Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2021 roku

Sąd Rejonowy w Bartoszycach I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Idzikowski

Protokolant: stażysta Martyna Piłat

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2021 roku w Bartoszycach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko H. G.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego H. G. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 53.500 (pięćdziesiąt trzy tysiące pięćset) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty;

II.  odstąpić od obciążania pozwanego H. G. kosztami procesu.

sędzia Tomasz Idzikowski

Sygn. akt I C 116/21

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą w W. w pozwie z dnia 18 czerwca 2020 roku skierowanym przeciwko H. G. domagał się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 53.500,00 (pięćdziesiąt trzy tysiące pięćset) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 czerwca 2020 roku od dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że w dniu 05 sierpnia 2015 roku w B., na skrzyżowaniu ul. (...) pozwany znajdując się w stanie nietrzeźwości kierował pojazdem marki S. nr rej. (...) i spowodował wypadek drogowy w wyniku, którego uszkodzeniu uległ pojazd marki S. nr rej. (...) należący do poszkodowanego. W dalszej kolejności pozwany po wypadku zbiegł z miejsca zdarzenia. W konsekwencji wskazanego zdarzenia drogowego obrażeń ciała doznał poszkodowany M. R. kierujący pojazdem S.. Na kwotę 53500,00 złotych składa się kwota: 35.500,00 złotych wypłacona poszkodowanemu 15 grudnia 2017 roku oraz kwota 18.000,00 złotych wypłaconej renty w dniu 07 grudnia 2017 roku. Z chwilą wypłaty poszkodowanemu: odszkodowania oraz zadośćuczynienia i renty powód nabył roszczenie regresowe na podstawie art. 43 ustawy z 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Powód wskazał, że wezwał pozwanego do zapłaty, jednak pozwany nie uregulował zadłużenia.

W dniu 09 września 2020 roku Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie, VI Wydziale Cywilnym wydał w sprawie VI Nc-e 916865/20 nakazał zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym zgodnie z żądaniem powoda w tym co do kosztów procesu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym pozwany H. G. o: uchylenie nakazu zapłaty w całości i umorzenie postępowania; oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych, ewentualnie wg spisu, jaki zostanie złożony na rozprawie sądowej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

W uzasadnieniu sprzeciwu podniósł: zarzut przedawnienia roszczenia z dniem 05 sierpnia 2018 roku z uwagi na upływ terminu 3 lat w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie oraz o osobie zobowiązanej do jej naprawienia; oraz z ostrożności procesowej zarzut miarkowania roszczenia regresowego w oparciu o treść art. 440 kc. Pozwany jest osoba schorowaną, starszą, nie posiadającą cennego majątku. Ponadto jest po operacji tętniaka aorty, przebył udar mózgu z niedowładem połowicznym prawostronnym i afazją ruchową z powodu którego mowa jest niepłynna i utrudniona i kontakt bardzo trudny. Ponadto cierpi na niewydolność krążenia, ostrą niewydolność nerek, migotanie przedsionków.

Postanowieniem z dnia 13 listopada 2020 roku Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie, VI Wydziale Cywilnym wobec skutecznego wniesienia sprzeciwu i utraty mocy nakazu zapłaty z dnia 09 września 2020 roku umorzył postępowanie w całości i stwierdził, że każda ze stron ponosi koszty procesu związane ze swym udziałem w sprawie.

W dniu 12 lutego 2021 roku powód (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego H. G. na swoją rzecz kwoty 53.500,00 (pięćdziesiąt trzy tysiące pięćset) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu od dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych oraz zasądzenie kosztów poniesionych przez powoda w elektronicznym postępowaniu upominawczym. W uzasadnieniu powtórzył argumentację podaną w pozwie wniesionym w elektronicznym postępowaniu upominawczym oraz podał, że datą pierwszej z wypłaconych rent była data 01 grudnia 2017 roku a nie jak wskazano w skutek omyłki pisarskiej w EPU data 07.12.2017 roku. Powód w związku z likwidacją szkody wypłacił poszkodowanemu łącznie kwotę 246.398,40 złotych, a pozwie dochodzi: kwoty 35.500,00 złotych wypłaconej w dniu 15 grudnia 2017 roku tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania; kwoty 18.000,00 złotych tytułem wypłaconej poszkodowanemu renty płatnej miesięcznie w kwocie 3000,00 złotych za okres od 01.12.2017 roku do dnia 02 maja 2018 roku (6 płatności po 3000,00 złotych). W odpowiedzi na zarzut pozwanego przedawnienia roszczenia wskazał, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego do przedawnienia roszczenia regresowego zakładu ubezpieczeń przeciwko kierującemu pojazdem mechanicznym ma zastosowanie ogólny termin przedawnienia roszczeń majątkowych określony w art. 118 in fine kc. Roszczenie zakładu ubezpieczeń związane jest z prowadzeniem działalności gospodarczej, a w związku z powyższym przedawnia się z z upływem trzech lat, licząc od dnia wypłacenia odszkodowania poszkodowanemu. Nie może mieć zastosowania art. 442 ^{( 2)} § 2 k.c.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu wg norm przepisanych, ewentualnie wg spisu, jaki zostanie złożony na rozprawie sądowej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. W uzasadnieniu powtórzył zarzuty podniesione w sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 09 września 2020 roku co do przedawnienia roszczenia, na podstawie art. 118 kc i art. 442 ¹ kc. tj. z upływem 3 lat odo dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia oraz zarzut co do miarkowania roszczenia regresowego w oparciu o treść art. 440 kc.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 05 sierpnia 2015 roku na ulicy (...) w B. pozwany H. G. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, iż kierując samochodem marki S. (...) o nr rej. (...), wykonując na skrzyżowaniu manewr skrętu w lewo w ulicę (...), nie zachował szczególnej ostrożności, w wyniku czego nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu dla jadącego z kierunku przeciwnego na wprost motocykla marki S. o nr rej. (...) (...), kierowanego przez M. R., doprowadzając do zderzenia obu pojazdów, wskutek czego nieumyślnie spowodował u kierowcy motocykla marki S. obrażenia w postaci: złamania podłużnego prawego skrzydła kości krzyżowej, złamania kości łonowej prawej gałęzi górnej w części biodrowej i dolnej w części przyspojeniowej, złamania podłużnego gałęzi górnej kości łonowej z niewielkim przemieszczeniem odłamów, złamania przednio-górnego brzegu panewki stawu biodrowego lewego, które spowodowały u w/w naruszenie prawidłowego funkcjonowania narządów ciała na okres powyżej siedmiu dni, przy czym zbiegł z miejsca zdarzenia i czyn ten stanowił przestępstwo z art.177 § 1kk w zw. z art.178 §1 kk, a za jego popełnienie, wyrokiem Sądu Rejonowego w Bartoszycach z dnia 09 września 2019 roku w sprawie sygn. akt II K 396/16, H. G. skazany został na karę 1 roku pozbawienia wolności oraz środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 5 roku. Kara pozbawienia wolności została warunkowo zawieszona na okres 3 lat próby i w tym czasie H. G. został oddany pod dozór kuratora sądowego oraz orzeczono wobec niego karę grzywny w ilości 100 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 10,00 złotych Wyrok uprawomocnił się 04 grudnia 2019 roku.

