Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od Apteki (...) U.S. (...) spółki jawnej z siedzibą w B. 5484,47 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych. Uzasadnił, że pozwana nie spełniła wymagalnego świadczenia pieniężnego w ramach umów sprzedaży wobec pierwotnego wierzyciela (...) S.A. w Ł.. Wierzyciel pierwotny związany był umową faktoringu z powodem, na podstawie której powód nabył te wierzytelności wobec pozwanej.

Pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniósł o oddalenie powództwa w całości (k. 44-46).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

(...) sp. z o.o. (jako faktor) i (...) S.A. (jako faktorant) zawarli 31 sierpnia 2017 r. umowę faktoringu. Na jej podstawie (...) sp. z o.o. zobowiązał się do nabywania od faktoranta wierzytelności i ich finansowania. Nabycie wierzytelności następowało z chwilą wystawienia faktury VAT lub spełnienia świadczenia niepieniężnego przez faktoranta (§ 2, § 3 ust. 1 umowy). Umowa obejmowała wierzytelności w stosunku do dłużników objętych listą dłużników, zaakceptowaną przez faktora (§ 1 umowy, definicje: dłużnik, lista dłużników). Jednocześnie, (...) sp. z o.o. upoważnił faktoranta do zarządzania nabytymi wierzytelnościami, w tym ich dochodzenia, monitorowania dłużników, potwierdzania sald oraz dokonywania księgowań. Po dokonaniu spłaty przez dłużnika faktorant zobowiązany był do niezwłocznego zaksięgowania zaistniałego zdarzenia oraz przekazania faktorowi zestawienia faktur uwzględniającego dokonane spłaty (§ 17 ust. 1 i 3 umowy).

(umowa k. 27-35)

(...) spółka akcyjna z siedzibą w Ł. i Apteka (...) U.S. (...) spółka jawna z siedzibą w B. pozostawały w stałych stosunkach handlowych, w ramach których Apteka (...) U.S. S. sp. j. nabywała od niej artykuły farmaceutyczne.

Apteka (...) U.S. S. sp. j. była dłużnikiem (...) S.A. zaakceptowanym przez faktora w ramach listy dłużników.

(okoliczności bezsporne; wyciąg z listy dłużników k. 36)

(...) S.A. w Ł. sprzedała pozwanej m.in.:

1)  11 września 2017 r. towary za łączną cenę 1484,62 zł, z terminem płatności do 9 października 2017 r.,

2)  11 września 2017 r. towary za łączną cenę 114,72 zł, z terminem płatności do 9 października 2017 r.,

3)  12 września 2017 r. towary za łączną cenę 418,86 zł, z terminem płatności do 10 października 2017 r.,

4)  12 września 2017 r. towary za łączną cenę 101,23 zł, z terminem płatności do 10 października 2017 r.,

5)  6 października 2017 r. towary za łączną cenę 42,34 zł, z terminem płatności do 11 października 2017 r.,

6)  13 września 2017 r. towary za łączną cenę 183,06 zł, z terminem płatności do 11 października 2017 r.,

7)  14 września 2017 r. towary za łączną cenę 579,04 zł, z terminem płatności do 12 października 2017 r.,

8)  14 września 2017 r. towary za łączną cenę 809,45 zł, z terminem płatności do 12 października 2017 r.,

9)  14 września 2017 r. towary za łączną cenę 969,94 zł, z terminem płatności do 12 października 2017 r.,

10)  15 września 2017 r. towary za łączną cenę 954,08 zł, z terminem płatności do 13 października 2017 r.,

11)  15 września 2017 r. towary za łączną cenę 328,15 zł, z terminem płatności do 13 października 2017 r.,

12)  16 września 2017 r. towary za łączną cenę 667,46 zł, z terminem płatności do 14 października 2017 r.,

13)  20 grudnia 2017 r. towary za łączną cenę 222,79 zł, z terminem płatności do 17 stycznia 2018 r.

(okoliczności bezsporne, nadto faktury k. 13-26)

Apteka (...) U.S. S. sp. j. zapłaciła przelewem z 6 października 2017 r. na rzecz (...) S.A. 6759,60 zł.

(okoliczność bezsporna, nadto potwierdzenie przelewu k. 62)

Pracownik spółki Business (...) S.A., działającej w imieniu (...) S.A. przy obsłudze rozliczeń z kontrahentami, skontaktował się następnie z pozwaną 9 października 2017 r. z prośbą o przesłanie zestawienia do przelewu z 6 października 2017 r. W odpowiedzi pozwana 10 października 2017 r. przesłała zestawienie faktur uwzględnionych w przelewie. Obejmowały on m.in. faktury za towary, wyszczególnione wyżej pod poz. 1-12.

