Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 czerwca 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 15zv ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, z późn. zm.) w związku z art. 83 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, z późn. zm.) odmówił wnioskodawcy D. G. prawa do świadczenia postojowego. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że z analizy konta w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS wynika, że wnioskodawca podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, tj. umowy zlecenia. W związku z powyższym nie przysługuje mu prawo do świadczenia postojowego na podstawie wniosku z 15.05.2020 r. ( decyzja k. 1 – 1v akt ZUS)

Od powyższej decyzji ubezpieczony D. G. reprezentowany przez pełnomocnika odwołał się w dniu 1 lipca 2020 r. uznając ją za krzywdzącą i wniósł o zmianę decyzji poprzez przyznanie prawa do świadczenia postojowego za kwiecień 2020 r. Nadto wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Ubezpieczony wskazał, że wniosek o świadczenie postojowe dotyczył kwietnia 2020 r., kiedy to nie uzyskiwał żadnych dochodów z tytułu umowy zlecenia. (odwołanie k. 3-4)

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 13-13 verte)

Na rozprawie pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych

Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania. (stanowiska 00:03:52, 00:06:09 – płyta CD k. 67)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił, co następuje:

D. G. zamieszkuje na terytorium Polski i posiada obywatelstwo RP. (okoliczności bezsporne)

Wnioskodawca od daty wcześniejszej niż 1 kwietnia 2020 r. prowadzi jednoosobową pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych i nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu. (wniosek o świadczenie postojowe k. 1 – 1 verte akt ZUS, wpis do (...) k. 11)

Wnioskodawca nie zawiesił prowadzenia działalności gospodarczej. (okoliczność bezsporna, a nadto wniosek o świadczenie postojowe k. 1 – 1 verte akt ZUS)

Wysokość przychodów wnioskodawcy z tytułu przedmiotowej działalności wyniosła:

- w marcu 2020 r.- 2.136,59 zł;

- w kwietniu 2020 r. – 0,00 zł. (okoliczność bezsporna, a nadto wniosek o świadczenie postojowe k. 1 – 1 verte akt ZUS)

Ubezpieczony w dniu 6 marca 2020 r. zawarł umowę zlecenia z Fundacją Instytutu (...) z siedzibą w K.. Umowa została zawarta w celu realizacji Projektu pn. (...) Panel Obywatelski „Zieleń w mieście”, finansowanego z budżetu miasta Ł..

Przedmiotem umowy były: udział w pięciu spotkaniach panelowych, wypracowanie rekomendacji dla Urzędu Miasta Ł. w temacie panelu, udział w głosowaniu nad rekomendacjami, zapoznanie się z Regulaminem i stosowanie się do niego, współpraca z innymi członkami zespołu projektowego.

Zleceniobiorca pełni w Projekcie funkcję P..

Umowę zawarto na okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 9 maja 2020 r.

Za wykonanie czynności określono wynagrodzenie w kwocie 500,00 zł brutto płatne z budżetu Projektu do dnia 31 maja 2020 r. w terminie 7 dni od daty prawidłowo wystawionego i zaakceptowanego przez zleceniodawcę rachunku. (umowa zlecenia k. 7-8 oraz k. 33-35, formularz zgłoszeniowy do umowy k. 30-32 oraz k. 59-61)

W formularzu zgłoszeniowym do umowy zlecenia wnioskodawca podał, że posiada tytuł do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Nie wnosił o objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym. (formularz zgłoszeniowy do umowy k. 30-32 oraz k. 59-61)

Od dnia 20 marca 2020 r. w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązuje stan epidemii w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...)2 wywołującego chorobę (...) 19. Powyższy stan epidemii nie został zniesiony. (okoliczności bezsporne)

Ze względów epidemiologicznych harmonogram pięciu spotkań panelowych uległ zmianie. (pismo Instytutu (...) k. 28-29)

Zgodnie z zawartym w dniu 8 maja 2020 r. przez strony umowy zlecenia aneksem do umowy zlecenia zakreślono okres trwania umowy od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.

