguła, którą się kierowała dokonując akurat takiej wyceny. Warto przy tym zauważyć, iż wątpliwość Sądu wzbudza fakt, iż suma ta ma się nijak do korzyści jakie konsument miałby odnieść w związku z jednorazowym odroczeniem płatności dwóch kolejnych rat lub obniżeniem o 50 % maksymalnie czterech rat, bez konieczności płacenia odsetek w okresie odroczenia lub od obniżonych rat, przy konieczności spłaty brakującej różnicy w terminie późniejszym, względnie uszczerbku jaki miałaby ponieść powódka z tego tytułu. Opłata za pakiet wynosi ok. 12,12 % całkowitej kwoty pożyczki, podczas gdy powyższe usługi wiążą się z utratą znikomej korzyści. A zatem proporcje między ewentualnymi korzyściami konsumenta, a kosztami z tego wynikającymi dla niego, są rażąco niewspółmierne i de facto przynoszą nieuzasadnione zyski wyłącznie dla strony powodowej. W przypadku przedmiotowego „pakietu” pożyczkobiorca uiszcza z góry nieadekwatnie wysoką opłatę za przyszłe świadczenia, z których być może wcale nie skorzysta. Świadczy to o tym, że wbrew twierdzeniom powódki, opcja ta wcale nie była dobrowolna, ale uzależniono od niej zawarcie umowy, co jest częstą praktyką firm pożyczkowych. Inaczej zawarcie takiej umowy przez konsumenta byłoby nieracjonalne i ekonomicznie nieuzasadnione.

Z opisanych wyżej względów w ocenie Sądu postanowienia umowy dotyczące wskazanego pakietu, jako nieuzgodnione indywidualnie z pozwaną, kształtujące jej prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jej interesy, stanowią niedozwoloną klauzulę umowną i tym samym nie wiążą jej.

Odnosząc się z kolei do wynagrodzenia prowizyjnego podnieść należy, iż ani ustawa o kredycie konsumenckim, ani ustawa prawo bankowe nie definiują pojęcia „prowizji”. Także w literaturze prawniczej nie ma zgodności co do treści tego zwrotu. Uważa się, że ma ona charakter wynagrodzenia za dokonanie konkretnej czynności, np. bankowej, jednakże nie w znaczeniu wynagrodzenia za oddanie kapitału do dyspozycji pożyczkodawcy (gdyż tę rolę spełniają odsetki kapitałowe, stąd potrzeba ograniczenia ich wysokości na stosunkowo niskim poziomie), ale wynagrodzenia za konkretną czynność, czyli zawarcie samej umowy.

Strona powodowa ani w umowie, ani też w żadnym z pism złożonych w toku postępowania nie określiła według jakich kryteriów kwota ta została ustalona. Stąd dokonując porównania wysokości wynagrodzenia prowizyjnego obciążającego pozwaną – 7.771 zł (co stanowi 86,34% wartości faktycznie uzyskanej pożyczki 9.000 zł) z wartością odsetek umownych będących wynagrodzeniem za korzystanie z kapitału (faktycznie uzyskanej pożyczki) – 1.440,00 zł, Sąd doszedł do przekonania, iż w istocie prowizja ta nie stanowiła wyłącznie ekwiwalentu za zawarcie/obsługę pożyczki, ale była dla powódki dodatkowym wynagrodzeniem za oddanie kapitału do dyspozycji pozwanej – do tego w wysokości rażąco wygórowanej. Trzeba mieć bowiem na względzie, że kwota ta nie miała żadnego uzasadnienia w rzeczywistej wysokości opłat ponoszonych przy zawieraniu tego rodzaju umów. Tym samym pełniła funkcję dodatkowych odsetek, stąd zastrzeżenie jej w umowie stanowiło naruszenie przepisów o odsetkach maksymalnych (art. 359 § 2 ¹ k.c.), a zatem jako mające na celu obejście ustawy – nieważne (art. 58 § 3 k.c.).

Zgodnie z art. 58 § 1 – 3 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest także czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Wobec braku przepisu przewidującego inny skutek zastrzeżenia zawyżonej opłaty dodatkowej (prowizji) – postanowienie to jest nieważne, a zatem Sąd nie mógł uwzględnić żądania w tym zakresie. Pogląd o możliwości potraktowania prowizji jako sposobu obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych został zresztą wielokrotnie wyrażony w orzecznictwie. Sąd w niniejszym składzie w pełni podziela stanowisko, że postanowienia umowne, wprowadzające wygórowaną prowizję (ewentualnie inne dodatkowe opłaty), nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych (vide: wyrok SA w Katowicach z 25.02.2015r., sygn. V ACa 622/14, Legalis nr 1203351).