(korespondencja k. 55)

Pozwana zapłaciła przelewem z 27 grudnia 2017 r. na rzecz (...) S.A. 4761,53 zł, podając w tytule przelewu zakres numerów faktur za towary, obejmujący także fakturę za towary wyszczególnione wyżej pod poz. 13.

(okoliczność bezsporna, nadto potwierdzenie przelewu k. 56)

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie powołanych dowodów. Stan faktyczny sprawy był zasadniczo niesporny pomiędzy stronami. Strona powodowa przyznała, że było dla niej oczywiste, iż wskazane w tytule przelewu z 27 grudnia 2017 r. numery faktur obejmowały także fakturę z 20 grudnia 2017 r. (poz. 13 powyżej). Odnośnie do przelewu z 6 października 2017 r. bezsporny był brak wskazania w tytule przelewu numerów faktur. Pozwana wykazała natomiast przekazanie zestawienia faktur pracownikowi Business (...) S.A. na jego zapytanie z 9 października 2017 r. Powód zakwestionował uprawnienie tej spółki do występowania w imieniu wierzyciela, lecz na gruncie zebranych dowodów sąd ustalił istnienie takiego uprawnienia.

Po pierwsze, jego istnienie wynika z wyjaśnień pozwanej (protokół rozprawy z 5 lutego 2020 r. – czas 9:20-10.15). Po drugie, powód w swoich twierdzeniach powoływał się na korespondencję e-mail dotyczącą zaliczeń wpłat od pozwanej (k. 122). Korespondencja ta jak wynika z jej treści ma charakter wewnętrzny (pomiędzy osobami posługującymi się adresami e-mail z końcówką „pgf.com.pl”), lecz z jej nagłówka wynika, że przekazywana była później pomiędzy osobami zatrudnionymi przez Business (...) S.A. (adresy e-mail w nagłówku pisma zawierają końcówkę bssce.com). Po trzecie, z dalszej korespondencji, na którą powoływał się powód (k. 123) wynika, że pracownik pierwotnego wierzyciela A. S. (tak wg twierdzeń powoda k. 119) odmówił przychylenia się do stanowiska pozwanej co do prawidłowości wpłat, argumentując, że pozwana rozlicza faktury „według innej kolejności niż (...). W tym kontekście oczywiste jest, że pierwotny wierzyciel respektował sposób rozliczeń wskazany przez Business (...) S.A., co przemawiało za stwierdzeniem uprawnienia tej spółki do prowadzenia rozliczeń płatności w imieniu (...) S.A., w tym także do przyjmowania oświadczeń o zaliczaniu wpłat.

Odnośnie do dyspozycji dotyczącej zaliczeń wpłat od pozwanej (k. 122), na którą powoływał się powód, oświadczenie w nim zawarte o treści „w imieniu właściciela proszę o księgowanie w pierwszej kolejności (…)” nie pochodzi od pozwanej, lecz osoby zatrudnionej przez (...) S.A. – A. L. (posługującego się adresem e-mail z końcówką pgf.com.pl). Korespondencja ta nie stanowiła w konsekwencji w ocenie sądu wiarygodnego dowodu na złożenie takiego oświadczenia przez pozwaną.

Sąd oddalił wniosek dowodowy o przesłuchanie stron, albowiem sporne okoliczności sprawy zostały dostatecznie wyjaśnione dowodami z dokumentów.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Powód zawarł z (...) S.A. umowę faktoringu, stanowiącą umowę nienazwaną, której typowa konstrukcja polega na tym, że faktor nabywa lub zobowiązuje się nabywać od faktoranta wierzytelności pieniężne (najczęściej niewymagalne, krótkoterminowe) z zawieranych przez niego ze swoimi klientami w ramach bieżącej działalności gospodarczej umów sprzedaży lub świadczenia usług (por. wyrok Sądu Najwyższego z 3 października 2007 r. IV CSK 160/07).

Na podstawie zawartej pomiędzy stronami umowy faktoringu powód nabywał od (...) S.A. wierzytelności, które wynikały z łączących ten podmiot umów sprzedaży zawieranych z pozwaną. Nabycie wierzytelności następowało każdorazowo z chwilą dostarczenia pozwanej sprzedawanych towarów (§ 3 ust. 1 umowy faktoringu).

W ten sposób powód nabył w okresie od 11 do 16 września oraz 6 października 2017 r. wierzytelności o zapłatę ceny sprzedaży (art. 535 k.c.) na sumę 6652,95 zł z terminami płatności przypadającymi od 9 do 14 października 2017 r., a 20 grudnia 2017 r. wierzytelność o zapłatę ceny sprzedaży na 222,79 zł z terminem płatności do 17 stycznia 2018 r.