(okoliczność niesporna, wyrok k 17-18).

Przed zdarzeniem H. G. spożywał alkohol i w chwili zdarzenia H. G. był w stanie po użyciu alkoholu, nie stwierdzono u niego stanu nietrzeźwości.

(okoliczności niesporne, uzasadnia wyroku SR w Bartoszycach k. 20, uzasadnienie wyroku SO w Olsztynie k. 34).

Samochód, którym pozwany spowodował wypadek miał wykupione ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu u powoda.

(okoliczność niesporna, Polisa z dnia 28 lipca 2015 roku k. 14-16).

Postanowieniem z dnia 16 maja 2016 roku Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny, w sprawie o sygn. akt I C 127/16 udzielił w punkcie I zabezpieczenia roszczenie M. R. o rentę poprzez zobowiązanie pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. do zapłaty na rzecz powoda kwoty 3000,00 złotych miesięcznie, płatnej do 10 dnia każdego miesiąca, poczynając od miesiąc maja 2016 roju z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, natomiast w punkcie II w pozostałym zakresie oddalił wniosek.

(okoliczność niesporna, postanowienie k. 218 oraz jego uzasadnienie k. 286- 287v akt sprawy Sądu Okręgowego w Olsztynie I C 127/16).

Wyrokiem z dnia 20 września 2017 roku Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny w sprawie o sygn. akt I C 127/16 w punkcie: I zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda M. R. kwotę 63.000,00 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

- od kwoty 43.000,00 złotych od dnia 29 marca 2016 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 20.000,00 złotych od dnia 29 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty;

w punkcie II zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 8.500,00 złotych z odsetkami za opóźnienie od dnia 23 czerwca 2017 roku do dnia zapłaty; w punkcie III oddalił powództwo w pozostałym zakresie, w punktach IV-VI orzekł co do kosztów procesu oraz nieuiszczonych kosztów sądowych.

Z uzasadnienia w/w wyroku wynikało, że kwota 63.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie została zasądzona od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda M. R. z tytułu zadośćuczynienia, natomiast kwota 8.500,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie została wypłacona co do kwoty 4000,00 złotych w tytułu poniesionych przez M. R. kosztów masaży w związku z rehabilitacją po zdarzeniu w dniu 05 sierpnia 2015 roku oraz co do kwoty 4.500,00 złotych z tytułu poniesionych przez M. R. kosztów opieki.

(okoliczności niesporne, wyrok wraz z uzasadnieniem k. 29-50).

W dniu 15 grudnia 2017 roku (...) S.A. w W. wypłacił M. R. kwotę 39.028,38 złotych jako kwotę zgodną z wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 20 września 2017 roku w sprawie o sygnaturze akt I C 127/16 w jego części nieobjętej środkiem zaskarżania, na którą składały się kwoty: 27.000,00 złotych tytułem zadośćuczynienia; 3.241,48 złotych tytułem wartości odsetek od kwoty 27.000,00 złotych od dnia 29 marca 2016 roku; 8.500,00 złotych tytułem odszkodowania; 286,90 złotych tytułem odsetek licząc od kwoty 8.500,00 złotych od dnia 23 czerwca 2017 roku.

(okoliczność niesporna, dowód: pismo z dnia 15 grudnia 2017 roku k. 63, bankowe potwierdzenie realizacji przelewu k. 70).

