Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I AGa 276/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 maja 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Jerzy Bess

Sędziowie:

SSA Grzegorz Krężołek (spr.)

SSA Marek Boniecki

Protokolant:

Katarzyna Mitan

po rozpoznaniu w dniu 5 maja 2021 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank S.A. w W.

przeciwko J. S. (1) i M. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 27 sierpnia 2019 r. sygn. akt IX GC 823/18

1.  uchyla zaskarżony wyrok w punktach II, IV i V w stosunku do pozwanej M. W. i w tym zakresie sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Krakowie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego;

2.  w pozostałym zakresie apelację oddala;

3.  zasądza od pozwanej J. S. (1) na rzecz strony powodowej kwotę 4.050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Grzegorz Krężołek SSA Jerzy Bess SSA Marek Boniecki

Sygn. akt : I AGa 276/19

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym w postępowaniu nakazowym przeciwko J. S. (1) i M. W. , strona powodowa (...) Bank SA w W. - domagał się solidarnego zasądzenia od pozwanych kwoty 104 136 złotych i 67 groszy wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz kosztami procesu.

Motywując żądanie podnosił , że pierwsza z pozwanych jest zobowiązana do zapłaty sumy wekslowej na którą strona powodowa wypełniła weksel własny in blanco wystawiony przez J. S. (1), mający zabezpieczać spłatę zobowiązania kredytowego, wynikającego z umowy zawartej przez strony , której kredytobiorczyni nie wykonywała, co doprowadziło do postawienia obciążającego ją długu w stan natychmiastowej wymagalności .

Natomiast druga z pozwanych odpowiada za swój własny dług wobec banku jako poręczyciel wekslowy.

Nakazem zapłaty wydanym przez Sąd Okręgowy w K. w dniu 22 września 2017r żądanie zostało uwzględnione w całości.

W zarzutach od tego orzeczenia obydwie pozwane , kwestionując je w całości, domagały się oddalenia powództwa oraz obciążenia banku kosztami procesu.

J. S. (1) podnosiła , że roszczenie , które strona powodowa kieruje przeciwko niej nie istnieje albowiem umowa kredytowa z której wynika stosunek podstawowy pomiędzy stronami , nie została zawarta. Osoby podpisane pod nią jako reprezentujące poprzednika prawnego powoda (...) Bank SA, nie były do tej reprezentacji właściwie umocowane.

Po wtóre podnosiła , iż przeczy temu aby była zobowiązana wobec strony przeciwnej jakąkolwiek kwotą. Twierdziła ,że w takiej sytuacji to bank ma dowieść, że takie zobowiązanie rzeczywiście ją obciąża.

Ponadto wskazywała , iż zobowiązanie wynikające z weksla zostało nieprawidłowo określone albowiem remitent wpisał sumę wekslową w sposób nieodpowiadający uzgodnieniom stron stosunku wekslowego , zawartym w deklaracji.

Niezgodnie z nią strona przeciwna w dokumencie weksla ponadto niepoprawnie oznaczyła miejsce płatności , a nadto nie zawiadomiła jej , jako dłużnika , o terminie płatności sumy wekslowej.

M. W. wskazała na te same zarzuty , które sformułowała pierwsza z pozwanych [ jej matka ] a ponadto twierdziła , że nie jest zobowiązaną wobec banku dlatego , że jej dług wynikający z awalu utracił swoją podstawę i wygasł albowiem bank zwolnił ją z długu.

Zwolnienia tego upatrywała w tym , że w kolejnych aneksach[ nr (...) i nr (...) ] do umowy kredytu obrotowego w rachunku bieżącym, nie była wymieniana jako poręczyciel wekslowy [ w odróżnieniu od aneksu nr (...) ] , co więcej , w umowie kredytowej ukształtowanej tymi właśnie zmianami , strony , (...) Bank SA nie przewidywały poręczenia wekslowego jako formy zabezpieczenia spłaty zobowiązania przez kredytobiorczynię.

