Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II AKa 186/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w II Wydziale Karnym w składzie

Przewodniczący

SSA Leszek Kulik (spr.)

Sędziowie

SSA Halina Czaban

SSA Sławomir Wołosik

Protokolant

Anna Lasota

przy udziale prokuratora Marka Żendziana

po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2021 r.

sprawy :

1.  T. Ś. s. H. oskarżonego z art. 197 § 3 pkt 1 k.k. w zw. z art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.;

2.  R. S. s. J. oskarżonego z art. 197 § 3 pkt 1 k.k. w zw. z art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.;

3.  D. M. s. R. oskarżonego z art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

z powodu apelacji prokuratora i obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie

z dnia 11 sierpnia 2020 r., sygn. akt II K 76/19

I.  Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok.

II.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. D. R. i adw. R. A. kwoty po 738 zł, w tym kwoty po 138 zł z tytułu należnego podatku VAT, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oskarżonym R. S. i D. M. przed sądem drugiej instancji oraz na rzecz adw. D. R. kwotę 384,47 zł. tytułem zwrotu kosztów dojazdu na rozprawę apelacyjną.

III.  Zwalnia oskarżonych T. Ś. i R. S. od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

IV.  Zasądza na rzecz Skarbu Państwa od oskarżonego D. M.kwotę 300 zł. tytułem opłaty za drugą instancję i obciąża go pozostałymi kosztami procesu za postępowanie przed sądem drugiej instancji w części jego dotyczącej, zaś w pozostałej części kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 186/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.

1CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 11 sierpnia 2020 r., sygn. akt II K 76/19

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

1Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Zarzut

W odniesieniu do apelacji obrońcy oskarżonego R. S..

- zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia;

- zarzut naruszenia przepisów postepowania mający wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

I. W części odnoszącej się do zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia.

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku jest słuszny tylko wówczas, gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania. Zarzut ten nie może jednak sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu wyrażonymi w uzasadnieniu wyroku, lecz do wykazania, jakich mianowicie konkretnych uchybień w zakresie zasad logicznego rozumowania dopuścił się sąd w ocenie zebranego materiału dowodowego. Możliwość zaś przeciwstawienia ustaleniom sądu orzekającego odmiennego poglądu nie może prowadzić do wniosku o popełnieniu przez sąd błędu w ustaleniach faktycznych (SN I KR 197/74, OSNKW 1975, nr 5, poz. 58).

Obrońca w złożonej apelacji nie wykazał tego rodzaju uchybień, zaś przedstawił jedynie odmienny pogląd, że w jego ocenie zebrany materiał dowodowy nie wykazał w sposób nie budzący wątpliwości sprawstwa i winy oskarżonego. Jednak dokonanie oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w sposób odmienny od oczekiwań strony procesowej nie stanowi wystarczającej podstawy do przyjęcia tezy, że zaskarżony wyrok obarczony jest błędem co do faktów.

Przytoczona na poparcie stawianego zarzutu argumentacja sprowadzająca się do tezy, że Sąd I instancji dowolnie przyjął, że oskarżony dopuścił się przypisanego mu czynu, nie wytrzymuje konfrontacji z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, którego prawidłowa ocena prowadzi do odmiennych wniosków.

II. W części odnoszącej się do zarzutu naruszenia przepisów postępowania mającego wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia.

Chybiony okazał się też zarzut naruszenia art. 5 § 2 k.p.k. Naruszenie tego przepisu wchodzi w grę tylko wówczas gdy wystąpiły nie dające się usunąć wątpliwości i zostały rozstrzygnięte na niekorzyść lustrowanego jak też wtedy, gdy powinny się pojawić, ale nie zostały dostrzeżone. Apelacja obrońcy nie wykazała żadnej z tych sytuacji i żadna w przedmiotowej sprawie nie zachodziła.