W dniach 01 grudnia 2017 roku, 02 stycznia 2018 roku, 01 lutego 2018 roku, 01 marca 2018 roku, 03 kwietnia 2018 roku i 02 maja 2018 roku (...) S.A. z siedzibą W. wypłacił po 3000,00 złotych w łącznej wysokości 18.000,00 złotych rentę stosownie do treści postanowienia z dnia 16 maja 2016 roku Sądu Okręgowego w Olsztynie I Wydział Cywilny, w sprawie o sygn. akt I C 127/16 o zabezpieczeniu powództwa.

(okoliczność niesporna, dowód: bankowe potwierdzenia realizacji przelewu k. 7176).

Na skutek apelacji obu stron od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 20 września 2017 roku sygn. akt I C 127/16 Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny wyrokiem z dnia 17 maja 2018 roku, sygn. akt I A Ca 72/18

w punkcie 1. zmienił zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie w ten sposób, że zasądził od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda M. R. kwotę 133.000,00 złotych wraz z odsetkami za opóźnienie od kwot:

- 100.000,00 złotych od dnia 29 marca 2016 roku;

- 33.000,00 złotych od dnia 17 sierpnia 2017 roku

b)  w punkcie II o tyle, że kwotę 8.500,00 podwyższył do kwoty 12.400,00 złotych

w punktach c),d),e) odpowiednio zmienił koszty procesu i koszty sądowe

w punkcie 2. oddalił apelację powoda w pozostałym zakresie;

w punkcie 3. oddalił apelację pozwanego;

w punkcie 4. Zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7.217,00 tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

Z uzasadnienia w/w wyroku wynika, że kwota 133.000,00 złotych zasądzona została tytułem zadośćuczynienia, natomiast kwota 12.400,00 w miejsce 8.500,00 złotych z wynika z podwyższenia kwoty 4500,00 złotych z tytułu opieki o kwotę 3.900,00 złotych.

(okoliczność niesporna, wyrok z uzasadnieniem k. 51-68).

(...) S.A. z siedzibą w W. w związku z likwidacją szkody z dnia 05 sierpnia 2015 roku wypłacił poszkodowanemu M. R. kwotę 246.398,40 złotych. Pismem z dnia 20 lutego 2020 roku (...) S.A. z siedzibą w W. wezwał H. G. do zapłaty kwoty 246.398,40 złotych w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 05 sierpnia 2015 roku, działając na podstawie 43 ustawy z 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Pismem z dnia 01 kwietnia 2020 roku (...) S.A. z siedzibą w W. wezwał przedprocesowo H. G. do zapłaty kwoty 246.398,40 złotych wraz z odsetkami od dnia 08 października 2015 roku w terminie 3 dni od dni od daty wezwania.

(dowody: wezwanie do zapłaty k.77, zwrotne potwierdzenie odbioru k.79, przedprocesowe wezwanie do zapłaty k. 78).

Do chwili obecnej H. G. nie uiścił na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. żadnej w/w kwoty. Postępowanie likwidacyjne pomiędzy poszkodowanym M. R. oraz (...) S.A. z siedzibą w W. oraz postępowanie przed Sądem Okręgowym w Olsztynie I Wydział Cywilny sygn. akt I C 127/16 oraz przed Sądem Apelacyjnym w Białymstoku w wyniku wniesionych apelacji sygn. akt I A Ca 72/18 toczyło się bez udziału pozwanego w niniejszej sprawie H. G..

(okoliczność bezsporna: wyjaśnienia pozwanego k. 185v-186 akta sprawy Sądu Okręgowego w Olsztynie I C 127/16).

Pozwany ma 62 lata, jest osobą schorowaną po operacji tętniaka aorty, (...) przebył udar mózgu z niedowładem połowicznym prawostronnym i afazją ruchową, z powodu którego mowa jego jest niepłynna i utrudniona. Utracił też płynną zdolność czytania. Cierpi na niewydolność krążenia, nadciśnienie tętnicze chorobę wieńcową, ostrą niewydolność nerek, migotanie przedsionków. Ponadto ma niedowład dłoni i stóp. Utrzymuje się z renty w wysokości 2500,00 złotych. Na utrzymaniu ma córkę, na którą płaci alimenty w wysokości 1200,00 złotych miesięcznie. Jest właścicielem lokalu mieszkalnego, w którym zamieszkuje. Nie ma innych wartościowych składników majątkowych w tym samochodu.

(dowód: dokumentacja medyczna, opinie k. 91-103, wyjaśnienia pozwanego k. 185v-186).

Ustalony stan faktyczny nie był sporny i wynikał z dokumentów przedłożonych przez powoda, oraz dokumentów znajdujących się w aktach sprawy Sądu Okręgowego w Olsztynie I C 127/16, których wiarygodność nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Poza sporem w niniejszej sprawie pozostawały okoliczności i skutki majątkowe i niemajątkowe zdarzenia z dnia 05 sierpnia 2015 roku w B. z udziałem poszkodowanego M. R. i pozwanego w niniejszej sprawie H. G. w tym też co do faktu, iż w chwili zdarzenia H. G. był w stanie po użyciu alkoholu, jednak nie w stanie nietrzeźwości. W tym miejscu należy wskazać, że zgodnie z art. 11 zdanie 1 k.p.c. ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Oznacza to, że sąd cywilny musi przyjąć, że skazany popełnił przestępstwo, które mu zostało przypisane wyrokiem karnym (zob. wyr. SN z 14.4.1977 r., IV PR 63/77, Legalis), w konsekwencji pozwany w procesie cywilnym nie może skutecznie bronić się zarzutami, jakoby nie popełnił przestępstwa, za które został skazany prawomocnym wyrokiem karnym, czy też nie wyrządził nim szkody. Z treści wyroku Sądu Rejonowego w Bartoszycach II Wydział Karny w sprawie o sygn. akt II K 396/16 z dnia 09 września 2019 roku jednoznacznie wynika, że H. G. zbiegł z miejsca zdarzenia. Natomiast z treści niekwestionowanego przez żadną ze stron uzasadnienia Sądu Okręgowego w Olsztynie I Wydział Cywilny w sprawie I C 127/16 oraz uzasadnienia w/w prawomocnego skazującego wyroku karnego wynika nadto, że w chwili zdarzenia w dniu 05 sierpnia 2015 roku H. G. pozostawał w stanie po użyciu alkoholu.

