Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III RC 99/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2021 r.

Sąd Rejonowy w Giżycku III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie:

Przewodniczący: SSR Janina Olchowska

Protokolant: p.o.sekr.sądowy Marta Sugier

po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2021r .w Giżycku na rozprawie

sprawy z powództwa B. R.

przeciwko M. R.

o pozbawienie wykonalności wyroku SO w Olsztynie w sprawie VI RC 1750/10 w pkt.5.

1.  Powództwo oddala.

2.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata B. N. kwotę 2214,- (dwa tysiące dwieście czternaście złotych), w tym kwotę 414,- zł podatku Vat, tytułem wynagrodzenia za pełnomocnictwo ustanowione
z urzędu.

Sygn. akt III RC 99/20

UZASADNIENIE

W dniu 23 czerwca 2020 r. wpłynął do Sądu pozew B. R. przeciwko M. R. o ustalenie, że obowiązek alimentacyjny powoda wobec pozwanej orzeczony wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 27 kwietnia 2011 r., sygn. akt VI RC 1750/10 wygasł z dniem 22 października 2016 r. Powód wniósł także o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów sądowych i zastępstwa procesowego według norm przepisanych, a także udzielenie zabezpieczenia poprzez wstrzymanie wykonalności wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 27 kwietnia 2011 r., sygn. akt VI RC 1750/10 w pkt 5. argumentował, że zgodnie z art. 60 § 3 kro jego obowiązek alimentacyjny wobec pozwanej wygasł z mocy prawa w ciągu 5 lat od jego powstania tj. w dniu 22 października 2016 r.

Następnie B. R. zmodyfikował wywiedzione powództwo i ostatecznie wniósł o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego -wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 27 kwietnia 2011 r., sygn. akt VI RC 1750/10 z dniem 22 października 2016 r. W uzasadnieniu wskazał, iż żądanie sformułowane w pierwotnej formie nie mogło zostać uwzględnione, albowiem obowiązek alimentacyjny powoda wobec pozwanej wygasł z mocy prawa po upływie 5 lat od jego orzeczenia. (k.60)

Pozwana nie uznała powództwa i wniosła o jego oddalenie w całości. Ponadto wniosła na podstawie art. 60 § 3 kro o przedłużenie obowiązku alimentacyjnego powoda z uwagi na szczególne okoliczności. Wskazała, iż nie posiadała wiedzy, iż zasądzone alimenty wygasną z upływem 5 lat. Podkreśliła, że mimo ewidentnej winy powoda za rozpad ich małżeństwa zgodziła się na rozwód bez orzekania o winie, albowiem zobowiązał się on łożyć sytematycznie na jej utrzymanie. Powód przez około 5 lat od rozwodu nie wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego wobec pozwanej, a M. R. starała się radzić sobie sama.

Wniosek powoda o udzielenie zabezpieczenia roszczenia został w niniejszej sprawie przez Sąd oddalony postanowieniem z dnia 1 września 2020 r. (k.19).

Sąd ustalił, co następuje:

B. R. i M. R. zawarli związek małżeński w dniu 8 września 2001 r. w Z., a zarejestrowany został w Urzędzie Stanu Cywilnego w W. za numerem (...). Strony posiadają jedno wspólne dziecko - syna S. R., który urodził się w dniu (...)

/dowód: akta Sądu Okręgowego w Olsztynie o sygn. VI RC 1750/10 k. 4,5/

Wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2011 r., sygn. akt VI RC 1750/10 Sąd Okręgowy w Olsztynie m.in. rozwiązał przez rozwód małżeństwo M. R. z B. R. (pkt 1), jednocześnie ustalił alimenty od B. R. zarówno na rzecz syna S. R. w kwocie po 1.000 zł miesięcznie (pkt 4), a także na rzecz M. R. w kwocie 500 zł (pkt 5). Rozwód między stronami nastąpił bez orzekania o winie, a orzeczenie to uprawomocniło się w dniu 21 październik 2011 r.

/dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 27 kwietnia 2011 r., sygn. akt VI RC 1750/10/.

Na podstawie w/w wyroku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Giżycku A. R. prowadził postępowanie egzekucyjne, które to postanowieniem z dnia 5 czerwca 2020 r. zostało umorzone zgodnie z wnioskiem wierzyciela.

