Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt II Ca 1751/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Katarzyna Serafin-Tabor (sprawozdawca)

Sędziowie:

SO Anna Nowak

SO Izabela Fountoukidis

Protokolant:

Ewelina Hazior

po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2014 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa L. Z. i J. Z.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K.

o ustalenie

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie

z dnia 8 marca 2013 r., sygnatura akt I C 2052/12/K

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powodów na rzecz strony pozwanej kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego

UZASADNIENIE

Powodowie J. i L. Z. wnieśli do Sądu Okręgowego w Krakowie pozew dotyczący niewłaściwego terminu i sposobu wprowadzenia od dnia 1 stycznia 2012 r. zmian wysokości opłat za użytkowanie mieszkania nr (...) w budynku przy ul. (...) w K.. Wezwani do sprecyzowania żądania pozwu, wskazali że domagają się unieważnienia nowych opłat za użytkowanie mieszkania. W ostatecznie sprecyzowanym żądaniu powodowie, na rozprawie, kwestionowali sposób wprowadzenia zmian wysokości opłat za użytkowanie mieszkania nr (...) w budynku przy ul. (...) w K., tj. ustalenia że doszło do naruszenia przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Powodowie oświadczyli, iż przedmiotem ich żądania nie jest kwestionowanie zasadności zmiany wysokości opłat, a wyłącznie sposobu wprowadzenia tych zmian.

Postanowieniem z dnia 29 maja 2012 r. Sąd Okręgowy w Krakowie stwierdził swą niewłaściwość rzeczową i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Krakowa - Krowodrzy w Krakowie.

Pozwana Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w K. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania, podając, iż zmiana wysokości opłat była konieczna i została dokonana w sposób prawidłowy, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo (punkt I) oraz zasądził od powodów J. Z. i L. Z. solidarnie na rzecz strony pozwanej kwotę 77 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt II).

Powyższe orzeczenie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach prawnych:

Powodowie są właścicielami lokalu mieszkalnego nr (...)w budynku nr (...)przy ul. (...)w K., który zarządzany jest przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...)w K.. W 2011 roku doszło do zmiany umowy z dnia 29 stycznia 2008 r. o świadczeniu usług odbioru odpadów komunalnych i podniesienia wysokości opłat z tytułu realizacji przedmiotowej umowy z dniem 1 stycznia 2012 r. Z tą datą uległy również zmianie taryfy obowiązujące dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, wykonywane na terenie Gminy K.przez (...) Spółkę z o.o.w K.. W dniu 25 stycznia 2012 r. Rada Nadzorcza Spółdzielni Mieszkaniowej (...)podjęła uchwały nr (...)w przedmiocie podniesienia od dnia 1 stycznia 2012 r. stawek opłat m.in. dla mieszkańców bloku nr (...)przy ul. (...)w K.. W dniu 26 stycznia 2012 r. na tablicy ogłoszeń na klatce schodowej w budynku nr (...)wywieszono zawiadomienie dla właścicieli lokali w budynku przy ul. (...), w którym poinformowano o wzroście opłat za użytkowania mieszkań za rok 2012 w zakresie stawki eksploatacyjnej, za usługi wodno-kanalizacyjne, wywóz nieczystości, centralne ogrzewanie oraz stawki na fundusz remontowy wraz z uzasadnieniem. Pismem z dnia 31 stycznia 2012 r. Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej (...)w K.poinformował L. Z.o nowej wysokości opłat wprowadzonych uchwałami Rady Nadzorczej od nr (...)do nr (...) z dnia 25 stycznia 2012 r. Na dokumencie tym znajdował się podpis Prezesa Zarządu Spółdzielni D. W.opatrzony pieczątką imienną. Pismo to zostało odebrane przez L. Z.w dniu 3 lutego 2012 r. W dniu 7 marca 2012 r. doszło do powołania Wspólnoty Mieszkaniowej K. ul. (...), która w drodze uchwały ustaliła wysokość opłat na pokrycie kosztów zarządu nieruchomością wspólną, pokrywającą się z wysokością opłat ustalonych przez Radę Nadzorczą Spółdzielni Mieszkaniowej (...)w K.. W drodze umowy z dnia 19 marca 2012 r. zawartej pomiędzy SM (...)a Wspólnotą Mieszkaniową K. ul. (...), Spółdzielnia sprawuje funkcję zarządcy w oparciu o przepisy ustawy o własności lokali.

