Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 1 marca 2021 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:

przewodniczący: SSA Jerzy Skorupka (sprawozdawca)

sędziowie: SSA Wiesław Pędziwiatr

SSO Jarosław Mazurek (del.)

po rozpoznaniu skargi złożonej przez r.pr. M. K. reprezentującego (...) Sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w P. z dnia 31 grudnia 2020 r.

na naruszenie prawa do rozpoznania bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy w postępowaniu przygotowawczym nadzorowanym przez Prokuraturę (...)w L.pod sygnaturą (...)

na podstawie art. 12 ust. 2, 4, 5 oraz art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz.U.2018.75 t.j.)

postanowił

I.  stwierdzić, że w postępowaniu przygotowawczym nadzorowanym przez Prokuraturę (...)w L.w sprawie (...) nastąpiła przewlekłość, przez co naruszone zostało prawo pokrzywdzonego sp. z o.o. (...) w likwidacji z siedzibą w P. do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki,

II.  zasądzić od Skarbu Państwa (Prokuratury (...)w L.ze środków własnych tej jednostki) na rzecz sp. z o.o. (...) w likwidacji z siedzibą w P.5.000 (pięć tysięcy) zł., za naruszenie prawa pokrzywdzonego do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki,

III.  zwrócić pokrzywdzonemu sp. z o.o. (...) w likwidacji z siedzibą w P. wniesioną opłatę od skargi w wysokości 200 zł.

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 31 grudnia 2020 r. (data wpływu do Prokuratury (...)w L.– 7 stycznia 2021 r.) r.pr. M. K. reprezentujący (...) sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w P. wniósł do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu skargę na naruszenie prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu przygotowawczym nadzorowanym przez Prokuraturę Okręgową w Legnicy pod sygnaturą PO II Ds. 4.2016, wnosząc o:

1. stwierdzenie przewlekłości tego postępowania,

2. wydanie prokuraturze niezbędnych zaleceń, w tym polegających na:

a. zobowiązaniu prokuratury do postawienia zarzutów w zakresie tych czynów zabronionych objętych śledztwem, a dotyczących działalności (...) sp. z o.o. w L., co do których istnieje już zgromadzony materiał dowodowy potwierdzający ich popełnienie (brak ksiąg rachunkowych, niezłożenie wniosku o upadłość, brak terminowego składania sprawozdań),

b. zobowiązanie prokuratury, w ślad za pkt. 11 wytycznych Prokuratora (...)z 12 sierpnia 2016 r. ((...)) do zobrazowania przepływów pieniężnych pomiędzy osobami fizycznymi, które otrzymywały przelewy ze spółek, w celu ustalenia faktycznych beneficjentów przestępstwa i osób kierujących popełnieniem czynów zabronionych,

3. zasądzenie na rzecz skarżącego odpowiedniej sumy pieniężnej tj. 10 tys. zł tytułem rekompensaty, iż na skutek przewlekłości postępowania oraz braku zabezpieczenia w jego toku majątku sprawców szanse na naprawienie pokrzywdzonemu szkody wyrządzonej przez sprawców spadły drastycznie,

4. zasądzenie na rzecz skarżącego od Skarbu Państwa kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na skargę prokurator Prokuratury (...)w L., pismem z dnia 27 stycznia 2021 r., na podstawie art. 9 ust. 2 w zw. z art. 3 pkt 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2018 r. poz. 75), wniósł o odrzucenie skargi jako wniesionej przez osobę nieuprawnioną.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zważył, co następuje. Prokuratura (...)w L.nadzoruje pod sygn. akt (...) śledztwo prowadzone przez Komendę (...)Policji we W. w sprawie:

1. doprowadzenia w okresie od czerwca 2014 r. do grudnia 2016 r. w L., L. i innych miejscach w kraju, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, do niekorzystnego rozporządzenia mieniem obligatariuszy (...) spółka z o.o. aktualnie z siedzibą w W., uprzednio pod firmą (...), w związku z emisją obligacji serii (...), (...) (209 osób i podmiotów), łącznie na kwotę 8.299.000,00 zł, to jest o czyny z art. 286 § 1 KK w zw. z art. 294 § 1 KK,

2. doprowadzenia w okresie od maja 2015 r. do sierpnia 2016 r. w L. i innych miejscach w kraju, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, do niekorzystnego rozporządzenia mieniem obligatariuszy (...) spółka z o.o. w L., następnie pod firmą (...) spółka z o.o. z siedzibą we W., w związku z emisją obligacji serii (...) (...)(62 osoby), łącznie na kwotę 1.660.000,00 zł, to jest o czyny z art. 286 § 1 KK w zw. z art. 294 § 1 KK,

