Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: I C 2434/20 upr

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2021 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodnicząca:

asesor sądowy A. S.

Protokolant:

p.o. sekr. sądowego Dorota Szałkowska

po rozpoznaniu w dniu 1 czerwca 2021 r. w Toruniu

sprawy z powództwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Z.

przeciwko (...) Bank Spółka Akcyjna

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego (...) Bank Spółka Akcyjna na rzecz powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. 51,62 zł (pięćdziesiąt jeden złotych sześćdziesiąt dwa grosze) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2017 roku do dnia zapłaty,

II. w pozostałej części powództwo oddala,

III. zasądza od powoda na rzecz pozwanego 253,30 zł (dwieście pięćdziesiąt trzy złote trzydzieści groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 2434/20

UZASADNIENIE

(na podstawie art. 505 8 § 4 in fine k.p.c. rozszerzone również o wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia)

(...) sp. z o.o. w Z. wniosła pozew przeciwko (...) Bank S.A. w W. o zapłatę kwoty 945,67 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2017 r. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w dniu 20 września 2013 r. została zawarta umowa kredytu pomiędzy pozwanym a poprzednikiem prawnym powoda. Kwota kredytu została ustalona na 10 421 zł , a okres spłaty na 60 miesięcy (1 830 dni). W umowie przewidziano obowiązek zapłaty kwoty 1 712,74 zł tytułem kosztów ubezpieczenia. Kredyt został spłacony w całości w 238 dniu obowiązywania umowy tj. na 1592 dni przed terminem. Wobec powyższego, zdaniem powoda, koszty ubezpieczenia powinny zostać rozliczone proporcjonalnie do czasu trwania umowy. Koszt ubezpieczenia przypadający na jeden dzień obowiązywania umowy wynosił 1 712, (...). Kredyt został spłacony w 238 dniu obowiązywania umowy, czyli na 1592 dni przed terminem. Bank winien zatem zwrócić z tytułu kosztów ubezpieczenia (...), (...) tj. kwotę 1 489,99 zł. W dniu 4 czerwca 2014 r. pozwany dokonał zwrotu kwoty 544,32 zł na rzecz poprzednika prawnego. Pozostała należna powodowi kwota wynosi 945,67 zł. Powód wskazał, że jego uprawnienie do dochodzenia należności z tytułu przedterminowej spłaty zobowiązania wynika z przelewu wierzytelności, którą nabył od pierwotnego wierzyciela P. S. umową z 10.08.2020r.

Wydano upominawczy nakaz zapłaty.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. Pozwany twierdził, że składka 1 712,74 zł ubezpieczeniowa dotyczyła 12 miesięcznego okresu ubezpieczenia, co wyraźnie wynikało z § 2 umowy. Rezygnacja z ochrony ubezpieczeniowej nastąpiła w dniu 26 maja 2014 roku. Okres ochrony uległ skróceniu, zaś środki w należnej kwocie 544,32 zł zostały zwrócone kredytobiorcy. Podniósł zarzut przedawnienia roszczenia. Argumentował, że umowa ubezpieczenia wygasła na skutek rezygnacji w dniu 26 maja 2014 r., roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech. Roszczenie uległo przedawnieniu w 2017 r. Nadto pozwany podniósł zarzut nieudowodnienia daty spłaty kredytu. Twierdził, iż powód nie wykazał daty spłaty kredytu, a istotny jest tu nie okres obowiązywania umowy pożyczki, lecz ochrony ubezpieczenia. Odnośnie przelewu wierzytelności twierdził, że umowa cesji z uwagi na wykorzystanie przez powoda silniejszej pozycji w stosunku do kontrahenta skutkuje nieważnością na podstawie art. 58§2 k.c.

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

W dniu 20 września 2013 r. P. S. zawarł z (...) Bankiem S.A. w W. umowę kredytu konsolidacyjnego nr (...). Kwota kredytu wynosiła 10.421 zł . Kredytobiorca zobowiązał się do spłaty kredytu w 60 miesięcznych ratach (par. 1 ust. 1 umowy). Kredytobiorca zobowiązał się do poniesienia kosztów m. in. ubezpieczenia na wypadek śmierci w wyniku nieszczęśliwego wypadku oraz poważnego zachorowania na okres pierwszych 12 miesięcy trwania umowy w kwocie 1.712,74 zł (par. 1 ust. 2 umowy). Zgodnie z §2 ust 1 umowy w związku z udzieleniem kredytu kredytobiorca ponosił następujące koszty:

a.  prowizji bankowej w kwocie 773,12 zł

b.  opłaty za objecie Kredytobiorcy ubezpieczeniem grupowym na okres pierwszych 12 miesięcy trwania umowy na podstawie szczególnych warunków grupowego ubezpieczenia na wypadek śmierci w wyniku nieszczęśliwego wypadku oraz poważnego zachorowania dla klientów (...) Bank S.A. w kwocie 1.712,74 zł.

