Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 8.01.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił ponownie kapitał początkowy K. Z. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z faktycznego okresu ubezpieczenia, tj. lata 1979-1987, 1991. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 44,37 % i został pomnożony przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 541,71 zł. ZUS uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 13 lat i 17 dni, tj. 156 miesięcy oraz nieskładkowe w wymiarze 3 lat, 9 miesięcy i 16 dni, tj. 45 miesiące (w tym 3 lata, 8 miesięcy i 29 dni okresów sprawowania opieki nad dzieckiem (dziećmi)). Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 63,62 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 63.494,20 zł.

Organ rentowy nie uwzględnił okresu od 10.03.1997 r. do 10.03.1997 r. wobec przebywania na urlopie bezpłatnym.

/decyzja – k. 29-29v akt ZUS plik I/

Decyzją z 11.01.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z 28.12.2020 r. przyznał K. Z. emeryturę od 25.12.2020 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że emerytura została obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono:

- kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji 100.557,13 zł);

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego (301.861,51 zł);

- średnie dalsze trwanie życia (261,50 miesięcy);

Wyliczona kwota emerytury wyniosła 1.538,89 zł (100.557,13 zł + 301.861,51 zł) / 261,50 = 1.538,89 zł.

/decyzja – k. 16-18 akt ZUS plik II/

W dniu 10.02.2021 r. wnioskodawczyni złożyła odwołania od powyższych decyzji, wnosząc o ich zmianę. Wniosła o uwzględnienie w podstawach wymiaru kapitału początkowego i emerytury okresu zatrudnienia w R. J. B. w Z. za lata 1997-1998 i wynagrodzenia osiąganego w okresie zatrudnienia u tego pracodawcy w tych latach, w miejsce przyjętych wynagrodzeń minimalnych. Nadto wyraziła wątpliwości co do prawidłowości ustalenia wysokości świadczenia.

/ odwołanie – k. 3-4, odwołanie – k. 3-4 akt VIII U 422/21/

W odpowiedzi na odwołania z 24.02.2021 r. organ rentowy wniósł o ich oddalenie podtrzymując dotychczasową argumentację. Wyjaśniono, że za okres zatrudnienia od 1.01.1987 r. do 26.02.1987 r. w Gminnej Spółdzielni (...) oraz okres zatrudnienia od 31.01.1997 r. do 9.03.1997 r., od 11.03.1997 r. do 31.05.1997 r. i od 2.06.1997 r. do 31.12.1998 r. w (...) przyjęto wynagrodzenia minimalne wobec braku udokumentowania (w tym okresie zakład rozliczał się deklaracjami bezimiennymi i nie można ustalić ile faktycznie wynosiło wynagrodzenie wnioskodawczyni w tym okresie a za w/w okres nie przedstawiono dokumentacji zawierającej osiągnięte wynagrodzenie).

/odpowiedź na odwołanie - k. 5-6, odpowiedź na odwołanie – k. 5-6 akt VIII U 422/21/

Postanowieniem z 28.06.2021 r. Sąd Okręgowy połączył sprawę o sygn. akt VIII U 422/21 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt VIII U 421/21.

/postanowienie - k. 14 akt VIII U 422/21/

Na rozprawie z 28.06.2021 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołania. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/stanowiska 00:13:43 - płyta CD k. 24/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

K. Z. urodziła się w dniu (...) W dniu 3.02.2020 r. złożyła wniosek o ustalenie kapitału początkowego.

/bezsporne, wniosek – k. 1-2 akt ZUS plik I/

Decyzją z 28.02.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił kapitał początkowy K. Z. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z faktycznego okresu ubezpieczenia, tj. lata 1979-1987, 1991. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 41,53 % i został pomnożony przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 507,04 zł. ZUS uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 11 lat , 1 miesiąc i 17 dni, tj. 133 miesiące oraz nieskładkowe w wymiarze 3 lat, 9 miesięcy i 15 dni, tj. 45 miesiące (w tym 3 lata, 8 miesięcy i 29 dni okresów sprawowania opieki nad dzieckiem (dziećmi)). Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 59,76 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 56.921,15 zł.

