Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: I Ns 240/18

POSTANOWIENIE

Dnia 29 września 2020 r.

Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

Sędzia Hanna Woźniak

Protokolant

Sekretarz Jacek Kutta

po rozpoznaniu w dniu 29 września 2020 r. w Wąbrzeźnie na rozprawie

sprawy z wniosku E. K.

z udziałem K. W.

o podział majątku wspólnego

postanawia:

1.  ustalić, że w skład majątku wspólnego E. K. i K. W. wchodzą:

a)  nakłady poczynione na nieruchomość położoną w G. nr (...) w okresie od (...) roku do (...) roku w postaci: wymiany skrzydeł drzwiowych do łazienki, do pokoju, wymiany okien w kuchni i w łazience, remontu instalacji c.o. (zakup i montaż pieca oraz 2 grzejników), położenia terakoty na podłodze w korytarzu, położenia tapety na ścianach w korytarzu, remontu 2 pokoi, kuchni, kompleksowego remontu łazienki i w.c (wszystko we wschodniej części budynku), położenia paneli podłogowych w 3 pokojach, wykończenia łazienki (wszystko w zachodniej części budynku) oraz remontu dachu nad dawną świniarnią wraz z remontem sufitów w łazience i 2 pokojach o łącznej wartości według ich stanu na dzień ustania wspólności majątkowej 22.261 (dwadzieścia dwa tysiące dwieście sześćdziesiąt jeden) złotych, które to nakłady przełożyły się na zwiększenie wartości tej nieruchomości o 16.680,40 (szesnaście tysięcy sześćset osiemdziesiąt 40/100) złotych,

b)  ruchomości w postaci: ciągnika (...), kultywatora, łychy do ciągnika, pługa 3-skibowego, pługa 2-skibowego, bąka do nawozu, ciągnika-kosiarki, garażu blaszanego, dwukółki, odstojnika, niesprawnych: telewizora, wieży i laptopa, kuchenki gazowej, dwóch lodówek, zamrażarki, pralki, zmywarki, umeblowania kuchni, zlewozmywaka, miksera, odkurzacza, żelazka, kuchenki mikrofalowej, trzech kompletów mebli pokojowych o łącznej wartości12.460 (dwanaście tysięcy czterysta sześćdziesiąt) złotych,

c)  2 używane samochody: marki R. (...) o wartości 250 (dwieście pięćdziesiąt) złotych i O. (...) rok produkcji (...) o wartości 2.500 (dwa tysiące pięćset) złotych oraz części rozebranego skutera o wartości 15,40 (piętnaście 40/100) złotych,

2.  na wyłączną własność wnioskodawczyni E. K. przyznać samochód osobowy marki O. (...) rok prod.(...) o wartości 2.500 zł oraz trzy komplety mebli pokojowych o łącznej wartości 990 zł,

3.  na wyłączną własność uczestnika K. W. przyznać wszystkie pozostałe ruchomości, samochód marki R. (...), części z rozebranego skutera oraz wartość wszystkich nakładów – wymienionych powyżej w pkt.1.,

4.  tytułem dopłaty do wartości udziału wnioskodawczyni w majątku wspólnym zasądzić od uczestnika K. W. na rzecz wnioskodawczyni E. K. kwotę 12.462,90 (dwanaście tysięcy czterysta sześćdziesiąt dwa 90/100) złotych przy czym jej płatność rozłożyć na 48 (czterdzieści osiem) miesięcznych rat, z czego 47 rat w kwotach po 260 (dwieście sześćdziesiąt) złotych każda, a ostatnia rata w kwocie 242,90 (dwieście czterdzieści dwa 90/100) złotych, które będą płatne do ostatniego dnia każdego miesiąca, poczynając od miesiąca następnego po uprawomocnieniu się postanowienia, z tym zastrzeżeniem, że niezapłacenie którejkolwiek raty w terminie powoduje, że cała dotychczas niespłacona należność staje się natychmiast wymagalna z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od pierwszego dnia zwłoki do dnia zapłaty,

5.  oddalić wniosek o rozliczenie nakładów w pozostałej części,

6.  zasądzić od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie na rzecz adw. R. K. kwotę 3.600 (trzy tysiące sześćset) złotych powiększoną o 23% podatku vat tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną przyznaną wnioskodawczyni z urzędu oraz kwotę 394,55 (trzysta dziewięćdziesiąt cztery 55/100) złotych tytułem zwrotu kosztów dojazdu na rozprawy,

7.  wydatkami poniesionymi w sprawie w całości obciążyć Skarb Państwa oraz ustalić, że w pozostałym zakresie wnioskodawczyni i uczestnik ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Sędzia Hanna Woźniak

ZARZĄDZENIE

1.  (...) (...),

2.  (...)

sędzia

Sygn. akt I Ns 240/18

UZASADNIENIE

E. K. (uprzednio C.) wniosła o podział majątku wspólnego, którego dorobiła się wraz z byłym mężem K. W.. Wskazała, że w skład tego majątku wchodzą nakłady na rozbudowę i budowę domu mieszkalnego w G. oraz ruchomości o łącznej wartości 233.010 zł (k.2-4v).

