Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 72/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 18 października 2019 r., sygn. XII K 137/17.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części skazującej

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.1

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych – punkt I. 1, 2 i 3 zarzutów apelacji

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty i argumentacja skarżących obrońców okazały się nieskuteczne w kontekście wniosku apelacji o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie czynu z punktu II i uniewinnienie oskarżonego od jego popełnienia.

Koncentrując się na chronologii działań oskarżonego, który następczo wobec czynności przypisanych jemu w punkcie II (drugim) zaskarżonego wyroku, wykorzystał poszczególne faktury do ostatecznego uszczuplenia należnego podatku, skarżący nie dostrzegają istoty, chroniącego w pierwszym rzędzie prawidłowość obrotu gospodarczego, przestępstwa z art. 299 § 1 kk, które najprościej rzecz ujmując, sprowadza się do legalizowania określonych w jego dyspozycji środków pochodzących z korzyści majątkowych, związanych z popełnieniem określonego czynu zabronionego. Owe „brudne pieniądze” muszą zatem bezpośrednio lub pośrednio pochodzić z korzyści związanych z takim czynem, a stanowią je nie tylko środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, mienie ruchome lub nieruchomości, ale również prawa majątkowe, a zatem prawa bezpośrednio uwarunkowane interesem ekonomicznym podmiotu prawa (W., I., S., Prawo cywilne, 2001, s. 138).

Nie kwestionując zatem, że złożenie przez oskarżonego stosownych deklaracji podatkowych w zakresie podatków VAT, dochodowych od osób fizycznych oraz osób prawnych, zmierzające do uszczuplenia należności podatkowych Skarbu Państwa, miało następczy charakter względem przelewów zapłaty za „puste” faktury, konstatacja taka nie uchyla jednak in concreto jego odpowiedzialności za przestępstwo z art. 299 § 1 i 5 kk.

Odnosząc się najpierw ogólnie do ujawnionego na rozprawie głównej stanu dowodowego badanej sprawy, wskazać trzeba, że dokonanie poszczególnych przelewów podporządkowane było uzyskaniu przez oskarżonego prawa do odliczenia wpłaconych kwot od podstawy opodatkowania, a więc od dochodu (przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania) z działalności gospodarczej prowadzonej w ramach trzech różnych podmiotów i tym samym, zmniejszenia finalnie rzeczywistych ciężarów podatkowych względem Skarbu Państwa, co podyktowane było oczywistym interesem ekonomicznym tych podmiotów, stanowiąc korzyść związaną z przestępstwem wystawienia poświadczających nieprawdę (niezaistniałe zdarzenia) faktur VAT, mających dokumentować powyższe uprawnienia i pozwolić je w przyszłości zmaterializować (co faktycznie doprowadziło do pomniejszenia ciężarów podatkowych).

Jednocześnie, odbierając z ogólnej sumy 9.142.844,20 PLN każdorazowo wpłacone kwoty pomniejszone o wskazany w poszczególnych fakturach podatek VAT, oskarżony faktycznie dysponował środkami, które w świetle udokumentowanego obrotu gospodarczego, miały zostać wydatkowane przez firmy oskarżonego jako zapłata za usługi spółki (...) Sp. z o.o. i zostały zaksięgowane w dokumentach rachunkowych rzekomego nabywcy usług, jako wydatki.

Wreszcie z wyjaśnień oskarżonego oraz zeznań świadka P. D. jednoznacznie wynika, że zgodnie z uzgodnieniami, kwota wskazana na fakturach jako podatek VAT, była każdorazowo zatrzymywana przez wspólników w charakterze wynagrodzenia za wystawianie „pustych” faktur. W tym kontekście przypomnieć trzeba wyjaśnienia A. C. (2), w których przyznał: „ Ja umawiałem się z B., że jego wynagrodzenie będzie wynosiło cały podatek VAT. Jego wynagrodzenie wynosiło 22% kwoty netto na fakturze, który to VAT według jego oświadczenia kompensował z jego VAT-em nadpłaconym z działalności gospodarczej. Ja potrzebowałem tych faktur w celach podatkowych, ale w celu obniżenia podatku dochodowego” (k. 605 i podobnie na k. 736 verte).