Organ rentowy nie uwzględnił okresów od 31.01.1997 r. do 28.02.1997 r., od 1.03.1997 r. do 31.05.1997 r. i od 2.06.1997 r. do 31.12.1998 r. wobec ich nieudokumentowania (brak oryginałów świadectw pracy).

Za okres zatrudnienia od 01.01.l987 r. do 26.02.1987 r. oraz od 26.06.1989 r. do 29.10.1989 r. w Gminnej Spółdzielni (...) przyjęto wynagrodzenia minimalne wobec braku ich udokumentowania.

/decyzja – k. 23-24 akt ZUS plik I, obliczenie wwpw – k. 25 akt ZUS plik I, wykaz wprowadzonych okresów ubezpieczonego – k. 20-20v akt ZUS plik I, wykaz wprowadzonych dochodów ubezpieczonego – k. 21-21v akt ZUS plik II/

W dniu 28.12.2020 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

/bezsporne, a nadto wniosek – k. 1-3v akt ZUS plik II/

Zaskarżoną decyzją z 8.01.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił ponownie kapitał początkowy K. Z. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z faktycznego okresu ubezpieczenia, tj. lata 1979-1987, 1991. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 44,37 % i został pomnożony przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 541,71 zł. ZUS uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 13 lat i 17 dni, tj. 156 miesięcy oraz nieskładkowe w wymiarze 3 lat, 9 miesięcy i 16 dni, tj. 45 miesiące (w tym 3 lata, 8 miesięcy i 29 dni okresów sprawowania opieki nad dzieckiem (dziećmi)). Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 63,62 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 63.494,20 zł.

Organ rentowy nie uwzględnił okresu od 10.03.1997 r. do 10.03.1997 r. wobec przebywania na urlopie bezpłatnym.

Za okres zatrudnienia od 1.01.1987 r. do 26.02.1987 r. w Gminnej Spółdzielni (...) oraz okres zatrudnienia od 31.01.1997 r. do 9.03.1997 r., od 11.03.1997 r. do 31.05.1997 r. i od 2.06.1997 r. do 31.12.1998 r. w (...) przyjęto wynagrodzenia minimalne wobec braku ich udokumentowania (w tym okresie zakład rozliczał się deklaracjami bezimiennymi i nie można ustalić ile faktycznie wynosiło wynagrodzenie wnioskodawczyni w tym okresie a za w/w okres nie przedstawiono dokumentacji zawierającej osiągnięte wynagrodzenie).

/decyzja – k. 29-29v akt ZUS plik I, obliczenie wwpw – k. 30 akt ZUS plik I, wykaz wprowadzonych okresów ubezpieczonego – k. 26-26v akt ZUS plik I, wykaz wprowadzonych dochodów ubezpieczonego – k. 28-28v akt ZUS plik II/

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto:

- w 1979 r. – 14.319,00 zł, wwpw 38,40 %,

- w 1980 r. – 44.153,00 zł, wwpw 60,92 %,

- w 1981 r. – 55.194,00 zł, wwpw 59,82 %,

- w 1982 r. – 74.667,00 zł, wwpw 53,50 %,

- w 1983 r. – 80.052,00 zł, wwpw 46,09 %,

- w 1984 r. – 96.237,00 zł, wwpw 47,63 %,

- w 1985 r. – 115.776,00 zł, wwpw 48,23 %,

- w 1986 r. – 98.354,00 zł, wwpw 34,02 %,

- w 1987 r. – 13 066,58 zł, wwpw 22,39 %,

- w 1991 r. – 5.212.500,00 zł, wwpw 32,72 %.