W myśl §2 pkt 3 koszt określony w §2 ust 1 b występuje wyłącznie przez pierwszych 12 miesięcy kredytowania. Nadto w §2 pkt 4 przewidziano, iż po 12 miesięcznym okresie ochrony ubezpieczeniowej ubezpieczenie, o którym mowa w ust 1 lit b może być kontynuowane przez kolejne okresy 12 miesięczne (lub krótsze w przypadku gdy do końca okresu kredytowania pozostało do spłat mniej niż 12 rat kredytu) nie dłużej jednak niż do końca trwania umowy pod warunkiem że Kredytobiorca w Deklaracji Z. wyraził zgodę na kontynuacje ubezpieczenia i nie zrezygnował z ubezpieczenia w trakcie trwania ochrony ubezpieczeniowej

/dowód: - umowa kredytu – k. 7-11

- karta informacyjna -k. 67-68

- zgoda na objecie ochrona ubezpieczeniowa k. 70-72 /

Kredyt został spłacony przez P. S. w całości 16 maja 2014 r.

/dowód: wydruk z Biuletynu (...) Kredytowej – k. 12/

W dniu 10 sierpnia 2020 r. P. S. przeniósł na rzecz powoda (...) sp. z o.o. w Z., przysługującą mu w stosunku do (...) Banku S.A. w W. wierzytelność pieniężną wynikającą z art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim z umowy kredytu z 20.09.2013 r. nr (...) .

/dowód: - umowa przelewu wierzytelności - k.14-14v.

- oświadczenie o zwolnieniu z tajemnicy bankowej k. 15

- zawiadomienie o cesji k. 15v i 17/

W dniu 4 czerwca 2014 r. G. (...) Bank dokonał zwrotu kwoty 544,32 zł

/bezsporne a ponadto: pismo z 18 marca 2020 r. k. 13/

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie był zasadniczo bezsporny, pozwany nie kwestionował faktu zawarcia umowy kredytu. Ustalenia faktyczne w sprawie, sąd oparł ponadto o dowody z dokumentów znajdujące się w aktach sprawy, stanowiące dowody bez wydawania odrębnego postanowienia (art. 243 2 kpc). Wiarygodność i treść dokumentów nie była kwestionowana przez strony, a sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich mocy dowodowej z urzędu.

Strona pozwana zakwestionowała datę spłaty kredytu. W ocenie sądu zarzut pozwanej nie był trafny. Ze złożonego wraz z pozwem wyciągu z Biura (...) Spółka Akcyjna w W. (dalej jako BIK) dotyczącego kredytobiorcy, wyraźnie wynika, że stosunek zobowiązaniowy wynikający z umowy kredytu z dnia 20 września 2013 r. wygasł w dniu 16 maja 2014 r. , a kredytobiorca nie posiada żadnych zadłużeń z tytułu tej umowy. Informacja o całkowitej spłacie kredytu wobec pozwanego ujawniona w BIK została uznana przez sąd za wystarczającą. (...) opublikowanej w BIK należy przypisać walor wiarygodności. Pozwany uzasadnił swego zarzutu, nie uprawdopodobnił w jakiej innej dacie miałoby dojść do wcześniejszej spłaty kredytu. Dlatego należało przyjąć, że kredyt został spłacony w dniu 16 maja 2014 r.

Łączący strony stosunek prawny podlegał reżimowi ustawy o kredycie konsumenckim (art.3 ust.2 ustawy o kredycie konsumenckim, t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1083, dalej jako u.k.k.). Powód domagał się zapłaty kosztu ubezpieczenia kredytu konsumenckiego w związku z jego przedterminową spłatą, na podstawie art. 49 u.k.k., co zostało wyraźnie wskazane w pisma procesowych (k .5v, 55v.)

Oceniając zasadność żądania pozwu, należało zważyć, że zgodnie z art.49 ust.1 u.k.k. w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu, o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Przepis ten stanowi implementację treści art.16 ust.1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki (Dz.Urz.UE.L Nr 133, str. 66, dalej „Dyrektywa 2008/48/WE”), zgodnie z którym konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt i w takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.

