Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18.09.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku T. W. z 28.08.2020 r. na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyznał emeryturę z FUS i okresową emeryturę kapitałową od 27.08.2020 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne (35.360,81 zł) oraz kapitału początkowego (360.100,24 zł) z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę (261,50 miesięcy). Emerytura wyliczona zgodnie zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej wyniosła = 1.512,28 zł brutto [(35.360,81 zł + 360.100,24 zł) : 261,50 = 1.512,28 zł].

Okresowa emerytura kapitałowa wynosi 40,90 zł.

Emerytura z FUS oraz okresowa emerytura kapitałowa wynoszą łącznie 1.553,18 zł. /decyzja - k. 5-7 plik IV akt ZUS/

Odwołanie od w/w decyzji, ze wskazaniem jej znaku, złożyła ubezpieczona T. W. w dniu 14.10.2020 r. oraz wniosła o jej zmianę i uwzględnienie przy wyliczaniu wysokości emerytury faktycznie osiągniętych wynagrodzeń.

/odwołania – k. 3, k. 3 akt VIII U 2434/20/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 9.11.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując dotychczasową argumentację.

/odpowiedzi na odwołania – k. 4-4v, 4-4v akt VIII U 2434/20/

Postanowieniem z 8.04.2021 r. Sąd połączył sprawę o sygn. akt VIII U 2434/20 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą niniejszą. Obie sprawy zostały zarejestrowane w ramach odwołania od tej samej decyzji (skarżąca wskazała tylko jeden znak decyzji)

/postanowienie k. 15 akt VIII U 2434/20/

Na rozprawie w dniu 8.04.2021 r. wnioskodawczyni poparła odwołania. Wniosła o uwzględnienie wynagrodzeń w (...) S. w A./e (...) za okres od 1977 r. do 1992 r., w miejsce przyjętych w tym okresie wynagrodzeń minimalnych.

/stanowisko 00:01:24 – płyta CD k. 17/

Na rozprawie w dniu 8.06.2021 r. wnioskodawczyni oświadczyła, że nie kwestionuje hipotetycznego wyliczenia ZUS.

/oświadczenie 00:03:03 – płyta CD k. 59/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni T. W., urodzona (...), w dniu 25.07.2012 r. wystąpiła z wnioskiem o ustalenie kapitału początkowego

/bezsporne, wniosek k. 1-1v plik II akt ZUS/.

Decyzją z 5.09.2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł. ustalił kapitał początkowy T. W. na dzień 1 stycznia 1999 r. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz wskaźnika wysokości tej podstawy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 01.01.1989 r. do 31.12.1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 39,32 %, co zostało pomnożone przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 480,05 zł. Przyjęto łącznie 19 lat, 10 miesięcy i 17 dni, tj. 238 miesięcy okresów składkowych oraz 3 lata, 4 miesiące i 15 dni, tj. 40 miesięcy okresów nieskładkowych. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 77,09 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osoby w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 75.413,47 zł.

Wskazano, że za okres zatrudnienia od 19.06.1977 r. do 31.08.1992 r. przyjęto wynagrodzenia minimalne wobec nieudokumentowania wysokości zarobków.

/decyzja k. 12-13 plik II akt ZUS, obliczenie wskaźnika k. 14 plik II akt ZUS, wykaz wprowadzonych dochodów ubezpieczonego k. 10-11 plik II akt ZUS, pismo procesowe ZUS k. 34/

Decyzją z 17.09.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł. z urzędu, w związku z realizacją ustaw o zmianie ustawy o emeryturach rentach i rentach z FUS z 21.06.2013 r. oraz 5.05.2015 r., ponownie ustalił kapitał początkowy T. W. na dzień 1 stycznia 1999 r. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz wskaźnika wysokości tej podstawy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 01.01.1989 r. do 31.12.1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 40,10%, co zostało pomnożone przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 489,58 zł. Przyjęto łącznie 19 lat, 10 miesięcy i 17 dni, tj. 238 miesięcy okresów składkowych oraz 3 lata, 4 miesiące i 15 dni, tj. 40 miesięcy okresów nieskładkowych. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 77,09 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osoby w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 75.971,50 zł.

Za okres zatrudnienia od 19.06.1977 r. do 31.08.1992 r. przyjęto wynagrodzenia minimalne wobec nieudokumentowania wysokości zarobków.