Za wykonanie czynności określono wynagrodzenie w kwocie 500,00 zł brutto płatne do miesiąca po zakończeniu ostatniego spotkania w ramach Panelu, nie później jednak niż do dnia 31 grudnia 2020 r. (aneks k. 36)

W marcu, kwietniu i maju 2020 r. odwołujący się nie otrzymał żadnego wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia. (zaświadczenie k. 10 oraz k. 41, pismo Instytutu (...) k. 28-29)

Z tytułu ww. umowy zlecenia ubezpieczony otrzymał na podstawie rachunku i miesięcznej karty czasu pracy wynagrodzenie w dniu 10 czerwca 2020 r. w kwocie 100,00 zł brutto, tj. 75,75 zł netto. ( potwierdzenie przelewu k. 9 oraz k. 39, pismo Instytutu (...) k. 28-29, rachunek k. 37 oraz k. 62, miesięczna karta czasu pracy k. 38)

Powyższe wynagrodzenie zostało wnioskodawcy wypłacone za udział w jednym spotkaniu w dniu 7 marca 2020 r. (5 godzin) w ramach (...) Panelu Obywatelskiego „Zieleń w mieście” jedynie w czerwcu 2020 r. (zaświadczenie k. 10 oraz k. 41, pismo Instytutu (...) k. 28-29, miesięczna karta czasu pracy k. 38)

Umowa zlecenia została wyrejestrowana z ubezpieczenia społecznego wobec rezygnacji wnioskodawcy z udziału w projekcie z dniem 29 maja 2020 r.

(pismo Instytutu (...) k. 28-29, pismo wnioskodawcy k. 40)

W spornym okresie ubezpieczony nie uzyskał żadnych innych przychodów (okoliczności bezsporne)

W dniu 15 maja 2020 r. wnioskodawca złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o przyznanie świadczenia postojowego w związku z przeciwdziałaniem skutkom wywołanym (...) 19 dla osób prowadzących działalność gospodarczą. (wniosek k. 1 – 1 verte akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o załączone do akt sprawy akta rentowe dotyczące ubezpieczonego. Wskazane dokumenty nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

W ocenie Sądu zebrane dowody nie nasuwają wątpliwości i pozwalają tym samym na wydanie rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Sąd pominął wniosek dowodowy strony skarżącej o dopuszczenie dowodu z przesłuchania wnioskodawcy na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 kpc jako zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania. Zebrany w sprawie obszerny materiał dowodowy pozwolił na dostateczne wyjaśnienie wszystkich istotnych spornych okoliczności sprawy. Dowód z przesłuchania strony jest zaś jedynie dowodem uzupełniającym (art. 299 kpc).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych
na jego podstawie ustaleń faktycznych, odwołanie D. G. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 15zq ust. 1 pkt 1 i ust. 2 i 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374), świadczenie postojowe przysługuje osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. -Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych oraz jeżeli nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, chyba że podlega ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Świadczenie postojowe przysługuje osobom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są:

1) obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub

2) posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub

3) cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. (Ust. 2)

Świadczenie postojowe przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia (...)19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. (Ust. 3).

Na podstawie art. 15zq ust. 4 pkt 1 ww. ustawy, osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą świadczenie postojowe przysługuje, jeżeli rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej przed dniem 1 kwietnia 2020 r. i nie zawiesiła prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz jeżeli przychód z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe był o co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc, zawiesiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej po dniu 31 stycznia 2020 r. (ust. 4 pkt. 2).

Ochrona zatrudnienia oraz zmniejszenie obciążeń i zachowanie płynności finansowej przedsiębiorców to główne zadania pakietu regulacji, które składają się na tarczę antykryzysową. Rozwiązania tam zawarte obejmują nie tylko przedsiębiorców zatrudniających pracowników, a więc zapewniających miejsca pracy, ale również osoby, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą oraz wykonują pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. Wśród rozwiązań, które mają zapobiegać skutkom epidemii (...)19 w Polsce, jest wsparcie realizowane przez ZUS w postaci wypłacania świadczeń postojowych.

Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych wprowadziła świadczenie postojowe. W uzasadnieniu projektu nowelizacji, która dodała do komentowanej ustawy między innymi art. 15zq–15zx, podkreślono, że osoby prowadzące działalność gospodarczą, opłacające składki same za siebie oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia, a także osoby wykonujące pracę na podstawie umowy o dzieło, są szczególnie narażone na „niestabilność, a nawet całkowitą utratę przychodów z powodu pandemii (...)19, ze względu na brak zleceń lub zamówień, czy rezygnację z realizowanych lub zawieranych umów. Rozwiązania legislacyjne obowiązujące już wcześniej (możliwość skorzystania z odroczenia terminu płatności składek, układu ratalnego, umorzenia należności składek) w obliczu pandemii spowodowanej (...)19 w wielu przypadkach okazały się niewystarczające, aby uchronić określone grupy podmiotów przed zatorami płatniczymi i upadłością, jak również brakiem środków finansowych na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Powyższe założenie wymaga uwzględnienia wykładni celowościowej poniższych przepisów w kontekście oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji.