Z poczynionych ustaleń i wywodów zawartych w części motywacyjnej zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd I instancji nie miał wątpliwości co do tego, że R. S. dopuścił się zarzucanego mu czynu. Jeśli zatem Sąd meriti takich wątpliwości nie miał, to nie dopuścił się też obrazy przepisu art. 5 § 2 k.p.k. zarzucanej mu przez obrońcę.

Wyniki przeprowadzonego przewodu sądowego i treść motywacyjna zaskarżonego orzeczenia przeczą też tezie skarżącego o naruszeniu przepisu art. 424 k.p.k. Sąd Okręgowy w pisemnych motywach wyroku w sposób wyczerpujący przedstawił przesłanki, które stanowiły podstawę do skazania oskarżonego za przypisany mu czyn. Wskazał jakie fakty uznał za udowodnione, na jakich oparł się dowodach, dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych. Zawarta tam argumentacja jest logiczna, przekonująca i nie zawiera błędu. Jako taka zasługuje na pełną aprobatę.

Wbrew zarzutom obrońcy, Sąd I instancji zgodnie z dyrektywą określoną w art. 366 § 1 k.p.k. i art. 410 k.p.k. wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności sprawy, na co wskazuje treść motywacyjna zaskarżonego orzeczenia, zaś podstawę wyroku stanowił całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Sąd I instancji odniósł się bowiem w uzasadnieniu do wszystkich okoliczności wymagających rozstrzygnięcia w sprawie i istotnych w aspekcie ustaleń w przedmiocie sprawstwa i winy oskarżonego.

Sąd Okręgowy nie dopuścił się obrazy art. 6 k.p.k., art. 167 k.p.k., art. 170 § 1 k.p.k., art. 185c § 3 i 4 k.p.k., art. 366 § 1 k.p.k. oddalając wniosek o ponowne przesłuchanie pokrzywdzonej N. K.. Wbrew zarzutom obrońcy, Sąd I instancji zgodnie z dyrektywą określoną w art. 366 k.p.k. wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności sprawy i do wypełnienia tej dyrektywy nie było konieczności przeprowadzenia dowodu z konfrontacji pokrzywdzonej i oskarżonego. Istotnie w toku procesu na rozprawie 29.11.2019 r. obrońca R. S. złożył wniosek o ponowne przesłuchanie pokrzywdzonej N. K., który zasadnie został oddalony przez Sąd I instancji. W sprawie nie wyszły bowiem na jaw istotne okoliczności o jakich mowa w art. 185c § 1 a k.p.k., których wyjaśnienie wymagało ponownego przesłuchania pokrzywdzonej.

W toku postępowania przed Sądem I instancji nie zaszła też konieczność dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu psychologii na okoliczność rozwoju umysłowego i zapamiętywania zdarzeń przez świadka N. K., albowiem nie zaistniały okoliczności o jakich mowa w art. 192 § 2 k.p.k. Mianowicie nie zaistniały wątpliwości co do stanu psychicznego świadka, jego rozwoju umysłowego lub też zdolności postrzegania lub odtwarzania przez nią postrzeżeń. Obrońca tego rodzaju wątpliwości również nie wykazał, zaś wystarczającą podstawą do powzięcia takich wątpliwości, nie mogą stanowić liczne kontakty pokrzywdzonej z funkcjonariuszem policji M. O.. Brak jest w szczególności podstaw do przyjęcia, że przyjęta przez pokrzywdzoną postawa w procesie była wynikiem wywieranej na nią presji. Tym samym nie doszło też do obrazy przepisów art. 192 § 2 k.p.k. i art. 193 § 1 k.p.k. zarzucanej przez obrońcę.

Brak jest również podstaw do kwestionowania dokonanej przez Sąd I instancji oceny zeznań świadka N. K. i M. O.. Ocena ta nie przekracza bowiem granic zakreślonych art. 7 k.p.k.