3. niezachowania w okresie od lipca 2014 r. do lipca 2019 r. w L. i innych miejscach warunków określonych w ustawie z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach w związku z emisją obligacji serii (...) (...)przez (...) spółka z o.o. w W., uprzednio w L. i L., wcześniej pod firmą (...), a także obligacji serii (...) (...) przez spółkę (...) spółka z o.o. w L., następnie pod firmą (...) spółka z o.o. we W., podania przy emisji nieprawdziwych danych, które mogły w istotny sposób wpłynąć na ocenę zdolności spółek do wykonania zobowiązań wynikających z obligacji, posłużenia się poświadczającymi nieprawdę wycenami - operatami szacunkowymi nieruchomości mającymi stanowić zabezpieczenie obligacji, naruszenia obowiązków emitentów związanych z udostępnianiem sprawozdań finansowych wraz ze sprawozdaniami z badania, a nadto przeznaczenia pozyskanych z emisji środków na cele inne niż określone w warunkach emisji, to jest o przestępstwa z art. 87 ust. 1 i 2 i art. 90 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach, art. 273 KK w zw. z art. 11 § 2 KK oraz z art. 91 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach w zw. z art. 12 § 1 KK, a także z art. 93 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach,

4. uczynienia w okresie od maja 2016 r. do 2019 r. w L. i W. bezużytecznym dokumentu w postaci ewidencji obligacji serii (...), wyemitowanych przez (...) spółka z o.o. z siedzibą w W., uprzednio w L., przez prezesa zarządu tej spółki w wyniku niezawarcia z innym uprawnionym podmiotem umowy o prowadzenie ewidencji obligacji serii (...) w sytuacji, gdy dalsze jej prowadzenie przez (...) S.A. nie było możliwe na skutek decyzji Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 31 maja 2016 r. o cofnięciu wymienionemu podmiotowi zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej, to jest o przestępstwo z art. 276 KK,

5. poświadczenia nieprawdy w dokumentach w postaci co najmniej 15 operatów szacunkowych nieruchomości, w szczególności poprzez zawyżenie wycen oraz wykazanie fikcyjnych, w rzeczywistości nie zaistniałych na rynku transakcji sprzedaży nieruchomości przyjętych do porównań, którymi posłużono się m.in. w związku z emisjami obligacji, nabyciem/sprzedażą nieruchomości, uzyskaniem kredytów bankowych, to jest o czyny z art. 271 § 3 KK i art. 297 § 1 KK,

6. sfałszowania dokumentów (...) spółka z o.o. z siedzibą w W. poprzez podrobienie podpisów prezesa zarządu tej spółki I. R., to jest o przestępstwo z art. 270 § 1 KK,

7. niezgłoszenia w okresie od lipca 2014 r. do lipca 2019 r. we właściwych sądach wniosków o upadłość (...) spółka z o.o. w W., uprzednio w L. i L. oraz (...) spółka z o.o. we W., uprzednio w L., przez członków zarządów tych spółek, pomimo powstania warunków uzasadniających według przepisów ustawy upadłość spółek, to jest o przestępstwa z art. 586 Kodeksu spółek handlowych,

8. dokonanego w okresie od 2015 r. do 2017 r. w L. i innych miejscach spłacania niektórych tylko wierzycieli (...) spółka z o.o. z siedzibą w W., uprzednio w L. i L., w sytuacji grożącej tej spółce niewypłacalności lub upadłości i braku możliwości zaspokojenia wszystkich wierzycieli, czym działano na szkodę pozostałych wierzycieli, to jest o przestępstwo z art. 302 § 1 KK w zw. z art. 308 KK,

9. nieprowadzenia w okresie od 2015 r. do 2019 r. w L. i innych miejscach ksiąg rachunkowych: (...) spółka z o.o. w W., uprzednio w L. i L. oraz (...) spółka z o.o. we W., uprzednio w L., prowadzenia ich wbrew przepisom ustawy lub podawania w tych księgach nierzetelnych danych, to jest o przestępstwa z art. 77 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości,

10. dokonanego w okresie od czerwca 2014 r. do października 2014 r. w K. i W., w warunkach czynu ciągłego, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem banków: (...) Banku (...)w S. oraz Banku (...) S.A. w W. w wyniku uzyskania kredytów na mocy umów: z dnia 24 lipca 2014 r. o kredyt obrotowy w rachunku kredytowym w wysokości 2.000.000 zł zawartej z (...) Bankiem (...)w S. (...) S.A. Oddział K., a następnie z dnia 31 października 2014 r. o kredyt rewolwingowy w wysokości 1.000.000,00 zł zawartej z Bankiem (...) S.A. w W., przy posłużeniu się w (...) Banku (...) w S., w celu uzyskania kredytu poświadczających nieprawdę dokumentów w postaci operatów szacunkowych nieruchomości w L. przy ul. (...), KW nr (...), oraz w G., działka nr (...), KW nr (...), zawierających zawyżone wyceny ich wartości, to jest o przestępstwo z art. 286 § 1 KK w zw. z art. 294 § 1 KK i art. 297 § 1 KK w zw. z art. 11 § 2 KK w zw. z art. 12 § 1 KK,