Nie budzi też zastrzeżeń ustalenie Sądu I instancji, iż każdorazowo podział tych kwot odbywał się w dniu ich wypłaty, w obecności oskarżonego, który odbierał kwotę netto i miał świadomość zatrzymania przez wspólnika pozostałej części wypłaconej gotówki, stanowiącej wartość umówionego wynagrodzenia. Na płaszczyźnie art. 299 § 1 kk, nie ma przy tym znaczenia, jakie było wyobrażenie oskarżonego co do przeznaczenia tych pieniędzy przez (...) Sp. z o.o., skoro bez względu na to, stanowiły one dla wystawcy „pustych” faktur korzyść nienależną, związaną z popełnieniem czynu zabronionego, będąc zapłatą za wystawienie poświadczających nieprawdę faktur, a zatem dokumentów mających doniosłe znaczenie prawne w obrocie gospodarczym. I nie jest istotne, czy wspólnicy (...) Sp. z o.o. dzielili się tymi pieniędzmi, jak to miało miejsce w rzeczywistości, czy też mieliby naliczony w tych fakturach VAT kompensować z nadwyżkami nadpłaconego podatku VAT (co - nota bene - w myśl art. 108 ust. 1 ustawy o VAT nie zwalnia przecież podatnika z obowiązku zapłacenia VAT zgodnie z fakturą wystawioną i wprowadzoną do obrotu, bez względu, czy odzwierciedla ona stan faktyczny), bo w każdym z tych wypadków generowało to po ich stronie korzyść majątkową związaną z popełnieniem, ukierunkowanego na jej osiągnięcie, przestępstwa fałszu intelektualnego, o jakim mowa w art. 271 § 1 i 3 kk.

Zliczenie wskazanych wartości VAT z zapłaconych przez oskarżonego faktur na rachunek (...) Sp. z o.o. daje kwotę 1.648.704,20 PLN (suma kwot VAT: 146.382,50 PLN z faktury (...) zapłacona 27 listopada 2009 r., 103.620 PLN z faktury (...) zapłacona 3 grudnia 2009 r., 39.563,70 PLN z faktury (...) zapłacona 10 grudnia 2009 r., 16.167 PLN z faktury (...) zapłacona 10 grudnia 2009 r., 92.620 PLN z faktury (...) zapłacona 23 grudnia 2008 r., 112.200 PLN z faktury (...) zapłacona 28 listopada 2008 r., 169.400 PLN z faktury (...) zapłacona 11 grudnia 2008 r., 28.600 PLN z faktury (...) zapłacona 25 września 2008 r., 96.250 PLN z faktury (...) zapłacona 25 września 2008 r., 56.540 PLN z faktury (...) zapłacona 12 sierpnia 2008 r., 104.720 PLN z faktury (...) zapłacona 17 grudnia 2009 r., 41.734 PLN z faktury (...) zapłacona 17 grudnia 2009 r., 66.990 PLN z faktury (...) zapłacona 17 grudnia 2009 r., 89.540 PLN z faktury (...) zapłacona 14 sierpnia 2009 r., 140.327 PLN z faktury (...) zapłacona 4 grudnia 2009 r., 66.000 PLN z faktury (...) zapłacona 29 grudnia 2008 r., 91.740 PLN z faktury (...) zapłacona 28 października 2010 r., 65.670 PLN z faktury (...) zapłacona 29 grudnia 2010 r. i 90.640 PLN z faktury (...) zapłacona 29 października 2010 r.). Tym samym kwota ta stanowi realną korzyść uzyskaną przez wspólników (...) Sp. z o.o., wiążąc się z przestępnym wystawieniem, w porozumieniu z oskarżonym, „pustych” faktur. Z punktu widzenia odpowiedzialności oskarżonego zaś, wskazać trzeba, że w myśl definicji art. 115 § 4 kk, korzyścią majątkową jest korzyść zarówno dla siebie, jak i dla kogo innego.

Jednocześnie nieuwzględnienie w opisie czynu przypisanego kwoty wynikającej z „pustej” faktury o nr (...), jakkolwiek błędne, nie dekompletuje przecież znamion czynu zabronionego, działa na korzyść oskarżonego i nie może podlegać korekcie, wszak ta byłaby sprzeczna z kierunkiem apelacji.

Zgodnie z mającą moc zasady prawnej uchwałą 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2013 r. (OSNKW 2014/1/1), którą Sąd Apelacyjny w pełni podziela, przedmiotem czynności wykonawczej przestępstwa określonego w art. 299 § 1 kk są wymienione w tym przepisie "środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości” pochodzące bezpośrednio lub pośrednio z popełnienia czynu zabronionego, zaś sprawcą przestępstwa określonego w art. 299 § 1 kk może być również sprawca czynu zabronionego, z którego popełnieniem związana jest korzyść stanowiąca przedmiot czynności wykonawczej.

Taka zaś wykładnia dyspozycji omawianego przepisu sprawia, że zakres penalizacji na płaszczyźnie normy art. 299 § 1 kk jest znacznie szerszy, niż proponują autorzy wniesionej apelacji.

