Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 maja 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 15zv Ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, z późno zm.) w związku z art. 83 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, z późno zm.) odmówił P. S. prawa do świadczenia postojowego. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że we wniosku o świadczenie postojowe wnioskodawca oświadczył, że przychód z działalności uległ obniżeniu o co najmniej 15 % i jako dwa ostatnie miesiące poprzedzające miesiąc złożenia wniosku wskazał luty i marzec 2020 r., a dla wniosków złożonych w maju 2020 r. porównaniu podlegają przychody za okres marzec - kwiecień, a zatem wskazał przychody z niewłaściwych miesięcy.

( decyzja k. 5-5v akt ZUS)

Od powyższej decyzji P. S. odwołał się w dniu 17 czerwca 2020 r. uznając ją za krzywdzącą. Podniósł, że możliwość złożenia wniosku za marzec 2020 r. pojawiła się w związku z nowelizacją przepisów dopiero w maju 2020 r. Nadto w świetle przepisów wniosek może zostać złożony w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii.

(odwołanie k. 3)

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. Dodał, że wobec braku możliwości wstecznego złożenia wniosku za marzec 2020 r., w ocenie organu wnioskodawca chcąc uzyskać świadczenie za marzec 2020 roku winien złożyć wniosek w kwietniu 2020 roku, a złożył je 20 maja 2020r.. Z kolei z wniosku skarżącego z dnia 6 maja 2020 roku dokonano wypłaty świadczenia postojowego za miesiąc kwiecień 2020 r.. W związku z powyższym świadczenie nie przysługuje. Nadto organ rentowy wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na odwołanie k. 4-5)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca P. S. zamieszkuje na terytorium Polski i posiada obywatelstwo RP.

(okoliczności bezsporne)

Wnioskodawca od daty wcześniejszej niż 1 kwietnia 2020 r. prowadzi jednoosobową pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych i nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu.

(bezsporne; wniosek o świadczenie postojowe k. 3 – 3v akt ZUS)

Wnioskodawca nie zawiesił prowadzenia działalności gospodarczej.

(okoliczność bezsporna, a nadto wniosek o świadczenie postojowe k. 3 – 3v akt ZUS)

Wysokość przychodów wnioskodawcy z tytułu przedmiotowej działalności wniosła:

- w lutym 2020 r.- 32.418,35 zł;

- w marcu 2020 r. – 23.753,20 zł.

(okoliczność bezsporna, a nadto wniosek o świadczenie postojowe k. 3 – 3v akt ZUS)

Od dnia 20 marca 2020 r. w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązuje stan epidemii w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...)2 wywołującego chorobę (...) 19. Powyższy stan epidemii nie został zniesiony.

(okoliczności bezsporne)

W dniu 20 maja 2020 r. ubezpieczony złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o przyznanie świadczenia postojowego w związku z przeciwdziałaniem skutkom wywołanym (...) 19 dla osób prowadzących działalność gospodarczą.

(wniosek k. 3 – 3v akt ZUS)

Za kwiecień 2020 r. zostało wnioskodawcy w dniu 13 maja 2020 r. wypłacone świadczenie postojowe na podstawie wniosku złożonego w dniu 6 maja 2020 r.

(okoliczność bezsporna, a nadto wniosek o świadczenie postojowe k. 1-2 akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, a w szczególności o załączone do akt sprawy akta rentowe dotyczące wnioskodawcy. Stan faktyczny był między stronami – w zakresie koniecznym dla rozstrzygnięcia sprawy – w całości bezsporny, natomiast strony wywodziły z niego odmienne skutki prawne, ta zaś kwestia należy do oceny prawnej zebranego w sprawie materiału dowodowego, czego Sąd dokona poniżej w ramach rozważań prawnych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych
na jego podstawie ustaleń faktycznych, odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art. 15zq ust. 1 pkt 1 i ust. 2 i 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374), świadczenie postojowe przysługuje osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. -Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych oraz jeżeli nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, chyba że podlega ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Świadczenie postojowe przysługuje osobom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są:

1) obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub

2) posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub

3) cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. (Ust. 2)

Świadczenie postojowe przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia (...)19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. (Ust. 3)

Na podstawie art. 15zq ust. 4 pkt 1 ww. ustawy, osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą świadczenie postojowe przysługuje, jeżeli rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej przed dniem 1 kwietnia 2020 r. i nie zawiesiła prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz jeżeli przychód z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe był o co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc; zawiesiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej po dniu 31 stycznia 2020 r. (ust. 4 pkt. 2).

