Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Toruń, 16 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Elżbieta Stępniewicz

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 16 marca 2021 r.

sprawy z powództwa: (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko: I. K. (1) i T. K.

o zapłatę

1.  zasądza solidarnie od pozwanych I. K. (1) i T. K. na rzecz powódki (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 157.175,55 (sto pięćdziesiąt siedem tysięcy sto siedemdziesiąt pięć złotych pięćdziesiąt pięć groszy) zł z odsetkami:

a. umownymi za opóźnienie w wysokości ustawowych odsetek maksymalnych za opóźnienie, liczonymi od kwoty 137.966,47(sto trzydzieści siedem tysięcy dziewięćset sześćdziesiąt sześć złotych czterdzieści siedem groszy) zł od dnia 12 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty;

b. ustawowymi za opóźnienie od kwoty 5.383,26 (pięć tysięcy trzysta osiemdziesiąt trzy złote dwadzieścia sześć groszy) zł od 30 grudnia 2019r. do dnia zapłaty;

c. ustawowymi za opóźnienie od kwoty 3.152,87 (trzy tysiące sto pięćdziesiąt dwa złote osiemdziesiąt siedem groszy) zł od 30 grudnia 2019r. do dnia zapłaty;

2.oddala powództwo w pozostałym zakresie;

2.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kwotę 1.308,91 (tysiąc trzysta osiem złotych dziewięćdziesiąt jeden groszy) zł tytułem zwrotu części kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

3.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Toruniu tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych:

a.  od powoda kwotę 1.101,90(tysiąc sto jeden złotych dziewięćdziesiąt groszy) zł

b.  od pozwanych solidarnie kwotę 6.244,10 zł (sześć tysięcy dwieście czterdzieści cztery złote dziesięć groszy) zł

Elżbieta Stępniewicz

Sygn. akt I C 1571/20

UZASADNIENIE

Powódka (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniosła pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym, w którym domagała się zasądzenia solidarnie od pozwanych I. K. (1) i T. K. kwoty 195.880,10 zł z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 183.279,51 zł od dnia 12 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 12.600,59 zł od dnia wniesienia pozwu (tj. od dnia 30 grudnia 2019 r.) do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów sądowych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (k. 3-5).

W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, że strona pozwana nie wywiązała się z ciążącego na niej zobowiązania terminowego dokonywania spłat w wysokościach ustalonych w zawartej umowie kredytu nr (...) z 15 listopada 2017 r. Powódka bezskutecznie wezwała pozwanych do dobrowolnej spłaty, informując jednocześnie o możliwości restrukturyzacji zadłużenia, a następnie wypowiedziała umowę stawiając całą należność w stan wymagalności. Na żądaną kwotę składają się: należność główna w kwocie 183.279,51 zł, odsetki umowne za okres korzystania z kapitału w wysokości 8,79% liczone od 20 maja do 28 października 2019 r. – 9.447,72 zł, odsetki za opóźnienie w wysokości 14% liczone od dnia 20 maja do 11 grudnia 2019 r. – 3.152,87 zł. Powódka wskazała, że roszczenie stało się wymagalne 29 października 2019 r.

Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wydał 24 lutego 2020 r. nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, w którym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (k. 6).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwani I. K. (1) i T. K. zaskarżyli nakaz w całości, wnieśli o oddalenie powództwa i wskazali jedynie, że roszczenie uznają za bezzasadne (k. 7v). W związku ze skutecznym wniesieniem sprzeciwu postanowieniem z 30 kwietnia 2020 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie przekazał sprawę do Sądu Okręgowego w Toruniu (k. 17).

W piśmie z 15 grudnia 2020 r. zatytułowanym „Odpowiedź na pozew” (k. 66-97) pełnomocnik pozwanych wskazał, że pozwani nie uznają powództwa, ponieważ nie zostało ono udowodnione co do zasady, jak i co do wysokości. Ich zdaniem:

1.  umowa kredytowa jest nieważna, ponieważ:



powódka nie udowodniła umocowania pośrednika kredytowego do podjęcia czynności faktyczno-prawnych przy podpisywaniu umowy kredytowej;



doszło do obejścia prawa poprzez żądanie odsetek od kredytowanych kosztów kredytu;



powódka stosowała wobec pozwanych nieuczciwą praktykę rynkową – umowa niejasno wskazywała, a wręcz miała sugerować, że skredytowana składka ubezpieczeniowa dotyczyła całego okresu kredytowania, co wprowadzało pozwanych w błąd;

2.  powódka nie udowodniła wykonania części umowy kredytowej;

3.  powódka nie udowodniła wysokości roszczenia, nie naprowadzając na tę okoliczność żadnego wiarygodnego dowodu;

4.  powódka nie udowodniła zasadności naliczenia oprocentowania zastrzeżonego w sposób wskazany przez umowę;