Świadczenie postojowe co do zasady stanowi jednorazową wypłatę dla osób objętych przedmiotową regulacją. Świadczenie postojowe przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia (...)19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą albo przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna w rozumieniu art. 15zq ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy covidowej.

Z przytoczonych wyżej przepisów wynika, że głównym warunkiem, który należy spełniać, aby móc ubiegać się o świadczenie postojowe, jest fakt niepodlegania ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, ale ustawodawca wprowadził także więcej kryteriów, których spełnienie warunkuje nabycie prawa do otrzymania świadczenia z ZUS.

Reasumując pozostałe warunki, jakie musi spełnić osoba prowadząca działalność gospodarczą, gdy ubiega się o świadczenie postojowe to :

1) rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej przed 1.04.2020 r. i niezawieszenie tej działalności, a przychód z miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym złożony został wniosek o świadczenie postojowe, był o co najmniej 15% niższy od przychodu, który uzyskano w miesiącu poprzedzającym,

2) rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej przed 1.04.2020 r. z jednoczesnym jej zawieszeniem po 31.1.2020 r.,

3) brak innego tytułu do ubezpieczeń społecznych,

4) zamieszkiwanie na terytorium Polski i posiadanie obywatelstwa RP lub posiadanie prawa czasowego lub stałego pobytu na terytorium RP. (vide pomoc dla pracodawcy w sprawach pracowniczych w dobie kryzysu. Tarcza antykryzysowa, prawo pracy, RODO, ZUS, PIT 2020, wyd. 1 red. Łukasz Prasołek, opubl. Legalis).

Przekładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że ubezpieczony nie zawiesił prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej zaś jego wniosek o świadczenie postojowe wpłynął do organu rentowego w dniu 15 maja 2020 r. W przedmiotowym wniosku został wskazany przychód za kwiecień oraz maj 2020 r., który był o co najmniej 15% niższy od przychodu, który uzyskano w miesiącu poprzedzającym (kwiecień 2020 r.).

W ocenie Sądu, uwzględniając wykładnię celowościową cytowanej ustawy, fakt zawarcia przez wnioskodawcę w dniu 6 marca 2020 r. umowy zlecenia z Fundacją Instytutu (...) z siedzibą w K. w celu realizacji Projektu pn. (...) Panel Obywatelski „Zieleń w mieście”, finansowanego z budżetu miasta Ł. oraz charakter czynności objętych przedmiotem umowy (funkcja panelisty biorącego udział w spotkaniach panelowych w celu wypracowania rekomendacji dla Urzędu Miasta Ł. dotyczących ochrony już istniejących i tworzenia nowych terenów zielonych w obrębie miasta Ł.), przy jednoczesnym nieosiągnięciu przez niego z tego tytułu żadnych przychodów w okresie od marca do maja 2020 r., nie należy traktować jako umowy zlecenia stanowiącej inny tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu cytowanej ustawy (art. 15zq ust. 1). Umowa zlecenia nie stanowiła w spornym okresie dla wnioskodawcy źródła jakichkolwiek przychodów, które byłyby podstawą do opłacenia składek za ubezpieczenie społeczne. Wnioskodawca poza udziałem w jednym spotkaniu w marcu 2020 r. nie wykonywał z tytułu tej umowy żadnych innych czynności, za udział w tym spotkanie wynagrodzenie w znacznie okrojonej wysokości w kwocie 75,75 zł netto (tj. ograniczonej m.in. ze względów epidemiologicznych do udziału w jednym spotkaniu) otrzymał dopiero w czerwcu 2020 r. Ubezpieczony nie brał udziału w żadnych innych spotkaniach panelowych, nie wykonywał żadnych innych czynności wskazanych w umowie zlecenia a od udziału we wszystkich spotkaniach i wykonania innych czynności zależała wypłata wynagrodzenia za realizację umowy w kwocie 500,00 zł brutto. Ostatecznie wnioskodawca z udziału w projekcie wobec swojej bezczynności zrezygnował. Bez wątpienia umowa ta w przypadku wnioskodawcy nie spełniła swojej podstawowej roli jaką jest dostarczenie środków finansowych na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych.