11. wyrządzenia (...) S.A. z siedzibą w W., następnie pod firmą (...) S.A., w grudniu 2014 r. w W. i innych miejscach, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, szkody majątkowej w wielkich rozmiarach w wysokości 18.269.000 zł w związku z nabyciem w dniu 31.12.2014 r. od (...) spółka z o.o. nieruchomości w K., gmina P., powiat (...), dla której Sąd Rejonowy w Kluczborku IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) (działka nr (...)) za kwotę 19.065.000,00 zł, podczas gdy rzeczywista jej wartość nie była wyższa niż 796.000,00 zł, to jest o przestępstwo z art. 296 § 3 KK w zw. z art. 296 § 1 i 2 KK,

12. wyrządzenia (...) S.A. z siedzibą w W., następnie pod firmą (...) S.A., w lutym 2016 r. w W. i innych miejscach, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, szkody majątkowej w wielkich rozmiarach w związku z nabyciem od M. S. w dniu 16 lutego 2016 r. 100% udziałów spółki z o.o. (...) w L. za kwotę 28.785.120,00 zł, podczas gdy ich wartość została zawyżona, a wartość godziwa aktywów wynosiła 4.710.068,64 zł, to jest o przestępstwo z art. 296 § 3 KK w zw. z art. 296 § 1 i 2 KK,

13. doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w maju 2013 r. w L., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, K. S., a nadto w okresie 2015-2016 r. w L. i S. innych osób w związku z pożyczkami udzielonymi M. S. w wyniku wprowadzenia w błąd co do zamiaru i możliwości wywiązania się ze zobowiązania (w przypadku K. S.), a nadto (w przypadku dalszych osób) także przeznaczenia środków z jednoczesnym zapewnieniem o gwarantowanym zwrocie i udziale w zyskach, łącznie na kwotę 2.640.000 zł, to jest o przestępstwo z art. 286 § 1 KK w zw. z art. 294 § 1 KK,

14. doprowadzenia K. S. w okresie od sierpnia 2015 r. do września 2015 r. w L., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, do niekorzystnego rozporządzenia mieniem łącznie o wartości 5.000.000 zł w związku z transakcją sprzedaży spółce (...) S.A. w W. nieruchomości położonych w P., dla których Sąd Rejonowy w Prudniku prowadzi księgi wieczyste o numerach: (...) (działka nr (...)),. (...) (działki nr (...)), (...) (działki nr (...)), (...) (działki nr (...)), do której doszło w dniu 16 września 2015 r. w wyniku wprowadzenia w błąd co do zamiaru zapłaty ceny, a następnie podejmowania w okresie od października 2015 r. do kwietnia 2017 r., w sytuacji grożącej niewypłacalności, działań skutkujących udaremnieniem lub uszczupleniem zaspokojenia wierzyciela poprzez zbywanie składników majątku (...) S.A. w W. (od listopada 2016 r. pod firmą (...) S.A.), czym działano na szkodę K. S., to jest o przestępstwo z art. 286 § 1 KK w zw. z art. 294 § 1 KK i art. 300 § 1 KK w zw. z art. 308 KK w zw. z art. 11 § 2 KK,

15. zaistniałego w okresie od czerwca 2015 r. do lutego 2017 r. w L., L. i W., w warunkach czynu ciągłego, podania nieprawdy lub zatajenia prawdy w zakresie wysokości podstawy opodatkowania oraz wysokości podatku VAT należnego i naliczonego w składanych organowi podatkowemu przez podatnika - (...) spółka z o.o. aktualnie z siedzibą w W. deklaracji VAT-7 obejmujących w szczególności rozliczenia z tytułu transakcji (faktur) sprzedaży bądź nabycia nieruchomości położonych w K., L.. P., G. i J., dostawy prawa użytkowania wieczystego gruntu wraz z własnością budynków i budowli w B., dokonywanych ze spółkami (...) S.A. we W., (...) S.A. w W., (...) spółka z o.o. w L., (...) spółka z o.o. w L.; nierzetelnego lub wadliwego wystawiania faktur i posłużenia się nimi; umożliwienia w powyższy sposób powiązanym podmiotom bezpodstawnego odliczenia podatku naliczonego; wykazania w rejestrze zakupu VAT i deklaracjach VAT-7 faktur nabycia towarów pozostałych, pomimo braku oryginału lub duplikatu faktur, nadto niewykazania w rejestrze sprzedaży VAT i deklaracjach VAT-7 faktur wystawionych za sprzedaż samochodu, sprzedaż detaliczną towarów oraz dostawę nieruchomości, przez co narażony został na uszczuplenie podatek od towarów i usług, to jest o przestępstwo z art. 56 § 1 KKS i art. 62 § 1 i 2 KKS w zw. z art. 7 § 1 KKS., art. 54 § 1 i 2 KKS w zw. z art. 6 § 2 KKS,

