Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV Ca 166/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

3 listopada 2020r.

Sąd Okręgowy w Płocku, IV Wydział Cywilny - Odwoławczy

w składzie:

Przewodnicząca Sędzia Renata Wanecka (spr.)

Sędzia Wacław Banasik

Sędzia Agnieszka Bilkiewicz

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 3 listopada 2020r. w P.

sprawy z powództwa Agencji Mienia Wojskowego w W.

przeciwko A. D. i M. D.

o eksmisję

na skutek apelacji pozwanej A. D.

od wyroku Sądu Rejonowego w Sochaczewie z 19 października 2018r.

sygn. I C 1456/17

oddala apelację.

sygn. akt IV Ca 166/19

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym 13 października 2017 r. Agencja Mienia Wojskowego w W. wniosła o nakazanie opuszczenia i poróżnienia przez A. D. oraz M. D. lokalu mieszkalnego numer (...) przy ul. (...) 7 w S. oraz wydanie go powódce w stanie wolnym od osób i rzeczy prawa pozwanych reprezentujących oraz o zasądzenie solidarnie od pozwanych na jej rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu powódka podniosła, że 31 marca 2014 r. zawarła z A. D. umowę najmu lokalu nr (...) przy ul. (...) 7 w S. na czas określony, tj. trzech lat. Poza najemczynią w lokalu mieszka również jej syna M. D.. Umowa wygasła 31 marca 2017r., a pozwani lokalu nie opuścili.

W odpowiedzi na pozew A. D. wniosła o oddalenie powództwa, a na wypadek jego uwzględnienia, o przyznanie pozwanym prawa do lokalu socjalnego; wstrzymanie wykonania eksmisji do czasu złożenia oferty najmu lokalu socjalnego.

W uzasadnieniu pozwana przyznała, że umowa została zawarta na czas określony i że była wzywana do jego wydania. A. D. zwracała się do powódki o przedłużenie umowy, jednak jej wniosek nie został uwzględniony. W jej ocenie nakazanie eksmisji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Sąd Rejonowy w Sochaczewie wyrokiem z 19 października 2018 r. (zaocznym w stosunku do M. D.) nakazał A. D. i M. D. opuszczenie i opróżnienie lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w S. przy ul. (...) budynek numer (...) i wydanie tego lokalu Agencji Mienia Wojskowego w W. (pkt I), nie przyznał A. D. i M. D. prawa do lokalu socjalnego (pkt II), wyrokowi w punkcie I nadał rygor natychmiastowej wykonalności w stosunku do M. D. (pkt III), zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powódki 240 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt. IV) oraz nakazał pobrać solidarnie od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Sochaczewie 200 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu (pkt. V).

Sąd Rejonowy ustalił:

Strony zawarły 31 marca 2014 r. umowę najmu nr (...).406.73.2014 lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ulicy (...) 7. Umowa została zawarta na czas oznaczony 3 lat i obowiązywała strony od dnia jej podpisania.

W piśmie z 17 sierpnia 2017 r. powódka wezwała pozwanych do dobrowolnego opróżnienia i przekazania przedmiotowego lokalu mieszkalnego

Pismem z 5 września 2017 r. A. D. zwróciła się do Dyrektora Regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej Oddziału (...) w W. z prośbą o umożliwienie jej dalszego najmu zajmowanego lokalu. W dniu 9 października 2017 r. A. D. skierowała pismo do Dyrektora ds. Zakwaterowania Wojskowej Agencji Mieszkaniowej Oddziału (...) w W. z wnioskiem ponowne przeanalizowanie jej prośby. Pozwana otrzymała negatywną odpowiedź z uzasadnieniem, że liczba wolnych lokali w S. jest niewystarczająca na zrealizowanie wszystkich wniosków złożonych przez żołnierzy. Zaznaczono, że inne osoby niż żołnierze zawodowi, zajmują lokale posiadając do tego tytuł prawny lub zostały zobowiązane do opróżnienia w przypadku gdy tego tytułu nie posiadają.

A. D. i M. D. w dalszym ciągu zajmują powyższy lokal.

Pozwani nie są bezrobotni, nie otrzymują świadczeń społecznych, zasiłków, świadczeń emerytalnych ani rentowych. A. D. jest na stałe zatrudniona w B. z wynagrodzeniem 2.500 zł netto. M. D. jest studentem i pracuje zawodowo z wynagrodzeniem 2.800 zł brutto. M. D. ma prawo do alimentów w wysokości 500 zł miesięcznie, z czego otrzymuje około 460 - 470 zł (egzekwowane przez komornika).

Pozwani nie są żołnierzami zawodowymi.

