Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2021 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa R. F.

przeciwko H. P. i P. P.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda R. F. solidarnie na rzecz pozwanych H. P. i P. P. kwotę 5.434 (pięć tysięcy czterysta trzydzieści cztery) złote tytułem kosztów sądowych.

Na oryginale właściwy podpis

Sygn. akt I C 810/19

UZASADNIENIE

Powód R. F. domagał się zasądzenia solidarnie od pozwanych kwoty 106.000 zł. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 9 maja 2018 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu.

Uzasadniając swoje żądanie podał, że 18 stycznia 2016 roku zawarł z pozwanymi przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości położonej w C. o powierzchni 5.000 m ². Nieruchomość ta miała zostać wydzielona z działki oznaczonej geodezyjnie numerem (...). Zgodnie z ustaleniami stron powód miał zakupić nieruchomość za kwotę 90.000 zł. do dnia 23 grudnia 2016 roku. Wskazał, że w dniu podpisania umowy pozwani otrzymali 53.000 zł, a kolejna rata w wysokości 20.000 zł. została spełniona w terminie. Zaznaczył, że pismem z dnia 25 sierpnia 2016 roku wyraził gotowość zawarcia umowy, a pismem z dnia 22 sierpnia 2017 roku wezwał pozwanych do zawarcia umowy przyrzeczonej. W konsekwencji braku reakcji pozwanych, powód pismem z dnia 22 grudnia 2017 roku od umowy odstąpił oraz wezwał pozwanych do zapłaty uiszczonej w dniu podpisania umowy przedwstępnej zaliczki. Kolejnym pismem z dnia 9 maja 2018 roku do zapłaty wpłaconej zaliczki w podwójnej wysokości (k.3-5).

Sąd wydał w sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (k.25)

Pozwani H. P. i P. P. wnieśli sprzeciw od nakazu zapłaty wnosząc o oddalenie powództwa ora zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu przyznali, że do zawarcia umowy przedwstępnej doszło. Wskazali jednak, że powód zapłacił jedynie 10.000 zł. drugiej raty. Zarzucili, że powód wielokrotnie wskazywał, że chce odstąpić o umowy. Podali, że powód swoje stanowisko argumentował kłopotami finansowymi. Zaznaczyli, że wspólnie z powodem ustalili, że poszukają innego kupca na nieruchomość (k.36, 42-44).

Powód wskazał, że był gotów zapłacić kwotę 20.000 zł., ale pozwana zażądała tylko 10.000 zł. (protokół rozprawy z dnia 10.12.2019 roku 00:01:17-00:03:56; k.264)

Pozwani zaprzeczyli tej okoliczności (protokół rozprawy z dnia 10.12.2019 roku 00:03:56-00:08:32; k.264v).

SĄD USTALIŁ, CO NASTĘPUJE

W dniu 18 stycznia 2016 roku powód R. F. i pozwani H. P. i P. P. zawarli w formie pisemnej przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości położonej w C. o powierzchni 5.000 m ². Nieruchomość ta miała zostać wydzielona z działki oznaczonej geodezyjnie numerem (...) o powierzchni 2,14 ha. Zgodnie z ustaleniami stron powód miał zakupić nieruchomość za kwotę 90.000 zł. do dnia 23 grudnia 2016 roku. W dniu podpisania umowy pozwani otrzymali 53.000 zł tytułem zadatku. Strony ustaliły termin płatności kolejnej raty w wysokości 20.000 zł. w kwietniu 2016 roku. Pozostała część ceny miała być zapłacona w dniu zawarcia umowy przyrzeczonej. W przypadku gdyby nie doszło do zawarcia umowy przyrzeczonej z przyczyn leżących po stronie kupującego, pozwani mogli od umowy odstąpić, a zadatek zatrzymać. W przypadku gdyby nie doszło do zawarcia umowy przyrzeczonej z przyczyn leżących po stronie sprzedających, kupujący mógł od umowy odstąpić i zażądać sumy dwukrotnie wyższej niż wręczony zadatek. Strony zastrzegły, że zmiana umowy wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.

DOWÓD: umowa przedwstępna z dnia 18 stycznia 2016 roku (k.8, 41, 45), zeznanie powoda (protokół rozprawy z dnia 16.03.2021 roku 00:04:40-00:27:07; k.342v-343), zeznanie pozwanej (protokół rozprawy z dnia 16.03.2021 roku 00:27:01-00:56:42; k.343-343v)..