16. dokonanego w styczniu-lutym 2017 r. w L. i W. wprowadzenia w błąd organu podatkowego - Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego we W. poprzez podanie w deklaracji YAT-7 za styczeń 2017 r. złożonej przez podatnika (...) spółka z o.o. aktualnie z siedzibą w W. w dniu 27 lutego 2017 r. danych niezgodnych ze stanem rzeczywistym, w szczególności związanych ze zwrotem przez (...) spółka z o.o. nieruchomości położonej w B. i wystawieniem nierzetelnej faktury korygującej z dnia 27 stycznia 2017 r. nr (...), co skutkowało zmniejszeniem podatku VAT należnego i umożliwiło wykazanie nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, w tym kwoty do zwrotu w wysokości 968.320 zł, w wyniku czego narażono na nienależny zwrot podatku od towarów i usług, to jest o przestępstwo z art. 76 § 1 KKS i art. 62 § 2 KKS w zw. z art. 7 § 1 KKS,

17. doprowadzenia P. O. w okresie od listopada 2015 r. do sierpnia 2016 r. w W., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o wartości 700.000 zł w związku z transakcją nabycia od M. S. 3.500.000 akcji (...) S.A. w W. w zamian za akcje (...) S.A. i umową z dnia 19 listopada 2015 r. pomiędzy P. O. a (...) spółka z o.o. w W. i M. S. dotyczącą odkupienia od pokrzywdzonego akcji (...) S.A. w określonym terminie, w cenie po 0,20 zł za jedną akcję, co nie nastąpiło, to jest o przestępstwo z art. 286 § 1 KK w zw. z art. 294 § 1 KK,

18. doprowadzenia P. O. w okresie od lipca 2016 r. do września 2016 r. w W., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o wartości 1.810.000 zł w związku z pożyczką udzieloną w tej kwocie w dniu 8 września 2016 r. przez Fabrykę (...) spółka z o.o. w W. M. S., formalnie spółce z o.o. (...) w W., z uzgodnionym terminem spłaty 8 grudnia 2016 r., co nie nastąpiło, przy wykorzystaniu w celu ustanowienia zabezpieczenia na nieruchomości operatu szacunkowego nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), KW nr (...), zawierającego zawyżoną jej wycenę, to jest o przestępstwo z art. 286 § 1 KK w zw. z art. 294 § 1 KK i art. 273 KK w zw. z art. 271 KK w zw. z art. 11 § 2 KK.

Spółka z o.o. (...) w likwidacji z siedzibą w P. jest pokrzywdzoną w sprawie w związku z nabyciem za kwotę 50.000 zł 5 obligacji rocznych serii (...)wyemitowanych przez (...) spółka z o.o. w 2015 r. Czyn kwalifikowany jest jako oszustwo, a postępowaniem przygotowawczym objęto wszystkie ustalone emisje obligacji dokonane przez wskazany podmiot (serie (...), (...)). Skarga spełnia wymogi formalne i nie zachodzą podstawy do jej odrzucenia na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2018 r. poz. 75) – czego domaga się prokurator. Sam fakt jej wniesienia przez radcę prawnego M. K. reprezentującego pokrzywdzoną spółkę, który został w niniejszym postępowaniu uprzednio przesłuchany jako świadek, nie pozbawia go możliwości reprezentowania tegoż podmiotu i podpisania skargi. Naruszenie art. 27 pkt 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego uchwalonego w dniu 22 listopada 2014 r. może stanowić ewentualną podstawę odpowiedzialności dyscyplinarnej (art. 3 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego), ale nie pozbawia legitymacji procesowej do złożenia skargi na przewlekłość postępowania.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy, strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania). Celem skargi jest zrekompensowanie krzywdy, jaką strona poniosła w wyniku przewlekle prowadzonego postępowania, a w konsekwencji przeciwdziałanie trwającej przewlekłości, zaś jej funkcją - przede wszystkim wymuszenie nadania sprawie odpowiedniego, sprawnego biegu procesowego (por. post. SN z dnia 12.06.2012 r., III SPP 21/12). Służy temu stwierdzenie wystąpienia przewlekłości w postępowaniu (art. 12 ust. 2 ustawy) oraz możliwość zalecenia podjęcia odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie (art. 12 ust. 3 ustawy).