5.  umowa zawiera klauzule niedozwolone w zakresie wysokości prowizji i składki ubezpieczeniowej;

6.  powódka nie udowodniła wymagalności roszczenia;

7.  doszło do naruszenia przez powódkę art. 30 ust. 1 pkt 10 i 11 ustawy o kredycie konsumenckim, w związku z czym pozwani byli uprawnieni do złożenia oświadczenia w myśl art. 45 ust. 1 tejże ustawy.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje

W dniu 15 listopada 2017 r. T. i I. K. (2) zawarli; za pośrednictwem (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. (pośrednik kredytowy); z (...) Bank Spółką Akcyjną z siedzibą w W. umowę konsolidacyjnego kredytu gotówkowego nr (...). Bank na wniosek kredytobiorców udzielił w niej na okres 120 miesięcy kredytu w kwocie 192.283,04 zł na sfinansowanie:

a)  potrzeb konsumpcyjnych kredytobiorców

b)  prowizji bankowej za udzielenie kredytu płatnej jednorazowo w kwocie 19.209,08 zł;

c)  składki ubezpieczeniowej z tytułu umowy ubezpieczenia na Życie i Zdrowie (...) w kwocie 23.073,96 zł

Całkowita kwota kredytu wynosiła 150.000,00 zł i nie obejmowała ona kredytowanych kosztów kredytu, czyli prowizji bankowej i składki ubezpieczeniowej. Nadto kredytobiorcy mieli ponieść koszt odsetek od kapitału kredytu w kwocie 97.627,07 zł. Koszt prowizji dotyczył momentu zawarcia umowy, natomiast koszty składki ubezpieczeniowej i odsetek od kapitału dotyczyć miały całego okresu kredytowania, z tym zastrzeżeniem, że dla ubezpieczeń czas trwania ochrony ubezpieczeniowej regulowały ogólne warunki ubezpieczenia właściwe dla danego ubezpieczenia. Kwota odsetek mogła ulec zmianie w przypadku zmiany wysokości oprocentowania lub w przypadku dokonania przez kredytobiorców przedterminowej częściowej lub całkowitej spłaty kredytu. Całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorców ustalona w dniu zawarcia umowy wynosiła 289.910,11 zł (§ 2 ust. 2 umowy).

Kredyt został oprocentowany według zmiennej stopy procentowej, która w dniu podpisania umowy wynosiła 8,79% w stosunku rocznym (§ 2 ust. 1 umowy). Zmiana oprocentowania była uzależniona od zmiany stopy procentowej rynku międzybankowego WIBOR 3M o co najmniej 0,25 pp. Zmiana oprocentowania miała następować 6 dnia po terminie wymagalności raty w miesiącu, w którym miała miejsce wskazana zmiana stopy WIBOR 3M, czego konsekwencją miała być zmiana wysokości rat kredytowych wymagalnych po dokonaniu zmiany stopy procentowej (§ 5 ust. 1 umowy). W § 5 ust. 2 umowy wyjaśniono, że poziom zmiany stopy procentowej WIBOR 3M w danym miesiącu jest ustalany jako różnica stawki bazowej, wyznaczonej jako średnia arytmetyczna wysokości stopy WIBOR 3M z ostatnich trzech dni roboczych miesiąca poprzedzającego dany miesiąc oraz stawki wyznaczonej jako średnia arytmetyczna wysokości stopy WIBOR 3M z ostatnich trzech dni roboczych miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym uruchomiony został kredyt, lub w którym dokonano ostatniej zmiany oprocentowania (jeśli oprocentowanie kredytu zostało zmienione). Każdorazowa zmiana wysokości oprocentowania kredytu nie mogła powodować wzrostu tego oprocentowania ponad obowiązujące odsetki maksymalne, określone w art. 359 § 2 ¹ k.c. (§ 5 ust. 6 umowy). O zmianie oprocentowania kredytobiorcy mieli być informowani przez bank poprzez przesłanie im pisemnej informacji ze zmienionym harmonogramem spłat. Zmiany harmonogramu wynikające ze zmiany oprocentowania nie wymagały sporządzenia aneksu do umowy (§ 5 ust. 4 i 8 umowy).

W przypadku opóźnienia w terminowym regulowaniu przez klientów zobowiązań pieniężnych wynikających z umowy, bank miał prawo pobierać od kwoty niespłaconych w terminie zobowiązań podwyższone odsetki, w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie określonych w art. 481 § 2 ¹ k.c., od dnia następującego po wynikającym z umowy i wskazanym w harmonogramie spłat terminie wymagalności danego zobowiązania pieniężnego, aż do dnia spłaty tego zobowiązania (§ 7 umowy).