Uczestnik K. W. w odpowiedzi na wniosek wskazał, że do majątku wspólnego wchodzą nakłady na remonty domu mieszkalnego w G. oraz ruchomości (nie wszystkie wskazane przez wnioskodawczynię) o łącznej wartości 23.120 zł (k.22-32).

Sąd ustalił, co następuje:

E. K. i K. W. byli małżeństwem od(...) do(...)Z ich związku urodziło się łącznie jedenaścioro dzieci. Aktualnie dwie najstarsze córki są samodzielne, troje starszych dzieci mieszka z ojcem, a pozostałe z matką. E. K. jeszcze przed orzeczeniem rozwodu wyprowadziła się z nieruchomości męża położonej w G., ponownie wyszła za mąż i ma też dziecko z drugiego związku (bezsporne).

E. K. jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego z K. W. zamieszkała w G. nr(...) w domu stanowiącym własność ojca uczestnika. Dom ten dzielił się na część mieszkalną (w której były wówczas tylko dwa pokoje) oraz część gospodarczą. Jeszcze przed ślubem ojciec K. zaadaptował część gospodarczą domu na korytarz, kuchnię i pokój z przeznaczeniem dla nowo założonej rodziny. Później, w związku z narodzinami kolejnych dzieci, ojciec uczestnika zaadaptował pomieszczenie byłej świniarni przylegające do budynku mieszkalnego na dwa pokoje i łazienkę. K. W. pracował (z przerwami) zawodowo, a jego żona zajmowała się domem i dziećmi. Za pieniądze ojca K. w latach 2005-2008 wykonano centralne ogrzewanie w części zajmowanej przez uczestnika i jego rodzinę, ocieplenie budynku i elewację dawnej świniarni, sfinansowano wymianę okien i drzwi wewnętrznych. Prace remontowe i modernizacyjne w dużej mierze wykonywane były systemem gospodarczym (m.in. osobiście przez K. W., który jako tzw. złota rączka dużo potrafił sam zrobić), przy użyciu materiałów relatywnie niskiej jakości, także z odzysku. Zamieszkiwanie budynku przez kilkanaście osób powodowało ponadnormatywne zużycie substancji budynku (dowód: opinia biegłego – k.232-233, 234, zeznania świadków: E. W. i M. W. – nagranie rozprawy z 19 lipca 2019r. od 00:05:14 do 00:36:20, częściowo zeznania świadka J. C. – nagranie rozprawy z 19 marca 2019r. od 00:35:46 do 01:14:48, zeznania uczestnika – nagranie rozprawy z 19 lipca 2019r. od 00:54:42 do 01:20:11, pośrednio zeznania świadka K. J. – nagranie rozprawy z 21 maja 2019r. od 00:08:43 do 00:50:33).

Ojciec uczestnika W. W. (1) zmarł (...) (bezsporne, wydruk z bazy PESEL – k.132-133).

W wyniku działu spadku po rodzicach K. W. został jedynym właścicielem nieruchomości położonej w G. nr 1 (dowód: wydruk treści księgi wieczystej nr (...) – k.8-12).