Przepis art. 2 ust. 2 ustawy określa okoliczności decydujące dla stwierdzenia, że w sprawie doszło do przewlekłości postępowania przygotowawczego. Należą do nich terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez prokuratora w celu zakończenia postępowania przygotowawczego, charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygnięte w niej zagadnienia oraz zachowanie się stron postępowania, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (por. post. SN z dnia 13.11.2014 r., III SPP 225/14). Obiektywne kryteria terminowości i prawidłowości czynności prokuratora powinny być oceniane każdorazowo w odniesieniu do specyfiki i indywidualnego układu okoliczności danej sprawy (por. post. SN z dnia 12.03.2013 r., KSP 1/13). Ocena, czy w sprawie doszło do przewlekłości nie powinna ograniczać się do upływu czasu i subiektywnych odczuć skarżącego, lecz stanowić wypadkową czynników obiektywnych oraz czasu niezbędnego dla podejmowania działań zgodnych z obowiązującymi przepisami, przewidującymi zachowanie określonych procedur (por. post. SA we Wrocławiu z dnia 16.04.2014 r., II S 17/14, post. SA w Katowicach z dnia 4.12.2013 r. V S 83/13). Charakter sprawy, stopień jej faktycznej i prawnej zawiłości związany jest ze stopniem obszerności i skomplikowania stanu faktycznego sprawy. Taka zawiłość może usprawiedliwiać długotrwałość postępowania. Dotyczyć to będzie spraw, w których istnieje konieczność przeprowadzenia licznych dowodów, a czynności procesowe będą podejmowane przez prowadzących postępowanie przygotowawcze, również w drodze pomocy prawnej. Zatem stwierdzenie przewlekłości w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora, uwarunkowane jest oceną obiektywnej sprawności postępowania prokuratora podjętego w indywidualnym układzie okoliczności faktycznych i prawnych. Wskazane warunki prawne limitowały rozważania Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu nad trafnością wniesionej skargi na przewlekłość postępowania przygotowawczego prowadzonego w sprawie (...).

Skarżący zarzucił przewlekłość postępowania wyrażającą się przede wszystkim w braku postawienia zarzutów osobom odpowiedzialnym za popełnienie czynów objętych niniejszym postępowaniem, związanych ze spółką (...) sp. z o.o., mimo trwającego już ponad cztery lata śledztwa. Zarzuty postawiono jedynie biegłemu rzeczoznawczy wyceniającemu nieruchomości spółki, którego rola w sprawie ma charakter poboczny. Skarżący podkreślił nadto, że zgromadzony dotychczas materiał dowodowy pozwala podjąć merytoryczne decyzje w sprawie, w tym co do niezgłoszenia wniosku o upadłość, braku dokumentacji rachunkowej spółek oraz nieterminowego składania sprawozdań.

Szczegółowa analiza czynności podejmowanych w śledztwie (...) prowadzi do stwierdzenia, że zarzut przewlekłości wymienionego postępowania jest zasadny. Zważyć wszak należy, że pismem z dnia 18 marca 2016 r. pokrzywdzona spółka zawiadomiła o popełnieniu przez (...) sp. z o.o. przestępstwa oszustwa, a także przestępstwa polegającego na nieskładaniu przez wymieniona spółkę sprawozdań finansowych. Śledztwo wszczęte zostało dopiero po 4 miesiącach, tj. w dniu 14 lipca 2016 r. Wcześniej, w dniu 5 lipca 2016 r. wszczęto śledztwo z zawiadomienia A. P. ((...)). Połączenie spraw miało miejsce w dniu 29 grudnia 2016 r. i kolejne zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa były prowadzone wspólnie pod sygnaturą (...).

Zarządzeniem z dnia 30 grudnia 2016 r. przeprowadzenie śledztwa w całości, powierzone zostało Komendzie (...)Policji we W. ((...)).

Śledztwo było wielokrotnie przedłużane – postanowieniem z 5 października 2016 r. do dnia 5 grudnia 2016 r., postanowieniem z dnia 2 grudnia 2016 r. do dnia 5 marca 2017 r., postanowieniem z dnia 2 marca 2017 r. do dnia 5 lipca 2017 r., postanowieniem z dnia 27 czerwca 2017 r. do dnia 5 stycznia 2018 r., postanowieniem z dnia 28 grudnia 2017 r. do dnia 5 lipca 2018 r., postanowieniem z dnia 2 lipca 2018 r. do dnia 5 stycznia 2019 r., postanowieniem z dnia 3 stycznia 2019 r. do dnia 31 lipca 2019 r., postanowieniem z dnia 29 lipca 2019 r. do dnia 31 stycznia 2020 r., postanowieniem z dnia 27 stycznia 2020 r. do dnia 31 lipca 2020 r., postanowieniem z dnia 30 lipca 2020 r. do dnia 31 stycznia 2021 r.

