Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 496/19

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

3

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 7 czerwca 2019r. w spr. VIII K 279/18

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1

A. Z.

miejsce powstania i przyczyna powstania pożaru

czyn oskarżonej

opinie (główna i uzupełniająca) biegłego D. B. ze Szkoły (...) w W.

k. 1149-1170, 1181-1213

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.

opinie biegłego D. B. ze Szkoły (...) w W.

w opiniach (głównej i uzupełniającej) udzielono odpowiedzi na wszystkie postawione biegłemu pytania, zgodnie z zakresem posiadanych przez biegłego wiadomości specjalnych i udostępnionych materiałów, przy uwzględnieniu wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia konkretnej kwestii okoliczności i wyników badania wiązki elektrycznej (co przeprowadził biegły); opinie te we wzajemnym powiązaniu zawierają uzasadnienia wyrażonych w nich ocen oraz poglądów, a ich sformułowania pozwalają na zrozumienie wyrażonych wniosków, a także sposobu dochodzenia do nich. Dlatego opinię (po uzupełnieniu) uznano za pełną i jasną, gdyż zawiera ona – na tle analizy materiału dowodowego- kategoryczne i uzasadnione wskazanie miejsca powstania pożaru, a także przyczyny pożaru. Opinie biegłego D. B. ze Szkoły (...) w W. stanowią więc przekonujący i kluczowy dowód, który daje też podstawy do oceny pozostałych opinii wydanych w sprawie przez biegłych z zakresu pożarnictwa.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

obrazy przepisów postępowania mających wpływ na treść wyroku:

a)  przede wszystkim obrazy art. 201 kpk, art. 193§1kpk, art. 167 kpk, art. 366§1kpk,

b)  obrazy art. 7kpk w zw. z art. 4 kpk,

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Rację maja wszyscy skarżący, że doszło do rażącej obrazy przepisów postępowania mającej wpływ na treść wyroku uniewinniającego, w postaci naruszenia przepisów art. 201 kpk, art. 193§1kpk, art. 167 kpk, art. 366§1kpk.

Bowiem sąd I instancji zdecydował się na skorzystanie z instytucji z art. 5 kpk argumentując, że w sprawie – na tle wydania różnych opinii przez biegłych z zakresu pożarnictwa, w tym opinii biegłego K. S., który dokonywał oględzin miejsca zdarzenia (stąd opinia tego biegłego jest dla sądu rejonowego wiarygodna)- niemożliwe było wiążące ustalenie przyczyny pożaru a w konsekwencji winy oskarżonej w sprowadzeniu tego pożaru. Należy jednak zaznaczyć, że w myśl zasady prawdy materialnej, to w procesie karnym należy dokonywać prawdziwych ustaleń faktycznych wykorzystując wszystkie dostępne środki dowodowe, a zastosować regułę z art. 5§2 kpk można dopiero wtedy, gdy wystąpią wątpliwości, które mają cechę wątpliwości nieusuwalnych.

W realiach niniejszej sprawy należy zaś stwierdzić, że sąd I instancji nie wyczerpał wszystkich możliwości dowodowych służących do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy (obraza art. 366§1kpk) i wobec sprzecznych opinii biegłych wybrał, dla celów ustaleń faktycznych opinie jednego biegłego, mimo, że opinie te nie były spójne, zawierały odmienne ustalenia, oceny i różne wnioski co do wskazanej przyczyny pożaru, a nadto zaniechał przeprowadzenia badań dowodu w postaci wiązki elektrycznej – który posłużył biegłemu K. S. do postawienia tezy o przyczynie pożaru wskutek wadliwego działania instalacji elektrycznej (obraza art. 193§1kpk, art. 167kpk) , a tym samym sąd ten na podstawie istniejących w sprawie okoliczności nie dysponował wystarczającymi danymi do uwzględnienia wniosku czy wniosków opinii biegłego K. S. i oparcia się na opiniach tego biegłego przy wydaniu zaskarżonego wyroku.

