Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 maja 2021 r.

Sąd Rejonowy w Człuchowie IV Wydział Pracy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 27 kwietnia 2021 roku w Człuchowie

sprawy z powództwa P. K.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w C.

o ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy i dodatek za pracę w porze nocnej

1.  Zasądzą od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C. na rzecz powoda P. K. 6.649,76 euro (sześć tysięcy sześćset czterdzieści dziewięć złotych 76 euro) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

a)  3.052,04 euro od dnia 1.10.2018 r. do dnia zapłaty

b)  3.597,72 euro od dnia 14.12.2020 r. do dnia zapłaty

tytułem ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.

2.  Zasądzą od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C. na rzecz powoda P. K. 4.766,48 zł (cztery tysiące siedemset sześćdziesiąt sześć złotych 48/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1.10.2018 r. do dnia zapłaty, tytułem dodatku za pracę w godzinach nocnych.

3.  W pozostałym zakresie powództwo oddala.

4.  Zasądzą od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C. na rzecz powoda P. K. 1.878,66 zł (jeden tysiąc osiemset siedemdziesiąt osiem złotych 66/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem kosztów procesu.

5.  Nakazuje ściągnąć od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Człuchowie kwotę 2.323,14 zł (dwa tysiące trzysta dwadzieścia trzy złote 14/100) tytułem kosztów sądowych.

Sygn. akt IV P 9/20

UZASADNIENIE

Pełnomocnik powoda P. K. wniosła przeciwko (...) sp. z o.o. w C. o zasądzenie kwoty 3.052,04 euro tytułem ekwiwalentu pieniężnego za 71 dni niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego i 11.064,20 zł tytułem dodatku za pracę w porze nocnej za okres od stycznia 2016 r. do sierpnia 2018 r. W uzasadnieniu pozwu pełnomocnik powoda wskazał, że powód był zatrudniony w pozwanej spółce (...) Sp. z o.o. w (...).04.2012 r. do 30.09.2018 r. na stanowisku rozbieracza-wykrawacza, pakowacza. Powód świadczył pracę na terenie Niemiec i miał wypłacane wynagrodzenie w walucie euro. Umowa o pracę rozwiązała się na mocy porozumienia stron, do rozwiązania umowy o pracę powód nie wykorzystał w naturze urlopu wypoczynkowego za 71 dni tj. za 2016 r. 26 dni, za 2017 r. 26 dni i za 2018 r. 19 dni, proporcjonalnie do okresu zatrudnienia. Stała miesięczna stawka wynagrodzenia zasadniczego powoda wynosiła 900,26 euro. Powód wykonywał pracę w porze nocnej od 24 do 11 zakres godzin pracy w porze nocnej obejmował 7 godzin. Pozwana spółka nie wypłaciła powodowi żadnego świadczenia za niewykorzystany w naturze urlop wraz z wynagrodzeniem.

Pełnomocnik pozwanej spółki w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniósł o oddalenie powództwa i zasadzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu sprzeciwu pełnomocnik pozwanej spółki podniósł, że pozwana spółka przyznaje iż powód świadczył pracę 28.04.2012 r. do 30.09.2018 r. na stanowisku rozbieracza-wykrawacza, pakowacza na terenie N. w godzinach od 24 do 11 i że nie udzieliła powodowi urlopu wypoczynkowego w naturze. Zgodnie z wnioskiem powoda z 27.04.2012 r. pozwana spółka wypłacała powodowi co miesiąc należny ekwiwalent za urlop wypoczynkowy i łącznie z tego tytułu powód otrzymał 5.404,22 euro brutto. W pozwanej spółce pora nocna obejmuje godziny od 22 do 6 , powód w swoich wyliczeniach nie uwzględnił okresów nieświadczenia pracy. Pełnomocnik pozwanej spółki podniósł zarzut przedawnienia roszczenia o dodatek za prace w porze nocnej za miesiące styczeń-listopad 2016 r.

Sąd ustalił co następuje:

Powód P. K. był zatrudniony w pozwanej spółce (...) Sp. z o.o. w (...).04.2012 r. do 30.09.2018 r. na stanowisku rozbieracza-wykrawacza, pakowacza. Umowa o pracę rozwiązała się na mocy porozumienia stron.

(dowód: umowy o pracę k.134-136, akta osobowe powoda cz. C świadectwo pracy k. 4C).

Łączny staż pracy powoda wynosi ponad 10 lat.

(dowód: umowy o pracę i świadectwa pracy k.338-347).