Odpowiedzialności oskarżonego za przypisany jemu w punkcie II (drugim) czyn, nie stoi wszak na przeszkodzie ani to, że faktyczne i skuteczne skorzystanie z wykreowanego prawa do obniżenia podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych oraz podatku VAT nastąpiło później, bo w przewidzianym przepisami okresie rozliczeniowym (wówczas oskarżony osiągnął korzyść majątkową stanowiącą cel jego działania, materializując wykreowane przez przestępstwo prawo majątkowe), ani to, że był on - na zasadzie współsprawstwa, sprawcą czynu bazowego z art. 271 § 1 i 3 kk, skoro wskazane wyżej korzyści majątkowe, tak dla oskarżonego (kwoty zwrócone oskarżonemu do gospodarowania nimi, pomimo dokumentarnego ujęcia ich jako wydatki – koszty uzyskania przychodu reprezentowanych przez A. C. (2) firm oraz wykreowane przez przestępstwo prawo do obniżenia należności podatkowych), jak i dla jego wspólników (wynagrodzenie odpowiadające sumie naliczonego w zapłaconych fakturach podatku VAT) ściśle związane były z tym właśnie przestępstwem, które oskarżonemu przypisano w punkcie I (pierwszym) zaskarżonego wyroku.

Mając na uwadze, że Sąd Okręgowy przypisując czyn z art. 299 § 1 i 5 kk, jednoznacznie ustalił kwotę sumy dokonanych przez oskarżonego przelewów na 9.142,844,20 PLN, oczywistym jest, że ustalenie to uwzględnia fakt braku przelewów z tytułu faktur o numerach (...), co wynika z prostego zsumowania wszystkich kwot widniejących jako przelane, a następnie wypłacone na rachunku spółki (...) Sp. z o.o. w Banku (...) o nr (...).

Konstatując, podnoszona przez obrońców kwestia chronologii zdarzeń ma tylko takie znaczenie, że czyn zabroniony polegający na uszczupleniu podatku naliczonego w przedmiotowych fakturach w łącznej kwocie – jak słusznie wskazują autorzy apelacji 3.538.511 PLN, a nie, jak błędnie wskazał Sąd I instancji 3.691.020 PLN (błąd wynikający z bezpodstawnego zaliczenia wartości 152.509 PLN ze skorygowanych faktur VAT, obejmujących również okres od stycznia do września 2011 r., który nie mieścił się w granicach zarzutu), nie może stanowić czynu bazowego dla przestępstwa z art. 299 § 1 kk. Co do zasady nie zmienia to jednak faktu, iż wygenerowane poprzez wystawienie potwierdzających nieprawdę faktur prawo majątkowe do pomniejszenia kwoty należności podatkowych Skarbu Państwa o 3.538.511 PLN, ma swoje źródło w popełnieniu przestępstwa opisanego w punkcie I (pierwszym) zaskarżonego wyroku. Natomiast błędne zawyżenie powyższej wartości w opisie czynu przypisanego nie dyskwalifikuje zasadności przypisania oskarżonemu realizacji jego znamion. Sąd Apelacyjny skorygował je zgodnie z kierunkiem apelacji.

Żadnych wątpliwości nie może budzić fakt, iż korzyścią pochodzącą z przestępstwa kwalifikowanego z art. 271 § 1 i 3 kk (kierunkowego wystawienia poświadczających nieprawdę faktur VAT), były kwoty odpowiadające wysokości naliczonego na poszczególnych opłaconych fakturach podatku VAT, które złożyły się na sumę 1.648.704,20 PLN, przyjętą przez wspólników oskarżonego, jako zapłata za wystawienie faktur dokumentujących nieprawdziwe zdarzenia gospodarcze, co należało uwzględnić w opisie czynu przypisanego dla jego klarowności (w tym zakresie Sąd Apelacyjny dokonał korekty opisu czynu). Niemniej stanowiła ona jedynie część wskazanej w wyroku kwoty 9.142,844,20 PLN, która jakkolwiek pochodziła z legalnej działalności gospodarczej oskarżonego, to po dokonaniu jej pozorującego wydatkowanie przelewu, a następnie bezzwłocznym odzyskaniu z potrąceniem wynagrodzenia za przestępczą usługę, z chwilą dokonania tych operacji stawała się korzyścią związaną z popełnieniem przestępstwa wystawiania „pustych” faktur.

Objęte porozumieniem współsprawców wpłacanie przez oskarżonego wartości brutto wynikających z „pustych” faktur na rachunek bankowy należący do ich wystawcy, następnie wypłata tych środków w gotówce i dokonywanie podziału, w wyniku którego wystawca zatrzymywał umowną zapłatę, a kwoty wykazywane jako koszty uzyskania przychodu w ramach działalności gospodarczej oskarżonego, częściowo wracały do jego swobodnej dyspozycji, choć jednocześnie udokumentowanie tych czynności implikowało prawa rzekomego nabywcy usług do odliczeń podatkowych, to nic innego, jak realizacja z góry zamierzonego mechanizmu legalizowania środków stanowiących korzyść z przestępstwa.