Zasady spłaty kredytu zostały określone w § 3 umowy. Raty kredytu miały być równie i płatne w okresach miesięcznych 20 dnia każdego miesiące. Wysokość raty wynosiła 2.413,96 zł, z zastrzeżeniem, że wysokość pierwszej raty (raty wyrównawczej) nie będzie wyższa niż 2.648,87 zł. Pierwsza rata była płatna do 20 grudnia 2017 r.

Bank był uprawniony do wypowiedzenia umowy z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia między innymi w razie opóźnienia kredytobiorców z zapłatą pełnej raty wynikającej z harmonogramu spłat, za co najmniej jeden okres płatności pod warunkiem wezwania kredytobiorcy przez bank do zapłaty zaległości w terminie nie krótszym niż 14 dni roboczych i braku spłaty zaległości w odpowiedzi na to wezwanie we wskazanym przez bank terminie (§ 9 ust. 1 umowy). Po upływie okresu wypowiedzenia kredytobiorcy byli zobowiązani do niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami i kosztami należnymi bankowi za okres korzystania z kredytu (§ 9 ust. 2 umowy).

( dowód: umowa – k. 26-29)

W dniach 29 czerwca 2018 r. i 11 lutego 2019 r. strony zawierały aneksy restrukturyzacyjne do umowy kredytu. W pierwszym aneksie stwierdzono, że zaległość kredytobiorców w spłacie zobowiązań wynikających z umowy wynosiła 1.606,83 zł, w tym 1.050,50 zł kapitału, 149,60 zł odsetek umownych wymagalnych i 406,73 zł odsetek niewymagalnych. Strony zgodnie postanowiły, że kredytobiorcy skorzystają z wydłużenia okresu kredytowania o 36 miesięcy. Dokonana została również kapitalizacja odsetek umownych wymagalnych i niewymagalnych poprzez ich doliczenie do kapitału kredytu. Kapitał kredytu po kapitalizacji miał wynosić 186.694,73 zł. Tytułem przygotowania i zawarcia aneksu bank miał pobrać od kredytobiorców opłatę w wysokości 25 zł, określonej w Tabeli Opłat i Prowizji (...) S.A. Bank poinformował, że całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia tego aneksu wynosił 120.064,55 zł, a całkowita kwota do zapłaty – 306.759,28 zł.

W drugim ze wskazanych aneksów stwierdzono, że zaległość kredytobiorców w spłacie zobowiązań wynikających z umowy wynosiła 1.913,06 zł, w tym 680,68 zł kapitału, 346,71 zł odsetek umownych wymagalnych i 885,67 zł odsetek niewymagalnych. Strony zgodnie postanowiły, że kredytobiorcy skorzystają z wydłużenia okresu kredytowania o kolejne 6 miesięcy. Dokonana została również kapitalizacja odsetek umownych wymagalnych i niewymagalnych poprzez ich doliczenie do kapitału kredytu. Kapitał kredytu po kapitalizacji miał wynosić 183.279,51 zł. Nadto na wniosek kredytobiorców została wprowadzona karencja w spłacie całości rat kapitałowo-odsetkowych na okres 3 miesięcy (tj. do dnia 20 maja 2019 r.) Tytułem przygotowania i zawarcia aneksu bank miał pobrać od kredytobiorców opłatę w wysokości 25 zł, określonej w Tabeli Opłat i Prowizji (...)S.A. Bank poinformował, że całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia tego aneksu wynosił 118.316,90 zł, a całkowita kwota do zapłaty – 301.596,41 zł.

Do każdego z aneksów dołączony został harmonogram spłat kredytu uwzględniający zmiany dokonane w umowie kredytu.

Przy zawieraniu aneksów powodowy bank był reprezentowany przez doradców klienta: P. C. (aneks nr (...)), Ł. S. (aneks nr (...)) i M. R.. Pozwani oświadczyli, że aneksy zostały zawarte w siedzibie przedsiębiorstwa.

( dowód: aneks nr (...) wraz z harmonogramem spłat – k. 34-37; aneks nr (...) wraz z harmonogramem spłat – k. 30-33)

Mimo zawarcia aneksów pozwani nadal mieli zaległości w spłacie kredytu. W dniu 2 sierpnia 2019 r. powódka wezwała pozwanych; pod rygorem wypowiedzenia umowy; do uregulowania w terminie 14 dni roboczych od daty doręczenia wezwania zaległości w kwocie 6.574,93 zł, obejmującej kwotę 1.361,73 zł tytułem należności kapitałowej, 5.205,27 zł tytułem odsetek umownych i 7,93 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej. Niezależnie od spłaty zaległości powódka przypomniała o konieczności uregulowania najbliżej raty kredytu. Jednocześnie bank poinformował, że kredytobiorcy mają możliwość złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia, którego formularz został załączony do wezwania. Przesyłki polecone zawierające wezwania zostały przez powódkę nadane w dniu 7 sierpnia 2019 r.