Z dniem 24 czerwca 2020 roku wprowadzono pkt 3 (art. 15zq ust. 4 pkt 3 dodany przez art. 77 pkt 32 lit. b ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. (Dz.U.2020.1086) zmieniającej nin. ustawę z dniem 24 czerwca 2020 r.), który wskazywał dodatkowy wymóg, a mianowicie, żeby wskazana osoba nie podlegała ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, chyba że podlega ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (pkt 3)

Ochrona zatrudnienia oraz zmniejszenie obciążeń i zachowanie płynności finansowej przedsiębiorców to główne zadania pakietu regulacji, które składają się na tarczę antykryzysową. Rozwiązania tam zawarte obejmują nie tylko przedsiębiorców zatrudniających pracowników, a więc zapewniających miejsca pracy, ale również osoby, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą oraz wykonują pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. Wśród rozwiązań, które mają zapobiegać skutkom epidemii (...)19 w Polsce, jest wsparcie realizowane przez ZUS w postaci wypłacania świadczeń postojowych.

Z przytoczonych wyżej przepisów wynika, że głównym warunkiem, który należy spełniać, aby móc ubiegać się o świadczenie postojowe, jest fakt niepodlegania ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, ale ustawodawca wprowadził także więcej kryteriów, których spełnienie warunkuje nabycie prawa do otrzymania świadczenia z ZUS.

Reasumując pozostałe warunki, jakie musi spełnić osoba prowadząca działalność gospodarczą, gdy ubiega się o świadczenie postojowe to :

1) rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej przed 1.04.2020 r. i niezawieszenie tej działalności , a przychód z miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym złożony został wniosek o świadczenie postojowe, był o co najmniej 15% niższy od przychodu, który uzyskano w miesiącu poprzedzającym,

2) rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej przed 1.04.2020 r. z jednoczesnym jej zawieszeniem po 31.1.2020 r.,

3) brak innego tytułu do ubezpieczeń społecznych,

4) zamieszkiwanie na terytorium Polski i posiadanie obywatelstwa RP lub posiadanie prawa czasowego lub stałego pobytu na terytorium RP.

(vide pomoc dla pracodawcy w s prawach pracowniczych w dobie kryzysu. Tarcza antykryzysowa, prawo pracy, RODO, ZUS, PIT 2020, wyd. 1 red. Łukasz Prasołek, opubl. Legalis).

Ustalenie prawa do świadczenia postojowego następuje na wniosek osoby uprawnionej, składany do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (art. 15zs ust. 1 cytowanej ustawy). Wniosek osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą powinien zawierać między innymi oświadczenie o uzyskaniu w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku oświadczenie postojowe, przychodu o co najmniej 15% niższego od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc, jeżeli nie zawiesiła prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 15zs ust. 3 pkt 4 c).

W przedmiotowej sprawie w ocenie organu rentowego, odwołujący się nie spełnia ustawowo określonego warunku do uzyskania świadczenia postojowego, o którym mowa w art. 15zq ust. 4 pkt 1 ustawy, gdyż wniosek złożył w maju, wykazując spadek przychodów w marcu w porównaniu do lutego, a nie w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku.

Jedynie na marginesie należy zauważyć, że wskazany przepis nie obowiązywał od momentu wprowadzenia ustawy tj. od dnia 7 marca 2020 roku, a został dodany dopiero przez art. 1 pkt 14 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. (Dz.U.2020.568) zmieniającej ustawę z dniem 31 marca 2020 r. Następnie był jeszcze kilkakrotnie zmieniany m.in. przez art. 73 pkt 34 lit. a ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. (Dz.U.2020.695) zmieniającej ustawę z dniem 18 kwietnia 2020 r., przez art. 46 pkt 15 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. (Dz.U.2020.875) zmieniającej ustawę z dniem 16 maja 2020 r., przez art. 77 pkt 32 lit. c ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. (Dz.U.2020.1086) zmieniającej ustawę z dniem 24 czerwca 2020 r., czy wreszcie przez art. 1 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 17 września 2020 r. (Dz.U.2020.1639) zmieniającej ustawę z dniem 15 października 2020 r. Słusznie zatem wnioskodawca podnosił, że w spornym okresie panował swoisty chaos prawny i trudno było mu się zorientować w obowiązujących przepisach.

W ocenie Sądu prawidłowa interpretacja tego przepisu winna zostać dokonana z uwzględnieniem przepisu art. 15zs ust. 7 cytowanej ustawy, zgodnie z którym wnioski o świadczenie postojowe mogą być złożone do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii. Również ten przepis został dodany przez art. 1 pkt 14 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. (Dz.U.2020.568) zmieniającej ustawę z dniem 31 marca 2020 r.

Bezspornym jest, że od dnia 20 marca 2020 r. w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązuje stan epidemii w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...)2 wywołującego chorobę (...) 19. Powyższy stan epidemii nie został dotychczas zniesiony. W tym czasie wydano szereg przepisów zawierających różnego rodzaju ograniczenia, między innymi ograniczenia określonego sposobu przemieszczania się, obowiązek poddania się kwarantannie, jak i ograniczenia funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy, czasowe ograniczenie określonych zakresów działalności przedsiębiorców oraz obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych; zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności; nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali i terenów przewidzianych planami przeciwepidemicznymi; czasowe ograniczenie korzystania z lokali lub terenów oraz obowiązek ich zabezpieczenia. Wprowadzone ograniczenia nie uniemożliwiały, w ocenie Sądu, złożenia przez wnioskodawcę wniosku o świadczenie postojowe w kwietniu 2020 r. Jednak ustawodawca, wskazując na możliwość złożenia wniosków najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii, nie uzależnił dotrzymania terminu od istnienia i wykazania przez wnioskodawcę przeszkód uniemożliwiających złożenie takiego wniosku w miesiącu bezpośrednio następującym po miesiącu, w którym spełniał przesłanki do uzyskania tego świadczenia. Nie można przy tym zakładać, że racjonalny prawodawca wprowadza przepis, który pozwala na złożenie wniosku o świadczenie postojowe po odwołaniu stanu epidemii, jednocześnie ustanawiając takie ograniczenia, które nie pozwalają w żadnym stanie faktycznym na uzyskanie świadczenia po złożeniu wniosku w tym czasie. W szczególności nie można uznać za właściwą ocenę organu rentowego, zgodnie z którą nie ma możliwości złożenia wniosku wstecznie wobec konieczności wykazania we wniosku wysokości przychodów za 2 miesiące bezpośrednio poprzedzające miesiąc złożenia wniosku. Dokonując niewłaściwej interpretacji przepisów cytowanej ustawy organ rentowy pominął treść przepisu art. 15zs ust. 7 cytowanej ustawy.

W ocenie Sądu Okręgowego należy uznać, iż przepis art. 15zq ust. 4 pkt 1 ustawy jest jedynie przepisem materialnoprawnym wskazującym przesłanki przyznania świadczenia, zaś przepis art. 15zs ust. 7 wskazuje wymogi procesowe złożenia wniosku. A zatem skarżący niewątpliwie spełnił wymogi materialnoprawne, co było między stronami bezsporne, zaś wniosek złożył w terminie przewidzianym w przepisie procesowym art. 15zs ust. 7.

Do powyższego wniosku prowadzi również konieczność uwzględnienia interpretacji przepisów zgodną nie z jej literalnym brzmieniem, a celem w jakim zostały wprowadzone. Wprowadzenie świadczenia postojowego miało bowiem na celu zminimalizowanie negatywnych skutków ekonomicznych rozprzestrzeniania się (...)19 występujących między innymi u osób fizycznych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą poprzez rekompensatę utraty przychodów z wykonywanej działalności. Przysługuje ono, gdy w następstwie (...)19 doszło do przestoju, obniżenia przychodów z działalności gospodarczej.

Podkreślenia wymaga fakt, że wprowadzenie ww. przepisów było skorelowane z działaniami R. RP polegającymi na zamykaniu kolejnych branż gospodarki (tzw. "lockdown") najpierw z powodu zagrożenia epidemiologicznego, które zostało wprowadzone rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz. U. poz. 433), a później z powodu stanu epidemii, który został wprowadzony rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz. U. poz. 491).

Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych wprowadziła świadczenie postojowe. W uzasadnieniu projektu nowelizacji, która dodała do komentowanej ustawy między innymi art. 15zq–15zx, podkreślono, że osoby prowadzące działalność gospodarczą, opłacające składki same za siebie oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia, a także osoby wykonujące pracę na podstawie umowy o dzieło, są szczególnie narażone na „niestabilność, a nawet całkowitą utratę przychodów z powodu pandemii (...)19, ze względu na brak zleceń lub zamówień, czy rezygnację z realizowanych lub zawieranych umów. Rozwiązania legislacyjne obowiązujące już wcześniej (możliwość skorzystania z odroczenia terminu płatności składek, układu ratalnego, umorzenia należności składek) w obliczu pandemii spowodowanej (...)19 w wielu przypadkach okazały się niewystarczające, aby uchronić określone grupy podmiotów przed zatorami płatniczymi i upadłością, jak również brakiem środków finansowych na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Powyższe założenie wymaga uwzględnienia wykładni celowościowej powyższych przepisów w kontekście oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji.

W ten sposób ustawodawca zaproponował możliwość pomocy publicznej dla osób najbardziej dotkniętych epidemią (a więc niestabilnością gospodarczą), czyli osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych oraz osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. W oczywisty sposób przepis ten miał niejako "ratować" osoby wymienione w ustawie przed bankructwem, co z jednej strony miało chronić ich zabezpieczenie socjalne, a z drugiej strony ochraniać gospodarkę przed zapaścią (por. wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 2 września 2020 r., IV U 1195/20, LEX nr 3057953).

Z powyższego wynika, że wyraźnym celem cytowanej ustawy jest ochrona określonych grup przed popadnięciem w problemy finansowe, mogące skutkować poważnymi skutkami dla bytu działalności gospodarczej, a nawet bytu osoby prowadzącej tej działalność w kontekście zagrożenia w postaci niezaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

Przekładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że ubezpieczony nie zawiesił prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. W przedmiotowym wniosku został wskazany przychód za miesiące luty oraz marzec 2020 r., który uległ obniżeniu o co najmniej 15 %, co było między stronami bezsporne. Tym samym wnioskodawca wykazał, że wystąpił spadek przychodów wymagany przez ustawodawcę.

Podkreślenia także wymaga, że świadczenie postojowe jest przyznawane jako świadczenie szczególne, bowiem uzasadnione szczególnymi, wyjątkowymi okolicznościami, to jest spadkiem przychodów wywołanym wystąpieniem (...)19 i ogłoszeniem stanu epidemii w określonym czasie. Należy zastrzec, że dokonana przez Sąd wykładnia przepisów jest racjonalna, nie nosi znamion wykładni rozszerzającej. W ocenie Sądu wnioskodawca wykazał, że wystąpił spadek przychodów wymagany przez ustawodawcę.

Organ rentowy nie podnosił innych okoliczności, oprócz wymienionych w decyzji, które wpływałaby na prawo ubezpieczonego do świadczenia.

W tym stanie rzeczy wnioskodawca spełnił wszystkie wymagane warunki do uzyskania prawa do świadczenia postojowego, określonych w cytowanym art. 15zq ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Mając na względzie wskazane okoliczności Sąd Okręgowy w Łodzi, w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do świadczenia postojowego.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego wraz z aktami rentowymi oraz pouczeniem, iż w terminie 14 dni od dnia otrzymania wyroku z uzasadnieniem przysługuje mu prawo złożenia apelacji do tutejszego Sądu Okręgowego w Łodzi, które rozpoznaje Sąd Apelacyjny w Łodzi

K.W.