M. F. będąc w mieszkaniu pozwanych słyszał rozmowę telefoniczną pozwanej z powodem, w której oświadczył on, że rezygnuje z kupna działki. Nie padły słowa indywidualizujące działkę. Rozmowa miała miejsce w lutym lub marcu 2016 roku. Słyszał rozmowę, gdyż pozwana miała ustawiony telefon w trybie „głośnomówiącym”.

DOWÓD: zeznanie świadka M. F. (protokół rozprawy z dnia 23.06.2020 roku 00:09:23-00:22:53; k.307-307v), zeznanie pozwanej (protokół rozprawy z dnia 16.03.2021 roku 00:27:01-00:56:42; k.343-343v).

W kwietniu 2016 roku powód przekazał pozwanym kwotę 10.000 zł. tytułem II zaliczki na poczet ceny zakupu przedmiotowej nieruchomości. Kwotę tę przekazała matka powoda pozwanej, która w tym celu przyjechała do matki powoda. Powód już później nie miał możliwości wpłacenia reszty kwoty. Możliwym jest, że zapomniał, że druga rata wynosiła 20.000 zł. Powód nie znał numeru konta bankowego pozwanych.

DOWÓD: zeznanie powoda (protokół rozprawy z dnia 16.03.2021 roku 00:04:40-00:27:07; k.342v-343), zeznanie pozwanej (protokół rozprawy z dnia 16.03.2021 roku 00:27:01-00:56:42; k.343-343v).

Po wpłacie kwoty 10.000 zł., powód nie kontaktował się z pozwanymi. Pozwani sprzedali przedmiotową działkę innemu nabywcy, gdyż potrzebowali pieniędzy.

DOWÓD: zeznanie pozwanej (protokół rozprawy z dnia 16.03.2021 roku 00:27:01-00:56:42; k.343-343v).

Umowa z osobą trzecią zawarta została 29 kwietnia 2016 roku.

Okoliczność bezsporna.

Pismem z dnia 22 sierpnia 2017 roku wezwał pozwanych do zawarcia umowy przyrzeczonej.

Pismem z dnia 25 sierpnia 2016 roku powód wyraził gotowość zawarcia umowy przyrzeczonej i wezwał pozwanych do przedłożenia dokumentów dotyczących podziału geodezyjnego działki nr (...). Deklarował zapłatę pozostałej części ceny – 17.000 zł. przy podpisaniu umowy przyrzeczonej.

Pismem z dnia 22 grudnia 2017 roku powód od umowy odstąpił oraz wezwał pozwanych do zapłaty uiszczonej w dniu podpisania umowy przedwstępnej zaliczki w wysokości 53.300 zł. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od upływu 7 dni od daty doręczenia wezwania.

Pismem z dnia 9 maja 2018 roku do zapłaty wpłaconej kwoty w podwójnej wysokości tj. kwoty 106.000 zł. w terminie 5 dni od daty doręczenia pisma z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. W piśmie wskazano na charakter wpłaconej kwoty jako zadatku.

Okoliczności bezsporne, a ponadto pisma powoda (k.9, 10, 11, 12-13).

Postanowieniem z dnia 23 grudnia 2019 roku Prokurator Rejonowy w (...) umorzył postępowanie w prawie doprowadzenia w dniu 18 stycznia 2016 roku w miejscowości S. R. F. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci gotówki oraz pojazdu marki M. o łącznej wartości 63.000 zł. w celu osią2gnięcia korzyści majątkowej, poprzez wprowadzenie go w błąd co do zamiaru wywiązania się z zawartej umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości położonej w miejscowości C. dla której prowadzona jest księga wieczysta (...) tj. o czyn z art. 286 §1 k.k. Decyzja została zaskarżona przez powoda. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 13 października 2020 roku, zaskarżone postanowienie zostało utrzymane w mocy.

DOWÓD: informacja (k.262-263), postanowienie Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 13 października 2020 roku w sprawie II Kp (...) (PR 3 Ds. (...).2019 (k.324-326).

Powód nie wiedział dokładnie co stało się z nieruchomością, której dotyczyła przedmiotowa umowa przedwstępna, czy pozwani nadal są właścicielami działki.

DOWÓD: zeznanie powoda (protokół rozprawy z dnia 16.03.2021 roku 00:04:40-00:27:07; k.342v-343).

Początkowo pozwana chciała oddać powodowi pieniądze, ale ostatecznie tego nie uczyniła.

Okoliczność bezsporna.