( dowód: wezwania do zapłaty wraz z wyciągiem z książki nadawczej – k. 38-44)

Mimo wezwania pozwani nie spłacili zaległości. Oświadczeniami z 2 września 2019 r. powodowy bank wypowiedział umowę kredytu nr (...) z zachowaniem okresu wypowiedzenia określonego w umowie, liczonego od dnia doręczenia niniejszego pisma. Bank poinformował, że w następnym dniu po upływie okresu wypowiedzenia całość środków kredytowych wraz z odsetkami i kosztami miała stać się wymagalna i podlegać natychmiastowemu zwrotowi. Jednocześnie w przypadku uregulowania w okresie wypowiedzenia całości zaległości obejmujących na dzień sporządzenia niniejszego pisma kwotę 2.183,59 zł tytułem należności kapitałowej, 6.448,98 zł tytułem odsetek umownych i 27,66 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej, powódka zapowiedziała rozważenie możliwości cofnięcia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Wypowiedzenie zostało podpisane przez upoważnionego do tej czynności pracownika powodowego banku. Przesyłki polecone zawierające oświadczenia o wypowiedzeniu umowy zostały doręczone pozwanym 23 września 2019 r.

( dowód: oświadczenia o wypowiedzeniu umowy – k. 45, 46; pełnomocnictwo – k. 47; potwierdzenia odbioru – k. 48, 49)

Pismami z 31 października 2019 r. zatytułowanymi „Ostateczne wezwanie do zapłaty” powódka wezwała do zapłaty w terminie 7 dni od daty doręczenia niniejszego wezwania całości należności obejmującej na dzień sporządzenia niniejszego pisma kwotę 183.279,51 zł tytułem należności kapitałowej, 9.447,72 zł tytułem odsetek umownych i 301,86 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej – pod rygorem wystąpienia na drogę postępowania sądowo-egzekucyjnego. Przesyłki polecone zawierające wezwania zostały przez powódkę nadane w dniu 5 listopada 2019 r.

( dowód: ostateczne wezwania do zapłaty wraz z wyciągiem z książki nadawczej – k. 50-52)

W dniu 9 października 2020 r. powodowy bank wystawił wyciąg ze swoich ksiąg rachunkowych, w którym stwierdzono, że w księgach figuruje wymagalne zadłużenie dłużników solidarnych I. i T. K. z tytułu umowy kredytu nr (...) w wysokości 195.880,10 zł, na które składa się należność główna w kwocie 183.279,51 zł, odsetki umowne za okres korzystania z kapitału w wysokości 8,79% liczone od 20 maja do 28 października 2019 r. – 9.447,72 zł, odsetki za opóźnienie w wysokości 14% liczone od dnia 20 maja do 11 grudnia 2019 r. – 3.152,87 zł.

( dowód: wyciąg z ksiąg (...) Bank S.A. – k. 23; pełnomocnictwo – k. 54)

Pozwani 15 grudnia 2020 r. przesłali do powodowego banku pismo pt. „Reklamacja wraz z oświadczeniem o sankcji kredytu darmowego”, w którym wskazali, że w trybie ustawy o rozpatrywaniu reklamacji i o Rzeczniku Finansowym składają w myśli art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim oświadczenie zamieniające umowę kredytu o nr (...) z 15 listopada 2017 r. w kredyt darmowy. Zdaniem pozwanych wystąpiły dwie przesłanki materializujące sankcję kredytu darmowego – zbyt ogólne, blankietowe podstawy do zmiany kosztów i opłat, wbrew dyspozycji art. 30 ust. 1 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim (wada umowy potwierdzona decyzją Prezesa UOKiK nr (...)) oraz brak wskazania procentowej stopy zadłużenia przeterminowanego (naruszenie art. 10 ust. 1 pkt 11 ustawy o kredycie konsumenckim). W reklamacji pozwani złożyli także oświadczenie o potrąceniu wszystkich dotychczasowych wpłat w wysokości 31.328,35 zł od wymagalnego, w ich ocenie, zobowiązania wobec powodowego banku w wysokości 46.250 zł.

( dowód: reklamacja wraz z oświadczeniem o sankcji kredytu darmowego – k. 110; potwierdzenie nadania – k. 111; zestawienie należności i spłat – k. 24-25; potwierdzenia przelewów – k. 98-109)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny ustalony został przez Sąd w oparciu o dokumenty załączone do akt niniejszej sprawy. Sąd uznał powyższe dokumenty za w pełni wiarygodne. Zostały one sporządzone przez uprawnione podmioty i w przepisanej formie. Żadna ze stron nie kwestionowała prawdziwości złożonych dokumentów.