Wyrokiem z dnia 27 sierpnia 2019r Sąd Okręgowy w Krakowie :

- uchylił nakaz zapłaty z dnia 22 września 2017 r. wydany w sprawie o sygnaturze (...) [ pkt I ],

- zasądził solidarnie od pozwanych J. S. (1) i M. W. , na rzecz strony powodowej , (...) Bank Spółka Akcyjna W. kwotę 95 508,03 złotego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 21 marca 2017 r;[ pkt II] ,

- oddalił powództwo w pozostałym zakresie [ pkt III],

- zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz strony powodowej koszty procesu w kwocie 8 219 zł.[ pkt IV ] oraz

- nakazał ściągnąć solidarnie od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 325,20 zł , tytułem brakującej zaliczki na wydatki związane z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego[ pkt V sentencji wyroku ]

Sąd I instancji ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia.

W dniu 22 lutego 2008 r. pozwana J. S. (1) i poprzednik prawny strony powodowej (...) Bank SA zawarli umowę kredytu obrotowego w rachunku bieżącym.

Bank postawił do dyspozycji kredytobiorczyni , prowadzącej działalność gospodarczą, dla której świadczył usługi rachunku bankowego, środki pieniężne do kwoty 235 000 zł z przeznaczeniem pokrywania nimi bieżących zobowiązań wynikającej z tej działalności , w przypadku braku dostatecznych środków własnych.

Za udzielenie kredytu pozwana była zobowiązana zapłacić wynagrodzenie w formie prowizji i oprocentowania należnego bankowi , których wysokość uzależniono od przestrzegania harmonogramu spłat kredytu.

Jako zabezpieczenie tej spłaty zadłużenia strony uzgodniły między innymi prawo wypełnienia przez stronę powodową wręczonego kredytodawcy , a wystawionego [podpisanego] przez pozwaną J. S. (1) weksla in blanco.

Powyższe uprawnienie zostało sformułowane[ w zakresie warunków ] w deklaracji wekslowej z dnia 25 lutego 2013 r.

Kredytobiorczyni w związku z niewywiązywaniem się z obowiązku zwrotu pożyczonego kapitału zgodnie z postanowieniami umowy [ harmonogramu spłat] , w ramach czynności restrukturyzacyjnych mających na celu wynegocjowanie korzystniejszych warunków wykonania swojego zobowiązania , kilkukrotnie występowała o zmianę umowy.

W uwzględnieniu tych wniosków, strony sporządzały kolejne aneksy, odznaczone jako (...) datowane na : 19 lutego 2009 r., 22 lutego 2010 r., 24 lutego 2011 r., 30 marca 2012 r., 25 marca 2013 r. i 4 marca 2014 r., które na nowo regulowały wzajemne prawa i obowiązki stron w tym warunki spłaty oraz wysokość prowizji i opłat należnych bankowi.

W ramach zmiany umowy łączącej strony dokonanej aneksem nr (...) pozwana M. W. poręczyła spłatę zobowiązania zabezpieczonego wekslem in blanco czyniąc na odwrocie tego dokumentu adnotację o treści „ poręczam „ i złożyła swój podpis.

Jak ustala także Sąd Okręgowy, W postępowaniu nie zostało wykazane aby pomiędzy stroną powodową a tą pozwaną doszło do zawarcia odrębnego porozumienia na piśmie na temat warunków ewentualnego wypełnienia weksla przez remitenta.

Na podstawie przeprowadzonej w postępowaniu opinii biegłego ,która nie była przez strony kwestionowana, Sąd I instancji ustalił , że na datę orzekania o roszczeniu banku , zadłużenie J. S. (1) z tytułu umowy kredytowej zawartej z poprzednikiem prawnym strony powodowej w dniu 22 lutego 2008r., wynosi 95 508,03 złotego.

W ramach oceny prawnej roszczenia dochodzonego przez (...) Bank SA , Sąd uznał , że jest ono uzasadnione wobec obu pozwanych w zakresie tej właśnie sumy wraz z odsetkami za opóźnienie od daty wskazanej w żądaniu strony powodowej , [ dnia następnego po dniu w którym upłynął termin płatności weksla] .

Kwalifikując roszczenie stwierdził , iż wynika ono z umowy o świadczenie usług [nienazwanych] .