Pozwany nie kwestionował również, że pojazd, którym się poruszał w chwili zdarzenia był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej u powoda. Poza sporem pozostawała kwestia wypłacenia przez powoda na rzecz M. R. kwoty w łącznej wysokości 246.398,40 złotych w związku ze szkodą komunikacyjna z dnia 05 sierpnia 2015 roku. Poza sporem pozostawał fakt, iż powód wypłacił w dniu 15 grudnia 2017 roku poszkodowanemu M. R. jako kwotę 35.500,00 złotych zgodną z wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 20 września 2017 roku w sprawie o sygnaturze akt I C 127/16 w jego części nieobjętej środkiem zaskarżania, na którą składały się kwoty: 27.000,00 złotych tytułem zadośćuczynienia; 8.500,00 złotych tytułem odszkodowania oraz że w dniach 01 grudnia 2017 roku, 02 stycznia 2018 roku, 01 lutego 2018 roku, 01 marca 2018 roku, 03 kwietnia 2018 roku i 02 maja 2018 roku (...) S.A. z siedzibą W. wypłacił po 3000,00 złotych w łącznej wysokości 18.000,00 złotych rentę stosownie do treści postanowienia z dnia 16 maja 2016 roku Sądu Okręgowego w Olsztynie I Wydział Cywilny, w sprawie o sygn. akt I C 127/16 o zabezpieczeniu powództwa.

W zasadzie poza sporem pozostawał fakt, iż pozwany H. G. nie brał udział w postępowaniu prowadzonym z powództwa M. R. przeciwko (...) S.A. w W. przed Sądem Okręgowym w Olsztynie I Wydział Cywilny w sprawie o sygn. akt I C 127/16 oraz w postępowaniu przed Sądem Apelacyjnym w Białymstoku I Wydział Cywilny w sprawie I A Ca72/16 wywołanym wniesieniem apelacji przez strony od w/w wyroku Sądu Okręgowego.

Sporna pozostawała kwestia zasadności i wysokości dochodzonego roszczenia przez powoda w oparciu o zarzutu pozwanego H. G. dotyczące przedawnienia roszczenia oraz możliwości miarkowania odszkodowania w oparciu o art. 440 kc.

Podstawę prawną zasądzenia dochodzonego roszczenia stanowi art. 43 pkt 1 i 4 ustawy z 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, który stanowi, że zakładowi ubezpieczeń przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący pojazdem wyrządził szkodę w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości (pkt 1) zbiegł z miejsca zdarzenia (pkt 4). Prawo regresu przysługuje przeciwko kierującemu pojazdem, którym może być sam posiadacz. Istotna jest okoliczność czy była to osoba, która nim kierowała podczas zdarzenia.

Nie budziło wątpliwości, że dnia 05 sierpnia 2015 roku roku to pozwany H. G. kierując samochodem marki S. spowodował wypadek w stanie po użyciu alkoholu i zbiegł z miejsca zdarzenia. Pozwany został za to skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego Bartoszycach II Wydział Karny w sprawie 396/16 z dnia 09 września 2019 roku za czyn z art. 177 § 2 w związku z art. 178 § 1 k.k.

Przysługujące zakładowi ubezpieczeń roszczenie zwrotne nazywane jest w doktrynie tzw. „regresem nietypowym”, który należy wyraźnie odróżnić od regresu ubezpieczeniowego przewidzianego w art. 828 k.c. , gdyż uprawnienie regresowe wynikające z tego przepisu może być kierowane jedynie do osób trzecich, które odpowiadają za szkodę, natomiast roszczenie zwrotne dochodzone na podstawie art. 43 pkt 1 i 4 cytowanej ustawy przysługuje przeciwko ubezpieczonemu – kierującemu pojazdem.

Przywołany powyżej przepis art. 43 ustawy jest przepisem o charakterze prewencyjno-represyjnym, spełniającym funkcję wychowawczą i z tych ważnych względów, dopuszczającym wyjątek od zasady przejęcia przez ubezpieczyciela ciężaru naprawienia szkody wyrządzonej w związku ruchem pojazdu mechanicznego, w ramach łączącej go z jego posiadaczem umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Przesłanką odpowiedzialności kierowcy takiego pojazdu, jest wyrządzenie przez niego szkody w warunkach niepożądanego społecznie negatywnego zachowanie ograniczającego poczucie bezpieczeństwa. Celem tego przepisu jest zatem w pierwszej kolejności wymuszenie społecznie pożądanych postaw sprawców zdarzeń drogowych, poprzez danie jasnego sygnału, że nie zasługuje na ochronę ubezpieczeniową, mimo zawartej umowy ubezpieczenia, ten kto powoduję szkodę zachowując się w sposób naganny.