Na mocy z art. 230 k.p.c. Sąd uznał za przyznane okoliczności faktyczne przytoczone przez pozwanych w piśmie pt. „Odpowiedź na pozew”, co do których powódka nie wypowiedziała się.

Powódka wywodziła swoje roszczenie z łączącej strony umowy kredytu. Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1896 ze zm. – dalej jako PrBank), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Udzielanie kredytów jest jedną z czynności banków przewidzianą w prawie bankowym. Do essentialia negotii umowy kredytu należą: oddanie przez bank do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie ściśle określonej kwoty środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel oraz zobowiązanie kredytobiorcy do korzystania z oddanych do dyspozycji środków pieniężnych na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu stanowi zatem odrębny typ umowy nazwanej. Jest to umowa konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna.

Umowa zawarta przez strony była umową o kredyt konsumencki w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1083 – dalej jako u.k.k.). Kredytem konsumenckim jest bowiem kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi.

Pozwani podnieśli w toku procesu szereg zarzutów, wskazując, że powódka nie wykazała roszczenia tak co do zasady, jak i co do wysokości. Zarzuty pozwanych dotyczyły skuteczności zawarcia przez nią umowy o kredyt konsumpcyjny gotówkowy, jak również skuteczności wypowiedzenia wysokości zadłużenia z tytułu kapitału i odsetek, zasadności obciążenia jej kosztami składki ubezpieczenia i prowizji.

W pierwszej kolejności wskazali, że umowa jest nieważna z uwagi na to, że powódka nie udowodniła umocowania pośrednika kredytowego do działania w imieniu powódki.

Zgodnie z art. 6a ust. 1 pkt 1 lit. b PrBank banki mogą powierzać przedsiębiorcom wykonywanie w imieniu i na rzecz banku pośrednictwa w zakresie czynności wymienionych w art. 5 i 6 (czyli czynności bankowych i innych, które mogą wykonywać banki), polegającego na zawieraniu i zmianie umów kredytów i pożyczek pieniężnych udzielonych osobom fizycznym, w tym kredytu konsumenckiego w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim. Powierzenie wykonywania czynności może nastąpić wyłącznie w drodze umowy agencyjnej zawartej na piśmie (art. 6a ust. 1 i 2 PrBank). Pośrednikiem kredytowym w rozumieniu u.k.k. jest przedsiębiorca (w rozumieniu przepisów k.c.), inny niż kredytodawca, który w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej uzyskuje korzyści majątkowe, w szczególności wynagrodzenie od konsumenta, dokonując czynności faktycznych lub prawnych związanych z przygotowaniem, oferowaniem lub zawieraniem umowy o kredyt (art. 5 pkt 3 u.k.k.).

Istotnie, strona powodowa nie przedłożyła umowy, którą zawarła z (...) S.A., co nie pozwala ustalić z całą pewnością, czy istniało umocowanie (...) S.A. do działania w imieniu powodowego banku przy zawieraniu umowy z pozwanymi oraz jaki był jego zakres. Jednakże należy zauważyć, że tak zawarta umowa kredytu była przez strony wykonywana – powódka udostępniła pozwanym środki pieniężne, a pozwani płacili raty kredytowe. Poza tym umowa łącząca strony była dwukrotnie aneksowana, czemu pozwani nie zaprzeczyli. Przy zawieraniu aneksów powódka nie działała przez pośrednika, a nadto aneksy zawierały oświadczenie podpisane przez pozwanych, że były one zawarte w siedzibie przedsiębiorstwa. W zakresie aneksów zastosowanie ma zatem domniemanie posiadania umocowania z art. 97 k.c. Na mocy tego przepisu osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. Pozwani nie kwestionowali umocowania osób podpisujących w imieniu powodowego banku aneksów do umowy kredytowej. Te okoliczności potwierdzają więc fakt skutecznego zawarcia umowy kredytowej między stronami.

Jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych (art. 75c ust. 1 PrBank), a w wezwaniu, o którym mowa, informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania wniosku o restrukturyzację zadłużenia (art. 75c ust. 1 PrBank).

Zważyć należy, że spełniły się przesłanki do wypowiedzenia przez powódkę łączącej ją z pozwanymi umowy kredytu z 15 listopada 2017 r. Bank wzywał pozwanych do zapłaty wymagalnych rat kredytu, jednocześnie informując ich o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania. Z materiału sprawy nie wynika, aby pozwani złożyli taki wniosek. Zatem, wypowiedzenie umowy było ważne i w pełni skuteczne. Brak jest zdaniem Sądu podstaw do jego kwestionowania z punktu widzenia zasad współżycia społecznego czy nadużycia prawa podmiotowego. Powyższe wypełnia, formułowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyrok z 8 września 2016 r., II CSK 750/15, Legalis) postulat dokonania wypowiedzenia umowy kredytu bankowego przez kredytodawcę w sposób, który nie może być nagły i zaskakujący dla kredytobiorcy (nawet przy istnieniu podstaw do wypowiedzenia zgodnie z treścią umowy), a także dokonania tego po wyczerpaniu środków mniej dolegliwych (np. odpowiednich wezwań).