Powód świadczył pracę na terenie N. w godzinach od 2400 do 1100 . Pracodawca nie udzielił powodowi urlopu wypoczynkowego w naturze.

(bezsporne).

Powód 27.04.2012 r. złożył wniosek do pracodawcy o wypłacanie należnego comiesięcznego ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy za okres pracy za granicą.

(dowód: wniosek k.150).

P. K. w okresach od 15.03.do 16.03.2017 r. i od 12 do 13.07.2018 r. korzystał z wolnego z tytułu opieki nad dzieckiem.

(dowód: wnioski k.151-152).

Obowiązujący w pozwanej spółce regulamin pracy przewidywał porę nocną pomiędzy godziną 2200 a 600 .

(dowód: regulamin pracy k.179-186).

Pozwana spółka w zestawieniach danych stanowiących podstawę wyliczenia wynagrodzenia powoda za okres od stycznia 2016 r. do września 2018 r. ujęła ekwiwalent za urlop i godziny nocne.

(dowód: zestawienie danych k.187).

Pracodawca w ewidencji czasu pracy powoda ujął, iż przepracował w dniu roboczym po 6 godzin nocnych.

(ewidencja czasu pracy powoda k.189-221).

Wynagrodzenie powoda było wypłacane częściowo w walucie Złoty Polski a częściowo w walucie Euro.

(dowód: przelewy na rachunek bankowy powoda k.227-272).

Wynagrodzenie podstawowe powoda L. składało się z pozycji godziny razy stawka, dodatki do nadgodzin, dodatek godziny nocne do wypłaty w euro, korekta programowa i w niektórych miesiącach korekty różnice programowe oraz korekty inne premie. Wynagrodzenie podstawowe L. było umniejszane o kwotę pozycji „wynagrodzenie podstawowe do wypłaty w PL tj. za godziny przypisane do pracy w Polsce.

(dowód: robocze listy płac i informacja pozwanej spółki k.274-308).

Powód świadczył pracę tylko i wyłącznie na terenie Niemiec i jego wynagrodzenie zasadnicze było pochodną ilości wykrojonego mięsa na godzinę w ilości 55 kg i przyjętej wówczas stawki 10 euro na godzinę. Ostateczna kwota wynagrodzenia była to suma godzin niemieckich i stawki niemieckiej .

(dowód: zeznania świadków k.222 -224 C. S. od 00:26:28 do 00:40:09, D. K. 0d 01:14:49 01:16:40, listy płac powoda L. z tłumaczeniem k.21-133).

Biegły sądowy wyliczył wysokość ekwiwalentu pieniężnego za 71 dni urlopu powoda w wysokości 6.649,76 euro i przy założeniu, że powodowi wypłacono dodatek za pracę w godzinach nocnych niedopłata wynosiła by 414,26 euro, w przypadku przyjęcia, że nie wypłacono dodatku za pracę w godzinach nocnych, dodatek za sporny okres wynosi 7.035,55 zł .

(dowód: opinia biegłego sądowego k.315-323).

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie bezsporne było, iż powód w trakcie zatrudnienia w pozwanej spółce pracował tylko i wyłącznie na terenie Niemiec, nie pracował w żadnym okresie w Polsce i nie korzystał w naturze z urlopu wypoczynkowego.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami kodeksu pracy ekwiwalent za urlop wypoczynkowy przysługuje w przypadku rozwiązania stosunku pracy i nie wykorzystania w trakcie jego trwania przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego w naturze (art. 171 § 1 k.p.).

W doktrynie i judykaturze prawa pracy zgodnie przyjmuje się, iż obowiązująca w kodeksie pracy zasada wykorzystania urlopu w naturze oznacza obowiązek udzielania pracownikowi wolnego celem jego odpoczynku i regeneracji sił. Prawo do ekwiwalentu pieniężnego jest za urlop wypoczynkowy jest wyjątkiem od prawa pracownika do wykorzystania urlopu w naturze. Zwolnienie się pracodawcy z obowiązku udzielenia urlopu w naturze przez zapłatę w to miejsce ekwiwalentu pieniężnego, w innych sytuacjach niż przewidziane prawem, jest niedopuszczalne. Również nie jest możliwe rozszerzenie wyjątku od zasady udzielania urlopu w postaci dni wolnych od pracy wolą stron stosunku pracy. Strony nie mogą ustalić, że pracownik otrzyma ekwiwalent za urlop wypoczynkowy mimo niewystąpienia okoliczności wskazanych w art. 171 § 1 k.p. Takie postanowienie stron, jako mniej korzystne niż przepisy prawa pracy, byłoby nieważne z mocy przepisu art. 18 § 2 k.p. Również sam pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu w naturze w zamian za ekwiwalent pieniężny i nie jest on dla pracodawcy przedmiotem tzw. uprawnienia przemiennego, oznaczającego możliwość jednostronnego zwolnienia się od przez dłużnika z długu przez wykonanie innego świadczenia niż świadczenie główne (tak: Jaśkowski Kazimierz, Maniewska Eliza Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy Lex 2021, prof. Krzysztof Baran Kodeks Pracy. Komentarz. Tom II wyd. V WKP 2020, wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 1980 r., I PRN 100/80, LEX nr 14555).

Aktualny kształt nadano katalogowi przyczyn uzasadniających wypłatę ekwiwalentu pieniężnego za urlop nowelizacją z 14.11.2003 r. Jej mocą skreśleniu uległ przepis art. 171 § 1 pkt. 2 i § 2 k.p., który przewidywał prawo pracownika do tego świadczenia w razie powołania do różnych form służby wojskowej lub skierowania do pracy za granicą (jeżeli przepis szczególny nie stanowił inaczej). Powodem wyeliminowania wskazanych tu przyczyn była konieczność dostosowania polskiego prawa do wymagań prawa unijnego. Obowiązująca ówcześnie dyrektywa 93/104/WE w sprawie niektórych aspektów organizacji czasu pracy przewidywała bowiem, że prawo do urlopu wypoczynkowego nie może być zastąpione wypłatą ekwiwalentu pieniężnego z wyjątkiem sytuacji, gdy stosunek pracy ulega rozwiązaniu. W efekcie dokonanej zmiany od 1.01.2004 r. polskie prawo spełnia standardy unijne w omawianym zakresie, gdyż jedynymi przyczynami uzasadniającymi wypłatę ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop są rozwiązanie i wygaśnięcie stosunku pracy . Warto dodać, że również aktualnie obowiązująca dyrektywa 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 4.11.2003 r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy zawiera analogiczne unormowanie przedmiotowej kwestii (art. 7 ust. 2). Bezwzględny charakter tej regulacji potwierdza orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przykładowo w postanowieniu z 21.02.2013 r., C-194/12, C. G. przeciwko (...) SA , Trybunał orzekł, że art. 7 dyrektywy 2003/88/WE należy interpretować w ten sposób, iż sprzeciwia się on takiej wykładni uregulowania krajowego, która zezwala na to, aby w trakcie trwania umowy o pracę zastąpić coroczny urlop, z którego pracownik nie mógł skorzystać z powodu niezdolności do pracy, wypłatą ekwiwalentu pieniężnego (zobacz: prof. Baran Krzysztof Kodeks Pracy. Komentarz. Tom II wyd. V WKP 2020).

Ustawodawca zrezygnował więc z istniejącej do 1 stycznia 2004 r. dopuszczalności zapłaty ekwiwalentu w razie powołania pracownika do zasadniczej, okresowej lub zawodowej służby wojskowej, do służby wojskowej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego albo do odbycia przeszkolenia wojskowego trwającego dłużej niż 3 miesiące oraz możliwości zapłaty ekwiwalentu w razie niewykorzystania urlopu z powodu skierowania pracownika do pracy za granicą. Zmiany te miały na celu pełne dostosowanie prawa polskiego do prawa unijnego, tj. do art. 7 ust. 2 dyrektywy 2003/88/WE (dotyczącej organizacji czasu pracy), stanowiącego, że minimalny okres corocznego płatnego urlopu może być zastąpiony wypłatą ekwiwalentu pieniężnego, tylko w wypadku, gdy stosunek pracy ulega rozwiązaniu. W świetle art. 171 § 1 k.p., uzgodnienie zapłaty ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy w czasie trwania stosunku pracy, w zamian za niekorzystanie z urlopu w formie czasu wolnego (tzw. sprzedaż urlopu) jest niedopuszczalne, a umowa o taką zamianę ("sprzedaż") jest z mocy prawa nieważna, zarówno jako mniej korzystna dla pracownika niż minimalny standard wynikający z przepisów prawa pracy art. 18 § 2 k.p., jak i ze względu na jej sprzeczność z ustawą art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.. Poza tym takie uzgodnienie narusza zakaz zrzeczenia się przez pracownika prawa do urlopu wypoczynkowego art. 152 § 2 k.p. (porównaj: wyrok Sądu Najwyższego z 21 października 2015 r. I PK 303/14).

Roszczenie o ekwiwalent ulega przedawnieniu z upływem 3 lat od jego wymagalności, czyli od dnia ustania stosunku pracy. Dotyczy to również ekwiwalentów za zaległe urlopy, wobec których roszczenie się nie przedawniło. Inaczej mówiąc – do okresu przedawnienia roszczenia o ekwiwalent nie zalicza się okresu przedawnienia roszczenia o udzielenie urlopu w naturze.

W przedmiotowej sprawie powód rozwiązał umowę o pracę z dniem 30.09.2018 r., zaś powództwo o ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy wytoczył 20.12.2019 r.

W ocenie sądu wniosek powoda z 27.04.2012 r. złożony do pracodawcy o wypłacanie należnego comiesięcznego ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy za okres pracy za granicą oraz rozliczanie ekwiwalentu poniżanego w comiesięcznym wynagrodzeniu powoda nie zwalnia pracodawcy od obowiązku udzielenia urlopu w naturze a w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy od wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.

Zawarcie z pracownikiem porozumienia dotyczącego zamiany urlopu na pieniądze jest nieważne z mocy prawa. Dopóki pracownik pozostaje w stosunku pracy, urlop wypoczynkowy nie może podlegać zamianie na pieniądze.

Powód umowami o pracę i świadectwami pracy, przedłożonymi w toku postępowania wykazał, iż jego łączny staż pracy przekracza 10 lat. Zatem wymiar należnego powodowi urlopu wypoczynkowego wynosi 26 rocznie (art. 154 k.p.).

W kwestii roszczenia powoda o zapłatę dodatku za pracę w porze nocnej to w doktrynie prawa pracy prezentowane jest stanowisko, że ekwiwalentem dla pracownika za uciążliwość pracy nocnej, a jednocześnie swoistą barierą dla rozszerzania tego zjawiska, jest obowiązek wypłaty dodatkowego wynagrodzenia. Dodatek ten jest obligatoryjnym, odrębnym składnikiem wynagrodzenia u pracodawców, u których takie zatrudnienie występuje. W związku z pracą wykonywaną w porze nocnej pracownikowi przysługuje za każdą godzinę pracy zwiększone wynagrodzenie. Dodatek za pracę w porze nocnej jest elementem wynagrodzenia i jako taki przysługuje niezależnie od innych należności, każdy z dodatków powinien być wyraźnie wyodrębniony w ramach wypłacanego pracownikom wynagrodzenia (vide: prof. Urszula Jackowiak i in., Kodeks pracy. Komentarz, wyd. IV Opublikowano: Fun.Gosp. 2004).

Dodatek za pracę w porze nocnej powinien stanowić wyraźnie wyodrębniony składnik wynagrodzenia. Nie można uznać, że jeśli z charakteru pracy wynika możliwość wykonywania pracy wyłącznie w porze nocnej, to dodatek ten staje się elementem wynagrodzenia zasadniczego pracownika. Należy zatem odrzucić pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z 22.08.1975 r., I PZP 27/75 , że stawki wynagrodzenia zasadniczego pracownika, którego praca może być wykonywana tylko w porze nocnej (np. praca opiekuna nocnego w państwowych zakładach wychowawczych), uwzględniają już dodatek za pracę nocną i w takim przypadku odpada przesłanka uzasadniająca wypłatę dodatku (porównaj: prof. Baran Krzysztof Kodeks Pracy. Komentarz. Tom II wyd. V WKP 2020).

W niniejszej sprawie jak wynika z wiarygodnych zeznań świadka D. K., odpowiedzialnego za sprawy administracyjne w pozwanej spółce na terenie Niemiec, spójnych z jasnymi wyjaśnieniami powoda wynika, że wynagrodzenie zasadnicze powoda było pochodną ilości wykrojonego mięsa na godzinę w ilości 55 kg i przyjętej wówczas stawki 10 euro na godzinę i nic mu nie wiadomo na temat wypłaty dodatku za pracę w godzinach nocnych.

Zatem powodowi oprócz umówionego i faktycznie wypłacanego wynagrodzenia za pracę, w wysokości 10 euro za godzinę, przysługiwało zwiększone wynagrodzenie od dodatek za pracę w godzinach nocnych, niezalenie od wypłacanej powodowi stawiki godzinowej .

Z kart wynagrodzenia powoda L. nie wynika by powodowi wypłacono oprócz wyliczonego w nich wynagrodzenia zasadniczego dodatek za pracę w godzinach nocnych.

W ocenie sądu robocze listy płac przedłożone przez pozwaną spółkę wskazują na wliczenie i dostosowanie do wynagrodzenia obliczonego na listach płac L. takich składników jak wynagrodzenie w walucie polskiej, ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, dodatek za pracę w godzinach nocnych czy korekt, premii. Co więcej na listach płac L. uwzględniane są już odliczenia od wyliczonego wynagrodzenia brutto powoda takie jak podatek płatny w Niemczech, ubezpieczenie społeczne płatne w Polsce, ubezpieczenie prywatne czy potrącenia należności za nocleg, dopłata solidarnościowa.

Ponadto przy rozliczaniu wynagrodzenia powoda pozwana spółka przyjmowała okresy urlopu bezpłatnego powoda w pracy w Niemczech, który nie był mu faktycznie udzielany i podczas których powód świadczył pracę w Niemczech a wskazywano pracę w Polsce, której powód nie wykonywał.

Istotne jest, iż z jasnych zeznań świadka C. S., kierownika działu personalnego pozwanej spółki, jednoznacznie wynika, iż „ostateczna kwota wynagrodzenia była to suma godzin niemieckich i stawki niemieckiej”.

Pozwana spółka nie wykazała w toku postępowania, iż uzgodniono z powodem, że w stawkę wynagrodzenia za godzinę będzie wliczany dodatek za pracę w godzinach nocnych czy inne dodatki i w jakich wysokościach, że w skład wynagrodzenia brutto na karcie L. wchodzą „wszystkie składniki naliczane na liście roboczej”.

Co istotne stawka godzinowa powoda za pracę w Niemczech była taka sama bez względu na to czy wykonywał pracę w godzinach nocnych czy poza nimi.

Wyliczenia biegłego sądowego należnego powodowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy liczonego od wysokości wynagrodzenia powoda w euro i należnego dodatku za pracę w godzinach nocnych z walucie polskiej są miarodajne i pod względem rachunkowym nie budzą zastrzeżeń.

Roszczenie powoda o wypłatę ekwiwalentu pieniężnego za 71 dni urlopu wypoczynkowego jako nieprzedawnione w żadnej części, zasługuje na uwzględnienie w wysokości wyliczonej przez biegłego sądowego tj. w kwocie 6 649,76 euro.

W zakresie dodatku za pracę w godzinach nocnych, po uwzględnieniu zarzutu przedawnienia podniesionego przez pełnomocnika pozwanej spółki zasługuje na uwzględnienie dodatek należny wskazany w opinii biegłego za okres nieprzedawniony tj. od grudnia 2016 r. w łącznej wysokości 4.766,48 zł .

Mając na względzie powyższe ustalenia i argumenty sąd na podstawie art. 171 k.p. zasądził od pozwanej spółki na rzecz powoda 6 649,76 euro w raz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wymagalności 1.10.2018 r. od kwoty 3.052,04 euro i od dnia rozszerzenia powództwa co do kwoty 3597,72 euro tytułem ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy oraz na podstawie art. 1518 § 1 k.p. kwotę 4.766,48 zł z tytułu dodatku za pracę w godzinach nocnych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do 1.10.2018 r. , w pozostałym zakresie sąd oddalił powództwo.

O kosztach procesu sąd orzekł w myśl przepisu art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 pkt. 2 w zw. z § 2 pkt 5 i § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z 22 października 2015 r. (Dz.U. poz. 1800 ze zm.), zasądzając od powoda na rzecz pozwanej spółki 1878,66zł tytułem kosztów procesu (stawka minimalna przy wartości przedmiotu sporu powyżej 10.000 do 50.000 wynosi 2700 zł minus 15,21 % , w którym to procencie powód przegrywa powództwo równa się 2289,33 zł minus wynagrodzenie pełnomocnika strony pozwanej należne od powoda 2700 zł – 84,79 % ,w którym to procencie strona pozwana przegrywa proces równa się 410,67 zł , po zbilansowaniu kosztów procesu stron 2289,33 zł minus 410,67 zł równa się 1878,66 zł).

O kosztach sądowych są orzekł na podstawie art. 113 ustawy z 28.07.2005 r. ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 755 ze zm.), zasądzając od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa 2323,14 zł tj. wynagrodzenie biegłego 521,93 zł opinia, plus 146 zł wynagrodzenie za opinię uzupełniającą łącznie 667,93 zł plus opłata od pozwu 5% od wartości przedmiotu sporu w złotych polskich 41.405,72 zł , na dzień wyrokowania, tj. 2.070,29 zł minus 15,21 % , w której to części strona pozwana wygrywa proces).