Ustalenia w tym zakresie znajdują umocowanie w zeznaniach P. D., który klarownie opisał cały proceder: „ C. robił przelew na rachunek firmy (...) w placówce bankowej, a w tym samym czasie ja wypłacałem pieniądze w całości, to jest w takiej kwocie, w jakiej on przelał je na rachunek firmy (...). Następnie w okienku ja odliczałem podatek VAT z tej kwoty, kwotę netto oddawałem C. poza terenem banku ” (k. 663).

W odniesieniu do argumentacji skarżących podnieść należy, że przestępstwo z art. 299 § 1 kk nie jest znamienne zamiarem kierunkowym ukrycia przestępczego źródła pochodzenia środków, o jakich mowa w tym przepisie i choć od strony podmiotowej charakteryzuje je umyślność, to może się ona przejawiać w obu postaciach zamiaru, a więc zarówno kierunkowego, jak i ewentualnego. Niemniej, choć zasadniczym celem oskarżonego było uzyskanie korzyści dla siebie (dla podmiotów prowadzonej przez oskarżonego działalności gospodarczej) z uszczuplenia należności Skarbu Państwa z tytułu podatku VAT oraz podatku dochodowego od osób fizycznych i od osób prawnych, która ostatecznie wyraziła się kwotą 3.538.511 PLN, to nie stanowi błędu przypisanie oskarżonemu działań ukierunkowanych na udaremnienie stwierdzenia przestępczego pochodzenia korzyści związanych z wystawieniem poświadczających nieprawdę faktur. Temu wszak podporządkowana była cała mistyfikacja przepływu wynikających z faktur środków przez rachunek bankowy, choć w założeniu i w praktyce, już z pominięciem operacji bankowych, w pomniejszonej o wartość naliczonego VAT-u wysokości, fizycznie wracały one do oskarżonego, a kwoty odpowiadające VAT trafiały do wspólników. Wpłaty kwot wynikających z faktur były obliczone właśnie na upozorowanie legalności obrotu usługami, na które opiewały „puste” faktury i miały za zadanie wykazanie w razie kontroli skarbowej, że obrót ten w rzeczywistości miał miejsce, stanowiąc podstawę prawa do odzyskania naliczonego VAT oraz zmniejszenia należności z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych i od osób fizycznych. Jednocześnie operacjom tym nadawano pozór należnej zapłaty za usługę wykonaną przez organizatorów procederu wystawiania „pustych” faktur, choć była ona oczywiście nieekwiwalentna, zawierając faktycznie korzyść majątkową za popełnienie przestępstwa. Nie sposób zgodzić się ze skarżącymi, że nie był to mechanizm asymilacji walorów pochodzących z przestępstwa, wszak w przeciwnym razie, sprawcy poprzestaliby na samym tylko spreparowaniu faktur.

Natomiast eksponowane przez skarżących przekonanie oskarżonego, że współsprawcy reprezentujący (...) Sp z o.o. wykorzystają przekazane im środki do rozliczeń nadpłaconego podatku VAT, jedynie wzmacnia przekonanie o towarzyszącym działaniom oskarżonego celu udaremnienia stwierdzenia ich rzeczywistego źródła.

.

Lp. 2

Zarzut obrazy przepisów postępowania – art. 413 § 2 pkt 1 kpk – punkt I. 4 zarzutów apelacji

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Jakkolwiek przepis art. 299 § 1 kk, jako jedną z czynności sprawczych, przewiduje podejmowanie innych czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku wskazanych tam walorów, to przypisanie oskarżonemu, że „ podejmował czynności mające na celu udaremnienie stwierdzenia przestępnego pochodzenia korzyści związanych z wystawieniem poświadczających nieprawdę faktur VAT (…)”, w kontekście pełnej treści tego opisu nie pozbawia go bynajmniej znamion właściwych przestępstwu z art. 299 § 1 i 5 kk.

Po pierwsze wszak należy dostrzec, co skarżący konsekwentnie pomijają, że w opisie czynu przypisanego Sąd I instancji ustalił również inne znamię czasownikowe realizujące przestępstwo „prania pieniędzy”, a mianowicie „przyjmowanie” opisanych w jego dyspozycji środków, które ma byt niewarunkowany celem udaremnienia lub znacznego utrudnienia stwierdzenia ich przestępnego pochodzenia.