Przesłanką konieczną do powstania prawa regresu w stosunku do kierującego jest wypłacenie przez zakład ubezpieczeń świadczeń na rzecz poszkodowanego i właśnie z tym momentem – z mocy samego prawa – powstaje prawo zwrotnego dochodzenia roszczenia, które z tą samą chwilą staje się wymagalne.

Odnosząc się w tym miejscu do podniesionego przez pozwanego zarzut przedawnienia należało uznać, że był on niezasadny. W przedmiotowej sprawie – w ocenie Sądu nie doszło do przedawnienia roszczenia powoda. Kwota w wysokości 35.500,00 złotych, z tytułu wypłaconego zadośćuczynienia w wysokości 27.000,00 złotych oraz kwota 8.500,00 złotych z tytułu wypłaconego odszkodowania, której zwrotu powód dochodzi wypłacona została poszkodowanemu w 15 grudnia 2017 roku, na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 20 września 2017 roku w sprawie I C 127/16. Natomiast kwota w łącznej wysokości 18.000,00 złotych, z tytułu wypłaconej comiesięcznej renty w wysokości 3.000,00 złotych, której zwrotu powód dochodzi wypłacona została poszkodowanemu 01 grudnia 2017 roku, a następnie w dniach 02 stycznia 2018 roku, 01 lutego 2018 roku, 01 marca 2018 roku, 03 kwietnia 2018 roku, 02 maja 2018 roku na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 16 maja 2016 roku w sprawie I C 127/16 w przedmiocie zabezpieczenia powództwa.

Na gruncie utrwalonego i jednolitego orzecznictwa Sądu Najwyższego rację ma powód wskazując, że roszczenie regresowe zakładu ubezpieczeń przedawnia się zgodnie z treścią art.118 k.c. licząc od dnia wypłacenia odszkodowania poszkodowanemu.

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego (por. wyr. z 6.4.1981 r., IV CR 63/81, OSNC 1981, Nr 12, poz. 242 i uchw. z 10.11.2005 r., III CZP 83/05, OSNC 2006, Nr 9, poz. 147 wyrok z 24 lutego 2017 roku IV CSk 196/16; odmiennie wyr. z 18.11.2005 r., IV CK 203/05, Legalis) do przedawnienia roszczenia regresowego zakładu ubezpieczeń przeciwko kierującemu pojazdem mechanicznym ma zastosowanie ogólny termin przedawnienia roszczeń majątkowych określony w art. 118 in fine kc. Ponieważ chodzi tu o roszczenia zakładu ubezpieczeń związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, przedawniają się one z upływem trzech lat, licząc od dnia wypłacenia odszkodowania poszkodowanemu. U podstaw takiego rozstrzygnięcia legło założenie, że regres nieprawidłowy nie wynika bezpośrednio z umowy ubezpieczenia, lecz jest roszczeniem w stosunku do niej autonomicznym, przyznanym ubezpieczycielowi na podstawie szczególnego przepisu prawa. W szczególności nie może mieć zastosowania termin przedawnienia określony art. 442 ¹ § 2 kc , ponieważ nie jest to roszczenie deliktowe, mimo niewątpliwego istnienia związku między roszczeniem z regresu nietypowego a czynem niedozwolonym. Spowodowanie wypadku stanowi tu jedynie przyczynę sprawczą określonego następstwa roszczeń. Polega ono na tym, że poszkodowany ma prawo żądać naprawienia szkody wprost od ubezpieczyciela, a ten, po dokonaniu wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego, w ściśle określonych przypadkach może wystąpić z roszczeniem przeciwko kierującemu pojazdem o zwrot spełnionego świadczenia. Związek między tymi roszczeniami ma jednak charakter czysto zewnętrzny, gdyż nie jest wynikiem przejścia z mocy prawa na zakład ubezpieczeń roszczeń ubezpieczającego przeciwko sprawcy wypadku (art. 828 § 1 kc) ani wstąpieniem w prawa zaspokojonego wierzyciela (art. 518 kc), lecz stanowi realizację odrębnego roszczenia, przyznanego ubezpieczycielowi z mocy ustawy. Jest to nowy stosunek prawny pomiędzy zakładem ubezpieczeń a kierowcą, niewywodzący się bezpośrednio ze stosunku ubezpieczenia, który powstaje oczywiście wyłącznie wtedy, gdy za wynikłą szkodę odpowiada kierowca. Roszczenie regresowe staje się wymagalne z chwilą, gdy nastąpi zaspokojenie roszczenia z ubezpieczenia OC. Przy przedawnieniu roszczenia z regresu nietypowego zastosowania nie może też znaleźć termin określony w art. 819 § 1 kc , który dotyczy wyłącznie roszczeń z umowy ubezpieczenia. Natomiast regres nietypowy nie należy do roszczeń umownych, gdyż jest roszczeniem szczególnym, przysługującym ex lege. Bez znaczenia pozostaje możliwość powiązania tego roszczenia z umową ubezpieczenia w kontekście jego powstania związanego z faktem wcześniejszego zawarcia tej umowy i zapłatą, w jej wykonaniu, świadczenia odszkodowawczego. Ostatecznie przeciwko dopuszczalności stosowania do roszczenia z regresu nietypowego przedawnienia określonego w art. 819 § 1 kc przemawia możliwość jego kierowania nie tylko do osób, które zawarły umowę ubezpieczenia OC, ale do wszystkich kierujących pojazdem mechanicznym, którzy spowodowali szkodę komunikacyjną w okolicznościach wymienionych w tych przepisach. Niedopuszczalne byłoby bowiem różnicowanie ich sytuacji prawnej w zakresie podstawy prawnej przedawnienia roszczeń.