Mimo nabycia wierzytelności strony umowy faktoringu postanowiły, że faktorant (...) S.A. będzie zarządzał przelanymi wierzytelnościami, w tym ich dochodzeniem, monitorowaniem dłużników, potwierdzaniem sald oraz dokonywaniem księgowań. Po dokonaniu spłaty przez dłużnika faktorant zobowiązany był do niezwłocznego zaksięgowania zaistniałego zdarzenia oraz przekazania faktorowi zestawienia faktur uwzględniającego dokonane spłaty (§ 17 ust. 1 i 3 umowy faktoringu).

Jak ustalił sąd, czynności dotyczące rozliczeń z dłużnikami wierzyciel pierwotny powierzył Business (...) S.A., który został upoważniony do podejmowania kontaktu z dłużnikami w sprawach dotyczących ich zadłużenia.

Sąd ocenił, że pozwana spełniła w całości swoje świadczenia pieniężne wynikające z wyszczególnionych wyżej umów sprzedaży wobec (...) S.A. 6 października 2017 r. zapłaciła wierzycielowi pierwotnemu 6759,60 zł, obejmujące całość zadłużenia z tytułu cen zakupu towarów w okresie od 11 do 16 września oraz 6 października 2017 r.

Odnośnie do tej płatności, przypomnieć należy, że dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić (art. 451 § 1 k.c.). Sąd ustalił, że pozwana nie dokonała takiego wskazania przy spełnieniu świadczenia. Jednakże, działający w imieniu wierzyciela pierwotnego Business (...) S.A. skierował 9 października 2017 r. zapytanie do pozwanej o określenie faktur, których dotyczy spełnione świadczenie pieniężne. Oznacza to z jednej strony, że wierzyciel pierwotny uznawał uprawnienie pozwanej do dokonania wskazania, a z drugiej strony, że na dzień zapytania nie skorzystał on z uprawnienia do samodzielnego zaliczenia otrzymanych świadczeń na poczet określonych przez siebie długów. Skorzystanie z takiego uprawnienia wymagałoby nadto przyjęcia przez dłużnika pokwitowania zaliczenia, czego powód w postępowaniu nie dowodził (art. 451 § 2 k.c.). Ostatecznie, pozwana następnego dnia po otrzymaniu zapytania, tj. 10 października 2017 r. przesłała zestawienie faktur uwzględnionych w przelewie, a te obejmowały on faktury za towary dostarczone od 11 do 16 września 2017 r.

Niezasadnie zatem wierzyciel pierwotny dokonał zaliczenia spełnionego świadczenia pieniężnego na poczet innych długów niż wskazała pozwana. Nie skorzystał bowiem z uprawnienia do samodzielnego zaliczenia świadczeń za pokwitowaniem na podstawie art. 451 § 2 k.c., jednocześnie dając wyraz respektowania uprawnienia pozwanej do dokonania wskazania. Pomiędzy datą spełnienia świadczenia, datą zapytania wierzyciela pierwotnego oraz datą odpowiedzi udzielonej przez pozwaną istnieje przy tym bliski związek czasowo-przyczynowy, który w ocenie sądu nie pozwalał na sięgnięcie w sprawie do art. 451 § 3 k.c. poprzez uznanie, że żadna ze stron stosunku prawnego nie złożyła oświadczenia w przedmiocie sposobu zaliczenia świadczenia na istniejące długi. Bezpośrednio po spełnieniu świadczenia strony wymieniały bowiem korespondencję w celu ustalenia, których długów będzie ono dotyczyć. Uniemożliwia to stwierdzenie bezczynności i bierności stron w tej kwestii, warunkującej sięgnięcie do art. 451 § 3 k.c.

Nie było natomiast sporu między stronami co do tego, że pozwany spełniając 27 grudnia 2017 r. świadczenie pieniężne na 4761,53 zł, wskazał, że dotyczy ono m.in. zapłaty za cenę zakupu towarów dostarczonych 20 grudnia 2017 r. w wysokości 222,79 zł

Z tych względów sąd ocenił, że pozwana spełniła w całości świadczenia pieniężne stanowiące ceny zakupu towarów, których dotyczyły żądania zgłoszone w pozwie. Powództwo było w konsekwencji niezasadne w całości.

O zwrocie kosztów procesu sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., obciążając nim powoda w całości jako stronę przegrywającą sprawę. Na koszty procesu poniesione przez pozwaną, niezbędne do celowego dochodzenia praw w niniejszej sprawie, złożyły się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego wykonującego zawód adwokata w stawce 1800 zł (§ 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł.

Zarządzenie: (...)