Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 sierpnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: S.S.O. Dagmara Kos

Protokolant: st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu w dniu 17 sierpnia 2016 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko Z. W. (1)

o ustalenie skuteczności wypowiedzenia nieodwołalnego pełnomocnictwa zawartego w akcie notarialnym z dnia 4 stycznia 2013 r.

oddala powództwo.

Sygn. akt I C 34/16

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 7 stycznia 2016 r. skierowanym do Sądu Okręgowego w Sieradzu przeciwko Z. W. (1) powódka J. S. wnosiła o ustalenie nieważności czynności prawnej stwierdzonej aktem notarialnym umowy przedwstępnej sprzedaży z dnia 4 stycznia 2013 r. sporządzonym przez notariusza T. Ś.. Ponadto wnosiła ona o ustalenie skuteczności wypowiedzenia zawartego we wskazanym akcie notarialnym nieodwołalnego pełnomocnictwa udzielonego przez nią pozwanemu.

(pozew- k.2-4)

W odpowiedzi na pozew pozwany wnosił o odrzucenie pozwu w zakresie żądania ustalenia nieważności czynności prawnej stwierdzonej aktem notarialnym umowy przedwstępnej sprzedaży z dnia 4 stycznia 2013 r. sporządzonym przez notariusza T. Ś. podnosząc zarzut powagi rzeczy osądzonej.

(odpowiedź na pozew- k.44-45)

Na rozprawie w dniu 8 kwietnia 2016 r. pełnomocnik powódki popierał powództwo precyzując je w ten sposób, iż wnosił o ustalenie nieważności czynności prawnych stwierdzonych aktem notarialnym z dnia 4 stycznia 2013 r. sporządzonym przez notariusza T. Ś. to jest umowy przedwstępnej sprzedaży i udzielenia nieodwołalnego pełnomocnictwa a w związku z treścią uzasadnienia pozwu oświadczył, iż zgłoszone w pozwie żądanie ustalenia skuteczności wypowiedzenia nieodwołalnego pełnomocnictwa udzielonego pozwanemu przez powódkę jest żądaniem ewentualnym zgłoszonym na wypadek nieuwzględnienia żądania głównego. Pozwany natomiast zajmował stanowisko jak w odpowiedzi na pozew.

(protokół rozprawy z dnia 8.04.2016 r. na płycie CD- 00:05:26-00:12:23)

Prawomocnym postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2016 r. Sąd odrzucił pozew w zakresie żądania ustalenia nieważności czynności prawnych objętych aktem notarialnym z dnia 4 stycznia 2013 r.

(postanowienie z dnia 8 kwietnia 2016 r.- k.55)

Na rozprawie w dniu 17 sierpnia 2016 r. pełnomocnik powódki popierał powództwo ewentualne a pozwany wnosił o oddalenie tego powództwa.

(protokół rozprawy- k.81-83)

S ąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka J. S. była właścicielką zabudowanej budynkiem mieszkalnym nieruchomości położonej w K. składającej się z działki nr (...) o powierzchni 0,2665 ha, dla której w Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli urządzona była księga wieczysta KW nr (...).

(bezsporne, kserokopia wypisu aktu notarialnego Rep. A nr (...)- k.19-21)

W dniu 4 stycznia 2013 r. powódka J. S. i pozwany Z. W. (1) zawarli w formie aktu notarialnego umowę przedwstępną sprzedaży, na mocy której powódka zobowiązała się sprzedać nieruchomość położoną w K. składającą się z działki nr (...) o powierzchni 0,2665 ha za cenę 280.000,00 zł pozwanemu Z. W. (1) lub osobie fizycznej lub prawnej przez niego wskazanej. Termin zawarcia umowy przyrzeczonej ustalono najpóźniej do dnia 31 grudnia 2017 r. Jednocześnie powódka udzieliła pozwanemu w tym samym akcie notarialnym nieodwołalnego i nie wygasającego na skutek jej śmierci pełnomocnictwa do sprzedaży na rzecz samego siebie lub osoby fizycznej lub prawnej przez niego wskazanej nieruchomości opisanej w tym akcie notarialnym na warunkach w nim określonych, składania w tym zakresie wszelkich przyrzeczeń i zobowiązań, oświadczeń woli i wiedzy, do podpisywania aktów notarialnych i aneksów do tych aktów a także do zarządu i administracji przedmiotową nieruchomością, zawierania wszelkich umów dotyczących przedmiotowej nieruchomości w tym z gestorami wszelkich mediów i dostawcami usług, przekazywania powyższej nieruchomości na cele związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, do reprezentowania w tym zakresie przed wszelkimi Sądami, Urzędami Miast i Gmin, Starostwami Powiatowymi, właściwymi Urzędami Skarbowymi, organami administracji państwowej, samorządowej i innymi urzędami, osobami prawnymi i fizycznymi we wszystkich sprawach związanych z przedmiotową nieruchomością oraz do dokonywania wszelkich innych czynności, które przy wykonywaniu tego pełnomocnictwa okażą się konieczne.