Dochodzone roszczenie regresowe związane jest z prowadzeniem działalności gospodarczej przez powoda, a zatem w przedmiotowej sprawie termin przedawnienia wynosi 3 lata. Termin przedawnienia nie zaczyna jednak biec, tak jak wskazuje pozwany, od chwili wypadku, lecz od chwili kiedy roszczenie stało się wymagalne (art.120 k.c.). Roszczenie o zwrot wypłaconych poszkodowanemu świadczeń nie może być wymagalne przed datą ich wypłaty przez zakład ubezpieczeń. Zatem, aby można żądać zwrotu wypłaconego świadczenia, trzeba najpierw je wypłacić. Roszczenie o zwrot wypłaconego świadczenia staje się zatem wymagalne nie wcześniej aniżeli z chwilą jego wypłacenia poszkodowanemu przez zakład ubezpieczeń.

Bieg przedawnienia może jednak zostać przerwany, a po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo (art.123§1k.c. i art.124§1k.c.). Przerwanie biegu przedawnienia następuje przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym.

W przedmiotowej sprawie doszło do przerwania biegu przedawnienia. Powód (...) S.A. w W. w dniu 18 czerwca 2020 roku, czyli przed upływem przedawnienia, wniósł powództwo za pośrednictwem elektronicznego postępowania upominawczego. Zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2013 roku (sygn. akt III CZP 66/13) „wytoczenie powództwa w elektronicznym postępowaniu upominawczym zakończonym umorzeniem posterowania na podstawie art. 505 ^{( 37)}§1k.p.c. przerywa bieg przedawnienia”. Na gruncie obecnie obowiązującego art. 505 ^{( 37 )}§ 2 k.p.c. jeżeli w terminie trzech miesięcy od dnia wydania postanowienia o umorzeniu elektronicznego postępowania upominawczego powód wniesie pozew przeciwko pozwanemu o to samo roszczenie w postępowaniu innym niż elektroniczne postępowanie upominawcze, skutki prawne, które ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa, następują z dniem wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Na żądanie stron sąd, rozpoznając sprawę, uwzględni koszty poniesione przez strony w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, że powód w terminie trzech miesięcy od dnia wydania postanowienia o umorzeniu elektronicznego postępowania upominawczego powód wniósł pozew przeciwko pozwanemu o to samo roszczenie w postępowaniu innym niż elektroniczne postępowanie upominawcze. Zatem skutki prawne, które ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa nastąpiły z dniem 18 czerwca 2020 roku.

Tym samym, zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwanego, nie mógł być uznany za trafny, albowiem po przerwaniu biegu przedawnienia, do chwili umorzenia postępowania, nie minął 3 letni okres przedawnienia.

Przechodząc do dalszej części rozważań należy podnieść, że przedmiotem niniejszego procesu jest kwota, którą powodowy ubezpieczyciel wypłacił z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania poszkodowanemu M. R.. Wysokość wypłaconej kwoty w łącznej wysokości 53.500,00 zł, wynikała z procesu prowadzonego przed Sądem Okręgowym w Olsztynie I Wydział Cywilny w sprawie o sygn. akt I C 127/16.

Podnieść należy, że wyrok wydany w procesie, w którym osoba trzecia wystąpiła z interwencją uboczną lub do którego została, ma moc wiążącą w późniejszym procesie (procesie wtórnym) między interwenientem ubocznym lub przypozwanym a stroną, do której interwenient uboczny przystąpił w procesie pierwotnym lub stroną, która dokonała przypozwania. To związanie obejmuje nie tylko samo rozstrzygnięcie zawarte w wyroku wydanym w procesie pierwotnym, ale rozciąga się też na ustalenia faktyczne będące podstawą tego rozstrzygnięcia, oraz ocenę prawną tych ustaleń i ocenę prawną kwestii prejudycjalnych. Działa ono niezależnie od tego, czy ustalenia faktyczne lub oceny prawne są - obiektywnie - prawidłowe. (uzasadnienie wyroku Sadu Najwyższego z dnia 20 września 2018 r. w sprawie IV CSK 557/17).

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, że H. G. nie brał udziału w sprawie z powództwa M. R. przeciwko (...) S.A. w W. przed Sądem Okręgowym w Olsztynie I Wydział Cywilny w sprawie o sygn. akt I C 127/16 w charakterze interwenienta ubocznego, czy tez przypozwanego. Zatem w sprawach, w których ubezpieczyciel dochodzi roszczeń regresowych na podstawie art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych Sąd orzekający nie jest bezwzględnie związany wysokością odszkodowania wypłaconego przez zakład ubezpieczeń i sprawca wypadku ma oczywisty interes w kwestionowaniu jego zakresu i wysokości. Wykazanie przez niego, że zakład ubezpieczeń świadczył zbędnie lub nadmiernie w celu naprawienia szkody, która nie wystąpiła, bądź była niższa niż przyjęta przez Sąd skutkowałoby oddaleniem roszczenia regresowego w całości lub w części.