W istocie apelacja obrońcy w tej części stanowi jedynie polemikę z dokonaną przez Sąd Okręgowy oceną powołanych dowodów. Mianowicie skarżący domaga się ich odmiennej oceny korzystnej dla oskarżonego, jednak nie wskazuje żadnych rzeczowych argumentów, które podważałyby ocenę przedstawioną w tym zakresie w części motywacyjnej wyroku. Jednak dokonanie oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w sposób odmienny od oczekiwań stron procesowych nie stanowi naruszenia przepisów art. 7 k.p.k.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzuty podniesione w apelacji obrońcy są bezzasadne.

Zarzut

W odniesieniu do apelacji obrońcy oskarżonego T. Ś..

- zarzut obrazy przepisów postępowania mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Chybiony okazał się zarzut naruszenia art. 5 § 2 k.p.k., bowiem w sprawie nie zaistniała sytuacja, która nakazywałaby korzystanie z tego przepisu. Naruszenie tego przepisu wchodzi w grę tylko wówczas gdy wystąpiły nie dające się usunąć wątpliwości i zostały rozstrzygnięte na niekorzyść lustrowanego jak też wtedy, gdy powinny się pojawić, ale nie zostały dostrzeżone. Apelacja nie wykazała żadnej z tych sytuacji i żadna w przedmiotowej sprawie nie zachodziła.

Z poczynionych ustaleń i wywodów zawartych w części motywacyjnej zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd I instancji nie miał wątpliwości co do tego, że oskarżony dopuścił się zarzucanego mu czynu. Jeśli zatem Sąd meriti takich wątpliwości nie miał, to nie dopuścił się też obrazy przepisu art. 5 § 2 k.p.k. zarzucanej mu przez obrońcę.

Dla oceny, czy nie został naruszony zakaz z art. 5 k.p.k., nie są miarodajne tego rodzaju wątpliwości zgłaszane przez stronę, ale tylko to, czy orzekający sąd rzeczywiście powziął wątpliwości w tym zakresie i mimo braku możliwości usunięcia ich rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego, albo czy były po temu powody, które sąd pominął. Gdy zaś konkretne ustalenie faktyczne zależne jest od dania wiary tej lub innej grupie dowodów, nie można mówić o naruszeniu zasady in dubio pro reo (wyrok Sadu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 13.09.212 ., II AKa 226/12, LEX 1236108).

Wbrew zarzutom obrońcy Sąd I instancji zgodnie z dyrektywą określoną w art. 366 § 1 k.p.k. wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności sprawy i do wypełnienia tej dyrektywy nie było konieczności przeprowadzenia dowodu z konfrontacji pokrzywdzonej i oskarżonego T. Ś.. Z akt sprawy nie wynika, aby obrońca T. Ś. przy ponownym rozpoznaniu sprawy złożył wniosek o przeprowadzeni takiej konfrontacji. W toku procesu na rozprawie 29.11.2019 r. jedynie obrońca R. S. złożył wniosek o ponowne przesłuchanie pokrzywdzonej N. K., który zasadnie został oddalony przez Sąd I instancji. W sprawie nie wyszły bowiem na jaw istotne okoliczności o jakich mowa w art. 185c § 1 a k.p.k., których wyjaśnienie wymagało ponownego przesłuchania, a tym samym nie doszło naruszenia powołanego przepisu jak też przepisu art. 366 § 1 k.p.k.

Nadmienić należy, że N. K. została już wcześniej trzykrotnie przesłuchana w charakterze świadka, w tym dwukrotnie na etapie śledztwa oraz przed Sądem Okręgowym w Olsztynie w dniu 9 kwietnia 2018 r. Jej zeznania Sąd I instancji poddał wnikliwej i wszechstronnej analizie konfrontując je z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Wynik tak dokonanej oceny przedstawił w części motywacyjnej zaskarżonego wyroku. Zwarta tam argumentacja jest logiczna, przekonująca i nie zawiera błędu. Jako taka mieści w granicach swobodnej oceny określonych w art. 7 k.p.k. i zasługuje na pełną aprobatę.