Wypowiedzenie umowy miało, co prawda, charakter warunkowy. Tworzyło ono zarazem możliwość doprowadzenia przez pozwanych do kontynuacji stosunku kredytowego na dotychczasowych warunkach przy założeniu, że uiszczą w okresie wypowiedzenia kwotę wymagalnych zaległości na dzień sporządzenia oświadczenia o wypowiedzeniu. Jednakże w zakreślonym terminie nie uregulowali oni tych zaległości, a cała kwota kredytu wraz z odsetkami i kosztami stała się wymagalna. W dodatku warunkowe wypowiedzenie umowy poprzedzone było odpowiednimi wezwaniami pozwanych do zapłaty pod rygorem wypowiedzenia umowy (wezwania z 2 sierpnia 2019 r.). W orzecznictwie i doktrynie wielokrotnie wypowiadano się za dopuszczalnością, co do zasady, zastrzeżenia warunku w jednostronnej czynności prawnej obejmującej wypowiedzenie umowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 września 2016 r. sygn. akt II CSK 750/15; wyrok Sądu Najwyższego z 24 września 2015 r., sygn. akt V CSK 698/14: komentarz do kodeksu cywilnego pod redakcją M. Pyziak-Szafnickiej i P. Księżaka, wydanie z 2014 r.). Ocena natomiast, czy czynność taka nie stoi w sprzeczności z właściwością stosunku prawnego, którego dotyczy, zależy od okoliczności konkretnego przypadku. Z treści wypowiedzenia jednoznacznie wynikało, że o ile kredytobiorca nie dokona spłaty zaległości wymagalnej w okresie wypowiedzenia, umowa kredytu zostaje wypowiedziana ze skutkiem, jaki nastąpi po upływie 30 dni od dnia następującego po dniu doręczenia wypowiedzenia. Poza tym, warunkowe wypowiedzenie umowy kredytowej wydaje się konstrukcją wybitnie prokonsumencką, dającą kredytobiorcom ostatnią szansę na zachowanie wiążącej strony umowy, o ile jednak nie jest to czynność ich zaskakująca (czyli byli już uprzednio wezwani do spłaty zadłużenia przeterminowanego), a zastrzeżenie uczyniono na korzyść dłużnika (tak: Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 25 czerwca 2020 r., II CSK 108/20, Legalis nr 2399317; Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 4 listopada 2020 r., I ACa 705/19, Legalis nr 2508453). Z tym mieliśmy natomiast do czynienia w niniejszej sprawie.

Strona pozwana kwestionowała także roszczenie powodowego banku w zakresie odsetek umownych. W ocenie pozwanych powódka nie udowodniła tego roszczenia, bo nie przedstawiła do akt sprawy tabeli zawierającej wykaz stopy WIBOR 3M. Jednocześnie pozwani wskazali, że wysokość stawki WIBOR 3M nie stanowi faktu powszechnie znanego i dlatego wymaga dowodu (art. 228 § 1 k.p.c.).

Podzielając stanowisko pozwanych, że należy odróżniać fakty powszechnie znane od powszechnie dostępnej wiedzy, Sąd zwraca jednak uwagę, że nowelizacją k.p.c. z dnia 4 lipca 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1469) ustawodawca wprowadził do art. 228 § 2 k.p.c. nową kategorię faktów niewymagających dowodzenia, a mianowicie fakty, o których informacja jest powszechnie dostępna. Powszechna dostępność informacji oznacza, że każda osoba ma możliwość uzyskania danej informacji bez konieczności podjęcia szczególnych środków w tym celu, np. pozyskanie informacji z Internetu, prasy, radia, telewizji (tak: M. Krakowiak, komentarz do art. 228 [w:] A. Góra-Błaszczykowska (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom I A. Komentarz. Art. 1-424 ¹² , Warszawa 2020, Nb 11).

Pozwani przyznali w piśmie procesowym „Odpowiedź na pozew”, że wysokość stawki WIBOR 3M publikowana jest w Internecie, co oznacza, że mieli dostęp do tej informacji. Poza tym, zgodnie z zawartą umową kredytu z dnia 15 listopada 2017 r. powódka miała informować pozwanych o zmianie oprocentowania kredytu dokonanej w razie zmiany stopy procentowej rynku międzybankowego WIBOR 3M (§ 5 ust. 4). Z tych powodów wyżej wymieniony zarzut pozwanych nie zasługiwał na uwzględnienie.