Za ich wykonywanie przez bank J. S. (1) była zobowiązana zapłacić wynagrodzenie oraz zwrócić przekazane jej pieniądze . Sąd uznał , iż podstawą do tych świadczeń wobec drugiej strony są nomy art. 735 i 742 kc.

Natomiast odpowiedzialność M. W. za to zobowiązanie , która ma charakter solidarny wobec zobowiązania matki , wynika z umowy poręczenia do którego mają zastosowanie przepisy art. 876 i 881 kc.

Wskazana w motywach orzeczenia podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 98 kpc.

Apelację od tego orzeczenia złożyły obydwie pozwane ,zaskarżając je w punktach II, IV i V jego sentencji.

We wniosku środka odwoławczego domagały się jego zmiany w kwestionowanym zakresie i oddalenie powództwa w całości, a nadto zasądzenia od strony przeciwnej na rzecz każdej z nich kosztów postępowania apelacyjnego.

Zarzuty apelacyjne zostały sformułowane przez powódki jako wspólne jakkolwiek koncertują się one przede wszystkim na zakwestionowaniu podstaw odpowiedzialności pozwanej M. W. , którego podstawą jest poręczenie wekslowe za dług zaciągnięty przez drugą z pozwanych.

Zarzuty faktyczne , pod postacią wadliwych ustaleń, dotyczyły :

a/ konstatacji Sądu I instancji , że w dniu 9 maja 2017r czyli w dacie wypełnienia weksla in blanco przez (...) Bank SA , pozwana M. W. była poręczycielem wekslowym. Twierdzona wada miała wynika stąd , iż Sąd nie wziął pod uwagę , iż w tym czasie umowa kredytowa , łącząca stronę pozwaną z J. S. (1), nie przewidywała poręczenia wekslowego jako jednej z form zabezpieczenia spłaty kredytu ,

b/ braku ustalenia i nie wyciagnięcia konsekwencji dla oceny prawnej roszczenia skierowanego przeciwko avalistce , z tego , że (...) Bank SA nie wysłał do niej zawiadomienia o wypełnieniu weksla.

To, zdaniem pozwanych, w sposób dostateczny potwierdza , że zdawał sobie sprawę z tego iż jej zgoda na poręczenie wekslowe zabezpieczające spłatę zobowiązania kredytowego przez wystawcę weksla , ustała z dniem 25 lutego 2013r., kiedy obie strony umowy kredytu podpisały kolejny aneks do niej [ nr (...) w którym zabezpieczenie poprzez aval nie było już przewidywane,

c/ stwierdzenia faktycznego , za wnioskami przeprowadzonej w sprawie opinii biegłego z zakresu księgowości , rachunkowości , finansów i ekonomii A. T. o rzeczywistej wysokości długu pozwanej J. S. (1) mimo ,że opracowanie to , oparte tylko na danych wynikających z treści akt , czyni jego wnioski niepoprawnymi i dowolnymi,

- zarzut wadliwej oceny dowodów , w postaci aneksów nr (...) do umowy kredytu z 22 lutego 2008r. Nieprawidłowość ta miała powadzić do nie uwzględnienia przez Sąd , iż od daty podpisania aneksu nr (...) M. W. nie była już poręczycielem wekslowym zobowiązania swojej matki ,

- zarzuty materialnoprawne , pod postacią wadliwego zastosowania dla oceny roszczenia banku polegały natomiast wynikały , zdaniem obu skarżących stąd , że :

1/ Sąd niezasadnie zastosował do tej oceny art. 735, 742 i 750 kc mimo ,iż normy te nie miały w rozstrzyganej sprawie nie mogły być brane pod uwagę , w warunkach gdy poprzednik prawny strony powodowej i J. S. (1) zawarli umowę kredytu i ona była źródłem roszczenia (...) Banku SA , stanowiącego przedmiot sporu stron,

2/ niewłaściwie zastosował art. 508kc w zw z art. 876§1 i 883 §1 kc i w części uwzględnił powództwo wobec córki kredytobiorczyni , mimo bank podpisując z nią aneksy nr (...) , zwolnił poręczycielkę wekslową z długu wobec siebie wynikającego z awalu,