Zgodzić się należy ze stanowiskiem skarżącego, że zeznania N. K. na których Sąd I instancji oparł swoje ustalenia faktyczne nie są konsekwentne, co jeszcze nie oznacza, że jej zeznania w całości są niewiarygodne. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd I instancji dostrzegł niekonsekwencję w zeznaniach pokrzywdzonej i właściwie ocenił powody takiego stanu rzeczy. Mianowicie zasadnie wskazał, że oceny zeznań pokrzywdzonej należało dokonać nie tylko zgodnie z ich treścią, ale też poprzez kontekst wypowiedzi oraz kontekst sytuacyjny. Wskazał na okoliczności i powody, które doprowadziły do wycofania przez pokrzywdzoną na rozprawie przed Sądem Okręgowym w Olsztynie w dniu 9 kwietnia 2018 r. wcześniejszych zeznań obciążających oskarżonych. W szczególności wskazał na elementy presji psychicznej ze strony oskarżonych przez których pokrzywdzona była zastraszana i poniżana. Obawy spełnienia gróźb ze strony oskarżonych pokrzywdzona odebrała jako w pełni realne, zwłaszcza, że miała świadomość z jakiego środowiska wywodzą się oskarżeni. Obawę tę potęgowała okoliczność, że w tym czasie pokrzywdzona była już matką dwojga małoletnich dzieci i z oczywistych względów obawiała się zemsty ze strony oskarżonych.

Sąd Okręgowy dokonał również prawidłowej oceny wyjaśnień T. Ś. słusznie odrzucając je jako niewiarygodne. Prezentowana prze niego wersja jakoby pokrzywdzona dobrowolnie odbyła z nim oraz z R. S. oralny stosunek seksualny jest całkowicie gołosłowna, nielogiczna i sprzeczna z doświadczeniem życiowym. Okoliczność, że w tym okresie zajmowała się prostytucją nie oznacza, że w innych warunkach niż godziny, w których przyjmowała klientów, miałaby nieodpłatnie współżyć z dwoma mężczyznami, którzy wywożą ją wbrew jej woli.

Podnieść należy również, że przed Sądem Apelacyjnym w B. oskarżony T. Ś. w złożonym piśmie procesowym zarzucał, że został pozbawiony prawa do obrony, albowiem ustanowiony mu obrońca z urzędu adw. M. K. (1) działał na jego szkodę za co został skazany przez Sąd Dyscyplinarny przy Izbie Adwokackiej w O.. Przeprowadzona w tym zakresie kontrola odwoławcza pozwoliła ustalić, że istotnie prawomocnym orzeczeniem Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w O. z dnia 19 stycznia 2021 r., sygn. SD – 16/20. A.. M. K. (1) został uznany za winnego tego, że będąc obrońca wyznaczonym z urzędu dla T. Ś., nie wywiódł apelacji od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie w sprawie II K 126/16, czym działał na jego szkodę tj. przewinienia dyscyplinarnego z art. 80UPoA w zw. z art.§ 1 ust. 2 i 3 oraz § 8, § 56 Zbioru Z. Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu. Powołane orzeczenie nie dotyczyło zatem postępowanie w sprawie II K 76/19.

Ponadto wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 6.08.2018 r. wydany w sprawie II K 126/16, został uchylony m.in. w części uniewinniającej T. Ś. od czynu zarzucanego mu w pkt. III na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora na jego niekorzyść, a w konsekwencji postępowanie w tym zakresie toczyło się ponownie przed Sądem Okręgowym w Olsztynie w sprawie II K 76/19.Tym samym zaniedbań adwokata w sprawie II K 126/16 nie można automatycznie przenosić na postępowanie w sprawie II K 76/19.

