Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V Ca 88/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia (del.) Dorota Walczyk

Protokolant:

Sekretarz sądowy Rafał Piechota

po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2021 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S. A. z siedzibą w W.

przeciwko (...) Zrt. z siedzibą w B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 18 września 2020 r., sygn. akt I C 1819/20

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...)Zrt. z siedzibą w B. na rzecz (...) S. A.
z siedzibą w W. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt V Ca 88/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 6 lutego 2020 r. (data prezentaty) (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. (poprzednio (...)) domagała się zasądzenia od (...) Zrt. z siedzibą w B. (W.) kwoty 50 euro wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 13 września 2019 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W skutecznie wniesionym sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana spółka podniosła, że wypłacona kwota odszkodowania z tytułu opóźnienia lotu została pomniejszona o dochodzoną kwotę 50 euro z uwagi na brzmienie art. 17.4.9. Ogólnych Warunków Przewozu (...), w którym mowa o tym, że przewoźnik nalicza opłatę administracyjną w kwocie 50 euro w przypadku dokonania cesji wierzytelności. W związku z tym, zdaniem pozwanego, o tę kwotę należało pomniejszyć przysługujące odszkodowanie następcy prawnemu pasażera.

Wyrokiem z dnia 18 września 2020 r. Sąd Rejonowy:

1.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 50 euro (pięćdziesiąt euro) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 13 września 2019 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 137 zł (sto trzydzieści siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 90 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Apelację od wyroku złożył pozwany zaskarżając wyrok w całości.

I. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

(i.) art. 3 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 2 zd. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (R. I) (Dz.U.UE.L.2008.177.6 z dnia 2008.07.04; dalej „Rozporządzenie Rzym I”) w zw. z art. 51a. ustawy z 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych poprzez ich niezastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że do oceny postanowienia 17.4.9. Ogólnych Warunków Przewozu (...) („OWP”) dotyczącego opłaty administracyjnej ma zastosowanie prawo polskie, podczas gdy dokonano wyboru prawa węgierskiego; jednocześnie, z ostrożności procesowej, w przypadku gdyby tut. Sąd uznał, że w niniejszej sprawie właściwe będzie prawo polskie, wyrokowi zarzucam naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

(ii.) art. 385 ( 1) § 1 zd. 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że postanowienie 17.4.9. OWP o opłacie administracyjnej nie wiąże pasażera (konsumenta) jako nieustalone indywidualnie z pasażerem, podczas gdy dla przyjęcia takiego skutku dyspozycja przepisu wymaga również wykazania, że postanowienia umowy (OWP) kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobry mi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy;

(iii.) art. 57 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że postanowienie 17.4.9. OWP o opłacie administracyjnej narusza art. 57 § 1 k.c., podczas gdy postanowienie to nie wpływa w żaden sposób na prawo pasażera do zbycia przysługującej mu wierzytelności;

(iv.) art. 15 ust. 1 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz. U. UE. L. z 2004 r. Nr 46, str. 1) („Rozporządzenie”) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że postanowienie 17.4.9. OWP o opłacie administracyjnej stanowi klauzulę ograniczającą prawa pasażerów (konsumentów) do dochodzenia odszkodowania na gruncie Rozporządzenia, podczas gdy postanowienie to w żaden sposób nie wpływa na prawo pasażera do dochodzenia odszkodowania na gruncie Rozporządzenia;

II. Na tej podstawie pozwany wniósł o:

(i.) zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed sądem I i II instancji wg spisu kosztów złożonego w odpowiedzi na pozew oraz kosztów następstwa procesowego wg norm przepisanych; ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji z pozostawieniem temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach procesu; skierowanie sprawy na rozprawę.

Powód w odpowiedzi na apelację wniósł o oddalenie apelacji w całości; zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych; o pomięcie twierdzeń Pozwanego dotyczących stosowania w niniejszej sprawie prawa węgierskiego jako spóźnionych; o pominięcie dowodu w postaci wydruku ze strony (...) zgłoszonego dopiero na etapie apelacji, jako wniosku spóźnionego oraz jako nieprzydatnego i nieistotnego dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Mając na uwadze treść art. 387 § 2 1 k.p.c. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. (Dz.U.2019.1469) Sąd Okręgowy nie uzupełniając postępowania dowodowego i nie uzupełniając ustaleń faktycznych zważył co następuje:

Apelacja jest nieuzasadniona. Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy oraz zaprezentowaną oceną prawną roszczenia. Brak jest podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku nie zaszły także żadne podstawy do jego uchylenia.

Odnosząc się do zarzutów apelacji w ocenie Sądu Okręgowego nie zasługują one na uwzględnienie bowiem Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy zastosował w sprawie niniejszej prawo materialne.

Postanowienia umowne zawarte we wzorcu stosowanym przez pozwaną dotyczące zastosowania prawa węgierskiego pozostają w sprzeczności z prawem i krajowym i wspólnotowym. Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu Rejonowego, że zastrzeżenie opłaty administracyjnej w kwocie 50 euro stanowi ograniczenie możliwości dochodzenia odszkodowania w rozumieniu art. 15 ust. 1 Rozporządzenia 261/2004. Zgodnie z art. 15 ust. 1 Rozporządzenia 261/2004 nie można bowiem ograniczyć ani uchylić się od odpowiedzialności w stosunku do pasażerów wynikającej z niniejszego rozporządzenia, szczególnie w drodze klauzuli wyłączającej lub ograniczającej zawartej w umowie przewozu. Rozporządzenie nr 261/2004, ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91, a w szczególności jego art. 15, należy interpretować w ten sposób, że stoi ono na przeszkodzie klauzuli zawartej w ogólnych i wcześniej opublikowanych warunkach wykonywania lub świadczenia usług przewoźnika lotniczego, która ogranicza lub wyklucza jego odpowiedzialność w przypadku odmowy przyjęcia na pokład pasażera z przyczyn związanych z niewłaściwymi dokumentami podróży, pozbawiając w ten sposób pasażera ewentualnego prawa do odszkodowania (wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 30 kwietnia 2020 r. C-584/18 (LEX nr 2956891).

Klauzula dotycząca pobrania opłaty od cesji ograniczająca odszkodowanie w takim przypadku o 50 euro stanowi naruszenie art. 15 ust. 1 w/w Rozporządzenia i nie może skutkować obniżeniem odszkodowania. Z uwagi zaś na powyższe bez znaczenia faktycznie pozostają zapisy OWP 21, na które powołuje się apelujący, a które w jego ocenie stanowią o tym, że strony poddały umowę prawu węgierskiemu. W ocenie Sądu Odwoławczego brak jest podstaw do przyjęcia aby strony łączący je stosunek prawny poddały regulacji prawa węgierskiego. Już sam tytuł pkt 21 Ogólnych Warunków Przewozu wskazuje nie na poddanie się przez strony umowy prawu węgierskiemu, lecz na „interpretację”. Zapis, na który powołuje się apelujący jest ponadto warunkowy i niejednoznaczny. Nie ma dowodów aby stronie umowy - konsumentowi dostarczono przepisy prawa węgierskiego, które miałyby być właściwe dla zobowiązania łączącego strony, co również przemawia za uznaniem niedozwolonego charakteru powoływanego zapisu. Zwrócić należy uwagę i na to, że sam apelujący nie powołuje się na interpretacje prawa węgierskiego, z której miałaby wynikać dozwolony charakter opłat takich jak niniejsza, pobrana w przypadku cesji wierzytelności z tytułu opóźnionego lotu.

W świetle przedłożonych dowodów nie ma podstawy do przyjęcia, że strony umówiły się, że poddają umowę prawu węgierskiemu, a wobec tego że Sąd Rejonowy naruszył art. 3 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 2 zd. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (R. I) w zw. z art. 51a. ustawy z 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych poprzez ich niezastosowanie. Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, że do oceny postanowienia 17.4.9. Ogólnych Warunków Przewozu (...) („OWP”) dotyczącego opłaty administracyjnej ma zastosowanie prawo polskie.

Zgodzić należy się z oceną Sądu Rejonowego, że zastrzeżenie opłaty od cesji nie jest niczym uzasadnione. Nie ma bowiem żadnego uzasadnienia, zarówno faktycznego (Pozwany nie wskazuje jakie koszty rzekomo ponosi z uwagi na cesję wierzytelności), jak i prawnego (przepisy kodeksu cywilnego, regulujące cesję, nie wprowadzają prawa ani obowiązku dłużnika do pobierania opłaty za cesję). Z uwagi zaś na to także zarzut naruszenia art. 385 1 k.c. nie znajduje uzasadnienia. Ocena prawna powyższego postanowienia umownego zaprezentowana przez Sąd I Instancji jest prawidłowa i wyczerpująca. Postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie z konsumentem, kształtuje prawa konsumenta w sposób naruszający dobre obyczaje w stopniu rażącym ograniczając prawo do odszkodowania i do zbywania wierzytelności pieniężnej.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko zawarte w odpowiedzi na apelację, iż Pozwany uzależniając wysokość wypłaty dochodzonego odszkodowania od tego czy pasażer dochodzi roszczenia samodzielnie czy też dokona przelewu wierzytelności z tytułu opóźnienia lotu narusza przepisy Rozporządzeniu 261/2004 , zgodnie z którymi przewoźnik zobowiązany jest do wypłaty zryczałtowanych kwot wprost określonych co do wysokości w Rozporządzeniu. Sąd Okręgowy podziela również ocenę, że Pozwany podejmuje próby obejścia powszechnie obowiązującego prawa, przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących umowy przelewu wierzytelności, zgodnie z którymi c esjonariusz nabywa od cedenta wierzytelność w takim kształcie, w jakim przysługiwała ona cedentowi. To konsument jako dysponent wierzytelności ma prawo wyboru dochodzenia roszczenia osobiście lub zbycia jej na rzecz osoby trzeciej z uzyskaniem z tego tytułu rekompensaty. Skoro więc umowa cesji zawarta pomiędzy Powodem a cedentem jest zgodna z powszechnie obowiązującymi przepisami i zasadami współżycia społecznego to wprowadzenie opłaty ograniczającej wysokość zryczałtowanego odszkodowania w zależności od tego czy dochodzi go bezpośrednio konsument czy też cesjonariusz stanowi działanie zmierzające do ograniczenia prawa konsumenta. Klauzula wprowadzająca opłatę administracyjną za cesję narusza przepis art. 57 § 1 k.c., który ustanawia ogólną zasadę zbywalności praw i stanowi, że nie można przez czynność prawną wyłączyć ani ograniczyć uprawnienia do przeniesienia, obciążenia, zmiany lub zniesienia prawa, jeżeli według ustawy prawo to jest zbywalne.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie nie ma podstaw do stawiania Sądowi Rejonowemu zarzutów naruszenia prawa materialnego ani procesowego.

Apelacja wobec bezzasadności podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 2 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.