Po wtóre, w orzecznictwie wielokrotnie podnoszono, że polski proces karny nie jest procesem formułkowym, a przepis art. 413 § 2 pkt 1 kpk nie wymaga powtórzenia formuły zawartej w przepisie określającym daną normę karną, a jedynie nakazuje takie redagowanie opisu czynu przypisanego, aby odzwierciedlał zdarzenie przestępne odpowiadające zespołowi znamion istotnemu przy konkretnej kwalifikacji prawnej (vide: postanowienie SN z 12 marca 2018 r., III KK 371/17; wyrok SN z 26 listopada 2014 r., II KK 141/14). Jakkolwiek zatem Sąd I instancji w zakresie tej czynności czasownikowej nie powtórzył wprost słów ustawy, to przypisał oskarżonemu udaremnienie stwierdzenia pochodzenia środków jako jeden z celów działania, a określenie w opisie czynu sposobu tego działania oddaje w sposób immanentny obiektywną możliwość osiągnięcia tego celu.

„Na marginesie” tylko zauważyć wypada, że sposób działania okazał się skuteczny dla realizacji powyższego celu i takim mógłby pozostać, gdyby nie wykrycie znacznie szerszej działalności wspólników (...) Sp. z o.o. na płaszczyźnie znamion czynów zabronionych i ich gotowość do współpracy z organami ścigania w toku wszczętego śledztwa.

Pozorowanie rzeczywistych opłat za usługi ujęte w „pustych” (fikcyjnych) fakturach mających służyć do rozliczeń podatkowych, przy wykorzystaniu rachunku bankowego wystawcy, a następnie ich wypłata i ponowne rozdysponowanie w sposób zakamuflowany, to w świetle wskazań wiedzy, logicznego rozumowania i życiowego doświadczenia, czynności mogące obiektywnie udaremnić stwierdzenie przestępnego pochodzenia walorów związanych z przestępstwem wystawiania tych „pustych” faktur.

Innymi słowy, zaistnienie możliwości znamiennej dla realizacji przestępstwa, jawi się następstwem opisanych w wyroku działań sprawcy.

Tym samym opis czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie II (drugim) oddaje istotę przestępstwa z art. 299 § 1 i 5 kk.

W tym kontekście przywołać należy niekwestionowane w apelacji ustalenia, że oskarżony – zgodnie z zeznaniami świadka P. D., przekazywał wystawcom fikcyjnych faktur dyskietki z własnymi (w rozumieniu prowadzonej działalności) opracowaniami i projektami, które miały uwiarygodniać transakcje, a których przydatność materializowałaby się wyłącznie dla potrzeb kontroli skarbowej. Zadbał również o sporządzenie umów na dostarczenie projektów oraz protokołów zdawczo-odbiorczych. Obrazuje to zamierzone, ukierunkowane dążenie do zakamuflowania rzeczywistego charakteru transakcji i udaremnienia jego stwierdzenia, przy znacznej staranności o zapewnienie im pozoru rzeczywistych zdarzeń gospodarczych.

Do charakteru korzyści pochodzących z przestępstwa Sąd Apelacyjny odniósł się w punkcie Lp. 1. W wyroku wskazano kwotę, której wydatkowanie - na poczet zakupu fikcyjnych usług potwierdzanych przedmiotowymi fakturami - pozorowano w drodze przelewów bankowych, aby następnie nadal środkami tymi dysponować.

Fikcyjność faktur, stanowiących podstawę dokonywania przepływu środków finansowych pomiędzy oskarżonym a jego wspólnikami, nie służyła niczemu innemu, jak nadaniu pozoru legalności nieistniejącym transakcjom oraz ukryciu procederu kreowania uprawnień do odliczeń podatkowych, a w konsekwencji również ukryciu przestępczego pochodzenia tych walorów. Cała zatem kwota zsumowanych wartości przelewów, jakkolwiek nie może być utożsamiana z zyskiem, stanowiła przedmiot przestępstwa z art. 299 § 1 i 5 kk.

Natomiast wskazując w zaskarżonym wyroku na naliczony w fikcyjnych fakturach podatek VAT, zważywszy, że jego równowartość była wypłacana (wraz z resztą sumy wpłaty) i przekazywana wystawcom tych faktur, należało go sprecyzować, czego Sąd I instancji nie uczynił, choć obrazuje on korzyść uzyskaną przez wspólników oskarżonego.

Niemniej ustalona przez Sąd I instancji ogólna kwota wpłat, wynikająca ze zsumowania wszystkich wpłat brutto dokonanych przez oskarżonego na poczet „pustych” faktur, pozwala na jednoznaczne ustalenie również wartości naliczonego w tych fakturach podatku VAT, poprzez zsumowanie kwot VAT ze wszystkich tych opłaconych faktur. Jak wskazano w punkcie Lp. 1, daje to sumę 1.648.704,20 PLN.