Niemniej jednak istnienie prawomocnego orzeczenia zasądzającego należne poszkodowanym odszkodowanie, nie może być uznane za obojętna dla rozstrzygania o roszczeniu regresowym przysługującym ubezpieczycielowi wobec sprawcy szkody. Orzeczenie to bowiem stanowi podstawę świadczenia ubezpieczyciela na rzecz poszkodowanego, przesłankowo określa wielkość szkody, a w konsekwencji określa wysokość odszkodowania, które ubezpieczyciel ma obowiązek świadczyć na rzecz poszkodowanych, w granicach odpowiedzialności sprawcy szkody. Orzeczenie to jest dokumentem urzędowym na okoliczność zakresu obowiązku świadczenia przez ubezpieczyciela, od którego wykonania ubezpieczyciel uchylić się nie może. Zgodnie zatem z domniemaniem prawdziwości dokumentu urzędowego przewidzianym w art. 244 § 1 k.p.c. jeżeli w sprawie cywilnej z powództwa poszkodowanego przeciwko ubezpieczycielowi odpowiedzialności cywilnej sprawcy Sąd uwzględni powództwo, ustali wielkość szkody i zasądzi od ubezpieczyciela odpowiednią kwotę odszkodowania lub zadośćuczynienia tytułem naprawienia tej szkody, to w procesie regresowym ciężar udowodnienia, że szkoda za którą odpowiada sprawca szkody jest niższa od ustalonej przez Sąd, obciąża odpowiadającego z regresu pozwanego.

Wbrew twierdzeniom pozwanego brak jest podstaw do nieuwzględnienia roszczenia regresowego ubezpieczyciela dochodzonego od sprawcy szkody, na podstawie art. 440 kc. Przepis ten stanowi, że w stosunkach między osobami fizycznymi zakres obowiązku naprawienia szkody może być stosownie do okoliczności ograniczony, jeżeli ze względu na stan majątkowy poszkodowanego lub osoby odpowiedzialnej za szkodę wymagają takiego ograniczenia zasady współżycia społecznego.

W ocenie Sądu Najwyższego wyrażonej w orzeczeniach z 6 kwietnia 1981 r., w sprawie IV C R63/81, uchwale z 10 listopada 2011, w sprawie III CZP 83/05 Sąd Najwyższy wypowiedział się za autonomicznym charakterem roszczenia regresowego jako niewynikającego z umowy ubezpieczenia lecz wprost z ustawy, a mianowicie z art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. We wskazanej uchwale Sąd Najwyższy wskazał m.in., że roszczenie regresowe nie jest roszczeniem deliktowym, mimo że niewątpliwie istnieje związek między roszczeniem z regresu nietypowego a czynem niedozwolonym. Spowodowanie wypadku stanowi tu przyczynę sprawczą określonego następstwa roszczeń. Następstwo to polega na tym, że poszkodowany ma prawo żądać naprawienia szkody wprost od ubezpieczyciela, a ten, po dokonaniu wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego, może wystąpić - w przypadkach ściśle określonych w ustawie - z roszczeniem przeciwko kierującemu pojazdem o zwrot wypłaconego świadczenia. Związek między tymi roszczeniami ma jednak charakter czysto zewnętrzny w tym sensie, że nie jest wynikiem przejścia z mocy prawa na zakład ubezpieczeń roszczeń ubezpieczającego przeciwko sprawcy wypadku ( art. 828 § 1 kc) ani wstąpieniem w prawa zaspokojonego wierzyciela ( art. 518 kc), lecz stanowi realizację odrębnego roszczenia, przyznanego ubezpieczycielowi z mocy ustawy. Skoro zatem roszczenie regresowe nie jest roszczeniem deliktowym, lecz przysługującym ubezpieczycielowi z ustawy, zastosowanie dyspozycji art. 440 kc, mającego zastosowanie przy orzekaniu przez Sąd o odpowiedzialności odszkodowawczej wynikającej wyłącznie z czynu niedozwolonego, nie znajduje żadnego uzasadnienia. Ponadto przepis ten ma zastosowanie wyłącznie w stosunkach pomiędzy osobami fizycznymi, co w sprawie nie ma miejsca. Powodem jest bowiem ubezpieczycielem jako osoba prawna zorganizowana w formie spółki akcyjnej. Wyłączenie możliwości stosowania w takich przypadkach art. 440 kc przyjęte zostało powszechnie w orzecznictwie Sądu Najwyższego (tak w wyroku z dnia 18 grudnia 1968 r. II CR 409/68, wyrok z dnia 26 stycznia 2011 r. IV CSK 308/10).

Na marginesie należy wskazać, że określone w art. 440 kc warunki miarkowania wysokości roszczeń dotyczą wyłącznie obowiązku naprawienia szkody majątkowej, a nie zadośćuczynienia. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2017 roku w sprawie I CSK 121/16 błędne jest posługiwanie się sędziowskim instrumentem ius moderandi, o którym wspomina się w art. 440 kc, w odniesieniu do zadośćuczynienia przewidzianego w art. 445 § 1 kc.