/dowód: postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego k. 9/.

Powód od maja 2021 r. pozostaje w nowym związku małżeńskim. Małżonkowie mają wspólną córkę. Obecna żona powoda pozostaje bez pracy. Rodzina mieszka w mieszkaniu w W., należącym do powoda. Łączny koszt utrzymania mieszkania to kwota około 700 zł miesięcznie. B. R. obciążony jest kredytem w kwocie 180.000 zł, który zaciągnął na zakup mieszkania i będzie go spłacał jeszcze 9 lat. Jego miesięczna rata wynosi 2.200 zł.

B. R. pracuje w Irlandii jako kierowca. W pracy pozostaje przez okres 6 tygodni, a następnie na 3 tygodnie wraca w domu. Jego zarobki to kwota 400 euro tygodniowo plus diety w wysokości 45 euro dziennie. Powód pobiera zasiłek rodzinny na córkę w kwocie 140 euro.

/dowód: wyjaśnienia powoda k. 48v, 49, 65v., 84/.

Pozwana wraz z synem S. zamieszkuje w wynajmowanym mieszkaniu w W., za które łącznie płaci około 1.600 zł miesięcznie. Od marca 2021 r. M. R. uzyskała za pośrednictwem Powiatowego Urzędu Pracy zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych. Umowa została zawarta na rok. Wynagrodzenie pozwanej wynosi równowartość płacy minimalnej.

/dowód: wyjaśnienia pozwanej k.48, 84)

W przeszłości M. R. również podejmowała kilkukrotnie zatrudnienie. Pracowała m.in. jako opiekun przy przewozie dzieci szkolnych, czy na stacji paliw. Zaś w kwietniu 2019 r. otworzyła własną działalność - bar z domowym jedzeniem, która prowadziła w wynajmowanym lokalu. Umowa najmu lokalu skończyła się jednak w dniu 28 maja 2020 r., a od 1 czerwca 2020 r. pozwana wynajęła inny lokal. Kaucja wynosiła 15.000 zł, zaś czynsz 7.500 zł., aby uzyskać środki na prowadzenie działalności, M. R. w międzyczasie sprzedała mieszkanie w W. za kwotę 130.000 zł,. Należność otrzymała ze znacznym opóźnieniem, gdyż był problem z jej wyegzekwowaniem. Część z pieniędzy przeznaczyła na remont wynajętego lokalu, jednak z uwagi na pandemię działalność powódki przynosiła jedynie straty, co doprowadziło do zaległości w ZUS i podatkach. M. R. miała zamiar nadal zajmować się organizacją przyjęć i wesel na sali, która znajdowała się w wynajmowanym lokalu i zatrudniała kilka osób. Pozwana zobowiązana była do uiszczania czynszu za lokal, a także opłat za mieszkanie, z czego się wywiązała. Ostatecznie, z uwagi na pandemię i zamknięcie lokali gastronomicznych oraz odwołanie impez M. R. zrezygnowała z wynajmowania lokalu. Następnie od dnia 1 grudnia 2020 r. podjęła pracę na okres próby w firmie (...) w W. na stanowisku operatora maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych. Umowa o pracę nie została przedłużona, albowiem pozwana z uwagi na stan zdrowia źle znosiła prace przy tej produkcji i zmuszona była korzystać ze zwolnień lekarskich.

/dowód: wyjaśnienia pozwanej k. 30, 48,49, 66v.; umowa o pracę k.47/.

Pozwana pozostawała na rencie przez 13 lat. M. R. cierpi na szereg schorzeń, między innymi na inne nawracające zaburzenia depresyjne, zarzucanie żołądkowo-przełykowe bez zapalenia przełyku, niedoczynność tarczycy wywołaną leczeniem lub innymi egzogennymi substancjami, przewlekłe powierzchowne zapalenie żołądka, zespół jelita drażliwego, inne przemieszczenia krążka międzykręgowego szyjnego, a także określone przemieszczenia krążków międzykręgowych. Ponadto M. R. ma problemy z sercem- bradykardia. W związku ze swoimi schorzeniami pozwana przyjmuje stałe leki. Dotychczas przeszła ona trzy operacje kręgosłupa. Od 2016 r. jest pod stałą opieką Poradni(...) w W.. Aktualnie nie posiada jednak obecnie uprawnień do otrzymywania renty.

/dowód: wyjaśnienia pozwanej k. 30, 49v.; zaświadczenie lekarskie k. 45; zalecenia k.46, zaświadczenie lekarskie k. 52/.

Pozwana posiada wspólnego syna z powodem. Posiada ona poważną wadę wzroku, co powodowało konieczność wielokrotnych wizyt u lekarza w B. poczynając od 6 roku życia chłopca do 17 roku. Wcześniej wizyty odbywały się co miesiąc, a obecnie co 3 miesiące. Powód na takiej wizycie nigdy z synem nie był.

/dowód: wyjaśnienia pozwanej k. 30v.; wyjaśnienia powoda k. 49-49v./

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu wywiedzione przez powoda powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego okazało się być bezzasadne, i jako takie podlegało oddaleniu.

Na wstępie należy zaznaczyć, iż obowiązek alimentacyjny B. R. wobec M. R. został oparty na podstawie art. 60 § 1 kro, albowiem rozwód między stronami nastąpił bez orzekania o winie.

Zgodnie z treścią art. 60 § 3 kro, jeżeli zobowiązanym do alimentacji jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni. Termin 5-letni biegnie od daty uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód.

Należy także wskazać, iż małżonek, na rzecz którego zasądzono alimenty, może dochodzić przedłużenia 5-letniego terminu na podstawie art. 60 § 3 kro tylko w drodze powództwa (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1970 r. III CZP 109/69, L.).

Pozwana, reprezentowana zresztą przez profesjonalnego pełnomocnika, na rozprawie w dniu 25 lutego 2021 r. wniosła na podstawie art. 60 § 3 kro o przedłużenie obowiązku alimentacyjnego powoda z uwagi na szczególne okoliczności, a następnie potwierdziła swoje stanowisko w piśmie, które wpłynęło do Sądu w dniu 16 marca 2021 r. Wskazała, iż żądanie to zostało wniesione na zasadzie wzajemności. Nie ulega wątpliwości, iż pozwana nie wniosła odrębnego pozwu o przedłużenie przez Sąd obowiązku alimentacyjnego powoda. A wywiedzione przez stronę pozwaną żądanie nie mogło również odnieść skutku powództwa wzajemnego albowiem zgodnie bowiem z art. 204 § 1 zd. drugie kpc powództwo wzajemne można wytoczyć nie później niż w odpowiedzi na pozew, a jeżeli jej nie złożono - w sprzeciwie od wyroku zaocznego albo przy rozpoczęciu pierwszego posiedzenia, o którym zawiadomiono albo na które wezwano pozwanego. Na gruncie niniejszej sprawy żądanie pozwanej zostało wniesione dopiero podczas trzeciej rozprawy, a więc zdecydowanie po terminie. Nie zmienia to jednak faktu, iż bez wątpienia intencją pozwanej, którą nie uznawała żądania pozwu - było przedłużenie 5-letniego okresu obowiązku alimentacyjnego, co jednak nastąpiło w niewłaściwej formie i czasie.

Powód po zmodyfikowaniu swojego powództwa wniósł ostatecznie o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego- wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 27 kwietnia 2011 r., sygn. akt VI RC 1750/10 z dniem 22 października 2016 r., nie zaś o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego o co wnosił w początkowej fazie.

Mimo, iż w art. 60 § 3 kro został określony 5-letni termin trwania obowiązku alimentacyjnego, Sąd orzekający alimenty co do zasady nie określa w sentencji orzeczenia, kiedy obowiązek ten wygaśnie. W ocenie Sądu obowiązek ten nie wygasa jednak z mocy samego prawa z upływem w/w terminu.

W ocenie Sądu zmodyfikowane w tok postępowania powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Zdaniem Sądu odpowiednim sposobem do uchylenia obowiązku alimentacyjnego powoda wobec pozwanej winno być powództwo wywiedzione na podstawie art. 189 kpc, a mianowicie o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego. (zob. H. Haak, A. Haak-Trzuskawska, Rozwód i separacja. Komentarz do art. 55-61 6 KRO oraz związanych z nimi regulacjami KPC, Warszawa 2020, Legalis).

Należy zwrócić uwagę, iż jak to wskazał pełnomocnik powoda na rozprawie w dniu 22 grudnia 2020 r., strony niniejszego postępowania wydłużyły okres 5 lat jeszcze o kolejne 4 lata. Z tego właśnie powodu w ocenie Sądu na gruncie niniejszej sprawy zasadnym byłoby powództwo określone w art. 189 kpc tj. o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.

Ponadto w ocenie Sądu do oddalenia powództwa wywiedzionego przez B. R. daje podstawy również art. 5 kc, albowiem jego żądanie okazało się być zdaniem Sądu sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Należy podkreślić, iż zastosowanie przez sąd orzekający art. 5 nie wymaga sprecyzowania i oznaczenia naruszonej zasady współżycia społecznego. Odwołanie się do zasad współżycia społecznego oznacza odwołanie się do ideii słuszności w prawie i do powszechnie uznawanych wartości w kulturze naszego społeczeństwa, a przez zasady współżycia społecznego należy rozumieć podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8.05.2014 r., sygn. akt V CSK 322/13, Legalis)

Za powyższym przemawiał przede wszystkim stan zdrowia M. R.. Pozwana ma problemy z kręgosłupem, przeszła w związku z tą chorobą aż trzy operacje. Dodatkowo cierpi m.in. na niedoczynność tarczycy. Oprócz wskazanych dolegliwości bólowych pozwana od 2016 r. do chwili obecnej regularnie leczy się u lekarza psychiatry z powodu rozpoznanych zaburzeń depresyjnych. Z dołączonego do akt sprawy zaświadczenia lekarskiego wynika ponadto, iż stan psychiczny M. R. uległ pogorszeniu, co znacznie upośledza codzienne jej funkcjonowanie. Wymaga stałego leczenia farmakologicznego.

Sąd miał również na uwadze, iż mimo dolegających pozwanej schorzeń i zaburzeń depresyjnych cały czas stara się ona podjąć zatrudnienie i własnymi siłami próbuje osiągać dochody na samodzielne zaspokajanie własnych potrzeb. Duży wpływ na złą sytuację pozwanej miała również panująca pandemia wirusa COVID–19, przez którą pozwana „straciła” znaczną część pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży mieszkania w W., a ponadto nie mogła kontynuować działalności gastronomicznej, która mogła przynosić znaczne dochody, a która głownie miała polegać na organizowaniu wesel i innych uroczystości.

Należy podkreślić, iż początkowo powód przez parę lat nie uiszczał na rzecz pozwanej alimentów, do których przecież był zobowiązany lub czynił to w niepełnym zakresie. Jak sam wskazał jeszcze w 2014 r. nie płacił ich w całości. Pozwana mimo wielu dolegliwości podejmowała wszelkie starania, aby sama zarobić na swoje utrzymanie.

/dowód: wyjaśnienia powoda k. 65v./.

Ponadto pozwana mimo istniejących swoich chorób samodzielnie przez wiele lat dbała również o zdrowie wspólnego syna stron - S., jeżdżąc z nim regularnie do B.. Powód ani razu nie wyręczył pozwanej w tym zakresie.

Co prawda pozwana obecnie posiada pracę, ale otrzymuje za nią wynagrodzenie w wysokości najniższej krajowej płacy. W ocenie Sądu dochody te nie są wystarczające na zaspokojenie potrzeb pozwanej na chociażby minimalnym poziomie. Należy wziąć również pod uwagę, iż pozwana zamieszkuje jedynie z synem, który co prawda jest już osobą pełnoletnią, jednak nadal kontynuuje naukę i prócz 1.000 zł miesięcznie alimentów otrzymywanych od powoda nie posiada innych dochodów. Już tylko same koszty utrzymania mieszkania to kwota około 1.600 zł miesięcznie, nie licząc innych kosztów egzystencji.

W ocenie Sądu wszystkie wskazane wyżej okoliczności przemawiają za oddaleniem powództwa.

Sąd ponadto orzekł o wynagrodzeniu pełnomocnika pozwanej ustanowionego z urzędu w oparciu o Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2019 r., poz. 18).

Janina Olchowska