SĄD ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powyższy stan faktyczny był w części bezsporny. Dodatkowo wynikał z zeznań świadka oraz stron, złożonych dokumentach, co do prawdziwości których nie były składane żadne zastrzeżenia.

W ocenie Sądu, złożone przez strony dokumenty i zeznania – w zakresie objętym ustaleniami faktycznymi tworzyły spójną i logiczną całość, wzajemnie się uzupełniając. Nie zawierały informacji sprzecznych bądź wzajemnie się wykluczających. W konsekwencji Sąd uznał je za wiarygodne. Były one spójne i logiczne oraz wzajemnie się uzupełniały. Nie zawierały informacji sprzecznych, wzajemnie się wykluczających. Sąd nie doszukał się w zeznaniach świadka nieprawdy, nie pojawiły się też powody do takiej podejrzliwości. Wewnętrzne przekonanie z uwzględnieniem wskazań wiedzy oraz doświadczenia życiowego nakazują przyjąć, iż zwykłą normą postępowania ludzi, jest wierzyć w to, co dana osoba mówi, chyba że okaże się, iż ktoś na to zaufanie nie zasługuje. Sąd analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy uznał, iż zeznania na przymiot wiarygodności zasługują.

Strony nie wskazały żadnych dowodów, które wiarygodność tychże zeznań, w zakresie objętym ustaleniami faktycznymi - mogłyby podważyć.

Strony zwarły umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości zastrzegając możliwość jej zmiany w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

Stosownie do art. 389 §1 k.c. umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstępna), powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Nie budzi wątpliwości, że określa ona te elementy treści umowy przyrzeczonej, które są niezbędne dla jej dojścia do skutku - elementy przedmiotowo istotne (konieczne) umowy przyrzeczonej, pozwalała na określenie świadczenia, jakie dłużnik ma spełnić.

W umowie ustalono jako jeden z warunków zawarcia umowy przyrzeczonej – wpłatę przez powoda jako nabywcę kwoty 20.000 zł. jako zaliczki, w kwietniu 2016 roku. Nie budzi wątpliwości, że powód przekazał pozwanym wyłącznie kwotę 10.000 zł. oraz to, że strony nie dokonały zmiany umowy przedwstępnej z dnia 18 stycznia 2016 roku.

Powołać w tym miejscu należy przepis art. 76 k.c. Stanowi on, że jeżeli strony zastrzegły w umowie, że określona czynność prawna między nimi ma być dokonana w szczególnej formie, czynność ta dochodzi do skutku tylko przy zachowaniu zastrzeżonej formy.

Powód nie udowodnił, że strony zmieniły umowę i kwotę zaliczki obniżyły ją z 20.000 zł. do 10.000 zł.

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom powoda w części w jakiej opisuje on przyczyny wpłaty kwoty tylko 10.000 zł., braku wpłaty reszt zaliczki. Jego zeznania są w tym zakresie niekonsekwentne, nielogiczne. Powód z jednej strony twierdzi, że pozwani domagali się wpłaty tylko kwoty 10.000 zł., chociaż podpisując umowę winien pamiętać na kwotę II zaliczki strony ustaliły, jaki rygor został zastrzeżony dla zmiany umowy. Dalej powód wskazuje, że nie pamięta jaka wysokość zaliczki została ustalona zapomniał, że wpisano kwotę 20.000 zł. Wreszcie twierdzi, że próbował kontaktować się z pozwanymi co do zapłaty reszty zaliczki, ale nie miał z nimi kontaktu, nie znał numeru ich konta bankowego. Twierdzenia te w ocenie sądu wzajemnie się wykluczają. Jeśliby prawdą było, że strony zmniejszyły zaliczkę do 10.000 zł., to powód nie miał potrzeby kontaktować się z pozwanymi co do zapłaty reszty zaliczki, a ponadto winien mieć na potwierdzenie tego stosowny dokument w formie pisemnej. Analogicznie, jeśli zapomniał, że zaliczka miała wynosić 10.000 zł. Jeśli któreś z powyższych twierdzeń powoda byłoby prawdziwe to nie było potrzeby kontaktowania się z pozwanymi w celu ustalenia, czy to numeru konta bankowego dla dokonania przelewu, czy ustalenia sposobu wpłacenia reszty kwoty. Jeśli natomiast powód chciał wpłacić resztę kwoty niewątpliwie mógł to uczynić również w innej formie niż przelew bankowy, a ostatecznie złożyć należną sumę do depozytu bankowego. Wszak część zaliczki był w stanie przekazać pozwanej poprzez swoją matkę.