Sąd Rejonowy wskazał na treść art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2001 r. nr 4 poz. 27; dalej: u.s.m.) zgodnie, z którym właściciele lokali niebędący członkami spółdzielni są zobowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych. Są oni również obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące w określonych budynkach lub osiedlu. Sąd I instancji powołał również art. 4 ust. 7 u.s.m. zgodnie z którego brzmieniem na spółdzielni ciąży obowiązek zawiadomienia m.in. właścicieli lokali niebędących członkami spółdzielni o zmianie wysokości opłat na pokrycie kosztów zależnych od spółdzielni, co najmniej na 3 miesiące naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego. Zmiana wysokości opłat wymaga wówczas uzasadnienia na piśmie. W przypadku zmiany wysokości opłat na pokrycie kosztów niezależnych od spółdzielni, w szczególności energii, gazu, wody oraz odbioru ścieków, odpadów i nieczystości ciekłych, spółdzielnia ma obowiązek zawiadomić te osoby, co najmniej na 14 dni przed upływem terminu wnoszenia opłat, ale też nie później niż ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego ten termin (art. 4 ust. 7 1 u.s.m.). Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 4 ust. 8 u.s.m. zarówno członkowie spółdzielni, jak i w szczególności niebędący nimi właściciele lokali mogą kwestionować zasadność zmiany opłat bezpośrednio na drodze sądowej. Kwestionowana może być przy tym zarówno wysokość podwyżek, jak i w ogóle fakt dokonywania podwyżki. W ocenie Sądu I instancji podstawą do kwestionowania wysokości opłat może być też brak pisemnego uzasadnienia ich zmiany, ponieważ obowiązek przedstawienia przez spółdzielnię mieszkaniową takiego uzasadnienia wynka wprost z przepisu ustawy.