Lp. 3

Zarzut obrazy prawa materialnego:

– art. 299 § 1 i 5 kk – pkt III zarzutów apelacji,

art. 271 § 1 kk w zw. z art. 15 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku VAT – pkt IV.1 zarzutów apelacji,

art. 21 § 2 kk w zw. z art. 271 § 1 kk – pkt IV.2 zarzutów apelacji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

- Zarzut jest chybiony, zaś przyjęta kwalifikacja prawna czynu z art. 299 § 1 i 5 kk znajduje umocowanie w ustaleniach faktycznych, do kwestii prawidłowości których odniesiono się w punktach poprzedzających, bez potrzeby powielania przywołanych tam argumentów. Zarzut ten w istocie stanowi dalszą polemikę kontestacyjną z ustaleniami poczynionymi przez Sąd I instancji, co na gruncie art. 438 pkt 1 kk z gruntu czyni go nieskutecznym, skoro opis czynu przypisanego odpowiada znamionom normy karnej, pod którą został podpisany. Twierdzenie zaś skarżących o braku ustalenia w tymże opisie czynu bazowego kłóci się z prostą lekturą jego treści, w której jednoznacznie wskazano jako przedmiot „korzyści związane z wystawieniem poświadczających nieprawdę faktur VAT”. Autorzy apelacji, niezależnie od nietrafności odniesień do przyjętej w wyroku formy sprawczej „podejmowania innych czynności”, nie dostrzegają, że ustalono w nim również formę sprawczą „przyjmowania” (vide Lp. 2).

- Wbrew twierdzeniu skarżących nie sposób zakwestionować ogólne uprawnienie do wystawiania faktur przez (...) Sp. z o.o., a w jej imieniu R. B., figurującego w KRS jako Prezes Zarządu spółki, jednoosobowo uprawniony do jej reprezentacji (jako członek Zarządu), w tym do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych spółki oraz do składania podpisów w imieniu spółki. Spółka ta była wszak, od dnia 25 stycznia 2003 r. (data wpisu) zarejestrowana w Rejestrze Przedsiębiorców KRS, mając przypisany określony przedmiot działalności gospodarczej, w tym m.in. w zakresie projektowania budowlanego, urbanistycznego, technologicznego, a więc nawet działalności, której obszaru dotyczyły usługi ujęte w objętych zarzutami fakturach, a także posiadała określoną organizację, nadany REGON i NIP. Działalność ta nie została zawieszona i spółka w każdej chwili mogła w jej ramach dokonywać transakcji podlegających opodatkowaniu, a co za tym idzie była uprawniona do wystawiania faktur VAT, niezależnie od tego, że wspólnicy, na pewnym etapie jej działania, zrezygnowali z legalnych przedsięwzięć i zaczęli zarobkować na wystawianiu „pustych” faktur (wyjaśnienia R. B.).

Argument, jakoby spółka nie była w czasie zarzucanego czynu zarejestrowana jako czynny podatnik VAT, skarżący zdają się wywodzić z załączonego przez samych obrońców (jako załącznik do pisma procesowego) zaświadczenia o podatniku podatku od towarów i usług, wydanego przez Naczelnika Urzędu Skarbowego W.-P. (k. 187), gdy tymczasem (...) Sp. z o.o. była zarejestrowana jako czynny podatnik VAT w Urzędzie Skarbowym (...), gdzie w składała deklaracje VAT-7, które były przedmiotem kontroli Urzędu Kontroli Skarbowej w W. (k. 1016).

Zatem tylko „na marginesie” wskazać trzeba, że nawet gdyby (...) Sp. z o.o. nie była zarejestrowana jako czynny podatnik VAT, to taki stan rzeczy nie pozbawiałby jej (osoby działającej w jej imieniu), co do zasady, uprawnienia do wystawiania faktur potwierdzających dokonanie sprzedaży. W tym kontekście przywołać należy wyrok NSA w W. z dnia 10 lutego 2009 r., I (...), w którym Sąd wprost stwierdził, że posłużenie się w - obowiązującym w dacie czynu - art. 106 ust. 1 ustawy o VAT (utrata mocy z dniem 1 stycznia 2014 r.) sformułowaniem „podatnicy, o których mowa w art. 15” oznacza, że niewywiązanie się przez tak określony podmiot z obowiązku dokonania rejestracji (art. 96 ustawy) nie zwalnia go z obowiązku wystawienia faktury potwierdzającej dokonanie sprzedaży.

Zgodzić należy się zatem z Sądem I instancji, że (...) Sp. z o.o., a w jej imieniu R. B., miała formalne uprawnienie do wystawienia faktury VAT w przypadku dokonania sprzedaży usług, które to uprawnienie formalne wykorzystano do wystawienia dokumentu pozorującego taką sprzedaż. Immanentnym jest, że R. B. nie był uprawniony do wystawienia „pustej” faktury, ale właśnie dlatego czyn oskarżonego musi być rozpatrywany na płaszczyźnie normy karnej z art. 271 kk.