Rację mają skarżący co do tego, że w sprawie zaszły podstawy do zastosowania art. 201 kpk. Opinie biegłego K. S., do których jako wiarygodnych odwołał się sąd I instancji były bowiem niejasne, wnioski końcowe formułowane przez tego biegłego były nieścisłe, mało kategoryczne i łączyły się z takimi zastrzeżeniami, że nie można wręcz było ustalić ostatecznego poglądu biegłego. Biegły ten stawiał tezy wieloznaczne, a nadto odmiennie od pozostałych opiniujących w sprawie, bo np. wskazywał iż prawdopodobne było powstanie pożaru na poddaszu i przeniesienie się go do kotłowni, mimo, że w pierwszej swojej opinii –wydanej po oględzinach miejsca zdarzenia, gdy nie uprzątnięto go jeszcze- ujawnił ślady źródła pożaru w kotłowni. Opinia biegłego K. S. w konfrontacji z opiniami pozostałych biegłych z zakresu pożarnictwa wręcz stwarzała w sprawie modelowe przesłanki do skorzystania z art. 201 kpk. Mimo bowiem wykonania zaleconego skonfrontowania biegłych z zakresu pożarnictwa, to sąd I instancji nie uzyskał wypracowania przez tych biegłych jednego stanowiska dot. ustalenia przyczyny pożaru. Nie zareagował też na to, że w sprawie zabezpieczono wiązkę elektryczną, ale że bez jej zbadania- co podkreślił biegły P. G.- nie dało się zweryfikować poglądu biegłego K. S. co do możliwości powstania pożaru na poddaszu z przyczyny wadliwego działania instalacji elektrycznej (a należy zauważyć, że „Niepełna jest też opinia, która pomija niezbędne czynności badawcze, co ma wpływ na końcowe wnioski”- patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 15 lipca 2016 r. II AKa 169/16). A mając do czynienia z opiniami trzech biegłych, którzy w odmienny sposób postrzegali przyczyny pożaru, przy czym dwaj z nich stali na stanowisku, że przyczyną było niewłaściwe użytkowanie pieca/kotłowni, a trzeci tj. K. S. wskazywał na różne możliwe przyczyny pożaru, a jego stanowiska z dwóch pierwszych opinii były wręcz skrajnie odmienne, to sąd I instancji w sposób nieuprawniony oparł się głównie na opinii K. S. zawierającej sprzeczności natury zasadniczej, nie przeanalizował wystarczająco opinii pozostałych biegłych (i to wszystkich opinii a nie tylko tych z rozprawy), nie zauważył potrzeby badania wiązki elektrycznej co pozwoliłoby zweryfikować jedną z możliwych przyczyn pożaru wskazywaną przez biegłego K. S.. Uchybił tym samym wskazanym przez autorów apelacji normom przepisów i art. 7 kpk (w zw. z art.410 kpk) i art. 366§1kpk, ale przede wszystkim art. 201 kpk. Analiza uzasadnienia zaskarżonego wyroku, w kontekście danych zawartych w zgromadzonym materiale dowodowym, świadczy bowiem o tym, iż Sąd I instancji, w sposób nieuprawniony, mając do czynienia z różnymi opiniami biegłych, przyjął, że zgromadził wystarczający do rozpoznania sprawy materiał dowodowy i w opisanej sytuacji uznał, że może przyjąć wiarygodność opinii biegłego K. S. (głównie z tego powodu, że to ten biegły dokonał dwukrotnie oględzin miejsca zdarzenia), który nie opiniował ani w sposób jasny ani konsekwentny ani właściwie uzasadniony, z pominięciem zbadania wiązki elektrycznej, gdy tymczasem z opinii pozostałych biegłych wynikało, że pożar powstał nie na poddaszu (co m.in. forsował K. S.) tylko w kotłowni a najbardziej prawdopodobną przyczyną pożaru było niewłaściwe użytkowanie pieca c.o.