W pierwszym rzędzie, Sąd stwierdził, iż przedmiotem żądania powodów nie było kwestionowanie zasadności zmiany wysokości opłat na podstawie art. 4 ust. 8 u.s.m. a jedynie sposobu ich wprowadzenia, tj. naruszenia przepisów art. 4 ust. 7 i 7 1 u.s.m. na podstawie art. 189 k.p.c. Do wniosku takiego Sąd Rejonowy doszedł na podstawie analizy twierdzeń powodów. Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wskazał, iż w jego ocenie zawiadomienie o zmianie wysokości opłat dokonane zostało z naruszeniem cytowanych wyżej przepisów, bowiem opłaty w zmienionej wysokości miały obowiązywać od dnia 1 stycznia 2012 r. a zawiadomienie zostało doręczone powodom dopiero w dniu 3 lutego 2012 r. Sąd Rejonowy uznał jednakowoż, powołując się na treść art. 189 k.p.c. że powodowie nie wykazali interesu prawnego w domaganiu się takiego ustalenia. Sąd I instancji uznał, że brak było stosunku prawnego lub prawa, których interes prawny miałby dotyczyć. Sąd Rejonowy uznał, że istnienia interesu prawnego powodowie dopatrywali się w naruszeniu praw w zakresie sposobu i terminu zawiadomienia ich o zmianie wysokości opłat, zatem żądanie zmierzało bądź do ustalenia naruszenia przepisów ustawy, co wykracza poza zakres ochrony wskazany w art. 189 k.p.c., bądź też ustalenia faktu w postaci daty zawiadomienia powodów o zmianie wysokości opłat z naruszeniem terminów ustawowych, co również nie jest możliwe w drodze powództwa o ustalenie. W ocenie Sądu I instancji żądanie zmierzało do ustalenia, że brak było podstaw do pobierania opłat w zmienionej wysokości przez okresy wskazane w art. 4 ust. 7 i 7 1 u.s.m. wobec naruszenia przez Spółdzielnię Mieszkaniową ustawowego trybu informowania o takiej zmianie. Tymczasem ustawodawca przewidział dla osób wymienionych w art. 4 ust. 8 u.s.m. możliwość zakwestionowania takich zmian bezpośrednio na drodze sądowej, również w drodze powództwa o ustalenie bezzasadności podwyżki opłat. Skoro tak, w ocenie Sądu Rejonowego, uznać należało, że powodowie mogli dochodzić ochrony swych praw w tym postępowaniu, co pozwala przyjąć brak istnienia po ich stronie interesu prawnego w niniejszej sprawie. O kosztach Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i zasadą kosztów niezbędnych i celowych wyrażoną w art. 98 k.p.c. i zasądził od powodów solidarnie na rzecz strony pozwanej kwotę 77 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika strony pozwanej ustalone zgodnie z 6 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r. nr 163 poz. 1348) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Powodowie zaskarżyli wyrok w całości i wnieśli o jego uchylenie w całości. W uzasadnieniu wskazali, iż przeprowadzone przed Sądem I instancji postępowanie w pełni potwierdziło żądanie ich pozwu w zakresie niewłaściwego terminu i sposobu wprowadzania od dnia 1 stycznia 2012 r. zmian wysokości opłat za użytkowanie mieszkania nr (...) przy ul. (...) w K.. Wskazali, iż brak było podstaw do pobierania opłat w zmienionej wysokości przez spółdzielnię, czym naruszono przepisu ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz ich interes prawny. Podnieśli, iż jako właściciele lokalu mieszkalnego dochodzą swoich praw na jedynie możliwej drodze sądowej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja podlegała oddaleniu. Sąd Okręgowy rozpoznając apelację doszedł do przekonania, że ustalenia faktyczne poczynione zostały przez Sąd Rejonowy prawidłowo. Ustalenia te Sąd Okręgowy aprobuje i przyjmuje za własne, tak jak i wyprowadzone na ich podstawie wnioski prawne.

Analiza zarzutów stawianych apelacją prowadzi do wniosku, że w nie polegają one na podważeniu ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd Rejonowy, a dotyczą jedynie konsekwencji prawnych z nich wywiedzionych. Lakoniczne uzasadnienie apelacji wskazuje na akceptację ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji. Wskazuje natomiast na brak podstaw do pobierania opłat w zmienionej wysokości oraz istnienie interesu prawnego w ustaleniu istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Tak więc analiza i wykładnia treści apelacji prowadzi do wniosku, iż powodowie zarzucili wyrokowi Sądu Rejonowego naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 189 k.p.c. i art. 4 ust. 8 u.s.m. przez ich niezastosowanie w niniejszej sprawie, mimo istnienia ku temu przesłanek.