Od(...). rodzina W. została objęta pomocą doradczą i finansową (...) Ośrodka Pomocy (...) w R.. Rodzinie przydzielono asystenta. Pracownicy (...)u wspólnie z małżonkami W. ustalali potrzeby w zakresie remontów oraz zakupu nowych sprzętów AGD, które w związku z używaniem przez liczną rodzinę często wymagały wymiany na nowe. Następnie (...) w R. przyznawał rodzinie odpowiednie środki finansowe i kontrolował ich wydatkowanie na wcześniej określone cele. Tym systemem w okresie od (...) do (...) w nieruchomości w G. nr 1 wykonano następujące remonty: wymianę skrzydeł drzwiowych do łazienki, do pokoju, wymianę okien w kuchni i w łazience, remont instalacji c.o. (zakup i montaż pieca oraz 2 grzejników), położenie terakoty na podłodze w korytarzu, położenie tapety na ścianach w korytarzu, remont 2 pokoi, kuchni, kompleksowy remont łazienki i w.c (wszystko we wschodniej części budynku), położenie paneli podłogowych w 3 pokojach, wykończenie łazienki (wszystko w zachodniej części budynku) oraz remont dachu nad dawną świniarnią wraz z remontem sufitów w łazience i 2 pokojach o aktualnej wartości 22.261 zł. Przełożyły się one na zwiększenie wartości całej nieruchomości o 16.680,40 zł (dowód: opinia biegłego Ł. W. – k.224-245 oraz 272-292, nagranie rozprawy z 03 września 2020r. od 00:04:02 do 00:51:36, zeznania świadków: częściowo S. W., częściowo J. C., I. D., A. K., częściowo P. W. – nagranie rozprawy z 19 marca 2019r. od 00:05:29 do 02:40:02, K. J. – nagranie rozprawy z 21 maja 2019r. od 00:08:43 do 00:50:33, E. W. i M. W. – nagranie rozprawy z 19 lipca 2019r. od 00:05:14 do 00:36:20, zeznania stron – nagranie rozprawy z 19 lipca 2019r. od 00:38:03 do 01:20:11,

W trakcie trwania małżeństwa strony zakupiły i użytkowały do dnia ustania wspólności majątkowej następujące ruchomości i pojazdy: ciągnik (...), kultywator, łychę do ciągnika, pług 3-skibowy, pług 2-skibowy, bąk do nawozu, ciągnik-kosiarkę, garaż blaszany, dwukółkę, odstojnik, niesprawne: telewizor, wieżę i laptop, kuchenkę gazową, dwie lodówki, zamrażarkę, pralkę, zmywarkę, umeblowanie kuchni, zlewozmywak, mikser, odkurzacz, żelazko, kuchenkę mikrofalową, trzy komplety mebli pokojowych, 2 używane samochody: marki R. (...) i O. (...) oraz części rozebranego skutera o aktualnej łącznej wartości 15.225,40 zł (bezsporne).

Nie stanowią składników majątku wspólnego: 1 pług, brony, piła motorowa, kosiarka, przyczepa ciągnikowa i kamera (dowód: zeznania świadków: K. J. – nagranie rozprawy z 21 maja 2019r. od 00:08:43 do 00:50:33, E. W. i M. W. – nagranie rozprawy z 19 lipca 2019r. od 00:05:14 do 00:36:20, zeznania uczestnika – nagranie rozprawy z 19 lipca 2019r. od 00:54:42 do 01:20:11).

E. K., wyprowadzając się z G., zabrała ze sobą samochód O. (...) o wartości 2.500 zł oraz trzy komplety mebli pokojowych o wartości 990 zł (bezsporne co do samochodu, co do mebli – opinia biegłego Ł. W. – k.266).

Sąd zważył, co następuje:

Sąd dał wiarę zeznaniom uczestnika i świadków słuchanych w sprawie (poza częścią zeznań J. C.) albowiem są one logiczne i spójne, znajdują potwierdzenie w wiedzy płynącej z doświadczenia życiowego, różnią się jedynie w szczegółach, co nie przekreśla ich wartości dowodowej. Sąd nie dał wiary zeznaniom matki wnioskodawczyni w kwestii sadzenia tytoniu przez wnioskodawczynię i uzyskiwania przez nią dochodów z tego tytułu. Zeznania J. C. są wewnętrznie sprzeczne: z jednej strony świadek przyznała, że młodych nie było stać na oddanie pożyczonych kilkakrotnie od niej pieniędzy, a z drugiej, że córka sadziła tytoń i miała z tego dochody. Jeśli się weźmie pod uwagę, że wnioskodawczyni prowadziła dom i zajmowała się sporą gromadką dzieci, to nierealne jest, by miała czas na osobistą pracę w polu i całą logistykę związaną z sadzeniem i zbieraniem tytoniu. Zresztą sama uczestniczka w trakcie swoich zeznań nie podnosiła takiej okoliczności. Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni (oraz córek stron) co do finansowania bądź współfinansowania przez nią i jej męża wszelkich remontów mających miejsce w G. przed śmiercią W. W. (1). Rodzina W., która dość szybko powiększała się liczebnie, utrzymywała się tylko z pracy zarobkowej K. W.. Objęcie rodziny pomocą finansową przez (...) w 2013 roku zbiegło się ze śmiercią W. W. (1). Można zatem przyjąć, że dopóki żył ojciec K. W., to on finansował wszelkie remonty czynione w jego nieruchomości, gdyż bezpośrednio po jego śmierci remonty te były możliwe tylko dzięki wsparciu finansowemu z zewnątrz. Tak zresztą zeznawał K. W., który organizował te remonty i pracował przy nich i te zeznania są dla sądu przekonujące. Sąd nie wyklucza, że jakieś pojedyncze elementy potrzebne do remontu K. W. kupował za pieniądze przez siebie zarobione lub że istotnie, jakąś niewielką kwotę podarowała jego teściowa. Nie przekreśla to jednak ogólnego ustalenia, że generalnie remonty finansował W. W. (1) – właściciel remontowanej nieruchomości, posiadający pieniądze m.in. ze sprzedaży ziemi oraz z kredytów, które spłacali jeszcze jego spadkobiercy.