Dokonując oceny prawnej, Sąd I instancji powołał się na art. 29b ust. 1, 2 i 3 ustawy z 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. 2018. 133), art. 659 § 1 kc, art. 675 § 1 kc, przytoczył również treść art. 5 kc. Sąd uznał, że powódka, żądając eksmisji pozwanych, nie narusza żadnych zasad współżycia społecznego, albowiem jego motywacja dla niezawarcia kolejnej umowy z pozwaną jest racjonalna. Agencja Mienia Wojskowego w W. w pierwszej kolejności powinna zaspokajać potrzeby mieszkaniowe żołnierzy zawodowych, a dopiero później może wynajmować na czas określony lokal osobie innej niż żołnierz zawodowy (art. 68 ust. 2 ustawy z 10 lipca 2015 r. o Agencji Mienia Wojskowego, Dz. U. 2017.1456).

Stosunek najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ulicy (...) 7 został rozwiązany z dniem 31 marca 2017 r. i dlatego na podstawie art. 675 § 1 kc, lokal powinien być zwrócony wynajmującej, co jednak do dnia orzekania w I instancji nie nastąpiło. Ponieważ A. D. i M. D. nadal zajmują mieszkanie, Sąd nakazał opróżnienie lokalu go i wydanie go powódce, orzekając na podstawie wyżej cytowanych przepisów ustaw, jak w punkcie I wyroku.

Wobec nakazania opróżnienia lokalu mieszkalnego przez pozwanych Sąd Rejonowy z urzędu dokonał badania, w oparciu o art. 14 ust. 1 i 3 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. 2014.150) czy zachodzą przesłanki do przyznania mu lokalu socjalnego. Wprawdzie pozwany nie stawił się na rozprawie i nie zajął stanowiska, jednak zgodnie z treścią art. 15 ust. 4 w/w ustawy, w sprawie o opróżnienie lokalu, wydanie wyroku zaocznego może nastąpić wyłącznie po przeprowadzeniu postępowania dowodowego. Tym samym, pomimo biernej postawy pozwanego, Sąd zobligowany był do ustalenia czy zachodzą przesłanki do przyznania uprawnienia do lokalu socjalnego.

Sąd orzeka o uprawnieniu do przyznania lokalu socjalnego biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną. Sąd Rejonowy wskazał, że pozwani nie spełnili żadnej z przesłanek wymienionych art. 14 ust. 4 o ochronie praw lokatorów (…), które wyłączają możliwość orzeczenia przez Sąd o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego. Ponadto oboje pozwani pracują zarobkowo, a M. D. otrzymuje także alimenty. Pozwani nie wykazali w żaden sposób, by ich sytuacja materialna uzasadniała przyznanie im lokalu socjalnego, wobec czego Sąd orzekł jak w punkcie II wyroku.

Rygor natychmiastowej wykonalności Sąd nadał na podstawie art. 333 § 1 pkt 3 kpc.

O kosztach procesu Sąd orzekł na zgodnie z art. 98 § 1 kpc.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd I instancji nakazał pobrać solidarnie od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Sochaczewie kwotę 200 zł.

Apelację od wyroku złożyła A. D., zaskarżając go w punktach I - II i zarzuciła:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 5 kc w zw. z art. 222 § 1 kc poprzez jego niezastosowanie w sytuacji gdy:

a.  w sprawie zachodziła przesłanka w postaci czynienia przez powoda użytku ze swojego prawa w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,

b.  zachodziły szczególne i wyjątkowe okoliczności, w których udzielenie powódce ochrony prawnej prowadzi do rażącej niesprawiedliwości społecznej,

c.  Sąd I instancji powinien uwzględnić nadużycie prawa podmiotowego z urzędu, na co wskazuje prawidłowa ocena materiału dowodowego, jak również przytoczone okoliczności świadczące o rażącej naganności zachowania powodowej A. z punktu widzenia kryteriów określonych w art. 5 kc;

2.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 kc przez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, A. D. wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy akceptuje istotne dla rozstrzygnięcia ustalenia faktyczne oraz ocenę prawną Sądu Rejonowego, przyjmując je za własne.

Sąd Rejonowy nie dopuścił się obrazy art. 233 § 1 kpc. Zgodnie z tym przepisem, Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sprawdzianem tego, czy Sąd należycie wykonał obowiązek wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego jest uzasadnienie orzeczenia, w którym zgodnie z art. 328 § 2 kpc (w brzmieniu obowiązującym do 6 listopada 2019r.), winien się on m.in. wypowiedzieć co do faktów, które uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo -skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Aby zatem zarzut odnoszący się do naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów mógł zostać uwzględniony, nie wystarczy przedstawić alternatywny stan faktyczny; należy podważyć prawidłowość dokonanej przez sąd oceny dowodów, wykazując, że jest ona wadliwa lub błędna.