Jeśli chodzi o interes prawny, o jakim mowa w przepisie o charakterze materialnoprawnym, tj. w art. 189 k.p.c., to ujmuje się go powszechnie jako potrzebę wynikającą choćby z potencjalnego zagrożenia prawnie chronionych interesów powoda. Interes prawny istnieje, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości. W sytuacji, gdy do naruszenia już dojdzie i zainteresowana osoba może na innej drodze osiągnąć w pełni ochronę swych praw, np. w procesie o świadczenie, o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego, a nawet w drodze orzeczenia o charakterze deklaratywnym, przesłanka dopuszczalności powództwa z art. 189 k.p.c. nie występuje (zob. wyrok SN z dnia 6 czerwca 1997 r., II CKN 201/97, LexPolonica nr 3270112). Nadto, powód występujący z żądaniem na podstawie art. 189 k.p.c. może żądać ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, a nie jakiejkolwiek okoliczności. Powodowie nie wykazali w żaden sposób, by posiadali interes prawny w niniejszym postępowaniu, tj. by ustalenie naruszenia przepisów ustawy miało zapewnić ochronę ich prawnie chronionych interesów. Nadto właściwą drogą do ochrony ich praw, byłoby dalej idące powództwo kwestionujące zasadność dokonania zmian w wysokości opłat pobieranych przez spółdzielnię. Słusznie zatem Sąd I instancji uznał, iż w niniejszej sprawie po stronie powodów nie istnieje interes prawny po stronie powodów w ustaleniu naruszenia przepisów ustawy. Brak interesu prawnego skutkować więc musiał oddaleniem powództwa.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 4 ust. 8 u.s.m. stwierdzić w pierwszym rzędzie należy, że obowiązkiem procesowym powoda jest zgodnie z art. 187 k.p.c. m.in. dokładne określenie żądania. W razie stwierdzenia tego typu braków pozwu przewodniczący wzywa do ich uzupełnienia. Dokładnie określone żądanie wskazujące, jakiego rodzaju rozstrzygnięcia oczekuje powód od sądu, określa granice rozpatrywania sprawy przez sąd. Pomimo nieprecyzyjnego sformułowania samego pozwu, stwierdzenia w kolejnych pismach, iż domagają się oni unieważnienia nowych opłat za użytkowanie mieszkania, a następnie, iż domagają się stwierdzenia niewłaściwego terminu i sposobu wprowadzenia zmian od dnia 1 stycznia 2012 r. opłat za użytkowanie mieszkania powodowie, ostatecznie na rozprawie sprecyzowali żądanie jako pozew o ustalenie naruszenia przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, nie zaś kwestionowanie samej zasadności wprowadzenia zmian. Żądanie musi być dokładnie określone. Warunek ten jest spełniony wówczas, gdy samo żądanie jest jasno i wyraźnie sprecyzowane pod względem podmiotowym i przedmiotowym. W procesie kontradyktoryjnym to strona zwracając się do sądu o ochronę, co do zasady sama wyznacza zakres rozpoznawanej sprawy. Zgodnie z art. 321 k.p.c. sąd nie może orzec ponad to żądanie zakreślone przez powoda. Związanie granicami żądania oczywiście nie oznacza, że sąd związany jest w sposób bezwzględny sformułowaniem zgłoszonego przez powoda żądania. Jeżeli treść żądania sformułowana jest niewłaściwie, niewyraźnie lub nieprecyzyjnie, Sąd może, a nawet ma obowiązek odpowiednio je zmodyfikować. Modyfikacja ta nie może odbyć się jednak niezgodnie z wolą powoda i w wyjść poza ramy podstawy faktycznej powództwa. Chodzi bowiem w takich wypadkach wyłącznie o nadanie żądaniu powoda poprawnej jurydycznie formy (tak: wyrok SN z dnia 28 czerwca 2007 r., IV CSK 115/07, Lex nr 358817). W ostateczności to na powodzie ciążą konsekwencje nieprawidłowego lub nieprecyzyjnego żądania pozwu. Skoro zaś precyzując żądanie pozwu, powodowie stwierdzili jednoznacznie, iż w rzeczywistości nie domagają się oni ustalenia niezasadności zmiany wysokości opłat, a jedynie ustalenia, że doszło do naruszenia przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, Sąd Rejonowy nie mógł orzec na podstawie art. 4 ust. 8 u.s.m. co do zasadności ww. zmian wysokości opłat.

Natomiast zgodnie z art. 383 k.p.c. w postępowaniu apelacyjnym nie można rozszerzyć żądania pozwu ani występować z nowymi roszczeniami. Zgodnie ze zd. 2 tego przepisu tylko w razie zmiany okoliczności można żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się można nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy. Nie zaistniały szczególne przesłanki, o których mowa w zd. 2 art. 383 k.p.c., tak więc nie było możliwości odniesienia się do zasadności zmiany wysokości opłat („braku podstaw do pobierania opłat w zmienionej wysokości”) przez Sąd II instancji. Jeśli zatem uznać, po analizie treści apelacji uznać, że powodowie zmierzają do zmiany podstawy powództwa, uznać to działanie należy za niedopuszczalne.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł Sąd Okręgowy zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasądzając od powodów na rzecz pozwanego kwotę 60 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego obliczone stosowanie do § 6 pkt 1 w zw. z art. 12 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.