Pozwany w sprawie niniejszej nie podniósł zarzutu nieadekwatności wypłaconego odszkodowania i zadośćuczynienia i nie przedstawił jednocześnie na tą okoliczność żadnych dowodów, które podważałyby ustalenia Sądu Okręgowego w Olsztynie I Wydział Cywilny w sprawie o sygn. akt I C 127/16, a w wyniku wniesienia od nich apelacji także ustalenia Sąd Apelacyjnego w Białymstoku. Na rozprawie w dniu 18 maja 2021 roku pełnomocnik pozwanego wskazał, że niekwestionowany jest fakt, wysokości szkody, obrażeń poszkodowanego oraz wysokości przyznanego mu zadośćuczynienia, odszkodowania, renty, gdyż wynika to z akt sprawy cywilnej prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Olsztynie. Nie podniósł też żadnych zarzutów dotyczących błędnego lub nieprawidłowego działania powoda w w/w sprawie prawomocnie zakończonej przed Sądem Okręgowym w Olsztynie.

W tej sytuacji nie było podstaw do oddalenia w jakiejkolwiek części roszczenia regresowego ubezpieczyciela w stosunku do sprawcy szkody. Pozwany bowiem nie zgłosił żadnych dowodów na okoliczność, że szkoda ustalona w przedmiotowej sprawie była niższa od ustalonej w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem przed Sądem Okręgowym w Olsztynie sygn. akt I C 127/16, skontrolowanym przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku, który w wyniku rozpoznania apelacji obu stron zmienił wyrok w/w Sądu Okręgowego na korzyść poszkodowanego M. R.. Ponadto należy zauważyć, że roszczenie o zadośćuczynienie na podstawie 445 § 1 kc, ma charakter uznaniowy, w takim znaczeniu, że ostateczną jego wysokość ustala Sąd zasądzając kwotę w wysokości „stosownej”. Dokonanej przez Sąd Okręgowy w Olsztynie w sprawie sygn. akt I C 127/16 a następnie przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku sygn. akt I ACa 72/18, oceny „stosowności” zadośćuczynienia pozwany w sprawie niniejszej nie podważył.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie za opóźnienie orzeczono na postawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455k.c. zgodnie z żądaniem pozwu od daty wniesienia pozwu.

Z uwagi na powyższe rozważania orzeczono jak w pkt I sentencji wyroku.

Orzeczenie o kosztach postępowania w punkcie II wyroku Sąd wydał w oparciu o treść przepisu art. 102 k.p.c. Co do zasady strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony - koszty procesu (art. 98 § 1 k.p.c.). Pozwana zatem jako strona przegrywająca spór w niniejszej sprawie co do zasady zobowiązana jest zwrócić powodowi koszty niniejszego postępowania. Zgodnie jednak z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Sposób skorzystania z przepisu art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór (wyrok SN z 19 maja 2006 r., sygn. III CK 221/05, Legalis). Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu (wyr. SN z 22 listopada 2006 r., V CSK 292/06, Legalis). Oceniając, czy zachodzi w niniejszej sprawie wypadek szczególnie uzasadniony Sąd wziął pod uwagę sytuację procesową i pozaprocesową pozwanego, szczególnie jego sytuację rodzinną, życiową i materialną. Na podstawie niekwestionowanych przez powoda twierdzeń pozwanego Sąd ustalił, że pozwany znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, cierpi także na liczne poważne schorzenia utrudniające normalne funkcjonowanie. Utrzymuje się z renty w wysokości 2500,00 złotych, jednak na utrzymaniu ma córkę, na którą płaci alimenty w wysokości 1200,00 złotych miesięcznie. Pozwany jest osobą ubogą, o ograniczonej - z uwagi na poważne stany chorobowe - możliwości podjęcia pracy pozwalającej na polepszenie materialnego bytu, a także zaspokojenia roszczeń z tytułu kosztów procesu. Pozwany swoją postawą w procesie (nie kwestionował m.in. obrażeń poszkodowanego, wysokości przyznanego mu odszkodowania i zadośćuczynienia mając na uwadze rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w Bartoszycach II Wydział Karny oraz rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego w Olsztynie w tym wyroku z dnia 20 września 2017 roku, skontrolowanego rozstrzygnięciem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, w zasadzie podniósł tylko dwa zarzuty tj. dotyczące przedawnienia oraz możliwości miarkowania szkody na podstawie art. 440 kc, które wymagały jedynie od Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę dokonania odpowiedniej analizy prawnej) przyczynił się do szybkiego rozpoznania przedmiotowej sprawy bez powiększania kosztów postępowania. Na rozprawie w dniu 18 maja 2021 roku sąd w niniejszej sprawie z uwagi na powyższe na podstawie art. 235 ^{( 2 )}§ 2 i § 5 k.p.c. pominął wniosek dowody o dopuszczenie dowodu z przesłuchań świadka M. R. oraz na podstawie art. 235 ^{( 2 )}§ 2 k.p.c. pominął wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu chirurgii urazowej i ortopedii. Jednocześnie, zgodnie z poglądem zaaprobowanym w orzecznictwie, sam fakt pozostawania przez stronę w niekorzystnej kondycji materialnej, nie może stanowić podstawy do zastosowania art. 102 k.p.c. Biorąc wszak pod uwagę stan zdrowia pozwanego, jego postawę w trakcie procesu oraz charakter dochodzonego roszczenia - fakt, iż powód wypłacił na rzecz poszkodowanego kwotę 246.398,40 złotych w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 05 sierpnia 2015 roku, a kwota dochodzona od pozwanego w niniejszej sprawie stanowi jedynie jego część - Sąd doszedł do przekonania, że spełnione zostały określone powołanym przepisem przesłanki uzasadniające nieobciążanie pozwanego kosztami procesu na rzecz powoda.

Sędzia Tomasz Idzikowski