3/ art. 77 kc jako następstwa - napuszenia przez Sąd I instancji tego przepisu przez to, że nie ocenił tych aneksów jako potwierdzenia we właściwej formie tego , że do takiego zwolnienia z długu tej pozwanej doszło,

4/ art 10 w zw. z art. 17 Prawa wekslowego jako następstwa nie uwzględnienia przez Sąd niższej instancji osobistego zarzutu M. W. wobec remitenta [ banku ] o wypełnieniu weksla niezgodnie z porumienieniem , którego warunki określała deklaracja wekslowa z dnia 25 lutego 2013r.

Odpowiadając na apelację strona powodowa domagała się jej oddalenia jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz obciążenia pozwanych solidarnym obowiązkiem pokrycia należnych (...) Bank SA kosztów postępowania apelacyjnego.

W swoim stanowisku procesowym bank odniósł się do każdego z zarzutów środka odwoławczego, uznając je za chybione.

Rozpoznając apelację , Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy powódek jest uzasadniony w części , prowadząc do wydania przez Sąd II instancji rozstrzygnięcia kasatoryjnego w zakresie wskazanym w punkcie 1 wyroku Sądu Odwoławczego, w stosunku do pozwanej M. W. albowiem w odniesieniu do roszczenia , którego strona powodowa dochodziła przeciwko niej , należy uznać , iż Sąd Okręgowy nie rozpoznał istoty sprawy.

Apelacja wniesiona przez pozwaną J. S. (1) nie jest uzasadniona i podlega oddaleniu.

Na wstępie należy dostrzec , że konstrukcja apelacji , podniesione w niej zarzuty oraz ich uzasadnienie , jakkolwiek mające usprawiedliwiać wniosek o zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie powództwa w stosunku do obu pozwanych / takie też stanowisko zostało podtrzymane przez pełnomocników skarżących na rozprawie apelacyjnej w dniu 5 maja 2021r – por. k. 428 v akt / , jednoznacznie wskazują , iż przede wszystkim kwestionowana jest nią zasadność przypisania przez Sąd odpowiedzialności za dług wobec strony powodowej pozwanej M. W..

To widoczne wyeksponowanie zagadnień związanych z odpowiedzialnością tej pozwanej zostało wywiedzione przez jej pełnomocnika procesowego z podstawy tejże , która wynikając z poręczenia wekslowego, jest różna od podstawy za odpowiedzialności kredytobiorczyni.

Apelacyjnej weryfikacji tego stanowiska będzie poświęcona dalsza część uzasadnienia.

W pierwszej kolejności Sąd II instancji dokona oceny apelacji o ile kwestionuje ona zasadność roszczenia zasądzonego na rzecz (...) Banku SA od pozwanej J. S. (1).

Zważywszy na zarzuty na których opiera się środek odwoławczy , w odniesieniu do tej pozwanej , dostrzec należy , że J. S. (1) nie formułuje zarzutów natury procesowej.

Sąd drugiej instancji, rozpoznający sprawę na skutek apelacji, jest związany zarzutami tego rodzaju.

Oznacza to, że bez ich podniesienia - nie może rozważać z urzędu- uchybień prawu procesowemu popełnionych przez Sąd pierwszej instancji, choćby miały wpływ na wynik sprawy.

/ por. także , wskazany jedynie dla przykładu , jeden z najbardziej aktualnych , na datę orzekania przez Sąd Apelacyjny , wyrażający również takie stanowisko, judykat Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2020r , sygn. III UK 293/19 /.

Zaniechanie to ma tę konsekwencję , iż nie negując sposobu oceny przez Sąd Okręgowy dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości , rachunkowości , finansów i ekonomii A. T. , nie można ona skutecznie stawiać zarzutu niepoprawności ustalenia faktycznego , opartego na wnioskach tego opracowania , co do wysokości obciążającego skarżącą długu wobec strony powodowej.

Zatem jedynie na marginesie i dla zapewnienia kompletności wywodu oceny apelacyjnej wskazać należy , że pozwana w czasie postępowania rozpoznawczego przed Sądem I instancji , nie negowała tego opracowania w odniesieniu do tego , na jakim materiale źródłowym opierała się biegła.