W początkowej fazie śledztwa, czynności podejmowane były bez zbędnej zwłoki. Sukcesywnie ujawniano i przesłuchiwano kolejnych pokrzywdzonych. W okresie od lipca do grudnia 2016 r. przesłuchano 165 świadków. W dniu 25 lipca 2016 r. zwolniono z obowiązku zachowania tajemnicy pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., a w dniu 4 sierpnia 2016 r. powołano biegłego z zakresu informatyki i telekomunikacji. Następnie w dniu 16 sierpnia 2016 r. powołano biegłego (...) sp. z o.o. Opinia nr (...) została wydana w dniu 5 września 2016 r., a opinia nr (...) - w dniu 18 sierpnia 2016 r. W dniu 6 września 2016 r. zwolniono z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej biegłego rewidenta, dokonano oględzin dokumentacji zabezpieczonej w dniu 9 sierpnia 2016 r. dotyczącej podmiotu (...) sp. z o.o. (protokoły oględzin z dnia 24, 26, 30 sierpnia; 1, 2, 5, 6, 7, 8, 13 września oraz 10 października 2016 r.), a w dniu 17 października 2016 r. zasięgnięto opinii instytucji specjalistycznej, tj. Biura (...) w L. z zakresu rachunkowości i finansów, analizy finansowej przedsiębiorstw oraz zarządzania, w celu opracowania szeregu zagadnień dotyczących (...) spółka z o.o., w tym ustalenia zdolności spółki do wywiązania się z zobowiązań wobec obligatariuszy. Opinia została wydana w dniu 21 czerwca 2017 r.

W styczniu i lutym 2017 r. przesłuchano kolejnych 75 świadków. Zwrócono się do banków, naczelników urzędów skarbowych, sądów rejestrowych, domów maklerskich, komorników sądowych, a także do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o udostępnienie niezbędnych informacji. Na tym etapie nie można mieć zastrzeżeń do sprawności prowadzonego postępowania. Jednak później dynamika postępowania wyraźnie zmalała. W okresie od marca do grudnia 2017 r. przesłuchano 36 osób, a w latach 2018 – po kilkanaście osób rocznie. W pierwszej połowie 2017 r. zabezpieczono dokumentację źródłową (...) sp. z o.o. i dokonywano jej oględzin, zaś biegły z zakresu komputerów i informatyki sporządził opinię dotyczącą zabezpieczenia danych oraz sprawdzenia zawartości dysków. Uzyskano informacje i dokumenty z sądów rejestrowych, domów maklerskich, banków, urzędów skarbowych, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Generalnego Inspektora Informacji Finansowej i komorników sądowych. Postanowieniem z dnia 6 czerwca 2017 r. powołany został biegły (rzeczoznawca majątkowy) w celu dokonania wyceny nieruchomości i określenia wartości rynkowej jednej z nieruchomości stanowiącej własność (...) sp. z o.o. w L..

W drugiej połowie 2017 roku, uzyskano opinię biegłego z zakresu informatyki (opinia nr (...) z dnia 4 września 2017 r.), a w dniu 31 października 2017 r. powołano biegłego z zakresu analizy kryminalnej w celu zobrazowania przepływu środków finansowych pomiędzy osobami i podmiotami objętymi śledztwem, sprzedaży nieruchomości oraz zmian w organach spółek, jak też ujawnienia ewentualnie innych powiązanych podmiotów i osób oraz ich rachunków (sprawozdanie z analizy z dnia 18 czerwca 2018 r.). Postanowieniem z dnia 14 września 2017 r. powołano biegłą A. M.. Do akt dołączono informacje i dokumenty od Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, ZUS, Naczelnika Urzędu Skarbowego w L. i komorników sądowych. Biegła sądowa z zakresu szacowania nieruchomości sporządziła operat szacunkowy oraz przesłuchano kilku świadków.

W 2018 r. przesłuchano łącznie kilkunastu świadków. Postanowieniami z dnia 1 i 2 marca oraz 30 kwietnia 2018 r. powołano biegłych z zakresu szacowania nieruchomości, którym zlecono określenie wartości rynkowej w łącznie 10 nieruchomości. Uzyskano opinię biegłego z zakresu badania pisma i dokumentów trzech operatów szacunkowych, a także analizę kryminalną oraz analizę połączeń telefonicznych. Sprawdzano księgi wieczyste i pozyskano kolejne informacje od komorników sądowych. Przeprowadzono przeszukania u rzeczoznawcy majątkowego G. B.. W związku z zakończeniem dwóch kontroli podatkowych prowadzonych przez (...) Urząd Skarbowy we W., do akt dołączono protokoły z tychże kontroli. Dopuszczono dowód z opinii biegłego z zakresu informatyki i komputerów z badania zawartości nośników danych zabezpieczonych podczas przeszukania u R. G. i u G. B., a także opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości. W dniu 17 października 2018 r. ogłoszono R. W. postanowienie o przedstawieniu zarzutu popełnienia przestępstwa i przesłuchano go w charakterze podejrzanego w dniach 17 października 2018 r., 7 listopada 2018 r. i 12 grudnia 2018 r. Postanowieniem z dnia 20 grudnia 2018 r. dokonano zabezpieczenia majątkowego na jego mieniu.