Posiłkowo należy także wskazać, że okres podlegania obowiązkowi ubezpieczenia został określony w art. 13 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 266, ze zm.) i w przypadku zleceniobiorców następuje od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy (pkt. 2). Powyższe sformułowanie, tj. dzień rozpoczęcia wykonywania umowy w odróżnieniu od np. umowy o pracę (w przypadku której należy się wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy w przypadku pozostawania w gotowości do jej wykonywania od dnia jej rozpoczęcia) należy postrzegać jako dzień rozpoczęcia faktycznego wykonywania umowy. W przedmiotowej sprawie ubezpieczony nie wykonywał faktycznie tej umowy, poza jedną czynnością, tj. udziałem w jednym spotkaniu, za który wynagrodzenie otrzymał dopiero w czerwcu 2020 r., tj. poza spornym okresem. Nadto należy wskazać, że dopiero w czerwcu w związku z wypłatą wynagrodzenia wnioskodawcy odprowadzono składki na ubezpieczenie społeczne.

Tym samym, w przedmiotowej sprawie, uwzględniając powyższe rozważania oraz datę i okoliczności wejścia w życie ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, nie można uznać, że w spornym okresie wnioskodawca podlegał ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu w rozumieniu cytowanej ustawy. Zatem w dacie złożenia wniosku wnioskodawca nie podlegał ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu.

Gdyby jednak hipotetycznie nawet przyjąć, że wnioskodawca podlegał ubezpieczeniom społecznym w stosunkowo krótkim okresie z tytułu umowy zlecenia, to niewątpliwie brak było podstaw do pozbawienia go świadczenia postojowego za cały sporny okres. Bez wątpienia bowiem wnioskodawca nie uzyskał przychodów w marcu, kwietniu i maju 2020 r. z tytułu umowy zlecenia.

Bezsprzecznie jak już wyżej wskazano, wskazany we wniosku przychód wnioskodawcy za maj 2020 r. był o co najmniej 15% niższy od przychodu, który uzyskano w miesiącu poprzedzającym (kwiecień 2020 r.). Bezspornym jest przy tym, że w spornym okresie ubezpieczony nie uzyskał żadnych innych przychodów w tym z tytułu umowy zlecenia, które byłyby podstawą opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne. R. legis omawianych wyżej przepisów jest zaś prosty: otrzymane środki finansowe tytułem świadczenia postojowego mają zrekompensować utratę przychodów.

W tym stanie rzeczy nieuprawniony pozostaje wniosek zawarty w zaskarżonej decyzji, że w spornym okresie wnioskodawca podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, tj. umowy zlecenia, a zatem nie spełnia wszystkich przesłanek nabycia prawa do świadczenia postojowego.

Uznać zatem trzeba, iż wnioskodawca spełniła wszystkie z wymaganych przez ustawodawcę warunków do uzyskania prawa do świadczenia postojowego, określonych w cytowanym art. 15zq ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Wnioskodawca rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej przed 1 kwietnia 2020 r. i nie zawiesił tej działalności, w maju 2020 r. nie posiadał innego tytułu do ubezpieczeń społecznych, zamieszkuje na terytorium Polski i posiada obywatelstwo RP, nie miał możliwości prowadzenia działalności gospodarczej i nie przekroczył granicznej kwoty przychodu z działalności gospodarczej, o której mowa wart. l5zq ust. 4 pkt 1 zacytowanej ustawy.

Na marginesie wskazać należy, że Sąd, jako organ orzekający, miał na uwadze, że ochrona zatrudnienia oraz zmniejszenie obciążeń i zachowanie płynności finansowej przedsiębiorców, to główne zadania pakietu regulacji, które składają się na tarczę antykryzysową. Rozwiązania tam zawarte, obejmują nie tylko przedsiębiorców zatrudniających pracowników, a więc zapewniających miejsca pracy, ale również osoby, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą oraz wykonują pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. Wśród rozwiązań, które mają zapobiegać skutkom epidemii (...)19 w Polsce, jest wsparcie, realizowane przez ZUS, w postaci wypłacania świadczeń postojowych. I dlatego, Sąd jako organ orzekający, precyzyjnie analizuje stan faktyczny i dokonuje właściwej interpretacji przepisów prawnych.

Mając na względzie wskazane okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 3 czerwca 2020 r., uznając odwołanie wnioskodawcy za zasadne.

Stosownie do wyników postępowania, na podstawie art. 98 kpc, Sąd obciążył organ rentowy obowiązkiem poniesionych przez organ rentowy kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił w oparciu o § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (t. j. Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS z aktami rentowymi.

1 VI 2021 roku.

K.W.