Nieprzydatne dla ustalenia stanu faktycznego były zeznania S. L. i w większości A. C.

Sąd podzielił wnioski końcowe opinii pisemnych i ustnej biegłych powołanych w sprawie: Ł. W. (2) i D. C.. Biegli jasno i logicznie opisali metody, którymi posługiwali się przy wydawaniu opinii. Wskazali źródła, z których korzystali. Wszelkie wątpliwości biegły Ł. W. dokładnie wyjaśnił na rozprawie, wyczerpująco odpowiadając na wszystkie pytania stron. Wnioski wyciągnięte przez biegłych logicznie wynikają z przyjętych prawidłowych założeń i wykonanych obliczeń.

Części ruchomości ustalonych przez sąd jako składniki majątku wspólnego nie udało się wycenić z uwagi na ich fizyczny brak w dniu oględzin przez biegłego oraz zbyt mało informacji o danym przedmiocie, by móc podać jego wartość choćby szacunkowo. W tej sytuacji sąd przyjął zerową wartość tych ruchomości. Co do mebli zabranych przez wnioskodawczynie przy wyprowadzce, wobec ich nieistnienia na dzień oględzin ruchomości przez biegłego, sąd uznał za miarodajną szacunkową wycenę przez biegłego, który posiada odpowiednie źródła i kompetencje, aby taką wartość wyliczyć.

Jak stanowi art.31 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Do majątku wspólnego należą w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków. W realiach niniejszej sprawy za wchodzące do majątku wspólnego należało uznać także dochody z zapomóg wypłacanych rodzinie przez (...) w R.. Cechą szczególną wspólności ustawowej jest jej bezudziałowość rozumiana jako brak ułamka, który określałby konkretny udział należący do danego małżonka w majątku wspólnym jako całości. Dopiero po ustaniu małżeństwa lub po zniesieniu wspólności majątkowej małżeńskiej konkretyzują się udziały, w jakich (byli) małżonkowie są współwłaścicielami każdego przedmiotu należącego do majątku wspólnego. Zgodnie z domniemaniem ustawowym z art.43§1 krio udziały w majątku wspólnym są równe, a zatem każdy z (byłych) małżonków staje się współwłaścicielem każdego przedmiotu po ½ części. W myśl art.46 krio w sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Z kolei z tych przepisów wynika, że dokonując podziału majątku wspólnego sąd w pierwszej kolejności bierze pod uwagę zgodne stanowisko stron, a dopiero na wypadek jego braku sąd sam decyduje o sposobie podziału majątku. W sprawie niniejszej strony wspólnie domagały się przyznania w całości majątku wspólnego na rzecz uczestnika ze spłatą dla wnioskodawczyni (z wyjątkiem tych przedmiotów, które wnioskodawczyni zabrała, wyprowadzając się), zatem sąd był związany takim sposobem podziału.