/decyzja k. 17-18 plik II akt ZUS, obliczenie wskaźnika k. 19 plik II akt ZUS, wykaz wprowadzonych dochodów ubezpieczonego k. 15-16 plik II akt ZUS, pismo procesowe ZUS k. 34/

W dniu 28.08.2020 r. odwołująca złożyła wniosek o przyznanie emerytury

/ wniosek k. 1-3v plik IV akt ZUS/

W okresie od 1.09.1975 r. do 31.08.1992 r. T. W. była zatrudniona w Zakładach (...) w A. w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowiskach: uczeń zasadniczej szkoły i szwaczki (ostatnio z wynagrodzeniem wg stawki 5.950 zł na godzinę - VI kat. zaszeregowania; plus premia regulaminowa wg akordu)

/bezsporne, świadectwo pracy k. 1-2 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35, k. 13 plik I akt ZUS oraz koperta k. 42, pismo rozwiązujące umowę o pracę k. 9 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35, legitymacja ubezpieczeniowa k. 71 plik I akt ZUS/

W powyższych Zakładach wnioskodawczyni została zatrudniona od 1.09.1975 r. na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego za miesięcznym wynagrodzeniem w okresie nauki zawodu (do 28.02.1978 r.) w (...) Szkole (...) dla Pracujących:

- w I roku nauki, tj. od 1.09.1975 r. – 240 zł;

- w II roku nauki, tj. od 1.09.1976 r. – 360 zł;

- w III roku nauki, tj. od 1.09.1977 r. – 660 zł

/ umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego k. 39 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35 oraz koperta k. 42, angaże k. 44-45, 34 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35, karty obiegowe zmiany k. 35-38 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35/

Z dniem 15.12.1977 r. skarżącej powierzono stanowisko szwaczki overlock za wynagrodzeniem wg stawki 11,50 zł na godzinę (V kat.)

/angaże k. 32-33 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35 oraz koperta k. 42/

Od 16.05.1981 r. wnioskodawczyni została zatrudniona w ½ wymiaru czasu pracy na dotychczasowym stanowisku

/angaż k. 28 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35/

Z dniem 1.12.1984 r. wnioskodawczyni powierzono stanowisko szwaczki autolak i przyznano wynagrodzenie wg stawki 24 zł na godzinę (kat. 5)

/pismo wypowiadające warunki umowy o pracę k. 26-27 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35, angaż k. 24 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35, wniosek o przeszeregowanie k. 26-27 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35/

Od 3.12.1984 r. wnioskodawczyni została zatrudniona w 3/4 wymiaru czasu pracy na dotychczasowym stanowisku

/wniosek wraz z wyrażeniem zgody k. 23 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35, angaż k. 49 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35/

Z dniem 12.03.1990 r. wnioskodawczyni powierzono stanowisko szwaczki overlock i przyznano wynagrodzenie wg stawki 1900 zł na godzinę (kat. 6) plus premia regulaminowa /angaże k. 18-19 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35/

Z dniem 1.02.1991 r. wnioskodawczyni powierzono stanowisko szwaczki exacta i przyznano wynagrodzenie wg stawki 4.760 zł na godzinę (kat. 6) plus premia regulaminowa

/angaż k. 12-13 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35/

Dochód wnioskodawczyni z okresu zatrudnienia w ww. Zakładach w latach 1979- 1992 wynosił odpowiednio:

- w 1979 r. – 39.398 zł;

- w 1980 r. – 55.342 zł;

- w 1981 r. - 64.566 zł;

- w 1982 r. – 111.432 zł;

- w 1983 r. – 156.617 zł;

- w 1984 r. – 137.783 zł;

- w 1985 r. – 120.467 zł;

- w 1986 r. – 230.425 zł;

- w 1987 r. – 283.438 zł;

- w 1988 r. – 566.979 zł;

- w 1989 r. – 2.347.729 zł;

- w 1990 r. – 9.313.880 zł;

- w 1991 r. – 13.204.960 zł;

- w 1992 r. – 17.238.500 zł.

/karty wynagrodzeń z lat 1979-1992 k. 59-72 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35 oraz koperta k. 42, karty zasiłkowe z lat 1977-1991 k. 51 – 58 akt osobowych załączonych do pisma z 14.05.2021 r. k. 35 oraz koperta k. 42, wykaz wprowadzonych dochodów ubezpieczonego k. 50v-51v/

Przy przyjęciu dotychczas uwzględnionych przez organ rentowy wynagrodzeń wnioskodawczyni oraz w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w A.:

- za okres od 1.09.1975 r. do 14.12.1977 r. kwot wynikających z kart zasiłków chorobowych (tj. kwot zasiłków oraz kwot wynagrodzeń stanowiących podstawę wymiaru tych zasiłków), a w pozostałych poszczególnych miesiącach stawek wskazanych w angażach, tj. od 1.09.1975 r. – 240 zł, od 1.09.1976 r. – 360 zł; od 1.09.1977 r. – 660 zł,

- za okres od 15.12.1977 r. do 31.12.1978 r. kwot wynikających z kart zasiłków chorobowych (tj. kwot zasiłków oraz kwot wynagrodzeń stanowiących podstawę wymiaru tych zasiłków), a w pozostałych poszczególnych miesiącach stawki wskazanej w angażu, tj. 11,50 zł na godzinę – przy jednoczesnym założeniu, że wnioskodawczyni świadczyła pracę w pełnym wymiarze czasu pracy,

- zaś w latach 1979 – 1992 zarobków w wysokościach wynikających z kart wynagrodzeń,

wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego obliczony z 10 kolejnych lat kalendarzowych 1980-1989 wyniósł 77,90 %, kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 103.085,07 zł, a wysokość emerytury wyniosła 2.044,64 zł (emerytura 2.003,74 zł plus okresowa emerytura kapitałowa 40,90 zł), a po waloryzacji od 01.03.2021 r. – 2.131,33 zł brutto (2.088,70 zł plus 42,63 zł)

/ hipotetyczne wyliczenie ZUS k. 46-55v; pismo procesowe ZUS k. 44/.

Opisany powyżej stan faktyczny Sąd ustalił głównie w oparciu o dokumenty zawarte w aktach organu rentowego i dokumenty zawarte w aktach osobowych wnioskodawczyni, które nie budziły wątpliwości co do ich wiarygodności. Sąd uznał, że odnalezione akta osobowe- płacowe odwołującej, zawierające oryginały umów o pracę i kart wynagrodzeń są w pełni wiarygodnym dowodem niezbędnym do ustalenia rzeczywistych dochodów skarżącej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy wskazać, że odwołanie w przedmiotowej sprawie toczyło się jedynie w ramach odwołania skarżącej od jednej decyzji z dnia 18 września 2020 roku, wymienionej przez nią wprost w odwołaniu pisemnym, w którym podała również znak decyzji, od której się odwołuje tj. (...). Powyższe zostało potraktowane przez organ rentowy, jako odwołanie od dwóch decyzji z 18 września 2020 roku, w tym od decyzji o emeryturze kapitałowej i tak też błędnie zarejestrowane. Powyższe Sąd zweryfikował w toku postępowania, gdyż skarżąca odwołała się jednie od jednej, wymienionej w odwołaniu decyzji.

Merytorycznie odwołanie od spornej decyzji z dnia 18 września 2020 roku znak (...) jest zasadne.

Stosownie do art. 173 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U z 2020 r. poz. 53 ze zm.) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy na dzień wejścia w życie ustawy.

Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat (ust. 2).

Zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przepis ust. 2 art. 174 stanowi, że przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2, to jest w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

W myśl ust. 3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Z kolei z mocy art. 15 ust. 1 analizowanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego samego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok,
w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Ust. 6 tego samego przepisu stanowi, że na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Zgodnie z ust. 4 i 5 w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3,
w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty,

oraz

4)  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Natomiast stosownie do art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Na mocy art. 25 analizowanej ustawy podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Emerytura, ustalana według zreformowanych zasad dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wieko­wi, w jakim ubezpieczony przechodzi na emeryturę - art. 26 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach (ust. 2). Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2 (ust. 4). Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn (ust. 6).

Zatem w przypadku osób, dla których ustalany jest kapitał początkowy, wysokość emerytury uzależniona jest od kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne ewidencjonowanych od dnia 1 stycznia 1999 roku na koncie ubezpieczonego.

Natomiast zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz.U. z 2018 r., poz. 926 t.j.) ze środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanym dalej "subkontem", przysługuje okresowa emerytura kapitałowa. Okresowa emerytura kapitałowa przysługuje członkowi otwartego funduszu emerytalnego do ukończenia 65. roku życia (ust. 2). Okresowa emerytura kapitałowa jest finansowana z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (ust. 3).

Według art. 8 ustawy o emeryturach kapitałowych członek otwartego funduszu emerytalnego nabywa prawo do okresowej emerytury kapitałowej, jeżeli: 1. ukończył 60 lat oraz 2. kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie, ustalona na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura, jest równa lub wyższa od dwudziestokrotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, biorąc pod uwagę kwotę środków zewidencjonowanych na subkoncie, ustala prawo do okresowej emerytury kapitałowej i jej wysokość, jeżeli został spełniony warunek, o którym mowa w art. 8 pkt 2 (art. 14 ust. 4 ustawy o emeryturach kapitałowych).

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 116 ust. 1 ustawy emerytalnej postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Na podstawie art. 129 ust. 1 świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.

Z kolei na podstawie ust. 2a ustawy emerytalnej dodanego do art. 15 z dniem 1 stycznia 2009 r., jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011, Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Należy podkreślić, iż Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

Wskazana regulacja § 21 ust. 1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania oświadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997r. - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997r. - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 - III Aur 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III Aur 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Mając powyższe na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej ze spornym okresem zatrudnienia wnioskodawczyni.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było przyjęcie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych za okres zatrudnienia wnioskodawczyni w Zakładach (...) w A. od 19.06.1977 r. do 31.08.1992 r. najniższego wynagrodzenia obowiązującego w jednostkach gospodarki uspołecznionej przy obliczaniu kapitału początkowego. Należy nadmienić, iż organ rentowy nie dysponował dokumentacją osobowo-płacową odwołującej z tego okresu zatrudnienia. Pomimo jej zgromadzenia w toku postępowania sądowego ZUS nie zmienił swojej decyzji.

Wnioskodawczyni wnosiła o uwzględnienie przy ustalaniu kapitału początkowego faktycznego wynagrodzenia za sporny okres zatrudnienia, przy przyjęciu zarobków w wysokościach wynikających z kart wynagrodzeń, kart zasiłkowych oraz stawek miesięcznych względnie godzinowych wynikających z angaży ze spornego okresu.

Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać
w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego. Chodzi tutaj o umowy pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego zachodzą podstawy do uwzględnienia w spornym okresie zatrudnienia wnioskodawczyni
w Zakładach (...) w A. od 1.09.1975 r. do 31.08.1992 r. dochodów wynikających z niekwestionowanych przez strony kart wynagrodzeń, kart zasiłkowych oraz angaży zawierających informacje o przyznanym wynagrodzeniu. Zdaniem Sądu dokumenty te wskazują na wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni, jakie niewątpliwie otrzymywała w całym spornym okresie.

Zdaniem Sądu w odniesieniu do niebudzącego żadnych wątpliwości zatrudnienia wnioskodawczyni na cały etat w Zakładach (...) w A. w okresie od 15.12.1977 r. do 31.12.1978 r., należy uwzględnić iloczyn stawki godzinowej w wysokości wynikającej z powołanych wyżej dokumentów oraz normatywnego czasu pracy.

Zasada swobodnej oceny dowodów przez Sąd orzekający wyrażona w art. 233 § 1 k.p.c. z jednej strony uprawnia Sąd do oceny tychże dowodów ,,według własnego przekonania” z drugiej natomiast strony zobowiązuje Sąd do ,,wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”. Uprawnienie sądu do oceny dowodów według własnego przekonania nie oznacza oczywiście dowolności w tej ocenie, bowiem poza sporem winno być, iż dokonując tej oceny Sąd nie może ignorować zasad logiki, osiągnięć nauki, doświadczenia czy też wyciągać wniosków nie wynikających z materiału dowodowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 25 września 2013 roku, sygn. akt III AUa 329/13, LEX nr 1378585).

W związku z powyższym - w ocenie Sądu - brak jest podstaw do odmowy wiarygodności zgromadzonym w toku postępowania dokumentom, a zatem brak jest prawnych przesłanek do zaniechania przez organ rentowy obliczenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego z 10 lat kalendarzowych, z uwzględnieniem oprócz niespornych kwot, kwot wynagrodzeń wyliczonych na podstawie dokumentacji płacowej zachowanej ze spornego okresu zatrudnienia.

Sąd mając na uwadze wszechstronne zbadanie sprawy zobowiązał organ rentowy do przeliczenia kapitału początkowego wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 roku
w najkorzystniejszym jego wariancie oraz wysokości emerytury wnioskodawczyni, przy przyjęciu dotychczas uwzględnionych przez organ rentowy wynagrodzeń wnioskodawczyni oraz w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w A. zarobków w wysokościach wynikających z kart wynagrodzeń, kart zasiłków chorobowych oraz stawek miesięcznych względnie godzinowych wynikających z angaży.

Organ rentowy dokonał stosownego wyliczenia wysokości kapitału początkowego oraz wysokości emerytury. Tak wyliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 77,90 %, wysokość kapitału początkowego wyniosła 103.085,07 zł, a wysokość emerytury wyniosła 2.044,64 zł (emerytura 2.003,74 zł plus okresowa emerytura kapitałowa 40,90 zł) a po waloryzacji od 01.03.2021 r. – 2.131,33 zł brutto (2.088,70 zł plus 42,63 zł).

Podkreślić jeszcze raz należy, że w ocenie Sądu takie wyliczenia pozwolą ustalić przynajmniej taką wysokość wynagrodzenia, jaką wnioskodawczyni niewątpliwie otrzymywała. Formułując to stanowisko należało mieć na względzie powszechnie znane trudności w dokumentowaniu nie tylko wysokości wynagrodzenia, ale nawet samego zatrudnienia w latach odległych od daty wniosku, związane z brakiem dokumentów (te podlegały bowiem niszczeniu po upływie określonego czasu), czy wręcz likwidacją zakładów pracy.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przeliczył emeryturę T. W. od 27.08.2020 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego wraz z aktami rentowymi oraz pouczeniem, iż w terminie 14 dni od dnia otrzymania wyroku z uzasadnieniem przysługuje mu prawo złożenia apelacji do tutejszego Sądu Okręgowego w Łodzi, które rozpoznaje Sąd Apelacyjny w Łodzi

K.W.