- Mając na uwadze rozważania z akapitu poprzedzającego, za chybiony uznać należy również zarzut obrazy art. 21 § 2 kk w zw. z art. 271 § 1 kk. Niemniej nawet w sytuacji, gdyby R. B. nie był osobą formalnie uprawnioną do wystawienia faktur, to wobec bezspornego ustalenia, że oskarżony realizując swoje zachowania był o takim jego uprawnieniu przekonany, również ponosiłby odpowiedzialność za przypisany jemu w punkcie I (pierwszym) czyn, tyle, że w stadialnej postaci usiłowania nieudolnego (w zw. z art. 13 § 2 kk), a zatem nawet w takiej sytuacji, odpowiedzialność A. C. (1) za to przestępstwo, nie byłaby – wbrew stanowisku skarżących wykluczona, a jedynie oparta na innej podstawie prawnej (art. 13 § 2 kk w zw. z art. 271 § 1 i 3 kk w zb. z art. 273 kk w zw. z art. 12 kk).

Lp. 4

Zarzut obrazy prawa materialnego – art. 271 § 1 i 3 kk w zb. z art. 273 kk w zw. z art. 12 kk – punkt V zarzutów apelacji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut jest oczywiście chybiony, wszak ustalenia poczynione przez Sąd I instancji i opisane w punkcie I (pierwszym) zaskarżonego wyroku w pełni odpowiadają przyjętej subsumpcji prawnej. Wobec aktualności argumentacji przytoczonej w punktach poprzedzających, dodać jedynie wypada, że faktura jest dokumentem księgowym, potwierdzającym zdarzenie gospodarcze i przewidzianą prawem podstawą dokonywania zapisów w księgach rachunkowych. Samo zatem uwidocznienie objętych zarzutami faktur w księgach podatkowych, które zgodnie z ustawą o rachunkowości podlegają, wraz z dowodami księgowymi, udostępnieniu uprawnionym organom zewnętrznej kontroli lub nadzoru, jest wykorzystaniem ich funkcji, a tym samym dokonaniem ich użycia.

W doktrynie ugruntowane jest wszak stanowisko, iż pojęcie używania sprowadza się do wykorzystywania funkcji, jakie może pełnić określony dokument, a co za tym idzie użycie dokumentu nie musi polegać na przedstawieniu go osobie uprawnionej do kontroli, ale może się realizować także poprzez wprowadzenie do rejestru, dokonanie na jego podstawie określonej operacji księgowej (Autorzy: Zoll A. (red.), Barczak-Oplustil A., Bogdan G., Ćwiąkalski Z., Dąbrowska-Kardas M., Kardas P., Majewski J., Raglewski J., Rodzynkiewicz M., Szewczyk M., Wróbel W. Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 270 kk).

Za całkowicie nieuzasadnione uznać należy również wywody, jakoby fakt uiszczenia przez oskarżonego uszczuplonych należności publicznoprawnych miał wykluczać dopuszczalność przypisania jemu przestępstwa karnego.

Otóż w myśl art. 8 § 1 kks, nawet w sytuacji, gdy ten sam czyn będący przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym, wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa lub wykroczenia określonego w przepisach karnych innej ustawy, stosuje się każdy z tych przepisów, a jedynie – zgodnie z art. 8 § 2 kks – wykonaniu podlega tylko najsurowsza z kar, co nie stoi na przeszkodzie wykonaniu środków karnych lub innych środków orzeczonych na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów.

Skarżący nie wykazali, a z ujawnionych w sprawie okoliczności nie wynika, aby oskarżony poniósł odpowiedzialność za przestępstwo karno-skarbowe, a wszelkie rozważania dotyczące ewentualnego wyłączenia jego odpowiedzialności za przestępstwa objęte zaskarżonym wyrokiem skazującym na zasadzie specjalności, czy redukcji wielości ocen, są czysto abstrakcyjne.

Autorzy apelacji nie wskazali przepisu normy karno-skarbowej, którą oskarżony miałby wyczerpać i w następstwie tego poddać się dobrowolnie odpowiedzialności karno-skarbowej, a z ujawnionych na rozprawie głównej materiałów sprawy wynika jedynie, że oskarżony dokonał korekty zeznań podatkowych CIT-8 i VAT-7 na podstawie art. 81 § 1 i 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, uiszczając należności podatkowe Skarbu Państwa zgodnie z korektą.

Skarżący bezpodstawnie zatem odwołują się do instytucji czynnego żalu, o jakiej mowa w art. 16 § 1 i 2 kks, w szczególności, że z samej treści uzasadnienia przyczyn złożonych korekt w żadnej mierze nie wynika, aby spełnione zostały przesłanki z art. 16 § 1 kks. Przeciwnie, wskazano w nich jednoznacznie, że potrzeba korekt wynika z przyczyn leżących po stronie (...) Sp. z o.o. Może tu zatem chodzić o instytucję z art. 16a kks, do której nie stosuje się warunków przewidzianych w art. 16 kks, bądź, jak wskazano na wstępie pisemnego uzasadnienia złożonych korekt, skorygowanie w terminie zeznań w oparciu o art. 81 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej, które jest dopuszczalne aż do czasu przedawnienia zobowiązania podatkowego, następującego wraz z upływem 5 lat od końca roku, w którym składana jest deklaracja (korekty złożone przez oskarżonego mieściły się w tym terminie).