Pozwani zakwestionowali dołączoną do pozwu kserokopię wyciągu z ksiąg rachunkowych powodowego banku podpisany przez osobę upoważnioną do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzony pieczęcią banku. Co prawda, dokument ten nie ma mocy dokumentu urzędowego w postępowaniu cywilnym (art. 95 ust. 1a PrBank), niemniej jednak kwalifikacja taka nie pozbawia tego dokumentu mocy dowodowej i wiarygodności (tak: Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 9 czerwca 2016 r., I ACa 1758/15, Legalis nr 1508817). Stanowi on, co trafnie wskazali pozwani, dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c. i podlega ocenie razem z wszystkimi innymi dowodami, w myśl reguł wynikających z art. 233 k.p.c. Wyciąg z ksiąg bankowych zawiera złożone w szczególnej formie oświadczenie wiedzy uprawnionych osób, dotyczące danych zaksięgowanych w księgach rachunkowych. Podkreślić trzeba, że dokument ten nie był jedynym dowodem zaoferowanym przez stronę powodową na uzasadnienie wysokości zobowiązania strony pozwanej. Do akt sprawy załączono umowę kredytu, harmonogramy spłat kredytu, zestawienie należności spłat, wezwania do zapłaty i oświadczenia o wypowiedzeniu umowy wraz z dowodem ich doręczenia.

Pozwani przy okazji zwrócili uwagę, że dołączone do akt zestawienie należności i spłat dotyczy umowy kredytu o innym numerze, aniżeli rzeczywiście została zawarta. Powódka w piśmie procesowym z dnia 9 października 2020 r. wyjaśniała, że umowa o nr (...) była również ewidencjonowana w systemie bankowym pod nr (...), jednakże zdaniem pozwanych powódka tego w żaden sposób nie udowadnia. Mimo tych zarzutów, pozwani przyznali wprost w reklamacji z dnia 15 grudnia 2020 r., że dokonali na rzecz powódki wpłat w wysokości 31.328,35 zł. Kwota ta jest zbieżna z sumą wpłat wynikających z kwestionowanego przez pozwanych zestawienia. Z kolei poszczególne wpłaty (ich wysokość i daty) wyszczególnione w zestawieniu pokrywają się z tym, co wynika z przedłożonych przez pozwanych potwierdzeń przelewów części rat.

Z ostrożności procesowej pozwani wnieśli o objęcie powódki sankcją z art. 45 ust. 1 u.k.k. określaną jako sankcja kredytu darmowego. Istotą tejże sankcji jest założenie, że w razie uchybienia przez kredytodawcę określonym obowiązkom informacyjnym na etapie przedkontraktowym, wynikającym z przepisów art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1–8, 10, 11, 14–17, art. 31–33, art. 33a i art. 36a–36c u.k.k., konsument będzie uprawniony do zwrotu kwoty kredytu w wysokości kapitału, bez konieczności zapłaty na rzecz kredytodawcy odsetek oraz pozostałych kosztów zastrzeżonych w umowie kredytu (określonych w art. 5 pkt 6 u.k.k.), co czyni z umowy kredytu de facto stosunek nieodpłatny (tak: M. Grochowski, komentarz do art. 45 [w:] K. Osajda (red.), Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz, Wyd. 2, Warszawa 2019, Nb 1).

Konsument, który chce skorzystać z tego uprawnienia, musi złożyć kredytodawcy pisemne oświadczenie o zamiarze skorzystania z sankcji kredytu darmowego. Jednakże zgodnie z ust. 5 ww. przepisu uprawnienie to wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. Przez wykonanie umowy należy rozumieć wywiązanie się przez jej strony ze wszystkich obowiązków ciążących na nich na podstawie umowy (tak: A. Łukaszewski, komentarz do art. 45 [w:] M. Stanisławska (red.), Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz, Wyd. 1, Warszawa 2018, Nb 4). Celem wprowadzonego przez ustawodawcę terminu prekluzyjnego, jak się wydaje, była chęć uporządkowania i stabilizacji obrotu przez wykluczenie sytuacji, w których możliwość powołania się na sankcję kredytu darmowego – i tym samym zmiana treści zobowiązania – trwałyby w nieskończoność, pozbawiając kredytodawcę pewności co do kształtu relacji łączącej go z konsumentem (tak: M. Grochowski, komentarz do art. 45 [w:] K. Osajda (red.), Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz, Wyd. 2, Warszawa 2019, Nb 20).

