Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2021 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 13 maja 2021r. w G.

sprawy J. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w W.

o zasiłek chorobowy

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 3 lutego 2021 r. sygn. akt VI U 337/20

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala odwołanie;

2.  przekazuje wniosek ubezpieczonej J. C., zawarty w odwołaniu od zaskarżonej decyzji, o zasiłek chorobowy w związku z podleganiem ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia, do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w W..

(-)sędzia Grzegorz Tyrka

Sygn. akt VIII Ua 20/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 lipca 2020r. organ rentowy odmówił odwołującej J. C. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 1 maja 2020r. do 22 maja 2020r., gdyż po ustaniu tytułu ubezpieczenia ubezpieczona kontynuowała wcześniej podjętą pracę zarobkową z tytułu umowy zlecenia u płatnika (...) Sp. z o.o. od 3 lutego 2020r. do 8 lipca 2020r.

Odwołująca J. C. domagała się ponownego rozpatrzenia sprawy.

Na uzasadnienie swojego żądania odwołująca wskazała, że w spornym okresie związana była umową zlecenia zawarta na okres od 1 lipca 2019r. do 30 czerwca 2020r. Odwołująca podała, że z tytułu zawartej umowy odprowadzane na jej rzecz były zaliczka
na podatek dochodowy jak i składki na ubezpieczenia społeczne.

Organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. wniósł
o oddalenie odwołania. Organ rentowy wskazał, że odwołująca podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 lutego 2020r. do 30 kwietnia 2020r. z tytułu umowy
o pracę u płatnika (...) Sp. z o.o. Po ustaniu tego tytułu ubezpieczenia, odwołująca kontynuowała wcześniej podjętą działalność zarobkową z tytułu umowy zlecenia u płatnika (...) Sp. z o.o. od 3 lutego 2020r. do 8 lipca 2020r. Nadto odwołująca dołączyła do odwołania umowę zlecenia, wiążącą ją z (...) Sp. z o.o., świadczącą o kontynuacji działalności zarobkowej od 1 lipca 2019r. do 30 czerwca 2019r. Stąd brak było podstaw do przyznania jej zasiłku chorobowego, zgodnie z art. 13 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczenia pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa(t.j.: Dz.U. z 2020 r., poz. 870)

Wyrokiem z 13 maja 2021r. sygn. akt VIU 337/20 Sąd Rejonowy zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującej prawo do zasiłku chorobowego za okres od 1 maja 2020r. do 22 maja 2020r.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył co następuje:

Odwołująca J. C. do 30 kwietnia 2020r. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę u (...) Sp. z o.o. Ponadto odwołująca zawarła 25 czerwca 2019r. z Spółką (...) jako zleceniodawcą umowę zlecenia na okres od 1 lipca 2019r. do 30 czerwca 2020r., zgodnie z którą jako zleceniobiorca zobowiązana była do wykonywania czynności na rzecz zleceniodawcy wskazanych w treści umowy. Zgodnie z zawartą umową za wykonywanie powyższych czynności odwołującej przysługiwało wynagrodzenie miesięczne w wysokości 3 160,00 zł brutto. Czynności te odwołująca realizowała wyłącznie w biurze w siedzibie swojego zleceniodawcy. Ponadto odwołująca zawarła umowę zlecenia jako zleceniobiorca z (...) Sp. z o.o. na okres od 3 lutego 2020r. do 8 lipca 2020r. Obowiązki wynikające z tej umowy odwołująca wykonywała jedynie w biurze zleceniodawcy znajdującym się w C. dwa razy w tygodniu.

W spornym okresie, tj. od 1 maja 2020r. do 22 maja 2020r. odwołująca przebywała
na zwolnieniu lekarskim z uwagi na problemy zdrowotne kręgosłupem w odcinku szyjnym
i była niezdolna do pracy. W okresie niezdolności do pracy odwołująca przez cały czas przebywała w swoim domu. Odwołująca zgłosiła swojemu zleceniodawcy, iż z uwagi
na zwolnienie lekarskie nie jest w stanie wykonywać czynności wynikających z wiążącej
jej umowy. Odwołująca z uwagi na zwolnienie lekarskie nie jeździła również
do C., by realizować umowę zawartą z (...) Sp. z o.o. Odwołująca
w trakcie niezdolności do pracy nie wykonywała żądnych czynności wynikających
z wiążących ją umów zlecenia, ani nie otrzymała z tytułu tych umów żadnego wynagrodzenia w za miesiąc maj 2020r

W oparciu o przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe Sąd Rejonowy uznał, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Powołując się na art. 6 ust. 1 i art.13 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
(Dz. U. z 2020r., poz. 870 ze zm.) Sąd Rejonowy wskazał, że w doktrynie wskazuje
się, że wspólną cechą wszystkich przyczyn wyłączającą prawo do zasiłku chorobowego jest istnienie innych źródeł dochodu. R. legis tego przepisu sprowadza się bowiem
do dostarczenia środków utrzymania byłemu ubezpieczonemu, który z powodu ustania pracy zarobkowej traci dotychczasowe dochody, a któremu choroba przeszkadza w znalezieniu i podjęciu nowej pracy zarobkowej, a tym samym uzyskaniu nowego źródła dochodu. Wyłączenie prawa do zasiłku chorobowego na podstawie przepisu art. 13 powołanej ustawy dotyczy sytuacji, gdy osoba niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie podlega żadnemu ubezpieczeniu, natomiast kontynuuje lub podejmuje działalność zarobkową uprawniającą ja do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym ( postanowienie Sądu Najwyższego z 7 maja 2003r., III UZP 3/03; uchwała Sądu Najwyższego z 30 sierpnia 2001r., sygn. akt III ZP 11/2001 ).

Sąd Rejonowy powołał się również na tezę wyroku Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2012r. (sygn. akt I UK 13/12, LEX nr 1218583), zgodnie z którą „zasiłek chorobowy zastępuje utracony zarobek. Ryzykiem chronionym jest w tym przypadku niemożność wykonywania (kontynuowania lub podjęcia) każdej działalności zarobkowej zarówno
tej, której wykonywanie dawało tytuł do objęcia ubezpieczeniem, jak i wykonywanej równolegle z taką działalnością, a ponadto jakiejkolwiek nowej działalności dającej źródło utrzymania.”

W niniejszej sprawie jednakże nie można mówić o kontynuowaniu przez odwołującą działalności zarobkowej w rozumieniu art. 13 ustawy zasiłkowej. Z ustalonego stanu faktycznego jednoznacznie wynika, iż odwołująca z uwagi na stan zdrowia, w okresie od 1 maja 2020r. do 22 maja 2020r. (a zatem już po ustaniu stosunku pracy wiążącego ją z K. KT Sp. z o.o, który uległ rozwiązaniu 30 kwietnia 2020r.), kiedy to przebywała na zwolnieniu lekarskim nie wykonywała żadnych czynności wynikających z wiążących ją umów zlecenia ani nie otrzymała z tego tytułu wynagrodzenia. Jak wskazało bowiem przeprowadzone postępowanie dowodowe w sprawie odwołująca obowiązki określone w zawartych przez nią umowach wykonywała jedynie na miejscu w biurach swoich zleceniodawców, odwołująca zaś przez cały okres niezdolności do pracy przebywała w swoim mieszkaniu, stąd też nie miała nawet możliwości świadczenia pracy na rzecz swoich zleceniodawców w tym okresie.

Trafnie stwierdził przy tym Sąd Apelacyjny w Katowicach (wyrok z 6 czerwca 2001r., III AUa 2704/00 ), iż „Kontynuowanie działalności zarobkowej oznacza bowiem faktyczne wykonywanie pracy, czyli czynną postawę pracownika w ramach łączącego go z pracodawcą stosunku pracy.” W rozpoznawanej sprawie nie sposób mówić o kontynuowaniu działalności zarobkowej po ustaniu tytułu ubezpieczenia pracowniczego.

Odwołująca nie była bowiem zdolna do realizowania przyjętych na siebie obowiązków z uwagi na problemy zdrowotne, nie wykonywała czynności do jakich była zobowiązana z tytułu zawartych umów zlecenia, a tym samym nie otrzymywała z tego tytułu wynagrodzenia. Sam więc fakt, iż odwołująca był związana umowami zlecenia będącymi podstawą do objęcia jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym nie świadczy o tym, że kontynuowała ona działalność zarobkową. Wprawdzie pozwany organ rentowy, odmawiając odwołującej prawa do zasiłku chorobowego wskazywał, że w spornym okresie kontynuowała działalność zarobkową, jednakże w żaden sposób nie wykazał tej okoliczności, a nawet nie podjął próby jej wykazania.

Jednocześnie, podkreślić należy, iż zgodnie z art. 232 k.p.c. ciężar udowodnienia okoliczności kontynuowania działalności zarobkowej spoczywał na organie rentowym, który jednakże ograniczył się do przedstawienia twierdzeń w tej kwestii. Organ rentowy nie podjął w toku postępowania przed ZUS żadnych czynności mających na celu weryfikację rzeczywistego stanu rzeczy. Wskazać należy, iż organ rentowy pomimo treści art. 6 k.c. w żaden sposób nie wykazał, iż odwołujący faktycznie kontynuowała działalność zarobkową, a odwołujący nie mógł wykazywać przesłanki negatywnej tj. że nie wykonywał działalności zarobkowej, gdyż jest to niemożliwe.

Skoro zatem to na organie rentowym, zgodnie z art. 232 k.p.c. spoczywał obowiązek dowiedzenia swoich twierdzeń, czego jednakże nie uczynił w niniejszym postępowaniu. Stąd też wobec tego, iż odwołująca po ustaniu stosunku pracy nie kontynuowała działalności zarobkowej wynikającej z zawartych w wcześniejszym okresie umów zlecenia, brak był podstaw do zastosowania art. 13 ustawy zasiłkowej i nie przyznania odwołującej prawa do zasiłku chorobowego za sporny okres.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Rejonowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującej prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 1 maja 2020 roku do dnia 22 maja 2020 roku.

Apelację wyroku od wyroku złożył organ rentowy zaskarżając go w całości
i zarzucając mu:

1)  błędną wykładnię prawa materialnego art.6, art.7 ust.1 pkt 1 w zw. z art.13 ust.1 pkt 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przez uznanie, że wnioskodawczyni spełnia ustawowe warunki do przyznania prawa do zasiłku chorobowego za sporny okres z tytułu ubezpieczenia chorobowego na podstawie umowy o pracę u płatnika (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. w sytuacji posiadania innego tytułu do ubezpieczenia chorobowego z umów zlecenia,

2)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez ustalenie prawa do zasiłku chorobowego w sytuacji, gdy zdarzenie ubezpieczeniowe ( choroba ) pozostawała w związku z nowym tytułem ubezpieczeniowym ( umowy zlecenia ), błędne ustalenie, że czynności z umowy zlecenia mogły być wykonywane wyłącznie w biurze zleceniodawcy,

3)  naruszenie przepisów postępowania poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny materiału dowodowego ( art.233§1 k.p.c. ), art.477(14)§2 k.p.c.

Z uwagi na powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Rozpoznając apelację Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja organu rentowego zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem rozpoznania niniejszej sprawy było ustalenie, czy odwołująca spełnia przesłanki do przyznania zasiłku chorobowego za okres od 1 maja 2020r. do 22 maja 2020r.

Niesporne było, że odwołująca była zatrudniona na podstawie umowy
o pracę u płatnika składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. i jednocześnie
w okresie od 1 lipca 2019r. do 30 czerwca 2020r. miała zawarte umowy zlecenia
z ww. Spółką oraz w okresie od 3 lutego 2020r. do 8 lipca 2020r. w (...) sp. z o.o.

Zgodnie z art.6 ust.1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( Dz.U. z 2020r., poz.870
ze zm. ) zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy
z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Zgodnie z art.13 ust.1 pkt 2 ustawy zasiłkowej zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy: kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby;

W ocenie Sądu Okręgowego, należy podzielić stanowisko apelującego organu rentowego, że negatywną przesłankę przysługiwania zasiłku chorobowego za okres po ustaniu stosunku pracy, w rozumieniu powołanego przepisu, stanowi istnienie samego tytułu do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym wynikającego z kontynuowania wcześniejszej działalności zarobkowej czy też podjęcia nowej działalności. Wynika to z faktu, że przyznanie zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia ( stosunku pracy ) jest świadczeniem wyjątkowym i powinno podlegać ścisłej reglamentacji. Zatem przepisy przewidujące taką możliwość, biorąc pod uwagę cele ubezpieczeń społecznych, powinny być interpretowane w sposób ścisły, bez ich rozszerzającej wykładni.

Jak stwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 17 czerwca 2014r. P 6/12 ratio legis przyznania prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego (ustania stosunku pracy) jest dostarczenie środków utrzymania byłemu pracownikowi, który z powodu ustania pracy zarobkowej traci dotychczasowe dochody,
a któremu choroba przeszkodziła w znalezieniu i podjęciu nowej pracy zarobkowej, a tym samym nowego źródła dochodu. Przyznanie prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia uzasadnione jest więc względami społecznymi. W kontekście ogólnego celu zasiłku chorobowego, zasiłek po ustaniu tytułu ubezpieczenia jest świadczeniem wyjątkowym. Stanowi on rozszerzenie ochrony ubezpieczeniowej poza tę wynikającą z logiki ubezpieczeń chorobowych. Natomiast cel ten nie występuje w razie pobierania przez byłego pracownika emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. W stosunku do tych osób cele określone w art. 67 ust. 1 Konstytucji realizowane są bowiem innymi instrumentami zabezpieczenia społecznego. Biorąc pod uwagę znaczną swobodę w zakresie ubezpieczeń społecznych, ustawodawca mógł uznać, że w takiej sytuacji nie ma już konieczności zapewnienia ze strony społeczeństwa tej dodatkowej i szczególnej ochrony. Tym samym określone w art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej ograniczenie podmiotów uprawnionych do zasiłku chorobowego nie może być postrzegane jako nierówne czy niesprawiedliwe.

Wyrok ten został wprawdzie wydany na tle art.13 ust.1 pkt 1 ustawy zasiłkowej,
to jednak pogląd w nim wyrażony zachowuje swoją aktualność również w niniejszym postępowaniu.

Przechodząc na grunt rozpatrywanej sprawy, skoro po ustaniu stosunku pracy w dniu 30 kwietnia 2020r., ubezpieczona kontynuowała działalność zarobkową w rozumieniu powołanego przepisu, bo pozostawała w stosunku zlecenia zarówno z firmą (...)
Sp. z o.o. jak i (...) Sp. z o.o. to niemożliwym było przyznanie jej zasiłku chorobowego za okres sporny. Ubezpieczona może natomiast domagać się przyznania zasiłku chorobowego z tytułu umowy zlecenia, jeżeli była z tego tytułu objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.

W tym miejscu Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że uszło uwadze Sądu Rejonowego,
iż ubezpieczona w odwołaniu faktycznie nie kwestionowała braku prawa do zasiłku chorobowego w związku ze stosunkiem pracy, który ustał, lecz wyraźnie zwróciła
się o rozpoznanie prawa do tego świadczenia za sporny okres z tytułu zawartej umowy zlecenia w firmie (...) Sp. z o.o. Organ rentowy w tej kwestii dotychczas
się nie wypowiadał i nie dotyczy tego decyzja zaskarżona. W tej sytuacji również kwestia
ta nie mogła być przedmiotem rozpoznania przed sądem, bowiem postępowanie z zakresu ubezpieczeń społecznych jest postępowaniem kontrolnym, którego granice wyznacza treść decyzji, od której zostało wniesione odwołanie oraz treść odwołania. Wniosek ubezpieczonej powinien zostać przekazany do organu rentowego celem jego rozpoznania.

Reasumując, Sąd Okręgowy stwierdził, że zaskarżony wyrok nie odpowiada prawu
i na podstawie art.386§1 k.p.c. wyrok ten zmienił w ten sposób, że odwołanie ubezpieczonej oddalił. Postępowanie apelacyjne było przeprowadzone w trybie uproszczonym – art. 505 ¹ § 2 pkt 4 k.p.c.

Jednocześnie Sąd Okręgowy na podstawie art.477(10) §2 k.p.c. przekazał wniosek ubezpieczonej J. C. zawarty w odwołaniu od zaskarżonej decyzji, o zasiłek chorobowy w związku z podleganiem ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia, do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w W..

(-) Sędzia Grzegorz Tyrka