Tymczasem przepis art. 201 kpk reguluje tryb postępowania, w przypadku sporządzenia w sprawie przez biegłego opinii niejasnej, niepełnej lub wewnętrznie sprzecznej (co dotyczy opinii biegłego K. S.), albo też w przypadku sporządzenia większej ilości opinii sprzecznych wzajemnie pomiędzy sobą (co dot. sprzeczności pomiędzy opiniami K. S. a także z opiniami W.G. i P.G.) /patrz: pogląd z uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 kwietnia 2017 r.w spr. II AKa 80/17/. I o ile sąd I instancji wezwał biegłych i uzyskał opinie ustne uzupełniające, ale wobec tego, że przesłuchanie biegłych nie doprowadziło do wypracowania uzasadnionego zgodnego wniosku, to w myśl dalszej treści art. 201 kpk powinien wywołać opinię innego biegłego, a tego nie uczynił, tylko zamknął przewód i wydał wyrok. Tym samym sąd I instancji dopuścił się rażącej obrazy art. 201 kpk, co miało wpływ na treść wyroku, gdyż wobec dostrzeżonych mankamentów opinii uzyskanych po ustnym opiniowaniu przez biegłych (przy czym należy zauważyć, że przed zamknięciem przewodu sądowego również skarżący nie wnosili o zbadanie wiązki elektrycznej i uzyskanie opinii kolejnego biegłego), nie wykorzystał dostępnego środka dowodowego w postaci dowodu z badania wiązki elektrycznej i z wywołania opinii kolejnego biegłego. A bez tego nie miał podstaw do przyjęcia, że na tle możliwego do zgromadzenia materiału dowodowego zaistniały nieusuwalne wątpliwości i do skorzystania z instytucji z art. 5 kpk. Ponadto orzekanie na podstawie niepełnego materiału dowodowego zgromadzonego z naruszeniem art. 201kpk doprowadziło też do błędnej oceny dowodów, a gł. opinii biegłego K. S. (naruszenie art. 7 kpk , bo sąd I instancji nie wykazał w stopniu przekonującym by akurat opinia tego biegłego zasługiwała na wiarygodność a opinie pozostałych biegłych nie mogły znaleźć u niego aprobaty), a w konsekwencji do błędnych ustaleń faktycznych.

Należy też zauważyć, że sąd I instancji (co wynika z pisemnego uzasadnienia wyroku) założył, że „tylko biegły który dokonał oględzin miejsca pożaru bezpośrednio po jego zaistnieniu jest w stanie wydać jednoznaczną opinię i wskazać przyczynę pożaru” (k.1004), ale założenie to okazało się błędne w świetle niekonsekwentnych i odmiennych twierdzeń biegłego K. S. (który był właśnie tym biegłym który dokonał oględzin miejsca pożaru po jego zaistnieniu, a mimo tego nie był w stanie wydać jednoznacznej opinii co do miejsca i przyczyny pożaru) oraz w świetle jasnej i umotywowanej opinii (głównej i uzupełnionej) biegłego D. B. ze Szkoły (...) w W. (który nie dokonał oględzin miejsca pożaru po jego zaistnieniu, a mimo tego, w oparciu o akta sprawy, uwzględniając ślady materialne wynikające z protokołów oględzin, dokumentacji fotograficznej, ale i okoliczności przebiegu pożaru wynikające z relacji osób, po przeanalizowaniu różnych możliwych przebiegów zdarzenia, był w stanie wydać jednoznaczną opinię co do miejsca i przyczyny pożaru).

Wniosek

o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

-z przyczyn dla których zarzuty obrazy przepisów postępowania mające wpływ na treść orzeczenia uznano za zasadne,

- w sytuacji uzyskania przez sąd odwoławczy opinii biegłego D. B. ze Szkoły (...) w W., który zbadał dowód rzeczowy w postaci dwóch kabli, przeanalizował cały materiał dowodowy, w tym stanowiska biegłych w odniesieniu do oględzin miejsca zdarzenia i dokumentacji fotograficznej, przy uwzględnieniu poglądów nauki co do schematu przebiegu pożaru, a następnie wnioski swoje należycie umotywował, to w oparciu o wnioski tej opinii:

a) wykluczono możliwość powstania pożaru na poddaszu, wskutek wad działania instalacji elektrycznej (na co wpływu nie miała oskarżona), co podważyło uznaną przez sąd I instancji za wiarygodną opinię biegłego K. S. co do miejsca powstania pożaru, a wzmocniło wnioski opinii biegłych W. G. i P.G. co do miejsca pożaru w kotłowni,

b) ustalono, że proces spalania został zainicjowany w kotłowni w bezpośrednim sąsiedztwie kotła, przyczyną powstania pożaru było zaprószenie ognia, co pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z (niecelowym) działaniem użytkownika kotłowni (a była nią oskarżona, która była w kotłowni przed pożarem), a co koresponduje z opiniami biegłych W. G. i P.G.,

a wobec tego uzyskano dodatkowy dowód tj. jasną, pełną i kategoryczna opinię, który podważał prawidłowość decyzji sądu I instancji o uniewinnieniu oskarżonej,

- w myśl art. 454§1kpk sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonej, która została uniewinniona w pierwszej instancji, gdy po uzupełnieniu materiału dowodowego przez sąd odwoławczy o opinie kolejnego biegłego możliwe było ustalenie, że uzupełniony materiał daje podstawy do skazania za nieumyślne sprowadzenie pożaru,

- przy czym odnośnie innych zarzutów z apelacji pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych R.i M.D. dot. naruszenia art. 366§1kpk i art. 167 kpk poprzez nieprzeprowadzenie dowodów wskazanych w pkt.3 i 5 (k.1023v-1024), to wobec zasadności wniosku o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania na tle treści opinii uzyskanej przez sąd odwoławczy, ewentualnie potrzebę przesłuchania wskazanych tam świadków będzie oceniał – mając na uwadze też upływ czasu od czynu czy wiek dzieci w czasie zdarzenia lub stanowisko psychologa k. 181- sąd I instancji

Lp.

Zarzut

2.

błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

z przyczyn wskazanych w rozważaniach dot. zarzutu obrazy przepisów postępowania mających wpływ na treść wyroku, gdyż obraza przede wszystkim art. 366§1kpk i art.201 kpk i zaniechanie zgromadzenia pełnego materiału dowodowego potrzebnego do rozpoznania sprawy, niezasadne uznanie niejasnych i wewnętrznie sprzecznych opinii K. S. za wiarygodne, skutkowało też błędnymi ustaleniami faktycznymi w kwestii odpowiedzialności oskarżonej za przestępstwo z art. 163§1 pkt. 1 i §2 kk

Wniosek

o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

z przyczyn dla których zarzuty obrazy przepisów postępowania i błędu w ustaleniach faktycznych mające wpływ na treść orzeczenia uznano za zasadne

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

z przyczyn dla których zarzuty obrazy przepisów postępowania i błędu w ustaleniach faktycznych mające wpływ na treść orzeczenia uznano za zasadne, a wobec uchylenia wyroku uniewinniającego i przekazania sprawy do jej ponownego rozpoznania przez sąd I instancji wyłoniła się potrzeba przeprowadzenia przewodu sądowego na nowo

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

w myśl art. 454§1kpk sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonej, która została uniewinniona w pierwszej instancji, a po uzupełnieniu materiału dowodowego przez sąd odwoławczy o opinie kolejnego biegłego możliwe było ustalenie, że uzupełniony materiał daje podstawy do przyjęcia, iż użytkowniczka kotłowni zaprószyła tam ogień

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji winien ponowić przewód sądowy, przede wszystkim przesłuchać oskarżoną i pokrzywdzonych, ujawnić opinie biegłych, a także rozważyć – z uwzględnieniem stanowisk stron- potrzebę bezpośredniego (lub przez ujawnienie) przeprowadzenia innych dowodów (dotychczas przeprowadzonych) czy ewentualnie wnioskowanych do przeprowadzenia (o ile zostaną prawidłowo zgłoszone i umotywowane przez strony),

a wydając wyrok winien mieć na uwadze treść pierwszego uchylonego wyroku, który został zaskarżony na korzyść oskarżonej

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS