Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 kwietnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Ewa Milczarek

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2021 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: T. A.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 18 sierpnia 2020 r., znak: (...) (...)

w sprawie: T. A.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o ustalenie kapitału początkowego

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązuje organ rentowy do uwzględnienia przy ustaleniu wysokości kapitału początkowego ubezpieczonego T. A. wynagrodzeń uzyskanych przez niego w trakcie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z o. o. z siedzibą w T. w latach 1992-1998 w wysokości:

- 32.780.000 (trzydzieści dwa miliony siedemset osiemdziesiąt tysięcy) zł za rok 1992,

- 53.740.000 (pięćdziesiąt trzy miliony siedemset czterdzieści tysięcy) zł za rok 1993,

- 68.930.000 (sześćdziesiąt osiem milionów dziewięćset trzydzieści tysięcy) za rok 1994,

- 10.750,00 (dziesięć tysięcy siedemset pięćdziesiąt) zł za rok 1995,

- 13.380,00 (trzynaście tysięcy trzysta osiemdziesiąt) zł rok 1996,

- 15.350,00 (piętnaście tysięcy trzysta pięćdziesiąt) zł za rok 1997,

- 18.800,00 (osiemnaście tysięcy osiemset) zł za rok 1998,

2) zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. na rzecz ubezpieczonego kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt VI U 2412/20

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B. dokonał odmówił ponownego ustalenia kapitału początkowego ubezpieczonego T. A.. W decyzji wskazano, iż przyczyną odmowy jest fakt, że druk RP-7 z dnia 27.05.2004 r. został podpisany prze tylko jedną osobę i brak dokumentu potwierdzającego upadłość Przedsiębiorstwa (...) spółki z o.o. w T..

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony domagając się uwzględnienia dochodów 1992-1998 i wskazał kwoty otrzymywanego wynagrodzenia w tym okresie na podstawie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawionym w dniu 27.05.2004 r. przez prezesa Przedsiębiorstwa (...) spółkę z o.o. w T..

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony T. A. pracował w Zakładach (...) w K. w latach 1982-2020 aż do przejścia na emeryturę. W czasie jednego z przetargów nawiązał kontakt z Przedsiębiorstwem (...). Było to w 1991 r. i wkrótce potem właściciel spółki (...) zaproponował mu pracę w charakterze kosztorysanta przygotowującego kosztorysy na różne przetargi. Ubezpieczony zatrudnił się w spółce (...) od dnia 2.01.1992 r. na pół etatu na czas nieokreślony. W umowie o pracę, której określono wysokość pensji w sposób kwotowy w granicach 1.500- 1.700 zł miesięcznie, plus premię w zależności od efektów pracy. Wynagrodzenie wypłacano gotówką na koniec miesiąca. Spółka zajmowała się budową bloków mieszkalnych w T. oraz budową domków jednorodzinnych. Przeważającą działalnością spółki była budowa obiektów. Spółka miała swoją siedzibę w T. przy ul. (...). Spółka posiadała biuro. Siedział w nim właściciel, czyli S. J. (1) i dwie pracownice z których jedna była księgową. W Spółce pracowało kilkudziesięciu pracowników fizycznych. Ubezpieczony jeździł do pracy w Spółce przeważnie w soboty, czasami brał pół dnia urlopu u podstawowego pracodawcy aby wykonywać prace w spółce a czasami do T. jeździł po południu. świadek B. K. (1) pracował razem z ubezpieczonym w Zakładach (...) od 1985 r. do końca 2000 r. jako specjalista mechanik. W 1992 r. ubezpieczony powiedział B. K., że zatrudnił się u S. J. (1) w Spółce (...). Zdarzało się często, że ubezpieczony musiał jechać do T. w środku tygodnia i kiedy miał awarię samochodu prosił B. K., aby zawiózł go do T.. W okresie zatrudnienia w spółce (...) B. K. zawioził ubezpieczonego wielokrotnie do pracy, bowiem ubezpieczony samochodem B. K. jechał z K. po pracy do T. i tam B. K. czekał aż ubezpieczony skończy pracę . W soboty B. K. jechał z K. do I. gdzie mieszkał ubezpieczony i zawoził go do T. i nie czekał na zakończenie przez niego pracy. Ubezpieczony i B. K. byliś bliskimi przyjaciółmi ale ubezpieczony oddawał B. K. pieniądze za paliwo, czasami zapraszał go w podziękowaniu na obiad. B. K. miał samochód marki W. a potem P. a ubezpieczony dysponował starą starą Z., która czesko ulegała awarii. B. K. podwoził ubezpieczonego do siedziby firmy przy ulicy (...), ale zdarzało się też, że podwoził go na konkretną budowę. B. K. pomagał też ubezpieczonemu odpłatnie w wykonaniu jakiejś dokumentacji, bo ubezpieczony projektował w (...) - zie np. instalacje albo zbrojenia. W siedzibie firmy (...).K. poznał prezesa spółki S. J. (1).

Ubezpieczony w ramach umowy ze spółką (...) sprawował także nadzór wykonawczy nad instalacjami wodno-kanalizacyjnymi w nowo budowanych obiektach. W soboty ubezpieczony pracował po 8 godzin a zwykłe dni tygodnia po 4 godziny. Premia, którą otrzymywał ubezpieczony była premią roczną, wypłacaną pod koniec roku, w zależności od kondycji finansowej Spółki. W grudniu 1998 r. ubezpieczony rozmawiał ze S. J. (1) i powiedziałem mu, że ze względów rodzinnych od stycznia 1999 r. nie będzie już pracował w spółce i strony rozwiązały umowę o pracę za porozumieniem stron. Ubezpieczony nie prosił wtedy o wydanie świadectwa pracy, bo nie przywiązywał wagi do tego zatrudnienia, traktując je jako dodatkowe. W 2004 r. S. J. (1) skontaktował się z ubezpieczonym i powiedział, że spółka jest likwidowana i w związku z tym wystawi ubezpieczonemu zaświadczenie o wysokości zarobków, co uczynił wystawiając ubezpieczonemu zaświadczenie z dnia 27.05.2004 r. Ubezpieczony w latach od 1992 do 1998 otrzymywał wynagrodzenie w wysokościach wskazanych w druku RP-7 i premię uwidocznioną w tym zaświadczeniu. W roku 1992 ubezpieczony uzyskał w trakcie pracy w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z o.o. z siedzibą w T. wynagrodzenie w kwocie 32.780.000 zł, w roku 1993 wynagrodzenie w kwocie 53.740.000 zł, w roku 1994 wynagrodzenie w kwocie 68.930.000zł, w roku 1995 wynagrodzenie w kwocie 10.750,00 zł , w roku 1996 wynagrodzenie w kwocie 13.380,00 zł, w roku 1997 wynagrodzenie w kwocie 15.350,00 zł , w roku 1998 wynagrodzenie w kwocie 18.800,00 zł.

Zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – druk Rp-7 został podpisany jedynie przez S. J. (1) jako prezesa zarządu i opatrzone firmową pieczęcią Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. z siedzibą w T.. S. J. (1) wydając ubezpieczonemu to zaświadczenie, które wcześniej przygotował, stwierdził że spółka jest w trakcie likwidacji i faktycznie nie prowadzi już działalności gospodarczej. W maju 2020 r. ubezpieczony skontaktował się z S. J. w sprawie wydania świadectwa pracy, S. J. (1) obiecywał, że wystawi ubezpieczonemu ten dokument ale zmarł w maju 2020 r.

Postanowieniem z dnia 21.07.1999 r. Sąd Rejonowy w (...) ogłosił upadłość Przedsiębiorstwa (...) spółki z o.o. z siedzibą w T.. Syndykiem masy upadłości został ustanowiony S. B.. Ukończenie tego postępowania nastąpiło na podstawie postanowienia Sądu z dnia 27.10.2001 r. Postanowienie Sądu o wykreśleniu spółki z KRS uprawomocniło się 9.03.2005 r.

Płatnik składek Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w zakresie opłacania składek na ubezpieczenia społeczne rozliczało się na podstawie deklaracji rozliczeniowych bezimiennych. We wniosku o emeryturę, w części poświęconej informacji o okresach składkowych i nieskładkowych ubezpieczony wskazał, że był zatrudniony od 2.01.1992 r. do dnia 31.12.1998 r. w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. z siedzibą w T..

dowód: dokumenty w aktach rentowych ubezpieczonego, zeznania świadka B. A.-zapis A/V k.68, zeznania świadka B. K. (1)-zapis A/V k.78, zeznania ubezpieczonego zapis AV na płycie CD k. 68 i 78, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 27.05.2004 r.-w aktach rentowych, odpis z KRS k.19-22

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzone w sprawie dokumenty, których autentyczność nie budziła żadnych wątpliwości oraz zeznania świadków i ubezpieczonego, które były spójne i logiczne oraz korelowały z treścią zebranych w sprawie dokumentów, dlatego Sąd dał wiarę zeznaniom zarówno świadkom jak i zeznaniom ubezpieczonego jako spontanicznym i wzajemnie spójnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było uwzględnienie do ustalenia wysokości kapitału początkowego ubezpieczonego okresu zatrudnienia od 2.01.1992 r. do 31.12.1998 r. w Przedsiębiorstwie (...): Sp. z o.o. i faktycznie otrzymywanego wynagrodzenia ubezpieczonego z tego okresu zatrudnienia w latach 1992-1998.

Zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53 (dot. obliczania wysokości emerytury), z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy: okresy składkowe, o których mowa w art. 6; okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5 oraz okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2 ww. ustawy). W myśl art. 174 ust. 3 ww. ustawy podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. W art. 6 ust. 1 ww. ustawy wskazano rodzaje okresów składkowych, wymieniając wśród nich m.in. okresy ubezpieczenia. Nie ulega wątpliwości w sprawie, że okres pracy ubezpieczonego od 2.01.1992 r. do 31.12.1998 r. w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. był okresem składkowym, czego nie kwestionował organ rentowy. W przedmiotowej sprawie Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe w celu ustalenia, czy w tym spornym okresie ( w latach 1992-1998) ubezpieczony faktycznie pracował w Przedsiębiorstwie (...) oraz czy ubezpieczony w tym okresie otrzymał wynagrodzenia uwidocznione w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 27.05.2004 r. wystawionym przez pracodawcę ( k.26 akt ZUS), opatrzonym pieczęcią pracodawcy i podpisanym przez prezesa S. J. (1).

Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego (dokumentów z rentowych, jak również zeznań świadków i ubezpieczonego oraz odpisu z KRS-u), ubezpieczony w wyżej wymienionym okresie faktycznie pracował w Przedsiębiorstwie (...). Zgromadzony materiał dowodowy zdaniem Sądu pozwala na przyjęcie, że był to okres składkowy w rozumieniu wyżej cytowanego art. 6 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS. Organ rentowy nie uwzględnił jednak faktycznych wynagrodzeń uzyskanych przez ubezpieczonego w spornym okresie, bowiem na zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wysokość wskazanych wynagrodzeń potwierdził swoim podpisem jedynie prezes zarządu S. J. (1). Zdaniem Sądu Okręgowego, podpisanie tego zaświadczenia przez prezesa Zarządu Spółki, zamiast syndyka masy upadłości powołanego przez Sąd Rejonowy, nie było prawidłowe, skoro zaświadczenie to wystawione zostało w trakcie trwania postępowania upadłościowego spółki. Prezes zarządu wyjaśnił w zaświadczeniu, że wystawione ono zostało na podstawie dokumentów płacowych a przyczyną podpisania przez niego tego zaświadczenia było to, że w momencie jego wystawienia postepowanie upadłościowe było ukończone i nie działał już syndyk masy upadłości.

Odnosząc się więc do kwestii nieprawidłowości w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzenia stwierdzić należy, że orzeczenia Sądu Najwyższego jakie zapadły jeszcze na gruncie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. są zgodne co do tego, że ograniczenie co do środków dowodowych wynikające z § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym nie mają zastosowania w postępowaniu sądowym przed Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za celowe i pożądane. Wysokość uzyskiwanego uposażenia może być zatem ustalana także przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia zainteresowanego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r. sygn. akt II UKN 186/97, opubl. OSNP 1998/11/342; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006 r. sygn. I UK 115/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2007, Nr 17-18, poz. 257, str. 753).Poglądy powyższe są aktualne również pod rządami obecnie obowiązującego rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe miało w niniejszym przypadku na celu ustalenie wysokości wynagrodzenia, jakie ubezpieczony w spornym okresie niewątpliwie otrzymywał. Sąd ma przy tym na względzie powszechnie znane trudności w dokumentowaniu nie tylko wysokości wynagrodzenia, ale nawet samego zatrudnienia w latach odległych od daty wniosku, związane z brakiem dokumentów (te podlegały bowiem niszczeniu po upływie określonego czasu), czy wręcz likwidacją zakładów pracy.

Mając powyższe na uwadze uwzględniając wnioski ubezpieczonego Sąd w niniejszej sprawie przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dokumentacji znajdującej się w aktach ZUS oraz uzyskanej w trakcie procesu, co pozwoliło ocenić zasadność zgłoszonych żądań.

W toku postępowania przed organem rentowym oraz w toku postępowania sądowego zostały złożone: akta rentowe zawierające wniosek ubezpieczonego z kwestionariuszem osobowym, druk RP 7 z dnia 27.05.2004 r. wskazujący wysokość wynagrodzenia ubezpieczonego w poszczególnych latach spornego okresu, informacja z Wydziału Ubezpieczenia i Składek w T. o sposobie opłacania przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie deklaracji rozliczeniowych bezimiennych. W ocenie Sądu nie ma przeszkód by na tej podstawie ustalić wysokość wynagrodzenia ubezpieczonego wprost wskazaną kwotowo w zaświadczeniu i wynagrodzeniu z dnia 27.05.2004 r. w latach 1992-1998. W ocenie Sądu, wskazana dokumentacja, choć obarczona brakami formalnymi podnoszonymi przez ZUS, wskazuje wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy w sposób niewątpliwy. Brak dwóch podpisów osób uprawnionych na druku RP 7 nie pozbawia, w ocenie Sądu Okręgowego, tego dokumentu waloru wiarygodności. Podkreślić należy iż treść wskazanych dokumentów co do faktu pracy ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) w latach 1992-1998 znajduje potwierdzenie w zeznaniach zawnioskowanych przez niego świadków a wysokość wynagrodzenia w spornym okresie znajduje potwierdzenie w zeznaniach samego wnioskodawcy. Z tych też względów, zdaniem Sądu nie ma podstaw by nie uwzględnić wskazanych zarobków przy ustaleniu wysokości podstawy kapitału początkowego.

W dniu 23 listopada 2011 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (nazywane dalej rozporządzeniem w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe).

Ponieważ wniosek o ustalenie prawa do emerytury złożony został w dniu 23 lipca 2020 r. a zatem już po dniu wejścia w życie rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe, nie zachodzi podstawa prawna z § 42 tego rozporządzenia do stosowania przepisów dotychczasowych.

W myśl § 21 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Niewątpliwie zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ZUS Rp-7, wystawione przez pracodawcę jest środkiem dowodowym potwierdzającym wysokość wynagrodzenia pracownika, przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty, o którym mowa w § 21 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe.

Dla prawidłowego rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy konieczne jest zatem udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy wystawione przez Przedsiębiorstwo (...) Sp.z o.o. zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ZUS Rp-7 z dnia 27 maja 2004 r. (k. 26 akt kap. pocz.) jest miarodajne dla ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w poszczególnych latach kalendarzowych wskazanych w odwołaniu.

Oceniając zasadność odwołania Sąd był zmuszony oprzeć się na dokumentach przedłożonych przez odwołującego na etapie postępowania przed organem rentowym oraz zeznaniach świadków oraz ubezpieczonego. W ocenie Sądu zakwestionowanie przez ZUS spornego zaświadczenia Rp - 7 jedynie z powodów czysto formalnych było niezasadne i zdecydowanie zbyt formalistyczne. Podkreślić należy, że zaświadczenie zostało wystawione według wzoru ustalonego przez ZUS. Wprawdzie ww. zaświadczenie zostało podpisane przez prezesa zarządu S. J. (1), jednak znajduje się tam pieczątka i podpis tej osoby a także pieczęć pracodawcy podmiotu i osoby wystawiającej dokument. Ponadto ZUS nie wykazał, by z jakichkolwiek przepisów wynikał bezwzględny wymóg umieszczenia dwóch pieczątek imiennych osób upoważnionych do wystawienia zaświadczenia Rp - 7.

Mając na względzie powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

W punkcie 2 wyroku Sąd zgodnie z przepisem art. 118 ust. la ustawy
o emeryturach i rentach z FUS z urzędu orzekł w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Zdaniem Sądu, w okolicznościach przedmiotowej sprawy brak było podstaw do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego, pomimo uwzględnienia odwołania ubezpieczonej. Mając na uwadze sformalizowany przebieg postępowania przed organem rentowym jak również występujące ograniczenia dowodowe, konieczne było przeprowadzenie postępowania dowodowego przed Sądem.

SSO Ewa Milczarek