W 2019 r. także przesłuchano łącznie jedynie kilkunastu świadków. Kolejnymi postanowieniami zlecono biegłemu określenie wartości rynkowej nieruchomości w związku z ujawnieniem kolejnych operatów sporządzonych przez R. W.. Uzyskano protokoły z kontroli podatkowych, kserokopie z akt postępowania egzekucyjnego, a w toku przeszukania siedziby (...) sp. z o.o. w W. zabezpieczono dokumenty i komputery. Postanowieniem z dnia 22 lipca 2019 r. dopuszczono dowód z opinii biegłego (...) sp. z o.o. (opinia nr (...) wydane w dniu 5 sierpnia 2019 r.). Postanowieniem z dnia 27 grudnia 2019 r. do niniejszej sprawy dołączono również śledztwo Prokuratury Rejonowej w Legnicy o sygn. PR 3 Ds 214.2019, wszczęte w dniu 24 lipca 2019 r. z zawiadomienia K. S.. Pozyskano opinie biegłej sądowej z zakresu szacowania nieruchomości, wydane w wyniku realizacji postanowień prokuratora z 18, 26, 28 czerwca oraz 12 listopada 2019 r., a nadto opinię biegłego z zakresu informatyki dotyczącą zawartości dysków twardych komputerów zabezpieczonych w spółce (...) i opinię biegłego z zakresu badań pisma co do autentyczności podpisów I. R. na dokumentach tej spółki. Oględzinom poddano kolejne dokumenty dotyczące spółki (...) spółka z o.o. w W., uzyskano dane o połączeniach z telefonów komórkowych A. G., I. R., T. K. i przeprowadzono ich analizę, a także zaktualizowano informacje o aktualnym stanie postępowań egzekucyjnych przeciwko dłużnikom (...) sp. z o.o. i (...) S.A.

W 2020 roku kontynuowano oględziny zabezpieczonej w sprawie dokumentacji, aktualizowano informacje dotyczące prowadzonych postępowań podatkowych oraz przesłuchano kilkunastu świadków. W dniu 2 marca 2020 r. wydano postanowienie o poszukiwaniu listem gończym M. S.. W dniu 25 lutego 2020 r. zażądano wydania rzeczy od świadka B. Z. i zwolniono go od obowiązku zachowania tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta. W dniu 4 marca 2020 r. powołano biegłego z zakresu szacowania nieruchomości (10 czerwca 2020 r. biegły przedstawił dwie opinie). Postanowieniem z 30 czerwca 2020 r. połączono do wspólnego prowadzenia kolejną sprawę - (...) wszczętą 28 maja 2020 r. z zawiadomienia K. S. w sprawie oszustw podatkowych. W dniu 2 listopada 2020 r. powołano biegłego z zakresu badań dokumentów Laboratorium (...) we W., a w dniu 4 grudnia 2020 r. biegłego J. F. z Laboratorium (...). Pismem z dnia 2 grudnia 2020 r. zwrócono się do Komendy (...)Policji w K., Komendy (...)Policji w Z., Komendy Miejskiej Policji w G. oraz Komendy Rejonowej Policji w W. o przesłuchanie wskazanych świadków. Postanowieniem z 18 stycznia 2021 r. połączono do wspólnego prowadzenia kolejną sprawę - (...) wszczętą 18 stycznia 2021 r. w sprawie oszustwa.

Oceniając sposób i terminowość prowadzenia postępowania przygotowawczego w sprawie (...), należy mieć na względzie, że dopiero po czterech miesiącach od złożenia przez pokrzywdzoną spółkę zawiadomienia o przestępstwie (18 marca 2016 r.), zostało wszczęte śledztwo. W początkowej fazie śledztwa, czynności dowodowe wykonywane były bez zbędnej zwłoki. Sukcesywnie ujawniano i przesłuchiwano kolejnych pokrzywdzonych. W okresie od lipca do grudnia 2016 r. przesłuchano 165 świadków, a w styczniu i lutym 2017 r. kolejnych 75 świadków. W następnych latach śledztwa czynności przesłuchania świadków wykonywane były sporadycznie. W okresie od marca do grudnia 2017 r. dokonano 36 przesłuchań, w latach 2018 do 2020 po kilkanaście rocznie. Czynności dowodowe koncentrowały się na uzyskiwaniu informacji i dokumentacji z sądów rejestrowych, domów maklerskich, banków, urzędów skarbowych, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Generalnego Inspektora Informacji Finansowej i komorników sądowych. W postanowieniach o przedłużeniu śledztwa wskazywano na konieczność oględzin zabezpieczonej dokumentacji.