W postępowaniu prowadzonym pod sygn. akt II K 76/19 na pierwszej rozprawie w dniu 29.11.2019 r. przed rozpoczęciem przewodu sądowego, oskarżony podnosił, że nie ma adwokata pomimo, iż w jego imieniu na rozprawie występował obrońca ustanowiony z urzędu adwokat M. K. (2) (k. 2554 – 2555). Zgłaszał wówczas zastrzeżenia do jego pracy i zarzucał, że nie uzgadnia z nim linii obrony. Oświadczył, że zrzeka się obrońcy z urzędu, ponieważ ma ustanowionego obrońcę z wyboru adw. J. R. i zobowiązał się złożyć do akt stosowne pełnomocnictwo, którego wówczas nie posiadał (k. 2555v). Sąd Okręgowy na podstawie art. 378 § 2 i 3 k.p.k. podjął wówczas zasadną decyzje o kontynuowaniu rozprawy z udziałem wyznaczonego obrońcy z urzędu ustalając, iż tenże obrońca może bez uszczerbku dla prawa oskarżonego do obrony pełnić obowiązki do czasu podjęcia obrony przez nowego obrońcę (k. 2556). Na kolejnym terminie rozprawy w dniu 10.01.2020 r. stawił się obrońca ustanowiony z wyboru adw. J. R. składając do akt sprawy stosowne pełnomocnictwo i Sąd zwolnił adw. M. K. (1) od obowiązków obrońcy z urzędu (k. 2608). Sąd Okręgowy procedował więc w tym zakresie zgodnie z obowiązującym porządkiem prawnym i prawo oskarżonego do obrony nie doznało uszczerbku. Oskarżony również takiego uszczerbku nie wykazał. O naruszeniu prawa do obrony nie świadczy też brak uzgodnienia linii obrony z oskarżonym przez obrońcę ustanowionego z urzędu. Brak takiego uzgodnienia nie jest działaniem na szkodę oskarżonego. W tym zakresie obrońca działa bowiem autonomicznie i nie jest związany stanowiskiem oskarżonego. Stanowisko to zostało też ugruntowane w judykaturze. Wystarczy w tym miejscu odwołać się chociażby do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11.05.2017 r., LEX nr 2284185 w którym stwierdził, że „niezgodność stanowiska przedstawionego przez wyznaczonego obrońcę z urzędu z oczekiwaniami bądź poglądami skazanego nie może być podstawą do wyznaczenia kolejnego obrońcy”.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzuty podniesione w apelacji obrońcy są bezzasadne.

Lp.

Zarzut

W odniesieniu do apelacji obrońcy oskarżonego D. M..

- zarzut obrazy przepisów postępowania mający wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W realiach niniejszej sprawy nie można stwierdzić, iż sąd naruszył przepisy art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. Sąd Apelacyjny w pełni aprobuje przyjęte w judykaturze stanowisko, iż kontrola instancyjna oceny dowodów nie obejmuje sfery przekonania sędziowskiego, jaka wiąże się z bezpośredniością przesłuchania, sprowadza się natomiast do sprawdzenia, czy ocena ta nie wykazuje błędów natury faktycznej (niezgodności z treścią dowodu, pominięcia pewnych dowodów) lub logicznej (błędności rozumowania i wnioskowania) albo czy nie jest sprzeczna z doświadczeniem życiowym lub wskazaniami wiedzy. Tak więc dokonanie przez sąd odwoławczy nowej, odmiennej oceny dowodów jest uzasadnione tylko wówczas, gdy w wyniku kontroli odwoławczej stwierdzona zostanie dowolność oceny poczynionej przez Sąd I instancji (pomijając kwestię nowych dowodów). Jeżeli natomiast ocena dokonana przez sąd pierwszej instancji pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k., nie ma podstaw do zmieniania jej w postępowaniu odwoławczym.

W istocie apelacja obrońcy stanowi jedynie polemikę z dokonaną przez Sąd Okręgowy oceną dowodów. Mianowicie skarżący domaga się ich odmiennej oceny korzystnej dla oskarżonego, jednak nie wskazują żadnych rzeczowych argumentów, które podważałyby ocenę przedstawioną w tym zakresie w części motywacyjnej wyroku. Jednak dokonanie oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w sposób odmienny od oczekiwań stron procesowych nie stanowi naruszenia przepisów art. 7 k.p.k. zarzucanej przez obrońcę (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2014 r., II KK 17/14). Dlatego też zawartej w apelacji argumentacji w tym zakresie nie sposób podzielić.

Przedmiotem zainteresowania i rozważań Sądu Okręgowego był całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej i istotnych dla sprawy, jak nakazuje art. 410 k.p.k. Podstawę ustaleń zaś stanowiły dowody uznane przez sąd za wartościowe i wiarygodne.

Obrońca stawiając zarzut obrazy art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. zarzuca, że Sąd I instancji w całości pominął zeznania pokrzywdzonej złożone przed Sądem Okręgowym w Olsztynie przy pierwszym rozpoznaniu. Podnosił, że brak jest dowodów wskazujących na to, że D. M. doprowadził N. K. do obcowania płciowego przy użyciu przemocy i groźby bezprawnej. Przeciwnie, zdaniem skarżącego, zebrany materiał dowodowy wskazuje na to, że pokrzywdzona wyraziła zgodę na odbycie z nim stosunku na co wskazuje fakt, że sama rozebrała się.

Z tak postawionym zarzutem nie sposób się zgodzić. Sąd I instancji przy ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego uwzględnił wszystkie zeznania pokrzywdzonej, w tym złożone przed Sądem Okręgowym w Olsztynie w dniu 9 kwietnia 2018 r. Dostrzegł też brak konsekwencji w zeznaniach pokrzywdzonej i właściwie ocenił powody takiego stanu rzeczy. Mianowicie zasadnie wskazał, że oceny zeznań pokrzywdzonej należało dokonać nie tylko zgodnie z ich treścią, ale też poprzez kontekst wypowiedzi oraz kontekst sytuacyjny. Wskazał, że zeznania w których pokrzywdzona twierdziła, że do obcowania płciowego z oskarżonymi doszło dobrowolnie były podyktowane przede wszystkim obawą przed spełnieniem kierowanych do niej gróźb. Twierdzenia pokrzywdzonej, że „nie miała ochoty” na współżycie z oskarżonym, a uprawiała z nim seks „żeby mieć to za sobą” (k. 1974), nie oznacza, że wyraziła zgodę na współżycie. Samo rozebranie się, czy też zmiana pozycji podczas stosunku, również nie stanowi takiego przyzwolenia.

Wbrew wywodom skarżącego, chociażby w zeznaniach złożonych w dniu 13.03.2015 r. pokrzywdzona wskazała, że „mężczyzna ten zachowywał się agresywnie, zgwałcił mnie, gdy prosiłam, aby mnie puścił on stwierdził, że zaraz mnie rozerwie i żebym lepiej się uspokoiła” (k. 5). W tym czasie również wyzywał ją. Z kolei w zeznaniach z dnia 8.07.2015 r. pokrzywdzona stwierdziła, że oskarżony powiedział jej, że „teraz może z nią zrobić co zechce i potem się na nią położył” (k. 297v). Położenie się na pokrzywdzonej wbrew jej woli niewątpliwie stanowi „przygniecenie jej ciężarem swojego ciała i przytrzymywaniem”. W świetle relacji N. K. w zachowaniu oskarżonego wystąpiły więc elementy przemocy i groźby. Mimo tego pokrzywdzona wyrażała w sposób kategoryczny swój sprzeciw. „Krzyczałam do niego, aby mnie zostawił, że nie ma prawa mnie dotykać (k. 297v).

Sąd I instancji w sposób prawidłowy ocenił również zeznania matki oskarżonego. J. B. zasadnie przyjmując, iż nie są one wiarygodne. Oczywistym jest, że jako osoba bliska starała się przedstawić wersję zdarzenia korzystną dla oskarżonego, która jest sprzeczna z doświadczeniem życiowym. J. B., została przesłuchana ponad 5,5 roku po dacie czynu. Nie sposób przyjąć, że po tak długim czasie była w stanie odtworzyć w pamięci w sposób precyzyjny pobyt pokrzywdzonej w mieszkaniu, zwłaszcza, że nie była to sytuacja wyjątkowa. Świadek sama wskazała „dużo dziewczyn przyjeżdżało do niego na weekend”. Nie wytłumaczyła przy tym powodów, które zdecydowały o tym, że tej nocy już nie mogła usnąć. Być może to właśnie odgłosy dochodzące z pokoju syna tak ją zaniepokoiły, ale nie miała odwagi mu przeszkodzić.

Dodać należy, że podczas przesłuchania w śledztwie w dniu 5.07.2016 r., kiedy to oskarżony przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i zadeklarował wolę dobrowolnego poddania się karze, potwierdził jednocześnie wersję zdarzenia prezentowaną przez pokrzywdzoną. Przyznał, że do stosunku doszło wbrew jej woli (k. 1284).

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzuty podniesione w apelacji obrońcy są bezzasadne.

Lp.

Zarzut

W odniesieniu do apelacji prokuratora.

- zarzut rażącej niewspółmierności kary.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podniesiony w apelacji zarzut rażącej niewspółmierności kary orzeczonej wobec oskarżonego D. M. jest niezasadny.

Orzeczona wobec oskarżonego D. M. kara, spełnia wszystkie ustawowe wymogi i nie nosi znamion rażącej niewspółmierności. Orzekając w tym przedmiocie, Sąd Okręgowy uwzględnił całokształt okoliczności ujawnionych na rozprawie, w tym okoliczności podniesione przez prokuratora w apelacji.

Wymiar orzeczonej kary jest współmierny do stopnia winy oskarżonego, charakteru popełnionego czynu i jego stopienia społecznej szkodliwości.

Z kolei rozstrzygnięcie o warunkowym zawieszeniu wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności, uwzględnia właściwości i warunki osobiste oskarżonego i jego postawę w procesie. W szczególności Sąd I instancji wskazał, że oskarżony w toku procesu wyraził skruchę. Od czynu oskarżonego upłynął okres ponad 8 lat, w tym czasie zmienił on swoje życie, zerwał kontakt ze środowiskiem przestępczym, założył rodzinę, podjął pracę i obecnie przestrzega porządku prawnego. Daje to podstawę do przyjęcia, że pomimo niewykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności poprzez zastosowanie dobrodziejstwa warunkowego jej wykonania, oskarżony nie wejdzie ponownie w konflikt z prawem.

Tak orzeczonej kary nie sposób postrzegać jako niewspółmiernie łagodnej.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzuty podniesione w apelacji prokuratora są bezzasadne.

1OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

1ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1 Rozstrzygnięcie co do winy i kary w odniesieniu do oskarżonych : T. Ś., R. S., D. M..

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Zarzuty podniesione w apelacjach obrońców oskarżonych: T. Ś., R. S., D. M. oraz w apelacji prokuratora są bezzasadne.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

1Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt II

pkt II. Zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adw. D. R. i adw. R. A. kwoty po 738 zł, w tym kwoty po 138 zł z tytułu należnego podatku VAT, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oskarżonym R. S. i D. M. przed sądem drugiej instancji oraz na rzecz adw. D. R. kwotę 384,47 zł. tytułem zwrotu kosztów dojazdu na rozprawę apelacyjną. O kosztach obrony oskarżonych z urzędu przed sądem drugiej instancji rozstrzygnięto na podstawie § 4 ust. 1 – 3, § 17 ust. 2 pkt 5, § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

pkt III. Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolniono oskarżonych T. Ś. i R. S. od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, albowiem ich uiszczenie byłoby dla nich zbyt uciążliwe ze względu na sytuację rodzinną i majątkową.

pkt IV Zasądzono na rzecz Skarbu Państwa od oskarżonego D. M. kwotę 300 zł. tytułem opłaty za drugą instancję i obciążono go pozostałymi kosztami procesu za postępowanie przed sądem drugiej instancji w części jego dotyczącej, zaś w pozostałej części kosztami postępowania odwoławczego obciążono Skarb Państwa. O opłacie za drugą instancję rozstrzygnięto na mocy art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych, zaś o pozostałych kosztach procesu za postępowanie odwoławcze na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. i art. 633 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k.

1PODPIS