Podkreślenia także wymaga, iż tak wygórowana prowizja (w stosunku do wysokości pożyczki i czasu na jaki została udzielona) pozostaje w sprzeczności z zasadą swobody umów, o której mowa w art. 353 ¹ k.c. Zawiera w sobie bowiem nadmierny element obciążenia pożyczkobiorcy, prowadzący do zachwiania równowagi stron stosunku zobowiązaniowego, tym samym narusza zasady współżycia społecznego. Wobec tego, że zasady współżycia społecznego ograniczają zasadę swobody umów (art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 58 § 2 i 3 k.c.) w/wymieniona umowa również z tego powodu była częściowo, bezwzględnie nieważna w omawianym zakresie na podstawie art. 58 § 2 k.c. w zw. art. 58 § 3 k.c. Zarówno art. 353 ¹ k.c., jak i art. 58 § 1 i 2 k.c. w sposób jednoznaczny zakreślają bowiem granicę, w jakich strony mogą dokonywać czynności prawnych. Prawo chroni uczciwość obrotu i zabrania rażącego naruszania reguł słuszności kontraktowej.

Nie sposób zgodzić się z argumentacją powódki, iż już samo nie przekroczenie w niniejszym przypadku limitu pozaodsetkowych kosztów pożyczki określonego przepisami ustawy o kredycie konsumenckim legalizuje tego rodzaju postanowienie umowne. Art. 36a u.k.k. ustanawia bowiem jedynie górną granicę tych kosztów, powyżej której konsument nigdy nie będzie nimi obciążony (art. 36a ust. 3 u.k.k.), stanowiące świadczenie nienależne. Sam fakt, iż naliczone przez powódkę dodatkowe opłaty i wynagrodzenia ich nie przekraczają, nie oznacza jednak, że w konkretnym wypadku nie mają one na celu obejścia prawa bądź nie mogą zostać uznane za naliczone na podstawie niedozwolonych klauzul umownych. Zatem sama wysokość tych kosztów (poniżej ustawowego limitu) musi być poddana ocenie czy to z punktu widzenia przepisów art. 58 § 1 i 2 k.c. lub przepisu art. 385 ¹ k.c. Taka też jest utrwalająca się linia orzecznicza w sądach powszechnych.

Jednocześnie Sąd nie znalazł żadnych podstaw, aby zakwestionować pobranie przez powódkę niewysokiej opłaty przygotowawczej - 129 zł oraz odsetek kapitałowych naliczonych od całkowitej kwoty pożyczki (czyli środków pieniężnych udostępnionych pożyczkobiorcy) – 1.440,00 zł, które nie przekraczały odsetek maksymalnych. W tym miejscu zaznaczyć jedynie należy, iż konsekwencją braku związania pozwanej zapisami umowy dotyczącymi wynagrodzenia za „(...)” oraz nieważnością zapisów o wynagrodzeniu prowizyjnym, odsetki umowne uległy obniżeniu proporcjonalnie do wiążących zapisów przedmiotowej umowy pożyczki.

Reasumując, pozwana była zobowiązana wekslowo tylko w takich granicach,
w jakich istniała wierzytelność ze stosunku podstawowego (vide: wyrok SN z 26.01.2001r., sygn. II CKN 25/00, Legalis nr 49633). Biorąc zatem pod uwagę wyłącznie wiążące postanowienia umowy pożyczki łączącej strony, pozwana powinna była zwrócić powódce 10.569,00 (tj. 9.000 zł udostępnionego kapitału + 129,00 zł opłaty przygotowawczej + 1.440 zł odsetek umownych od kapitału). Skoro A. K. przed wniesieniem pozwu wpłaciła 11.070,00 zł, uznać należało, że wywiązała się ze swojego zobowiązania w całości. Stąd Sąd w pkt 1 wyroku oddalił powództwo w całości.

O kosztach procesu orzeczono w pkt 2 wyroku. Pozwana wygrała proces w całości, stąd na podstawie § 4 ust. 1 i 3 w zw. z § 8 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 03 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu, zasądzono od powódki na rzecz pełnomocnika z urzędu pozwanej kwotę 1.200,00 zł podwyższoną o stawkę podatku VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej.

Sędzia

Ludmiła Dulka-Twarogowska

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

- (...)

3.  (...)

W., dnia 28.09.2020 r.

Sędzia Ludmiła Dulka-Twarogowska