W ocenie Sądu pozwani nie złożyli skutecznie oświadczenia o sankcji kredytu darmowego. Oświadczenie zostało bowiem skierowane do powodowego banku dopiero w dniu 15 grudnia 2020 r., czyli po ponad roku od skutecznego wypowiedzenia przez powódkę umowy kredytu nr (...). Co prawda, w doktrynie i orzecznictwie eksponowany jest pogląd, że wypowiedzenie umowy nie powoduje wygaśnięcia uprawnienia z art. 45 u.k.k. (tak np.: T. Czech, Kredyt konsumencki. Komentarz, Wyd. 2, Warszawa 2018, s. 512, uwaga nr 53; Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 1 lipca 2019 r., V ACa 118/18, Legalis nr 2243278), ale przyjęcie takiego stanowiska, zdaniem Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, jest sprzeczne z celem wprowadzonego w art. 45 ust. 5 u.k.k. ograniczenia czasowego do skorzystania z sankcji kredytu darmowego. Gdyby bowiem przyjąć, że brak spłaty zobowiązania wobec kredytodawcy po skutecznym wypowiedzeniu umowy oznacza, że konsument nadal nie wykonał umowy, a zatem jego prawo do skorzystania z art. 45 u.k.k. nie wygasło, to mógłby on przez dalsze niewykonywanie umowy w ten sposób przesuwać termin wygaśnięcia tego uprawnienia.

Odnosząc się do żądania pozwu w zakresie prowizji naliczonej przez stronę powodową w kwocie 19.209,08 zł, wskazać trzeba, iż możliwość pobrania przez bank prowizji nie budzi sprzeciwu Sądu. Powszechnie przyjmuje się, że prowizja należy się za wykonanie konkretnej usługi przez bank np. przygotowanie dokumentów. W realiach niniejszej sprawy prowizja w tej wysokości nie może również zostać uznana za wygórowaną przy całkowitej kwocie kredytu w wysokości 150.000,00 zł, co stanowi jej ok. 13%.

Pozwani po podpisaniu umowy, w myśl której kwota 2381 zł miała trafić na konto pozwanego, przystąpili do podpisania dwóch kolejnych aneksów. Zawierając kolejne aneksy nie negowali tego, że otrzymali powyższą kwotę. Dlatego zdaniem Sądu podnoszony przez pozwanych zarzut nie otrzymania tejże kwoty nie mógł być uwzględniony.

Strona powodowa w ocenie Sądu błędnie do kwoty kapitału od którego naliczała odsetki doliczyła prowizję i składkę ubezpieczeniową, a nadto nie odjęła kwot zapłaconych przez pozwanych w lutym 2019r. - 1030 zł i lipcu 2019r. - 2000zł(łącznie 3030zł). Dlatego od kwoty 183279,51zł należało zdaniem Sądu odjąć 19209,08 zł, 23073,96 zł i kwotę 3030zł – co dało kwotę 137966,47 zł i taką kwotę należało zasądzić solidarnie od pozwanych na rzecz powódki tytułem należności kapitałowej ( pkt 1 litera a wyroku). Zdaniem Sądu strona powodowa mogła od tej kwoty naliczać odsetki ustalone w umowie (§7 umowy), wynoszące 8.79% w skali roku. Za okres od 20 maja 2019r. do 28 października 2019r. (patrz wyciąg z ksiąg k. 23), suma odsetek umownych liczonych od kapitału 137966,47 zł dała kwotę 5383,26 zł ( pkt 1b wyroku). Ponieważ suma maksymalnych odsetek za opóźnienie od kwoty kapitału za okres od 20 maja 2019r. do 10 grudnia 2019r. przekraczała kwotę 3152,87 zł, Sąd w pkt 1 c zasądził odsetki zgodnie z żądaniem pozwu. O dalszych odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c. Zgodnie z powyższym przepisem, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (§ 1). Z kolei zgodnie § 2 ¹ ww. przepisu maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie).

Koszty procesu po stronie powodowej wyniosły 2492,84 zł( opłata od pozwu 2449zł, koszty uwierzytelnienia dokumentów 9,84 zł i 34 zł opłata za pełnomocnictwa), koszty procesu po stronie pozwanych dały kwotę 5400 zł ( bez 17 zł uiszczonych na konto SR w Toruniu). Powódka wygrała sprawę w 80 %, powinna jej zostać zwrócona przez pozwanych kwota 1994,27 zł, a po odjęciu kwoty 1080zł ( stanowiącej 20% kosztów procesu pozwanych) w punkcie 2 wyroku powinna być zasądzona kwota 914,27 zł.

Cała opłata od pozwu powinna wynosić 9795 zł, powódka zapłaciła jedynie 2449 zł, Sąd zobligowany był więc pobrać od stron pozostała część opłaty od pozwu proporcjonalnie do wyniku procesu ( art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

W pkt 3 b od pozwanych powinna być pobrana kwota 5876,80 zł, a od powódki w pkt 3a kwota 1469,20 zł.

Z.

1.  (...)

2.  (...)

T. 10.06.2021r.