Niezasadne są również twierdzenia strony powodowej, iż to po stronie pozwanych doszło leży przyczyna nie zawarcia umowy przyrzeczonej, gdyż zawarli oni umowę dotyczącą owej nieruchomości z nowym nabywcą jeszcze w kwietniu 2016 roku, gdy powód miał możliwość uiszczenia reszty zaliczki.

Wskazać należy, że powód nie udowodnił jaki charakter miała owa umowa z nowym nabywcom, czy np. nie była to umowa przedwstępna zawierająca warunek co do zawarcia umowy przyrzeczonej związany z ewentualną wpłatą reszty II zaliczki przez powoda. Niezależnie jednak od powyższego – nawet w przypadku, gdyby pozwani dokonali sprzedaży nieruchomości jeszcze w kwietniu - powód nawet nie uprawdopodobnił, że czynił jakiekolwiek starania, by resztę kwoty zaliczki wpłacić. Bezspornym było natomiast, że jej nie wpłacił. W konsekwencji uznać należało, że umowa przyrzeczona nie została zawarta z przyczyn leżących po stronie powoda – nie wpłacił on całej umówionej zaliczki. Jednocześnie wskazać należy, że nie można podzielić zarzutu powoda, iż wpłata reszty zaliczki była niecelowa z uwagi na sprzedaż nieruchomości przez pozwanych. Nawet na rozprawie w dniu 16 marca 2021 roku powód nie miał wiedzy co do tego jaki jest los przedmiotowej nieruchomości. W ocenie Sądu tym bardziej wiedzy takiej nie mógł mieć w kwietniu 2016 roku.

Swoje żądanie powód wywodził z art. 394 §1 k.c. Wskazuje on, że w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

W niniejszej sprawie niewątpliwie nie doszło do wykonania umowy przyrzeczonej, jednak to nie pozwani ponoszą za to odpowiedzialność. Powód bowiem nie wywiązał się z wiążącej go z pozwanymi umowy i nie wpłacił umówionej zaliczki w wysokości 20.000 zł.

Z zasady kontradyktoryjności procesu wynika, iż to strony obarczone zostały odpowiedzialnością za wynik procesu. Przy rozpoznawaniu sprawy rzeczą Sądu nie jest zarządzanie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie. Rola sądu nie polega bowiem na wykonywaniu przezeń obowiązków procesowych ciążących na stronach. Strona prowadzi więc proces na własne ryzyko dowodowe.

Działanie z urzędu i przeprowadzenie dowodu nie wskazanego przez stronę jest dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach procesowych i musi wypływać z opartego na zobiektywizowanej ocenie przekonania o konieczności jego przeprowadzenia, np. w wypadku ujawnionej przez stronę bezradności czy w razie istnienia trudnych do przezwyciężenia przez strony przeszkód, gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie był wystarczający dla rozstrzygnięcia sprawy. Takie okoliczności w sprawie nie miały miejsca. Obie Strony reprezentowane były przez fachowych pełnomocników procesowych.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd na podstawie art. 394§1 k.c. w zw. z art. 389 §1 k.c., art. 76 k.c. oraz umową przedwstępną sprzedaży z dnia 18 stycznia 2016 roku zawartą pomiędzy stronami, powództwo oddalił, orzekając jak w punkcie 1 wyroku.

Przepis art. 108 § 1 k.p.c. nakazuje Sądowi rozstrzygać o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji.

Treść art. 98 § 1 k.p.c. reguluje kwestię kosztów procesu. Wynikają z tego przepisu dwie zasady: zasada odpowiedzialności za wynik procesu oraz zasada kosztów celowych. Strona przegrywająca jest bowiem obowiązana zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Proces wygrali pozwani, co uzasadnia zasądzenie kosztów procesu na ich rzecz. Pozwani byli reprezentowana przez fachowego pełnomocnika procesowego radcę prawnego. Ustalając koszty procesu poniesione przez pozwanych Sąd uwzględnił wynagrodzenie pełnomocnika pozwanych stosownie do § 2 punktu 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 z późn. zm) w kwocie 5.400 zł., dwie opłaty skarbowe od pełnomocnictw 34 zł. – łącznie 5.434 zł.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zasądził od powoda solidarnie na rzecz pozwanych kwotę 5.434 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu, orzekając jak w punkcie 2 wyroku.

Na oryginale właściwy podpis