Nie domagała się też uzupełnienia opracowania o analizę tej dokumentacji finansowej dotyczącej wykonywania przez nią zaciągniętego zobowiązania , której miało [jak obecnie twierdzi ] nie być w aktach sprawy.

Co więcej , nawet uzasadniając stawiany zarzut wady ustaleń, nie wskazuje jaki materiał dowodowy został przez ekspertkę pominięty i gdzie i w jaki sposób , można uzyskać do niego dostęp.

Nie zgłasza też [ podobnie jak nie czyniła tego przed Sądem I instancji ] wniosków dowodowych o uzupełnienie materiału procesowego przed Sądem Apelacyjnym.

Ze wskazanych przyczyn , podniesiony zarzut należy odeprzeć.

Dokonane przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne , które w świetle rodzaju zarzutów apelacyjnych sformułowanych przez J. S. (1) , Sąd II instancji aprobuje i przyjmuje za własne , uzupełnić należy o okoliczności wynikające z treści dokumentów, których wiarygodność nie była przez strony kwestionowana.

Przedstawiają się one następująco :

a/ w umowie kredytu obrotowego w rachunku bieżącym nr (...), która miała obowiązywać do 21 lutego 2009r strony przewidziały , jako jedną z form zabezpieczenia jego spłaty, weksel własny in blanco , wystawiony przez kredytobiorcę wraz deklaracją wekslową.

/ dowód : umowa z dnia 22 lutego 2008r / k. 26 – 27 akt /

Dokument weksla został podpisany przez J. S. (1) i wręczony bankowi.

/ okoliczność niesporna / ,

b/ na wnioski kredytobiorczyni strony zawierały kolejne aneksy do umowy kredytowej , które wydłużały czas jej trwania i zmieniały wysokość maksymalnej kwoty udzielanego kredytu oraz warunki jego spłaty.

Przy czym , począwszy od aneksu nr (...) z dnia 24 lutego 2011r przyjmowano taką ich formułę , że w kolejnym okresie umowa obowiązywała w nowym brzmieniu , nadanym treścią dokonywanej zmiany.

/ dowód: aneksy do umowy kredytowej nr (...) k. 37-41, 44-46, 48-53 , 55-57 akt/,

c/ na podstawie aneksu nr (...) z dnia 30 marca 2012r strony po raz pierwszy , w ramach tej relacji umownej, przewidziały jako formę zabezpieczenia spłaty kredytu poręczenie wekslowe - udzielone przez personalnie w nim wymienioną pozwaną M. W. / §11ust1 pkt 1 umowy w brzmieniu nadanym tym aneksem /,

d/ w aneksie kolejnym , oznaczonym numerem (...) , z dnia 25 lutego 2013r., wskazana wyżej forma zabezpieczenia już nie występowała , podobnie jak w ostatnim z aneksów nr (...) z dnia 4 marca 2014r. ,

e/ jedyna złożona do akt deklaracja wekslowa nosi datę 25 lutego 2013r, odpowiadającej dacie zawarcia aneksu nr (...) i została podpisana tylko przez J. S. (1), działającą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej pod nazwą (...)oraz przedstawiciela banku,

e/ podpis poręczyciela na odwrocie dokumentu weksla nie nosi daty , natomiast powodowy bank wypełniając weksel wskazał jako dzień jego wystawienia 25 lutego 2013r.

/ dowód : aneksy nr (...) – k. 48-57 , deklaracja wekslowa k. 59-60 , weksel k. 58 /.

f/ weksel został uzupełniony przez bank w dniu 9 marca 2017r

/ okoliczności niesporna /

W związku z ocenionym zarzutem dodać należy J. S. (1) nie wykazała w czasie postępowania rozpoznawczego [ poza , w części tym dotyczącym wysokości świadczenia ] zarzutów , które przeciwstawiła roszczeniu strony przeciwnej.

Dotyczy to nie tylko tych , dotyczących sposobu wypełnienia weksla przez bank , braku zawiadomienia o tym wypełnieniu ale także tych , które odniosły się do treści stosunku podstawowego / wynikającego z umowy kredytowej / , zmierzających do zakwestionowania jego nawiązania pomiędzy stronami.

W związku z tym, w jaki sposób te zarzuty zostały skonstruowane i umotywowane powiedzieć należy , iż strona pozwana, w odwołaniu się do normy art. 6 kc , nie może poprzestawać w swoim stanowisku procesowym na czynionym ogólnie zaprzeczeniu twierdzeniom oponenta procesowego , które powołuje on na uzasadnienie zgłoszonego w pozwie żądania.

W warunkach, gdy powód powołuje dowody potwierdzające te twierdzenia pozwany nie jest zwolniony od dowodzenia sformułowanych przez siebie zarzutów , podważających ich zasadność.

/ por. w tej materii także stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 9 lipca 2009 , sygn. III CK 341/08 , powołanym za zbiorem Legalis /

Dla porządku należy do tego dodać , że nie można zasadnie twierdzić , iż stosunek podstawowy nie został pomiędzy pozwaną kredytobiorczynią a poprzednikiem prawnym (...) Banku SA nawiązany [ wobec braku prawidłowego umocowania osób podpisujących umowę w imieniu kredytodawcy ] skoro J. S. (1) wielokrotnie zwracała się do poprzednika prawnego , a później do strony powodowej o restrukturyzację zadłużenia wynikającej z umowy z dnia 22 lutego 2008 nr (...) poprzez wydłużenie czasu kredytowania oraz warunków spłaty zobowiązania zaciągnionego na jej podstawie./por k. 26-57 akt./

Zupełnie gołosłowne , w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego , były wspierające zarzuty tej pozwanej twierdzenia o wypełnieniu weksla w niezgodzie z deklaracją wekslową z dnia 25 lutego 2013 , niepoprawnym wobec jej treści wskazaniu miejsca jego płatności , oraz nie zawiadomieniu jej o wypełnieniu tego dokumentu o datę płatności –[ w istocie chodziło o doręczenie wystawczyni weksla oświadczenia banku wzywającego ją do zapłaty sumy wekslowej / powszechnie , chociaż nieściśle nazywanym wezwaniem do wykupu weksla- por. k. 61 akt/.

J. S. (1) ma rację podnosząc zarzut materialny narażenia przez Sąd I instancji art. 735 , 742 oaz 750 kc .

Wskazaną przez stronę powodową podstawą odpowiedzialności kredytobiorczyni jest wystawiony przez nią weksel własny in blanco , wypełniony przez bank , który miał zabezpieczać spłatę zobowiązania zaciągniętego na podstawie umowy kredytowej , stanowiącej źródło stosunku podstawowego pomiędzy wystawcą i remitentem , przepisy powołane w motywach zaskarżonego orzeczenia nie miały zastosowania.

Tym nie mniej ta oczywista , rażąca nieprawidłowość, nie stanowi podstawy dla podzielenia wniosku środka odwoławczego o wydanie przez Sąd II instancji orzeczenia reformatoryjnego o treści postulowanej przez te skarżącą.

Sąd Odwoławczy w granicach zaskarżenia i w granicach jego podstaw, weryfikując apelację strony rozpoznaje w dalszym ciągu tę samą sprawę , przy czym stosując prawo materialne nie jest związany stanowiskiem stron w tym zakresie.

Jest uprawniony do samodzielnej kwalifikacji prawnej roszczenia zgłoszonego w pozwie.

W ramach tej kompetencji przy uznaniu , że odpowiedzialność za zobowiązanie J. S. (1) za dług wobec banku ma charakter wekslowy uznaje , że w graniach określonych zakresem zaskarżenia , żaden z jej zarzutów podważających tej odpowiedzialność tak odwołujące się do stosunku podstawowego /kredytowego / jak i wywodzone z treści dokumentu weksla i czy wypełnienia go sprzecznie z postanowieniami deklaracji wekslowej , nie został przez nią udowodniony.

Dlatego jej apelacja , jako niezasadna podlegała oddaleniu, na podstawie art. 385 kpc / pkt 2 wyroku /

O kosztach postępowania apelacyjnego, w relacji pomiędzy tą pozwaną i stroną powodową Sąd orzekł na podstawie art. 98 §1 i 3 oraz 99 kpc w zw. z art. 108 §1 i 391 §1 i wynikającej niego , dla wzajemnego rozliczenia stron z tego tytułu , zasady odpowiedzialności za wynik spawy.

Zważywszy na wartość przedmiotu zaskarżenia oraz fakt , że koszty te po stronie wyrywającego banku są ograniczone do wynagrodzenia pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym , zostały ustalone na podstawie §2 pkt 6 w zw z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 [ jedn. tekst DzU z 2018 poz. 265]./ pkt 3 wyroku/.

Przechodząc do oceny apelacji o ile w jej ramach M. W. kwestionuje zasadność swojej odpowiedzialności za dług wobec (...) Bank SA , na wstępie twierdzić należy , iż ta skarżąca nie ma racji , podnosząc zarzut wady ustaleń i podważając za jego pośrednictwem wysokość tego zobowiązania , którą przyjął Sąd I instancji.

Z przyczyn o których była już mowa , których powtarzanie w tym miejscu jest, z przyczyn teleologicznych, niecelowe tym bardziej , iż jest to wspólny zarzut obu apelujących.

Zarzuty pozostałe , odnoszące się , jak wynika to z ich motywacji do odpowiedzialności M. W. , tak faktyczne jak i materialnoprawne są trafne i potwierdzają wniosek generalny , iż w stosunku do tej skarżącej, Sąd niższej instancji nie rozpoznał istoty sprawy.

Powadzi to do wydania przez Sąd II instancji orzeczenia kasatoryjnego, w zakresie określonym punktem 1 sentencji uzasadnianego orzeczenia.

Nierozpoznanie istoty sprawy polega na wydaniu przez Sąd niższej instancji orzeczenia, które nie odnosi się do tego, co było przedmiotem roszczenia powoda w zaznaczeniu procesowym albo też na zaniechaniu zbadania materialnej podstawy żądania lub materialnych i formalnych zarzutów strony przeciwnej.

Oceny realizacji tej podstawy do ewentualnego wydania , po przeprowadzeniu kontroli instancyjnej orzeczenia uchylającego , należy dokonywać na podstawie analizy żądań pozwu i przepisów prawa materialnego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia.

/ por . także wyrażające podobne stanowisko , powołane jedynie dla przykładu , judykaty Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1999r , sygn. II UKN 589/98 oraz z dnia 27 czerwca 2014 , sygn. V CZ 45/14 , za zbiorem Legalis / .

Taka sytuacja ma miejsce w rozstrzyganej sprawie albowiem Sąd Okręgowy nie dokonał ustaleń faktycznych / uzupełnionych z niezbędnym dla oceny podstaw do uchylenia zakresie dopiero przez Sąd Odwoławczy / ani nie ocenił w zupełności własnych zarzutów obronnych M. W. - niweczących , w jej ocenie , jej osobistą odpowiedzialność wobec banku za dług wierzytelność z którego jest przedmiotem roszczenia strony powodowej , dochodzonego solidarnie wobec obu pozwanych.

Zasadniczym dla takiej oceny jest to , że wskazaną przez (...) Bank SA podstawą odpowiedzialności tej pozwanej jest poręczenie wekslowe / aval /

Sąd I instancji w zupełności nie wziął jej pod uwagę i dopuszczając się oczywistego napuszenia przepisów materialnych , co zasadnie zostało wytknięte w apelacji potraktował to poręczenie jako kształtowane przez przepisy kodeksu cywilnego opisujące umowę poręczenia.

Ten zasadniczy błąd kwalifikacji tego stosunku prawnego z którego ma wynikać odpowiedzialność skarżącej wobec banku , prowadził do dalszych następstw , które spowodowały , do tego ,że istota sprawy nie została , odniesieniu do odpowiedzialności tej pozwanej , rozpoznana.

Z ustaleń dokonanych w spawie wynika ,że J. S. (1) wystawiła weksel własny in blanco , którego remitentem był powodowy bank i nie negowała jego ważności z punktu widzenia spełniania przez ten dokument wymagań formalnych.

Z kolei poręczycielka wekslowa nie kwestionowała tego , iż za spłatę zobowiązania wekslowego matki, poręczyła.

Zgodnie z zasadą akcesoryjności, odpowiedzialność avalisty zależy od istnienia formalnej ważności podpisu osoby poręczonej.

Odpowiedzialność poręczyciela wekslowego tylko formalnie opiera się na zobowiązaniu dłużnika głównego. Jego zobowiązanie pozostaje ważne pomimo tego, że zobowiązanie, za które poręczył, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem wady formalnej./ do żadnej z nich pozwane nie odwoływały się /

Odpowiada on tak samo jak ten, za kogo poręczył czyli w takim samym rozmiarze i takich samych granicach, co avalat.

Oboje odpowiadają na podstawie weksla, nawet wówczas gdy nie przedstawiono im tego dokumentu terminie do zapłaty

/ por. bliżej także stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 6 czerwca 2002r. , syn. I CKN 738/00, powołanym za zbiorem Legalis/.

Poręczyciel wekslowy odpowiada według treści weksla, jaka istniała w chwili złożenia przez niego podpisu. Wszelkie zmiany w treści zobowiązania dłużnika/ avalata / zwiększające jego odpowiedzialność po tej dacie nie mają wpływu na zakres tej odpowiedzialności avalisty

Jeżeli weksel pozostaje w posiadaniu remitenta, avalista może podnosić zarzut niezgodnego z porozumieniem uzupełnienia weksla bez ograniczeń, powołując się na treść porozumienia/ którego remitent miałby nie dochować , wypełniając dokument/, a także odwołać się do zarzutów własnych , służących tylko jemu wobec uprawnionego z dokumentu weksla do czasu kiedy weksel nie zostanie puszczony w obieg. W rozpoznawanej sprawie niespornie tak się nie stało .

Te uwagi natury generalnej dotyczące charakteru odpowiedzialności poręczyciela wekslowego odniesione do wyników postępowania przed Sądem Okręgowym dostatecznie przekonują , że orzeczenie z dnia 27 sierpnia 2019r we wskazanej wyżej części musi zostać uchylone.

M. W. , podejmując obronę przed roszczeniem banku podniosła zarzuty , które w ogóle nie były przedmiotem oceny Sądu meriti , który w kwestionowanym wyroku przypisał jej odpowiedzialność za dług , a charakter tych zarzutów , w szczególności zarzutów osobistych, był tego rodzaju , iż mogłyby , przy ich podzieleniu , zniweczyć tę odpowiedzialność co do zasady.

Wystarczy przypomnieć , iż ta skarżąca twierdziła , na tych depozycjach budując także argumenty uzasadniające postawione zarzuty apelacyjne / za wyjątkiem ocenionych wyżej: zarzutu faktycznego i materialnego , że jest wolna od odpowiedzialności albowiem stosunek poręczenia wekslowego nie istnieje gdyż albo to nie powstał , zważywszy na datę wystawienia weksla , wskazaną przez bank , kiedy już umowa kredytowa nie przewidywała avalu jako formy zabezpieczenia spłaty kredytu albo też pozwana została zwolniona ze zobowiązania zeń wynikającego przez kredytodawcę /remitenta / który swoim zachowaniem / treścią aneksów nr (...) / oraz tym , że deklaracja wekslowa nosi datę pierwszego z nich potwierdził, że zwolnił ją ze zobowiązania, w rozumieniu art. 508 kc.

Są to zagadnienia o zupełnie podstawowym znaczeniu dla oceny odpowiedzialności tej pozwanej , a brak ich weryfikacji przez Sąd I instancji wypełnia hipotezę normy art. 386 §4 kpc.

Z poddanych przyczyn Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1 wyroku , na podstawie wskazanej normy prawa procesowego w zw. z art. 108 §2 oraz art. 32 Prawa wekslowego.

SSA Grzegorz Krężołek SSA Jerzy Bess SSA Marek Boniecki