/obliczenie wwpw – k. 30 akt ZUS plik I/

Zaskarżoną decyzją z 11.01.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z 28.12.2020 r. przyznał K. Z. emeryturę od 25.12.2020 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że emerytura została obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono:

- kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji 100.557,13 zł);

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego (301.861,51 zł);

- średnie dalsze trwanie życia (261,50 miesięcy);

Wyliczona kwota emerytury wyniosła 1.538,89 zł (100.557,13 zł + 301.861,51 zł) / 261,50 = 1.538,89 zł.

/decyzja – k. 16-18 akt ZUS plik II/

K. Z. w okresie od 31.01.1997 r. do 28.02.1997 r. była zatrudniona w (...) Wędzenie i (...) w Z., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku pracownika produkcyjnego przy obróbce ryb.

/bezsporne, świadectwo pracy – k. 7-7v akt ZUS plik I, wyciąg z dowodu osobistego – k. 12-15 akt ZUS plik II/

Ponownie w ww. zakładzie wnioskodawczyni była zatrudniona w okresie od 1.03.1997 r. do 31.05.1997 r., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku pracownika produkcyjnego przy obróbce ryb.

W świadectwie pracy wskazano, że w dniu 10.03.1997 r. przebywała na urlopie bezpłatnym.

/bezsporne, świadectwo pracy – k. 8-8v akt ZUS plik I, wyciąg z dowodu osobistego – k. 12-15 akt ZUS plik II/

Ponownie w ww. zakładzie wnioskodawczyni była zatrudniona w okresie od 2.06.1997 r. do 30.11.2002 r., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku pracownika produkcyjnego przy obróbce ryb.

/bezsporne, świadectwo pracy – k. 9-9v akt ZUS plik I, wyciąg z dowodu osobistego – k. 12-15 akt ZUS plik II/

Okresy zatrudnienia wnioskodawczyni w (...) Wędzenie i (...) w Z. od 31.01.1997 r. do 9.03.1997 r., od 11.03.1997 r. do 31.05.1997 r. i od 2.06.1997 r. do 31.12.1998 r. zostały uwzględnione w podstawie wymiaru kapitału początkowego i tym samym emerytury. Za te okresy przyjęto wynagrodzenia minimalne.

/ bezsporne, wykaz wprowadzonych okresów ubezpieczonego – k. 1 -1v akt ZUS plik I/

Za powyższe okresy zatrudnienia wnioskodawczyni w (...) Wędzenie i (...) w Z. nie zachowała się dokumentacja płacowa.

/bezsporne/

Ubezpieczona podczas zatrudnienia w (...) Wędzenie i (...) w Z. pracowała na produkcji przy obróbce ryb. Była to prace sezonowa, uzależniona od podaży ryb. Praca odbywała się w systemie akordowym. Wysokość wynagrodzenie była różna.

/zeznania świadka R. W. 00:04:53 – płyta CD k. 24, zeznania świadka L. P. 00:06:30 – płyta CD k. 24/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy. Stan faktyczny w sprawie niniejszej nie budzi wątpliwości. Spornymi nie są bowiem poczynione ustalenia a jedynie kwestia jakie ewentualnie wynagrodzenie należy przyjąć za lata 1997-1998, w których wnioskodawczyni niewątpliwie pracowała w (...) Wędzenie i (...) w Z., a za które dokumentacja płacowa nie została zachowana.

Sąd przeprowadzając postępowanie dowodowe przesłuchał świadków. Złożone zeznania nie pozwoliły na ustalenie wysokości uzyskiwanych przez wnioskodawczynię wynagrodzeń w spornym okresie. Świadkowie jedynie ogólnikowo odnieśli się do zarobków jakie uzyskiwane były w (...) w spornym okresie. Świadkowie wskazali, że pracownicy otrzymali wynagrodzenie akordowe jednakże nie pamiętali nawet ich wysokości. Zresztą nawet sama ubezpieczona w toku procesu nie wskazywała na żadną konkretną wysokość wynagrodzenia.

Sąd podzielił zeznania przesłuchanych ubezpieczonej i świadków co do warunków pracy i płacy, jednakże na podstawie tak ogólnikowych zeznań bez wskazania wysokości uzyskiwanych wynagrodzeń nie jest możliwe poczynienie konkretnych ustaleń pozwalających na ustalenie jakie rzeczywiście uposażenie uzyskiwała wnioskodawczyni. Zwłaszcza, że świadkowie zgodnie zeznali, iż wynagrodzenie było akordowe.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołania jako niezasadne podlegają oddaleniu.

Stosownie do art. 173 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2021 roku, poz. 291, z późn. zm.) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy na dzień wejścia w życie ustawy.

Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat (ust. 2).

Zgodnie z art. 174 ust. 1 cytowanej ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Natomiast zgodnie z ust. 2 tego przepisu przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

W myśl ust. 3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Według ust. 3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Zgodnie z art. 53 w/w ustawy, emerytura wynosi: 24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, oraz po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych i po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych. Przy obliczaniu emerytury okresy składkowe i nieskładkowe ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

Zgodnie z art. 16 cytowanej ustawy przy ustalaniu kolejnych dziesięciu lat kalendarzowych – przyjmuje się lata kalendarzowe następujące bezpośrednio po sobie, chociażby ubezpieczony w niektórych z tych lat przez okres roku lub w okresie krótszym niż rok nie pozostawał w ubezpieczeniu.

Stosownie zaś do treści art. 17 ust. 1 cytowanej ustawy jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru renty w myśl art. 15 ust. 1 dla ubezpieczonego, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się podstawę wymiaru składek za okres faktycznego podlegania ubezpieczeniu, z uwzględnieniem ust. 2 i 3.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

W myśl art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie do art. 25 analizowanej ustawy podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Emerytura, ustalana według zreformowanych zasad dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wieko­wi, w jakim ubezpieczony przechodzi na emeryturę - art. 26 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach (ust. 2). Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2 (ust. 4).

Emerytura na tzw. starych zasadach wyliczana jest wyłącznie tym osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 roku, które mają prawo do wcześniejszej emerytury (np. na podstawie art. 88 ustawy Karta Nauczyciela).

Zatem w przypadku osób, dla których ustalany jest kapitał początkowy, wysokość emerytury uzależniona jest od kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne ewidencjonowanych od dnia 1 stycznia 1999 roku na koncie ubezpieczonego.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument na podstawie, którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja niewątpliwie wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza jednak, iż zarówno okres zatrudnienia jak i wysokość uzyskiwanego uposażenia nie może być wykazana w inny sposób, jak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25.07.1997 r., II UKN 186/97, OSNAPiUS 1998/11/342, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 1997-03-04, III AUa 105/97 opubl: OSA w W. rok 1997, Nr. 2, poz. 7; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 1993-08-18, III AUr 294/93 opubl: P.. Sąd. rok 1994, Nr. 3, poz. 6).

Przyjąć zatem trzeba, iż w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (sporne czy też niemożliwe do udowodnienia przy pomocy dowodu z dokumentu) mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, które Sąd uzna za pożądane i celowe, co wynika także z treści przepisu art. 473 k.p.c.

Skarżąca wniosła o uwzględnienie przy wyliczaniu świadczenia emerytalnego wynagrodzeń uzyskiwanych w latach 1997-1998 na podstawie świadectw pracy oraz zeznań świadków.

Dlatego, w niniejszej sprawie Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dokumentacji związanej z okresem pracy wnioskodawczyni w spornym okresie oraz przesłuchał świadków, co pozwoliło w sposób wszechstronny przeanalizować zasadność jej żądania.

Należy wskazać, że za sporny okres nie zachowała się żadna dokumentacja płacowa, świadectwa pracy także nie wskazują wysokości osiąganych wynagrodzeń, nawet w ostatnim okresie zatrudnienia.

Natomiast brak jest podstaw do przeliczenia świadczenia z uwzględnieniem wynagrodzeń za lata 1997-1998 ustalonych na podstawie zeznań przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków. Świadkowie w swoich zeznaniach nie byli w stanie w sposób jednoznaczny określić wysokości wynagrodzeń otrzymywanych przez skarżącą w w/w okresie. Wskazywali jedynie, że ubezpieczona pracowała w systemie akordowym i wynagrodzenia były różne. Mając powyższe na uwadze nie sposób ustalić wysokości uzyskiwanych przez ubezpieczoną wynagrodzeń w spornym okresie.

Stosownie do art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W postępowaniu sądowym ubezpieczony może korzystać z wszelkich środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty, w szczególności z dowodów z dokumentów oraz z przesłuchania świadków (zob. wyrok SN z 25.07.1997 r., II UKN 186/97, OSNP 11/1998, poz. 342).

Nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawczyni. Twierdzenia te muszą być udowodnione. Wskazać należy, iż nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996r. sygn. akt I CKU 45/96 (opubl. OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76). Podobnie, w wyroku z 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662, Sąd Najwyższy stwierdził nawet, że od 1 lipca 1996 r. nastąpiło zniesienie zasady odpowiedzialności sądu za wynik postępowania dowodowego, także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Podobny pogląd zaprezentował Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 marca 2006 roku, zapadłego w sprawie o sygnaturze akt III AUa 1096/05, wskazując, iż ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny obciążać wyłącznie ubezpieczonych, jednakże nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić wyłącznie na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ustawowym wymogiem jest bowiem wykazanie przez ubezpieczonego konkretnych kwot otrzymanych przez niego zarobków, jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub ubezpieczenie społeczne, przy czym nie może istnieć tu żaden stan niepewności co do wysokości.

Wobec powyższego uznać należało, że wnioskodawczyni nie wykazała w toku postępowania dowodowego za pomocą dokumentów czy zeznań świadków wysokości otrzymywanych wynagrodzeń w spornym okresie.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawczyni nie sprecyzowała także innych konkretnych zarzutów do skarżonych decyzji, wskazując jedynie, że ma wątpliwości, czy są one prawidłowe w zakresie ustalonej wysokości świadczenia, nie wskazując przy tym, aby przyjęte przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wartości do obliczenia kapitału początkowego a tym samym emerytury były błędne.

Z poczynionych ustaleń wynika, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych najpierw prawidłowo określił wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku,
a następnie wysokość świadczenia, przyznając K. Z. prawo do emerytury od właściwej daty. Należy wskazać w tym miejscu, iż składki na ubezpieczenia społeczne opłacane przez wnioskodawczynię z tytułu zatrudnienia po roku 1998 są uwzględnione w wartości zwaloryzowanych składkach na ubezpieczenie emerytalne ewidencjonowanych od dnia 1 stycznia 1999 roku na koncie wnioskodawczyni i tym samym przyjęte do ustalenia wysokości emerytury. Podstawę obliczenia emerytury, ustalanej według nowych, zreformowanych zasad, stanowi, bowiem suma kwot zwaloryzowanego kapitału początkowego i zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne.

Podkreślić należy, że od dnia 1 stycznia 1999 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych ewidencjonuje składki na ubezpieczenie emerytalne każdej osobie podlegającej ubezpieczeniom społecznym na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Natomiast przed tą datą organ rentowy nie był zobowiązany do prowadzenia indywidualnych kont ubezpieczonych. Z tego względu osobom urodzonym po 1948 roku za okresy pracy (ubezpieczenia) przypadające przed dniem 1 stycznia 1999 roku odtwarzana jest teoretyczna składka na ubezpieczenie społeczne poprzez obliczenie kapitału początkowego.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżone decyzje odpowiadają wyżej przytoczonym przepisom prawa i w konsekwencji orzekł, jak w sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalając odwołania wnioskodawczyni.

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem

Doręczyć pełnomocnikowi w-czyni za pośrednictwem P.I.

K.W.