(zeznania pozwanego Z. W. (1)- k.82v, kserokopia wypisu aktu notarialnego Rep. A nr (...)- k.19-21)

W dniu 4 lutego 2013 r. powódka nadała w Urzędzie Pocztowym w Z. pismo adresowane do pozwanego na adres nieruchomości objętej umową przedwstępną sprzedaży, w którym złożyła oświadczenie, że odstępuje od umowy przedwstępnej sprzedaży tej nieruchomości zawartej w dniu 4 stycznia 2013 r.

(bezsporne, zeznania powódki J. S.- k.82, pismo powódki z dnia 4 lutego 2013 r. z dowodem nadania- k.22)

W dniu 4 marca 2013 r. pozwany działający jako pełnomocnik powódki na mocy pełnomocnictwa udzielonego mu aktem notarialnym z dnia 4 stycznia 2013 r. i wykonując zobowiązania wynikające z umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości z dnia 4 stycznia 2013 r. objętej tym samym aktem notarialnym sprzedał umową notarialną nieruchomość położoną w K. składającą się z działki nr (...) samemu sobie za cenę 280.000,00 zł.

(bezsporne, zeznania powódki J. S.- k.82v, zeznania pozwanego Z. W. (1)- k.83, kserokopia wypisu aktu notarialnego Rep. A Nr (...)- k.16-18)

Umową notarialną z dnia 7 maja 2013 r. pozwany sprzedał następnie nieruchomość położoną w K. składającą się z działki nr (...) A. M. i D. M..

(bezsporne, zeznania powódki J. S.- k.82, zeznania pozwanego Z. W. (1)- k.83, kserokopia wypisu aktu notarialnego Rep. A Nr (...)- k.14-15)

W dniu 19 lutego 2015 r. A. M. i D. M. zawarli z pozwanym w formie aktu notarialnego umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości położonej w K. składającej się z działki nr (...), na mocy której A. M. i D. M. zobowiązali się sprzedać ją pozwanemu za cenę 150.000,00 zł. Termin zawarcia umowy przyrzeczonej ustalono najpóźniej do dnia 31 grudnia 2020 r.

(bezsporne, zeznania powódki J. S.- k.82v, kserokopia wypisu aktu notarialnego Rep. A Nr (...)- k.9-13)

W pozwie z dnia 18 marca 2013 r. skierowanym przeciwko pozwanemu Z. W. (1) powódka wnosiła o stwierdzenie nieważności aktu notarialnego z dnia 4 stycznia 2013 r. zatytułowanego „Umowa przedwstępna sprzedaży” sporządzonego przez notariusza T. Ś. z uwagi na wprowadzenie jej przez pozwanego w błąd co do treści tej umowy czyli podstęp w rozumieniu art. 86 kc. Sprawa z jej powództwa toczyła się przed Sądem Okręgowym w Sieradzu pod sygn. akt I C 150/13. Wyrokiem z dnia 23 grudnia 2014 r. wydanym w tej sprawie Sąd Okręgowy w Sieradzu oddalił powództwo. Apelacja powódki od tego orzeczenia została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 września 2015 r. wydanym w sprawie sygn. akt I ACa 369/15.

(pozew- k.2-3 załączonych akt Sądu Okręgowego w Sieradzu sygn. akt I C 150/13, wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 23 grudnia 2014 r.- k.271 załączonych akt Sądu Okręgowego w Sieradzu sygn. akt I C 150/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 września 2015 r.- k.338 załączonych akt Sądu Okręgowego w Sieradzu sygn. akt I C 150/13)

Przedmiotowych ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał
w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy i w załączonych aktach Sądu Okręgowego w Sieradzu sygn. akt I C 150/13, których treści strony nie kwestionowały.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powódki, iż nie udzielała ona pozwanemu w akcie notarialnym z dnia 4 stycznia 2013 r. nieodwołalnego pełnomocnictwa, gdyż jej zeznania w tym zakresie pozostają w sprzeczności z treścią tego aktu notarialnego i z samym żądaniem wniesionego przez nią powództwa ewentualne.

Sąd oddalił wnioski powódki o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków A. P., A. Ś., P. S., Z. W. (2), D. M., A. M., T. Ś., M. B. i R. Ś., jako że okoliczności, które miały być ich zeznaniami udowadniane, nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia. Sąd oddalił też wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z dokumentów zawartych w aktach sprawy Sądu Rejonowego w Sieradzu sygn. II K 61/16, jako że także one nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia. Podobnie Sąd oddalił wniosek powódki o zwrócenie się do Poczty Polskiej w Z. o udzielenie informacji czy pozwany odebrał pismo nadane przez powódkę w dniu 4 lutego 2013 r., uznając, iż informacja ta także nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W żądaniu ewentualnym zgłoszonym w pozwie na wypadek nieuwzględnienia zgłoszonego w nim roszczenia głównego o ustalenie nieważności czynności prawnych stwierdzonych aktem notarialnym umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości z dnia 4 stycznia 2013 r., powódka wnosiła o ustalenie, że skutecznie wypowiedziała pozwanemu nieodwołalne pełnomocnictwo udzielone mu tym aktem notarialnym upoważniające go między innymi do sprzedaży na rzecz samego siebie lub osoby fizycznej lub prawnej przez niego wskazanej nieruchomości opisanej w tym akcie. Swoje powództwo zatem powódka opierała na podstawie art. 189 kpc, który stanowi, iż powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Uwzględnienie powództwa opartego na przepisie art. 189 kpc wymaga spełnienia dwóch podstawowych przesłanek – istnienia interesu prawnego w żądaniu udzielenia ochrony prawnej przez wydanie wyroku ustalającego oraz istnienia bądź nieistnienia danego stosunku prawnego bądź prawa (w zależności od rodzaju żądania udzielenia ochrony prawnej). Obie przesłanki przy tym muszą być spełnione łącznie w dniu zamknięcia rozprawy.

Interes prawny zachodzi wówczas, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości. (porównaj wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 5 kwietnia 2007 r., III AUa 1518/05, LEX nr 257445, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 lutego 2014 r., I ACa 408/13, LEX nr 1437870). O występowaniu interesu prawnego w żądaniu ustalenia świadczy zatem możliwość stanowczego zakończenia w tym postępowaniu sporu między stronami, natomiast przeciwko jego istnieniu – możliwość uzyskania przez powoda pełniejszej ochrony w drodze innego powództwa. (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2013 r., III CSK 254/12, LEX nr 1353202).

W przedmiotowej sprawie powódka domagała się ustalenia, iż skutecznie wypowiedziała pozwanemu pismem z dnia 4 lutego 2013 r. udzielone mu w akcie notarialnym z dnia 4 stycznia 2013 r. nieodwołalne pełnomocnictwo upoważniającego go między innymi do sprzedaży nieruchomości opisanej w tym akcie notarialnym, której właścicielką była powódka. Zauważyć jednak należy, iż poza sporem pozostaje w przedmiotowej sprawie fakt, iż pozwany wykorzystał już udzielone mu przez powódkę aktem notarialnym z dnia 4 stycznia 2013 r. pełnomocnictwo i działając jako pełnomocnik powódki na podstawie tego właśnie pełnomocnictwa w dniu 4 marca 2013 r. zbył przedmiotową nieruchomość na rzecz samego siebie.

Powódka powołując się na to, iż wypowiedziała pozwanemu pełnomocnictwo do sprzedaży należącej do niej nieruchomości, którą pozwany jednak w jej imieniu na podstawie tego pełnomocnictwa sprzedał samemu sobie, w istocie wskazuje na to, iż zawarta przez niego umowa sprzedaży tej nieruchomości, która nie została w późniejszym czasie przez nią potwierdzona, była nieważna i jako taka nie mogła przenieść własności tej nieruchomości na pozwanego. Nie ulega jednak wątpliwości, iż to na podstawie tej właśnie umowy pozwany został wpisany do księgi wieczystej jako właściciel tej nieruchomości i jako taki zbył ją następnie w dniu 7 maja 2013 r. A. M. i D. M., którzy są obecnie jej właścicielami.

W przypadku zaistnienia podstaw do przyjęcia nieważności umowy przenoszącej własność nieruchomości na nowego nabywcę, w celu doprowadzenia do wyeliminowania skutków takiej umowy konieczne jest wytoczenie powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym opartego na art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Ponieważ jednak pozwany dokonał dalszego obrotu tą nieruchomością a A. M. i D. M. nabyli ją od pozwanego, który według treści księgi wieczystej dla niej założonej był jej właścicielem, stosownie do treści art. 5 ustawy o księgach wieczystych i hipotece chroni ich rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych. W tej sytuacji powódce, która twierdzi, iż pozwany został wpisany do księgi wieczystej jako właściciel należącej do niej nieruchomości na podstawie nieważnej umowy, którą zawarł w jej imieniu jako jej pełnomocnik, choć nim już nie był, przysługuje względem pozwanego jedynie roszczenie odszkodowawcze za szkodę jaką wyrządził jej na skutek dalszej sprzedaży tej nieruchomości uniemożliwiającej jej dochodzenie swoich praw w trybie opartego na art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece powództwa o ustalenie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym

Powództwo oparte o przepis art. 415 kc zapewni powódce skuteczniejszą i dalej idącą ochronę prawną niż powództwo o ustalenie, zaś samo ustalenie, że skutecznie wypowiedziała ona pozwanemu pełnomocnictwo notarialne do sprzedaży należącej do niej nieruchomości stanie się przesłanką rozstrzygnięcia o roszczeniu odszkodowawczym. Wytaczając takie powództwo powódka nie tylko przesądziłaby o tym czy rzeczywiście umowa sprzedaży jej nieruchomości zawarta przez pozwanego w jej imieniu na jego rzecz przeniosła na niego tę własność ale też zakończyłaby definitywnie spór między stronami.

Ustalając zatem, że powódka nie ma interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie skuteczności wypowiedzenia pozwanemu nieodwołalnego pełnomocnictwa udzielonego mu w akcie notarialnym z dnia 4 stycznia 2013 r., Sąd powództwo oddalił.