Zgodnie z art.567 kpc równocześnie z dokonaniem podziału majątku wspólnego, sąd powinien rozliczyć wydatki, nakłady i inne świadczenia dokonane z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego jednego z małżonków, przy czym rozliczeniu na podstawie art.45§1 krio podlegają korzyści majątkowe, przysporzenia majątkowe, przesunięcia majątkowe, przesunięcia aktywów, czy świadczenia z majątku wspólnego małżonków na majątek osobisty małżonka (por. postanowienie SN z dnia 29 stycznia 2019 r. sygn.. V CSK 313/18). W ocenie sądu, nakłady poczynione z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków nie podlegają rozliczeniu według wartości nominalnej, gdyż przez okres wspólnego korzystania z tych nakładów na dzień ustania wspólności majątkowej uległy one co najmniej częściowej amortyzacji. Należało zatem ustalić, jaką korzyść majątkową dzięki poczynionym nakładom uzyskał K. W. jako właściciel nieruchomości w dniu ustania wspólności majątkowej, zatem – o jaką wielkość zwiększyła się wartość jego nieruchomości dzięki nakładom poczynionym w latach 2013-2018. Na zlecenie sądu biegły Ł. W. (2) wyliczył, o jaką kwotę zwiększyła się wartość nieruchomości na podstawie wszystkich nakładów z lat 1999-2018. Sąd dokonał zatem prostej matematycznej operacji (przy uproszczonym, oczywiście, założeniu, że każdy rodzaj nakładu zwiększał w tym samym stopniu wartość nieruchomości) i wyliczył na podstawie obu pisemnych opinii biegłego: skoro nakłady o łącznej wartości 33.364 zł przełożyły się na zwiększenie wartości nieruchomości o 25.000 zł, to nakłady z lat 2013-2018 o wartości 22.261 zł przełożyły się na zwiększenie wartości nieruchomości o 16.680,40 zł.

Z tych względów na podstawie art.43§1, art.46 krio w zw. z art.567 oraz art.687 kpc orzeczono jak w pkt.1, 2 i 3 postanowienia

Jeśli chodzi o ewentualne nakłady z okresu, gdy żył ojciec uczestnika, a małżonkowie W. korzystali z jego nieruchomości na podstawie użyczenia, to po pierwsze, uległy one przedawnieniu na podstawie art.230 w zw. z art.229§1 kc przy przyjęciu daty śmierci W. W. (1) 20 października 2013r. jako kończącej stosunek użyczenia i otwierającej bieg rocznego terminu przedawnienia w stosunkach między spadkobiercami a korzystającymi z użyczenia. Po drugie, jak ustalił sąd powyżej, remonty odbywające się za życia W. W. (1), właściciela nieruchomości, finansował on sam, a K. W. co najwyżej świadczył osobistą pracę przy wykonywaniu niektórych ulepszeń, przy czym na dzień dzisiejszy dokładny zakres jego pomocy (rodzaj wykonywanych czynności, ilość godzin pracy) jest praktycznie niemożliwy do ustalenia. Z tego względu na podstawie art.230 w zw. z art.229§1 kc wniosek o rozliczenie tych nakładów oddalono w pkt.4.

Kwota dopłaty dla E. K. została obliczona w ten sposób, że sąd zsumował kwoty wskazane w pkt. 1a), 1b) i 1c), podzielił przez dwa i odjął od wyniku wartość ruchomości zabranych przez wnioskodawczynię. Kwota do zapłaty 12.462,90 zł jest dla K. W. bardzo wysoka, jeśli się zważy, że jego zarobki nie odbiegają znacznie od najniższego ustawowego wynagrodzenia, na dzień orzekania nie posiadał oszczędności, a ma na utrzymaniu dziewięcioro dzieci 9z czego troje z nim mieszka). Niezależnie bowiem od tego, czy i w jakiej wysokości uczestnik osobiście płaci alimenty na dzieci, to zgodnie z art.133§1 krio taki obowiązek ciąży na nim tak długo, jak długo dzieci nie są w stanie utrzymywać się samodzielnie. Sąd musiał zatem wziąć pod uwagę tę okoliczność. W tej sytuacji zasądzoną spłatę należało rozłożyć na raty na tak długi okres, by uczestnik miał szansę wywiązać się z tego obowiązku bez narażania dzieci na niedostatek. Nowa rodzina E. K. nadal otrzymuje pomoc z (...)u, m.in. otrzymała ją przy zakupie mebli do nowego mieszkania, należało zatem uznać, że spłata w ratach nie naruszy prawa wnioskodawczyni do jej otrzymania w rozsądnym okresie.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art.521§1 kpc, uznając że opinie biegłych były dopuszczone przez Sąd w interesie obu stron postępowania, zatem obie strony powinny ponieść te koszty po połowie. Ponieważ wnioskodawczyni była w niniejszym postępowaniu zwolniona w całości od kosztów sądowych, orzeczenie o kosztach w tej części znajduje oparcie w art.113 ust.4 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2019r., poz.785 z póżn.zm.) albowiem sytuacja materialna uczestnika jest również bardzo trudna.

O kosztach należnych adwokatowi z urzędu orzeczono na podstawie §4, §10 pkt 8 w zw. z §8 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2019 r. poz. 18 z późn.zm.).

Sędzia Hanna Woźniak

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

Sędzia: