Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt II Cz 81/21

POSTANOWIENIE

K., dnia 24 czerwca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu, Wydział II Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Ireneusz Kawęcki

Sędziowie: Barbara Mokras

Jacek Chmura – spr.

po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 2021 r. w Kaliszu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku G. Ś.

przy udziale D. G.

o wykonanie kontaktów z małoletnimi Z. i S. rodzeństwem Ś. oraz o nakazanie zapłaty sumy pieniężnej

na skutek zażalenia wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 7 stycznia 2021 r., sygn. akt III Nsm 939/20

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie.

Barbara Mokras Ireneusz Kawęcki Jacek Chmura

II Cz 81/21

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Kaliszu na podstawie art. 17 rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie (WE) nr 1347/2000 w związku z art. 1099 § 1 kpc odrzucił wniosek wykonanie kontaktów z małoletnimi Z. i S. rodzeństwem Ś. oraz o nakazanie zapłaty sumy pieniężnej

.

Zażalenie od tego rozstrzygnięcia złożył wnioskodawca G. Ś. zarzucając, że zostało ono wydane z naruszeniem prawa polskiego i międzynarodowego, błędnej interpretacji przepisów, nie wzięcia pod uwagę bieżącego stanu postępowań i brak wiedzy sądu na temat istniejącego niemieckiego postanowienia dotyczącego jurysdykcji.

W oparciu o te zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 8 Rozporządzenia Rady (WE) Nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 roku dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającego rozporządzenie WE nr 1347/2000 w sprawach odpowiedzialności rodzicielskiej jurysdykcję mają sądy państwa członkowskiego, w którym w chwili wniesienia pozwu lub wniosku dziecko ma zwykły pobyt.

Jednakże art. 8 ust. 2 Rozporządzenia nr 2201/2003 dopuszcza wyjątki od wskazanej zasady. Mamy więc do czynienia z jurysdykcją przemienną. Jeden z takich wyjątków przewiduje art. 12 ust. 3 Rozporządzenia nr 2201/2003, w myśl którego sądy państwa członkowskiego mają jurysdykcję w odniesieniu do odpowiedzialności rodzicielskiej, jeżeli: dziecko ma istotny związek z tym państwem członkowskim, w szczególności z uwagi na fakt, że jeden z podmiotów odpowiedzialności rodzicielskiej ma zwykły pobyt w tym państwie członkowskim lub dziecko posiada obywatelstwo tego państwa członkowskiego oraz jurysdykcja sądów została wyraźnie lub w inny jednoznaczny sposób uznana przez wszystkie strony postępowania w chwili wszczęcia postępowania oraz jest zgodna z dobrem dziecka.

W rozpoznawanej sprawie wyjątek z art. 12 ust. 3 Rozporządzenia nr 2201/2003 nie znajduje zastosowanie albowiem uczestniczka postępowania wyraźnie zanegowała jurysdykcję sądu polskiego. Ponadto brak jest podstaw do oparcia jurysdykcji na art. 20 ust. 1 Rozporządzenia nr 2201/2003, w myśl którego w przypadkach niecierpiących zwłoki sądy państwa członkowskiego stosują, niezależnie od przepisów niniejszego rozporządzenia, środki tymczasowe przewidziane w prawie tego państwa członkowskiego, włącznie ze środkami zabezpieczającymi, w odniesieniu do osób lub mienia znajdujących się w tym państwie, nawet jeśli na podstawie niniejszego rozporządzenia rozpoznanie sprawy co do istoty należy do jurysdykcji sądu innego państwa członkowskiego. Trudno bowiem uznać za sprawy niecierpiące zwłoki kontakty, które mają być wykonywane w okresie świąt Wielkanocnych. Sprawa ta nie ma charakteru pilnego, nie zachodzi sytuacja niecierpiąca zwłoki, a tym samym wzgląd na potrzebę zapewnienia niezwłocznej ochrony.

Jurysdykcja państwa, z którego dziecko zostało uprowadzone lub w którym zostało bezprawnie zatrzymane, trwa zwłaszcza w okresie, gdy dziecko nie uzyskało pobytu
w jakimkolwiek innym państwie. Natomiast gdy już dojdzie do uzyskania pobytu w innym państwie członkowskim, państwo to może uzyskać jurysdykcję tylko pod warunkiem wypełnienia wszystkich rygorystycznych przesłanek zawartych w art. 10 Rozporządzenia nr 2201/2003.

Artykuł 10 umożliwia nabycie właściwości przez sądy państwa członkowskiego, do którego bezprawnie uprowadzono lub w którym bezprawnie zatrzymano dziecko w dwóch sytuacjach. Inaczej ujmując, przepis ten ustanawia wyjątek od zasady zachowania jurysdykcji sądów państwa, w którym dziecko przed uprowadzeniem miało miejsce pobytu w dwóch wypadkach:

1.  Pierwszy wypadek dotyczy sytuacji, gdy kumulatywnie spełnione zostaną następujące przesłanki: dziecko uzyskało pobyt w innym państwie członkowskim, do którego kierowany jest wniosek i wszystkie osoby posiadające prawa do opieki przyzwoliły na jego uprowadzenie.

2.  Druga sytuacja, w której może dojść do nabycia jurysdykcji przez sąd państwa, w którym uprowadzone dziecko nabyło prawo pobytu, wymaga kumulatywnego spełnienia trzech przesłanek zawartych w art. 10 lit. b.

Pierwszy warunek wymaga, aby dziecko przebywało w nowym państwie członkowskim przez okres co najmniej jednego roku po tym, jak osoby posiadające prawa do opieki dowiedziały się lub mogły się dowiedzieć o miejscu pobytu dziecka. Jeżeli wcześniej nastąpi przeprowadzka do jeszcze innego państwa członkowskiego, termin ten biegnie od początku, poczynając od chwili, w której osoby sprawujące pieczę nad dzieckiem dowiedziały się o tym nowym miejscu.

Druga przesłanka, wymaga aby dziecko zadomowiło się w nowym otoczeniu.

Trzecia przesłanka, zakładająca szeroko rozumianą bezczynność osób uprawnionych do sprawowania pieczy nad dzieckiem, wymaga spełnienia co najmniej jednego z następujących warunków:

– w ciągu roku od chwili, w której sprawujący pieczę nad dzieckiem dowiedział się lub powinien był się dowiedzieć o miejscu pobytu dziecka, nie został złożony żaden pozew lub wniosek o powrót dziecka do właściwych organów państwa członkowskiego, do którego dziecko zostało uprowadzone lub w którym jest zatrzymane;

– pozew lub wniosek o powrót wniesiony przez sprawującego pieczę nad dzieckiem został cofnięty, a żaden nowy wniosek nie został złożony w terminie roku od chwili, w której sprawujący pieczę nad dzieckiem dowiedział się lub powinien był się dowiedzieć o miejscu pobytu dziecka;

– postępowanie przed sądem w państwie członkowskim, w którym dziecko miało zwykły pobyt bezpośrednio przed bezprawnym uprowadzeniem lub zatrzymaniem, zostało zakończone zgodnie z art. 11 ust. 7;

sądy państwa członkowskiego, w którym dziecko miało zwykły pobyt bezpośrednio przed bezprawnym uprowadzeniem lub zatrzymaniem, wydały orzeczenie o prawie do pieczy nad dzieckiem, w którym nie zarządziły powrotu dziecka.

Do czasu spełnienia przesłanek nabycia jurysdykcji przez sąd państwa członkowskiego, do którego uprowadzono dziecko, utrzymuje się jurysdykcja sądu państwa pochodzenia dziecka.

Oznacza to, że do czasu spełnienia przesłanek określonych w art. 10 lit. b nowe państwo nie nabędzie jurysdykcji, chociażby dziecko uzyskało pobyt w tym państwie. (por. J. Z., Komentarz do rozporządzenia nr 2201/2003 dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania
i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej , Komentarz do art. 10 rozporządzenia, publ. Lex).

W niniejszej sprawie dzieci uzyskały pobyt w Niemczech, przebywają tam powyżej jednego roku, zadomowiły się w nowym otoczeniu.

Jednakże w dniu 30 listopada 2017 r. – czyli w ciągu roku od dowiedzenia się przez G. Ś. o uprowadzenia dzieci - do Sądu Rejonowego w Kaliszu wpłynął jego wniosek o powrót małoletnich Z. i S. rodz. Ś. do Polski w trybie Konwencji Haskiej z dnia 25 października 1980r.

Został on zarejestrowany w Sądzie Rejonowym w Kaliszu pod sygn. akt III Nsm 541/18. Sprawa ta zakończyła się prawomocnym oddaleniem wniosku. Orzeczenie to uprawomocniło się w dniu 22 października 2020 r. (dowód: akta III Nsm 541/18). Sąd nie zarządził powrotu dzieci. Zakończyła się więc procedura obowiązująca w przypadku uprowadzenia dziecka

Wnioskodawca również w ciągu roku od dowiedzenia się o miejscu pobytu dzieci w Niemczech złożył wniosek o powrót dzieci do sądu niemieckiego i w dniu 11 lipca 2017 r. Sąd Rejonowy w S. odrzucił wniosek G. Ś. o zwrot dzieci Z. i S. Ś.. Postanowienie uprawomocniło się w dniu 9 sierpnia 2017 r. (k-68 i następne akt II Ca 450/20)). Odrzucenie wniosku nastąpiła z powodu braku jurysdykcji. To orzeczenie nie kończyło więc procedury stosowanej w przypadku uprowadzenia dziecka

Z powyższego wynika, że dopiero w momencie uprawomocnienia się postanowienia wydanego w sprawie I. N. 541/18 ( 22 październik 2020 r.) zostały spełnione wszystkie wskazane wyżej przesłanki do nabycia jurysdykcji przez państwo członkowskie do którego uprowadzono dziecko.

Wniosek w niniejszej sprawie wpłynął 19 października 2020 r. W tej dacie jurysdykcję miał sąd polski i zgodnie a art. 1097 k.p.c. jurysdykcja krajowa istniejąca w chwili wszczęcia postępowania trwa nadal choćby jej podstawy odpadły w toku postepowania.

Zażalenie wnioskodawcy należało więc uwzględnić.

Mając na uwadze powyższe okoliczności należało zgodnie z art. 386 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., orzec jak w sentencji.

Barbara Mokras Ireneusz Kawęcki Jacek Chmura