Zgodnie z art. 5 pkt 6 u.k.k. na całkowity koszt kredytu składają się wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

Zgodnie z treścią §1 ust 2b umowy z dnia 20 września 2013 r. kredytobiorca zobowiązał się do uiszczenia składki w wysokości 1.712,74 zł z tytułu ubezpieczenia na wypadek śmierci w wyniku nieszczęśliwego wypadku oraz poważnego zachorowania przez okres pierwszych 12 miesięcy trwania umowy. §2 umowy wyraźnie łączył koszt opłaty za objęcie ubezpieczeniem grupowym z okresem pierwszych 12 miesięcy kredytowania (por. §2 ust 3 umowy). Koszt ten występował jedynie w okresie pierwszych 12 miesięcy kredytowania. Po 12 miesięcznym okresie ochrony ubezpieczeniowej ubezpieczenie mogło (lecz nie musiało) być kontynuowane przez kolejne 12 miesięcy . Zważywszy, że:

- zgodnie z art. 16 ust. 1 Dyrektywy 2008/48/WE konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt i w takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy,

- koszt ubezpieczenia w kwocie 1 712,74 zł należało zakwalifikować jako koszt kredytu o którym mowa w art. 5 pkt 6 u.k.k., podlegający zwrotowi na podstawie art. 49 ust. 1 u.k.k.
- kredyt został zaciągnięty w dniu 20.09.2013 r.,

- kredyt został spłacony przed terminem wynikającym z umowy w dniu 16 maja 2014 r., tj. w 238 dniu obowiązywania umowy,

powództwo należało uznać za uzasadnione co do zasady.

Niemniej, łącząca strony umowa funkcjonalnie powiązała koszt ubezpieczenia z okresem pierwszych 12 miesięcy trwania umowy kredytu. Innymi słowy, koszt ubezpieczenia, przypadał na okres pierwszych 365 dni obowiązywania umowy w rozumieniu art. 16 ust. 1 Dyrektywy 2008/48/WE. Dlatego, w przekonaniu sądu, rozliczając kredyt w związku z jego przedterminową spłatą, przy ocenie kwoty podlegającej zwrotowi z tytułu kosztu ubezpieczenia, za miarodajny należy przyjąć 12 miesięczny okres trwania umowy (§2 ust. 1 lit b umowy, §2 ust.3 umowy). Zgodnie z wyraźnym zastrzeżeniem umownym, wyżej wymieniony koszt nie występował w okresie 60 miesięcy obowiązywania umowy kredytu. Łącząca strony umowa ma tutaj zasadnicze i rozstrzygające znaczenie. Powód nie miał racji wskazując, że koszt ubezpieczenia podlegał kontrracjonalnemu zwrotowi o okres obowiązywania całej umowy (60 miesięcy). Zgodnie z §2 umowy występował on bowiem jedynie przez pierwszych 12 miesięcy kredytowania.

Koszt ubezpieczenia wynosił 1 712,74 zł. Spłata całego zobowiązania kredowego nastąpiła w dniu 16 maja 2014 r. tj. w 238 dniu obowiązywania umowy. Koszt ubezpieczenia występował przez okres 365 dni. Kredyt został zatem spłacony na 127 dni przed końcem ubezpieczenia. Zwrotowi podlegała więc kwota 595,94 zł (127 dni x 1712,74 zł / 365 dni). Konsument, w ramach rozliczenia ubezpieczenia otrzymał już od pozwanego kwotę 544,32 zł tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia (k. 13). Do zapłaty pozostała zatem kwota 51,62 zł.

Mając powyższe na uwadze Sąd zgodnie z art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim uznał roszczenie powoda za zasadne w częśći i w punkcie I wyroku zasądził na jego rzecz kwotę 51,62 zł.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 52 u.k.k. w zw. z art. 481 §1 k.c.

W pozostałym zakresie Sąd w oddalił powództwo (pkt II wyroku).

Podnoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia był niezasadny. Wbrew stanowisku pozwanego wskazać należy, iż dochodzone roszczenie nie jest świadczeniem z umowy ubezpieczenia ale roszczeniem o zwrot bezpodstawnie pobranego kosztu kredytu w związku z jego wcześniejszą spłatą. Koszt ubezpieczenia kredytu (składka ubezpieczeniowa) jest bowiem częścią składową roszczenia o zwrot całkowitego kosztu kredytu. W związku z powyższym zastosowanie znajdują tutaj reguły przedawnienia zawarte w art. 118 k.c. Podkreślić należy, iż termin przedawnienia zależy od daty, w jakiej doszło do wcześniejszej całkowitej spłaty kredytu konsumenckiego. Z uwagi na nowelizację Kodeksu Cywilnego w zakresie terminów przedawnienia, roszczenia z umów, które zostały spłacone do dnia 8 lipca 2018r. będą ulegały przedawnieniu z 10-letnim okresem przedawnienia. Natomiast roszczenia z umów, które zostały spłacone od dnia 9 lipca 2018 r. będą podlegały 6-letniemu okresowi przedawnienia. Wobec tego, iż w przedmiotowej sprawie należność wynikająca z umowy kredytu została spłacona 16 maja 2014 r., termin przedawnienia wynosi 10 lat.

Odnosząc się do drugiego ze stawianych zarzutów, iż umowa cesji jest nieważna, z uwagi na niezgodność z zasadami współżycia społecznego, sąd zważył co następuje. Przede wszystkim należy wskazać, iż wobec stanowiska wyrażonego w orzecznictwie polskim i europejskim, pozwany winien automatycznie zwróć proporcjonalną część kosztów kredytu konsumentowi w określonym terminie. Wówczas do sprzedaży wierzytelności wcale by nie doszło, a pozwany nie naraziłby się na przedmiotowy proces i inne dodatkowe koszty. Okoliczność, że spór dotyczy przedsiębiorcy – nabywcy wierzytelności przysługującej konsumentowi, nie stoi na przeszkodzie stosowania reżimu ustawy o kredycie konsumenckim, ani dyrektywy (...), bowiem zakres zastosowania w/w przepisów nie zależy od tożsamości stron procesu, lecz statusu stron umowy o kredyt konsumencki (w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim), na co wskazał (...) w uzasadnieniu wyroku sprawie C‑383/18. Skoro pozwany bank nie dokonał pełnego rozliczenia z konsumentem kredytu w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty kredytu, zgodnie z postanowieniem art. 49 u.k.k. i art. 52 u.k.k., to konsument uprawniony był do sprzedaży swojej wierzytelności wobec banku, rezygnując z konieczności prowadzenia postępowania reklamacyjnego i dochodzenia swoich racji przed sądem. Dla zawarcia tego rodzaju umowy z konsumentem, prawo polskie nie wymagana szczególnej formy, określonej minimalnej ceny sprzedaży, a zatem korzysta ona z zasady swobody formy i swobody umów. Oczywistym jest, że sprzedaż wierzytelności następuje za pewien ułamek jej wartości. Ekwiwalentność tych świadczeń stanowi element autonomii woli stron. Sama perspektywa prowadzenia przez konsumenta procesu sądowego z bankiem, mogłaby zniechęcać go do egzekwowania prawa wynikającego z treści art. 49 u.k.k.. Tego rodzaju mechanizm nie jest w praktyce obrotu niczym nadzwyczajnym i nie może stanowić naruszenia art. 58 par. 2 k.c. Należy zauważyć, że pozwany nie wykazał, aby nabywca wierzytelności nie dopełnił względem konsumenta - Pana P. S. jakichkolwiek obowiązków, które przewidywałyby przepisy prawa, bądź też, aby wprowadził go w błąd. Bank nie sprecyzował również jakie konkretnie zasady współżycia społecznego miałyby być naruszone, na czym mogłoby polegać wprowadzenie konsumenta w błąd itp. W tym zakresie nie zgłoszono żadnych wniosków dowodowych.

Ponadto, nie jest rzeczą pozwanego banku (który sam nie wypełnił względem konsumenta obowiązków z art. 49 u.k.k. w zw. z art. 52 u.k.k.), lecz konsumenta powoływanie się na ewentualne naruszenie jego praw w związku z zawartą umową cesji. Póki konsument nie podejmie tego rodzaju czynności, nie podważy zawartej umowy, umowę należy uważać za ważną i skuteczną względem dłużnika.

O kosztach procesu orzeczono, na podstawie art. 100 kpc w zw. z art. 98 § 1 i 3 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Powód wygrał sprawę w 5%, poniósł następujące koszty: 100 zł tytułem opłaty od pozwu, 270 zł kosztów zastępstwa procesowego, 17 zł tytułem opłaty skarbowej od złożonego pełnomocnictwa. Łącznie koszty powoda wyniosły zatem 387 zł . Pozwany obowiązany był zwrócić powodowi 5% tej kwoty tj. 19,35 zł. Z kolei na koszty pozwanego składa się kwota 270 zł tytułem zastępstwa procesowego i 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, łącznie 287 zł ; powód obowiązany był zwrócić pozwanemu 95% tej kwoty tj. 271,65 zł. Po kompensacji należało zatem zasądzić na rzecz pozwanego różnicę tj. kwotę 253,30 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.