Chybiony jest również, sformułowany w apelacji, zarzut naruszenia prawa materialnego. Umowa najmu lokalu mieszkalnego między powódką a A. D. została zawarta na czas określony, tj. do 31 marca 2017 r. Wraz z zakończeniem umowy, strony przestały być związane stosunkiem najmu, a zatem A. D. (najemczyni) powinna – zgodnie z art. 222 § 1 kc - wydać Agencji Mienia Wojskowego (wynajmującej) przedmiot najmu, tj. lokal mieszkalny nr (...) przy ul. (...) w S.. Jednakże do wydania lokalu nie doszło, wobec czego od 1 kwietnia 2017 r. pozwana faktycznie włada nim bez tytułu prawnego. W pełni uzasadnione było zatem skorzystanie przez powódkę z roszczeń zmierzających do ochrony jej prawa własności, albowiem pozwanej nie przysługiwało skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Rozstrzygnięcie zawarte w punkcie II zaskarżonego wyroku było również uzasadnione. Ustawa z 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. 2020.611 j.t.) w art. 14 ust. 4 zawiera katalog zamknięty podmiotów, co do których Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, przy czym pozwana nie spełnia żadnej z wymienionych przesłanek. Ponadto sytuacja materialna pozwanej pozwala na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie, ponieważ otrzymuje ona stałe wynagrodzenie. Syn, który studiuje i ma prawo do alimentów od ojca, podjął też pracę i nie wymaga już tak dużego wsparcia finansowego ze strony matki jak na etapie edukacji szkolnej.

Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia art. 5 kc. Powódka realizowała swoje prawa podmiotowe, wynikające z prawa własności, ale też w oparciu o art. 29b ust. 2 ustawy z 22 czerwca 1995r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2020.217 – j.t.), który stanowi, że w przypadku nieopróżnienia lokalu mieszkalnego w ustalonym terminie, Dyrektor oddziału regionalnego kieruje do sądu powszechnego pozew o opróżnienie lokalu mieszkalnego (…).

Trudna sytuacja mieszkaniowa pozwanej wynika przede wszystkim z nieprawidłowych relacji z byłym mężem, któremu wcześniej, jako żołnierzowi zawodowemu, przysługiwało uprawnienie do zakwaterowania w zasobach mieszkaniowych Agencji Mienia Wojskowego. R. D. otrzymał odprawę mieszkaniową w znacznej wysokości (ok. 160.000 zł), ale fakt, że nie zadbał o to, by członkowie jego rodziny mogli dzięki temu liczyć na zapewnienie sobie innego lokum, nie obciąża powodowej Agencji. Zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych żołnierzy i ich rodzin odbywa się w szczególnym trybie. Członkowie najbliższej rodziny posiadają uprawnienia do mieszkania w związku z pełnieniem służby wojskowej przez małżonka/ojca. Rozwiązanie małżeństwa i odejście ze służby niewątpliwie powoduje pogorszenie pozycji krewnych dotychczasowego żołnierza. Nie oznacza to jednak, że Agencja Mienia Wojskowego ma obowiązek dbać o zapewnienie mieszkania pozostałym członkom rodziny.

Umowa najmu między A. D. a Wojskową Agencją Mieszkaniową w W., zawarta 31 marca 2014r., znajdowała oparcie w art. 29 ust. 1 ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych RP.

Zgodnie z tym przepisem (uchylonym z dniem 10 lipca 2015r.), Dyrektor oddziału regionalnego mógł wynająć lokal mieszkalny na czas oznaczony osobie innej niż żołnierz zawodowy, osobie prawnej, jednostce samorządu terytorialnego, państwowej lub samorządowej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, o ile w garnizonie są zaspokojone potrzeby mieszkaniowe żołnierzy zawodowych.

Zajmując stanowisko w przedmiocie sprzeciwu M. D. od wyroku zaocznego, Agencja Mienia Wojskowego w W. załączyła wykaz obejmujący m.in. lokale w S. (k: 141 – 142), z którego wynika, że wolnych mieszkań w tym mieście, przeznaczonych do zasiedlenia jest 38, natomiast wniosków o przydział kwatery lub innego lokalu mieszkalnego złożonych przez żołnierzy zawodowych według stanu na 31 sierpnia 2019r. było łącznie 87 (39 + 48). Nie ma wątpliwości, że w tym wypadku to czynni żołnierze zawodowi (i ich rodziny) mają pierwszeństwo w uzyskaniu prawa do lokalu.

Umowa najmu została zawarta na 3 lata, wygasła 31 marca 2017r. Wskutek długotrwałego postępowania sądowego, pozwani zajmują lokal należący do zasobów Agencji Mienia Wojskowego przez kolejne 3 lata. W tej sytuacji pozwana nie może skutecznie powoływać się na zasady współżycia społecznego. Natomiast powinna była wykorzystać czas trwania umowy najmu na zapewnienie sobie innego lokum niż dotychczasowe, nawet jeśli ta konieczność wynika z nie dość przyzwoitego zachowania jej byłego męża (żołnierza, który odszedł ze służby).

Sytuacja osobista i materialna pozwanej nie jest na tyle wyjątkowa, aby uzasadniała oddalenie powództwa windykacyjnego jedynie w oparciu o zasady współżycia społecznego.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy oddalił apelację, stosując art. 385 kpc.