Niezależnie jednak od powyższego, Sąd Apelacyjny podziela to stanowisko ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zgodnie z którym reguły wyłączania wielości ocen nie mają zastosowania do instytucji określonej w art. 8 kks, co w konsekwencji wykluczonym czyni, aby przepis Kodeksu karnego skarbowego mógł wyprzeć na zasadzie specjalności lub konsumpcji przepis Kodeksu karnego lub odwrotnie i aby w konsekwencji mogło dojść do skazania i wymierzenia sprawcy jednej kary (vide: uchwała 7 sędziów SN z 24 stycznia 2013 r., I KZP 19/12; wyrok SN z 24 stycznia 2013 r., I KZP 21/12; postanowienie SN z 8 kwietnia 2009 r., IV KK 407/08 - wraz z zawartą w ich uzasadnianiach argumentacją).

Godzi się też zauważyć, że okoliczność uiszczenia uszczuplonych należności Skarbu Państwa została uwzględniona przez Sąd I instancji, znajdując odzwierciedlenie w wymiarze kar jednostkowych, które nie tylko orzeczono w dolnych granicach ustawowego zagrożenia, ale też orzeczonej wedle reguły pełnej absorpcji karze łącznej pozbawienia wolności, nadano probacyjny charakter, nie orzekając środka kompensacyjnego. W konsekwencji jedyną realną dla sprawcy dolegliwość stanowi kara grzywny.

Nie sposób natomiast dopatrywać się jakiejkolwiek kolizji z gwarancjami konstytucyjnymi w tym, że oskarżony wykonał zobowiązania podatkowe wobec Skarbu Państwa oraz, że ponosi odpowiedzialność za współudział w przestępstwach wystawiania i posługiwania się potwierdzającymi nieprawdę fakturami oraz „prania pieniędzy”.

Wniosek

O zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie i uniewinnienie A. C. (2) od popełnienia czynów przypisanych w punkcie I i II wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Niezasadność wniosku stanowi oczywistą konsekwencję niezasadności zarzutów.

Lp.

Zarzut

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok w zaskarżonej części – skazującej, utrzymano w mocy.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wobec nieuwzględnienia zarzutów apelacji i niestwierdzenia przyczyn odwoławczych, o jakich mowa w art. 440 kpk i art. 439 § 1 kpk.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmieniono opis czynu przypisanego w punkcie II zaskarżonego wyroku, w granicach ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji, korygując kwotę korzyści majątkowej z uszczuplenia należności Skarbu Państwa z tytułu podatku VAT oraz podatku dochodowego od osób fizycznych i od osób prawnych, na osiągnięcie której ukierunkowane było działanie oskarżonego, poprzez ustalenie jej wysokości na nie mniejszą niż 3.538.511 PLN.

Ponadto wyodrębniono z tej wartości naliczony podatek VAT, stanowiący łącznie kwotę 1.648.704,20 PLN.

Zwięźle o powodach zmiany

- korzyść, na jaką ukierunkowane było przestępstwo w postaci zmaterializowania prawa do zmniejszenia podatku naliczonego w przedmiotowych fakturach należało określić jako nie mniejszą niż 3.538.511 PLN, bowiem błędne jej wskazanie przez Sąd I instancji na 3.691.020 PLN, wynikało z bezpodstawnego zaliczenia wartości 152.509 PLN ze skorygowanych faktur VAT, obejmujących również okres od stycznia do września 2011 r., który nie mieścił się w granicach zarzutu.

- z powyższej wartości wyodrębnić należało naliczony podatek VAT, stanowiący łącznie kwotę 1.648.704,20 PLN, bowiem stanowi on równowartość korzyści uzyskanych przez współdziałających z oskarżonym wystawców „pustych” faktur. Sposób wyliczenia tej kwoty wskazano w punkcie Lp. 1.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

Zgodnie z art. 636 § 1 kpk oraz art. 8 ustawy z 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych, zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za instancję odwoławczą, w tym 30.300 PLN (trzydzieści tysięcy trzysta złotych) tytułem opłaty, której wysokość ustalono po myśli art. 2 ust. 1 pkt 4 i art. 3 ust. 1 in fine ustawy z 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych.

7.  PODPIS

Ewa Leszczyńska-Furtak Ewa Gregajtys Izabela Szumniak

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońcy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

W części skazującej

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części skazującej

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana