Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 16 lutego 2021 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie XI Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Dariusz Plewczyński

Protokolant: Agata Trawka

po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2021 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

przeciwko Skarbowi Państwa - Generalnemu Dyrektorowi Dróg Krajowych i Autostrad

o zapłatę

I.  oddala powództwo ;

II.  zasądza od powódki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa - Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt XI GC 776/20

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym 13 maja 2020 roku powódka, (...) sp. z o.o. z siedziba w G., wniosła o zasądzenie od pozwanego, Skarbu Państwa- Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, działającemu przez Dyrektora Oddziału Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w S. kwoty 27.847,19 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 3 sierpnia 2018 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu. Powódka podniosła, że pozwana jako inwestor zleciła wykonawcy, (...) S.A. z siedzibą w S., realizację inwestycji „Rozbudowa drogi (...) odc. K. (z węzłem) w m. R., zaś wykonawca zlecił powódce wynajem grupy bitumicznej. Powódka nie otrzymała od wykonawcy zapłaty za wykonane prace w wysokości dochodzonej pozwem.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 4 czerwca 2020 roku w sprawie o sygn. akt XI GNc 1389/20 tutejszy sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Z powyższym orzeczeniem nie zgodziła się pozwana, która złożonym sprzeciwem wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu. Pozwana zaprzeczyła, aby ponosiła solidarną odpowiedzialność za dochodzone roszczenie, bowiem wykonawca nie dokonał zgłoszenia powódki jako podwykonawcy, a strony nie prowadziły korespondencji w trakcie realizacji inwestycji. Pozwana nie miała wiedzy o pracy pracowników powódki na budowie.

Zarządzeniem z dnia 13 listopada 2020 roku dokonano przypozwania Syndyka Masy Upadłości E.-S. w S. w upadłości.

W toku procesu strony podtrzymały woje stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 31 czerwca 2018 roku (...) sp. z o.o., zwana dalej D., zawarła z (...) S.A. z siedzibą w S., zwaną dalej E., aneks do zlecenia nr 14/05/2018/505-972, którym nadano przedmiotowemu zleceniu treść wskazaną w aneksie. Inwestorem była (...). Zgodnie ze zmienionym zleceniem D. miała udostępnić do dyspozycji wykonawcy brygadę bitumiczną wraz z niezbędnym sprzętem, do prac związanych z układaniem mieszanek mineralno-asfaltowych przy rozbudowie drogi (...) odc. K. (z węzłem) w m. R.. Wynagrodzenie maksymalne netto ustalono na 300 tyś zł. Termin realizacji ustalono na okres 28.05-4.07.2018r.

Dowód:

-aneks do zlecenia, k. 10.

-zeznania P. H., k. 102v.-104.

- zeznania L. G. k.160-160v

- zeznania G. C. k. 160v-161

(...) sp. z o.o. i (...) S.A. współpracowały na innej budowie tj. O. –O. i w oparciu o odrębną umowę. Na tamtej budowie powódka została zgłoszona pozwanej jako podwykonawca.

Dowód:

-zlecenie z aneksem k. 9-9v

-zestawienie podwykonawców k.125-139

- zeznania G. C. k. 160v-161

-zeznania M. M., k. 102v.,

-zeznania K. S., k. 103v.-104,

-zeznania E. C., k. 104-105,

D. układała masę bitumiczną w okresie od 5 czerwca do 4 lipca 2018 roku. Prace były wykonywane przez jej pracowników przy użyciu sprzętu, którego część posiadała niewielkie oznaczenie firmy. Za wykonane pracę wystawiono fakturę na 200.925 zł. Termin zapłaty został określony na 3 sierpnia 2018 roku.

Przed rozpoczęciem prac związanych z układaniem podbudowy na odcinku 86+063-86+493 pracownicy D. stwierdzili niezgodność wykonania podbudowy z kruszywa względej podanej wysokości, o czym powiadomili J. S., Zastępcę Dyrektora Przygotowania i (...). W odpowiedzi otrzymali informację, że masa bitumiczna jest już zamówiona i należy ją ułożyć.

Z uwagi na stwierdzenie przekroczenia dopuszczalnych odchyleń w grubości warstwy, E. potrąciła kwotę 5.249,58 zł oraz zatrzymała kwotę 27.846,19 zł do czasu uzyskania stanowiska Inżyniera Nadzoru (...).

Dowód:

-potwierdzenia wykonania usług, k. 14-15,

-faktura VAT, k. 16,

-fotografie, k. 88-92,

-zeznania P. H., k. 102v.-104.

-pismo, k. 18, 19, 20, 21.

Z uwagi na trudności w uzyskaniu zapłaty kwoty 27.846,19 zł, pismem z dnia 2 sierpnia 2018 roku D. zwróciła się do inwestora z prośbą o pomoc w uzyskaniu należności, załączając do niego fakturę, kopię aneksu do zlecenia oraz potwierdzenia wykonania usługi.

(...) zwróciła się do E. z prośbą o wyjaśnienia.

Dowód:

-pismo z załącznikami i potwierdzeniem nadania, k. 26-33,

-wiadomości email, k. 34-37.

-zeznania P. H., k. 102v.-104.

- zeznania L. G. k.160-160v

- zeznania G. C. k. 160v-161

W dniu 17 sierpnia 2018 roku E. zapłaciła D. kwotę 167.829,23 zł.

Dowód:

-potwierdzenie przelewu, k. 38.

Poczynając od sierpnia 2018r (...), prowadziła z D. korespondencję z jednej strony zmierzającą do ustalenia czy roboty zostały prawidłowo wykonane, a z drugiej do ustalenia czy zgłoszono jej na przedmiotowej budowie D. jako podwykonawcę.

Ostatecznie pismami z dnia 4 września oraz 15 października 2019 roku, w oparciu o posiadane przez siebie informacje, (...) powiadomiła D., że nie widzi podstaw do zapłaty za wystawioną fakturę z uwagi na niezakwalifikowanie D. jako podwykonawcy w rozumieniu ustawy Prawo Zamówień Publicznych. Wyjaśnione zostały natomiast, na korzyść powódki wątpliwości , co do prawidłowości wykonania prac przez D.. Kwestia wysokości wynagrodzenia nie stanowiła podstawy odmowy zapłaty.

Dowód:

-oświadczenie, k. 25,

-wiadomości email, k. 21-22, 24,

-wiadomości email, k. 34-37.

-zeznania P. H., k. 102v.-104,

-pisma, k -pismo, k. 18, 19, 20, 21,39, 40, 60.

-zeznania M. M., k. 102v.,

-zeznania K. S., k. 103v.-104,

-zeznania E. C., k. 104-105,

-zeznania P. H., k. 102v.-104.

- zeznania L. G. k.160-160v

- zeznania G. C. k. 160v-161

W czasie wykonywania prac E. nie przedłożył (...) projektu umowy zawartej z D., ani nie zgłosił tego faktu w inny sposób.

D. nie została również wymieniona jako podwykonawca w serwisie dla podwykonawców, prowadzonym przez inwestora.

Dowód:

-zeznania M. M., k. 102v.,

-zeznania K. S., k. 103v.-104,

-zeznania E. C., k. 104-105,

-wydruk z serwisu internetowego, k. 57-58, 59.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powód dochodził zapłaty wynagrodzenia za wykonane prace budowlane od pozwanego, który był inwestorem na przedmiotowej budowie. Podstawę prawną powództwa, z uwagi na datę zawarcia i wykonania umowy, stanowiły przepisy ustawy z dnia 29 stycznia 2004r Prawo Zamówień Publicznych (Dz.U 2019 poz. 1843 t.j.), dalej p.z.p. w tym w szczególności art. 143 b,c i n. W myśl art. 143c ust. 8 p.z.p. do solidarnej odpowiedzialności zamawiającego, wykonawcy, podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy z tytułu wykonanych robót budowlanych stosuje się przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, dotyczy to w szczególności art. 647 ¹ k.c.

Zgodnie z art. 143 c ust.1 p.z.p. zamawiający dokonuje bezpośredniej zapłaty wymagalnego wynagrodzenia przysługującego podwykonawcy lub dalszemu podwykonawcy, który zawarł zaakceptowaną przez zamawiającego umowę o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane, lub który zawarł przedłożoną zamawiającemu umowę o podwykonawstwo, której przedmiotem są dostawy lub usługi, w przypadku uchylenia się od obowiązku zapłaty odpowiednio przez wykonawcę, podwykonawcę lub dalszego podwykonawcę zamówienia na roboty budowlane.

W ustępie 2 wskazano, że wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1, dotyczy wyłącznie należności powstałych po zaakceptowaniu przez zamawiającego umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane, lub po przedłożeniu zamawiającemu poświadczonej za zgodność z oryginałem kopii umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są dostawy lub usługi.

Powyższa regulacja ma na celu ochronę interesów majątkowych podwykonawcy, który może dochodzić zapłaty za wykonane prace również od inwestora, zapewniając jednocześnie inwestorowi ochronę jego interesów poprzez uzależnienie jego odpowiedzialności za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy od umożliwienia mu zapoznania się z przedmiotem robót zleconych podwykonawcy i ewentualnego złożenia sprzeciwu w tym zakresie.

W niniejszej sprawie umowa o roboty budowlane między pozwanym, a wykonawcą, została zawarta w ramach realizacji zamówienia publicznego, co oznacza, że tryb zgłaszania prac inwestorowi został określony w myśl postanowień art. 143b. p.z.p, zgodnie z którymi
wykonawca, podwykonawca lub dalszy podwykonawca zamówienia na roboty budowlane zamierzający zawrzeć umowę o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane, jest obowiązany, w trakcie realizacji zamówienia publicznego na roboty budowlane, do przedłożenia zamawiającemu projektu tej umowy, przy czym podwykonawca lub dalszy podwykonawca jest obowiązany dołączyć zgodę wykonawcy na zawarcie umowy o podwykonawstwo o treści zgodnej z projektem umowy. Zamawiający, w terminie określonym zgodnie z art. 143d ust. 1 pkt 2, zgłasza w formie pisemnej zastrzeżenia do projektu umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane: 1)niespełniającej wymagań określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia; 2)gdy przewiduje termin zapłaty wynagrodzenia dłuższy niż określony w ust. 2. Niezgłoszenie w formie pisemnej zastrzeżeń do przedłożonego projektu umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane, w terminie określonym zgodnie z art. 143d ust. 1 pkt 2, uważa się za akceptację projektu umowy przez zamawiającego. Podobny obowiązek przedłożenia zamawiającemu umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są dostawy lub usługi o wartości wyższej niż 50tyś zł., w terminie 7 dni od dnia jej zawarcia przewidziano w ust.8 art. 143b.

Na gruncie przywołanej regulacji dla uznania odpowiedzialności inwestora względem podwykonawcy niezbędnym jest zatem ustalenie, że podwykonawca zawarł z wykonawcą umowę, która została przedłożona zlecającemu i nie została przez niego zakwestionowana oraz wykazanie wysokości dochodzonej należności. Ciężar wykazania powyższych okoliczności, zgodnie z ogólną zasadą ciężaru dowodu, określoną w art. 6 k.c. spoczywa na podwykonawcy dochodzącym roszczenia.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że powód przedłożył aneks (k.10) do zlecenia z dnia 31 czerwca 2018 roku (aneks ten nie dotyczy załączonego do pozwu zlecenia k.9 , które ma inny numer i obejmuje prace na zupełnie innej budowie). Pomimo, że nie przedstawił tekstu pierwotnego zlecenia, to z treści aneksu wynika, że stanowił on globalną modyfikację pierwotnego zlecenia, na co wskazuje stwierdzenie zawarte we wstępnej części aneksu „zlecenie nr (….) otrzymuje brzmienie jak poniżej”. W kontekście zarzutów podnoszonych przez pozwanego i braku reakcji strony powodowej wątpliwym jest istnienie samego zlecenia. W ocenie Sądu, niezależnie od tego czy faktycznie istniało zlecenie nr 14/05/2018/505-972, czy nie przedstawiony aneks samodzielnie regulował prawa i obowiązki powoda i wykonawcy. W ocenie Sądu omawiany aneks regulował wykonanie usługi polegającej na podstawieniu do dyspozycji brygady bitumicznej, do której na podstawie art. 750 k.c. stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Przyjęcie, że przedmiotem umowy było faktyczne wykonanie nawierzchni bitumicznej tj. roboty budowlane nie wpłynęłoby na treść rozstrzygnięcia. Niezależnie od przyjętej koncepcji i tak umowa łącząca powoda i wykonawcę była umową o podwykonawstwo.

Strona powodowa nie przedstawiła żadnych dowodów z których wynikałoby, że zastosowany został wyżej opisany tryb przedłożenia pozwanemu jako inwestorowi umowy łączącej powoda z (...) SA. Przypomnieć przy tym należy, że ewentualne wynagrodzenie, jak wskazano powyżej , dotyczy należności powstałych po przedłożeniu umowy inwestorowi.

Pierwszy realny, wykazany kontakt między powodem a inwestorem (pozwany) udokumentowany jest pismem z dnia 2 sierpnia 2018r do którego załączono aneks (nadal bez zlecenia), fakturę i potwierdzenie wykonania usługi. W kontekście tego pisma zwrócić należy uwagę na dwie kwestię. Pierwsza to ta, że pismo to wystosowano w czasie gdy prace objęte aneksem były już dawno wykonane i zafakturowane. Przekazanie pisma we wskazanej dacie pozostaje więc bez wpływu na odpowiedzialność pozwanego. Druga to fakt, że w piśmie tym przekazano inwestorowi komplet dokumentów dotyczących prac powoda. Powoływanie się więc przez pełnomocnika powoda, że pozwana w dalszej (po 2 sierpnia 2018r) korespondencji powoływała się na umowę łączącą powoda z (...) SA i wyciąganie wniosków, że musiała tą umowę znać wcześniej jest nieuzasadnione.

Brak przekazania pisemnej umowy inwestorowi przed wykonaniem prac jest wystarczający do oddalenia powództwa. W tym zakresie nie ma podstaw do przejścia na art. 647 ¹ k.c., gdyż p.z.p. zawiera odrębną regulację. Nadto art. 647 ¹ k.c. nie dotyczy usług.

Dla wyczerpania tematu, w odniesieniu do materiału dowodowego przytoczyć należy kilka dalszych argumentów za oddaleniem powództwa. Żaden ze świadków nie wskazywał na przekazanie pozwanemu umowy między powodem, a (...) SA, czy nawet na informowanie pozwanego o treści tej umowy przed 2 sierpnia 2018r. Wcześniejszej wiedzy zaprzeczyli wszyscy świadkowie strony pozwanego. Świadek P. H. zeznał m.in., że osobiście nie poznał osób z nadzoru, nie było narad z udziałem przedstawiciela (...), nie były jej przesyłane dokumenty, gdyż to E. organizował prace. Telefoniczne kontakty świadka z E. C. miały miejsce na przełomie sierpnia - września i dotyczyły trudności w otrzymaniu zapłaty. Podobnie świadek L. G. wskazał, że prowadził rozmowy w sprawie zapłaty za faktury, było to już po wykonaniu prac. Żadna z przesłuchanych osób nie wskazywała na wspólny udział w odbiorach przedstawicieli powoda i pozwanego. W świetle takiego materiału dowodowego ogólne zeznania G. C. o rzekomych kontaktach z przedstawicielami (...) są niewiarygodne. G. C. nie potrafił tych osób wskazać, nadto zeznał że D. nie był dla pozwanego stroną i dlatego kontaktował się w przedmiocie wykonania robót z (...) SA. W uzupełnieniu dodać można, że nawet sama obecność pracowników powoda na budowie nie świadczy o odpowiedzialności pozwanego. Pozwany powinien bowiem znać zakres umowy i przede wszystkim wynagrodzenie należne powodowi, a na taką znajomość nie ma żadnych dowodów. W kontekście wyprowadzania wniosków przez powoda z obecności jego pracowników i maszyn na budowie wskazać należy, że są one zbyt dalekoidące, gdyż i tak nie wykazują one treści umowy, która powinna być przedstawiona pozwanemu. Nadto rzekome logo firmowe powoda nie jest widoczne na zdjęciach pracowników wykonujących prace, a logo na sprzęcie w istocie dotyczy jednej maszyny i jest stosunkowo niewielkie. W praktyce, przy powszechnym najmie sprzętu i okazjonalnej wizycie przedstawiciela pozwanego na budowie (gdyby faktycznie miała miejsce) trudno byłoby na tej podstawie wyciągać wnioski o rzekomym podwykonawstwie powoda.

Na koniec warto spojrzeć na sprawę z szerszej perspektywy. Jeżeli pozwany uwzględnił powoda na swojej stronie internetowej na innej inwestycji O.-O., to nic nie stało na przeszkodzie, aby również na tej inwestycji powód był ujęty o ile zostałby dochowany tryb zgłoszenia podwykonawcy. Nadto jak wynika z materiału dowodowego, na budowie, której dotyczy pozew był już zgłoszony jako podwykonawca do układania masy inny podmiot (M.), a i E. –S. także sam prowadził prace i dysponował odpowiednim sprzętem. W takiej sytuacji brak wiedzy pozwanego o D. jako podwykonawcy nie stoi w sprzeczności z zasadami logiki.

Wysokość kwoty objętej pozwem, jako należności za prace wykonane przez powoda dla E. –S., nie jest sporna i wynika z załączonych dokumentów. Świadek W.— (...) wskazała, że co prawda były wątpliwości, co do poprawności prac, ale zostały one wyjaśnione, a przyczyną odmowy zapłaty był brak zgłoszenia podwykonawcy. Ta przesłanka była także podstawą oddalenia powództwa.

Argumentując jak wyżej, sąd oddalił powództwo, o czym orzeczono w punkcie I wyroku.

Istotne elementy ustaleń i materiału dowodowego omówione zostały powyżej, zbędnym jest więc ich powtarzanie. Dla porządku wskazać należy, że Sąd dokonał ustaleń w oparciu o częściowo niesporne twierdzenia stron, dowody z dokumentów i dowód z zeznań świadków oraz reprezentanta powoda. Autentyczność i treść dokumentów nie była kwestionowana, strony wyprowadzały z nich częściowo odmienne wnioski. Zeznania świadków Sąd uznał za wiarygodne. W zeznaniach nie potwierdzili oni , że pozwany miał wiedzę o umowie podwykonawczej przed jej wykonaniem, czy choćby w trakcie wykonania. Zeznania G. C. Sąd uwzględnił tylko w takim zakresie w jakim nie pozostają one w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym. Dowody z zeznań świadków J. W. i D. K. zostały pominięte, gdyż nie wskazano adresów świadków w zakreślonym w tym celu terminie. Pozostałe wnioski dowodowe Sąd pominął jako zgłoszone z naruszeniem art. 458 ⁵ i art. 205 ³ §2 k.p.c.

W punkcie II sąd zasądził na rzecz pozwanego koszty procesu zgodnie regułą odpowiedzialność za wynik postępowania, wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. Powód przegrał proces w całości, powinien zatem zwrócić pozwanemu poniesione przez niego koszty obrony, odpowiadające wynagrodzeniu pełnomocnika będącego adwokatem w wysokości 3600 zł, określone na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

(...)

(...)

3.  (...)