W sprawie nie wykonywano czynności dowodowych w ramach tzw. zagranicznej pomocy prawnej, ani czynności poza granicami kraju, nie sprowadzano dowodów z zagranicy, nie zabezpieczano mienia za granicą. Dotychczas, pomimo blisko 5 letniego śledztwa zarzuty przedstawiono jedynie rzeczoznawcy majątkowemu R. W., co miało miejsce w dniu 17 października 2018 r.

Dopiero w dniu 2 marca 2020 r. wydano postanowienie o poszukiwaniu listem gończym M. S.. W kolejnych postanowieniach o przedłużeniu śledztwa wskazywano zaś na potrzebę oceny zgromadzonego materiału dowodowego i rozważenie podjęcia decyzji o przedstawieniu zarzutów wytypowanym osobom. W postanowieniu z dnia 29 lipca 2019 r. wskazano wyraźnie, że „zasadne jest wykonanie czynności procesowych związanych z przedstawieniem zarzutów, w szczególności w odniesieniu do przestępstw stanowiących podstawę wszczęcia postępowania. Dotyczy to osób pełniących w odpowiednich okresach funkcje prezesów zarządów tych spółek, a w zakresie oszustw również faktycznie kierującego ich działaniami M. S.”.

Nadzorujący postępowanie prokurator od kilku lat dostrzegał zatem potrzebę podjęcia merytorycznych decyzji w sprawie i przedstawienia zarzutów wytypowanym osobom. Zakres postępowania ulegał rozszerzeniu o nowe wątki, przy czym nie dokonywano merytorycznej oceny materiału zebranego w wątkach poprzednich, w tym dotyczących pokrzywdzonej spółki (...) w likwidacji z siedzibą w P.. W postanowieniu o przedłużeniu śledztwa z dnia 27 stycznia 2020 r. wprost wskazano, że „śledztwo nie zostało zakończone w zakreślonym ostatnio terminie z uwagi na nowe wątki i dołączone sprawy.” W postanowieniu o przedłużeniu śledztwa z dnia 30 lipca 2020 r. podkreślono zasadność prowadzenia działań zmierzających do ustalenia miejsc, w których zainwestowano lub ukryto środki pochodzące z przestępstw na szkodę obligatariuszy, banków i Skarbu Państwa, przechowywania dalszych dokumentów księgowych (...) Spółki z o.o. i innych podmiotów pozostających w zainteresowaniu śledztwa. Czynności te powinny zostać wykonane już dawno i nieznanych powodów nie zostały wykonane.

Zarzut przewlekłości postępowania posiada zatem uzasadnione podstawy. Nie można pomijać, że skarżący oczekuje na szybkie zakończenie postępowania, w związku z poniesieniem szkody majątkowej w wysokości 50.000 zł.

Ocena podejmowanych czynności procesowych nakazuje uznać, że śledztwo nie jest prowadzone prawidłowo i sprawnie. Konieczność zebrania i analizy wielu dokumentów, nie usprawiedliwia blisko 5 letniego prowadzenia śledztwa. Zważyć należy, że określone w art. 297§1 KPK cele postępowania przygotowawczego nakładają na organy ścigania obowiązek sprawnego działania (Zob. K.Witkowska, Znaczenie szybkości postępowania karnego oraz koncentracji czynności procesowych dla realizacji celów i zadań procesu karnego, Prok. i Pr. 2009/3/75). Stosownie do art. 298§1 KPK, prokurator prowadzi lub nadzoruje postępowanie przygotowawcze, co czyni go odpowiedzialnym za realizację celów tego etapu procesu karnego. Przyjmuje się, że organy postępowania przygotowawczego powinny wykazać się szczególną aktywnością, gdyż na nich spoczywa obowiązek wszczęcia postępowania karnego w razie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa. Organy postępowania przygotowawczego mają obowiązek podjęcia maksymalnego wysiłku i wykonania w możliwie najkrótszym czasie niezbędnych czynności pozwalających na usunięcie wszelkich wątpliwości związanych z zaistnieniem czynu zabronionego (Zob. K.Witkowska, op. cit., s. 76). Sprawnego prowadzenia śledztwa i jego szybkiego zakończenia oczekują przede wszystkim osoby pokrzywdzone. Pomimo konieczności gromadzenia obszernej dokumentacji, w sprawie nie ujawniły się żadne faktyczne i prawne okoliczności wskazujące na ponadprzeciętną zawiłość sprawy. Prokurator przekazując śledztwo do prowadzenia Komendzie (...)Policji we W. dał wyraz temu, że sprawa nie jest szczególnie skomplikowana. W przeciwnym razie, śledztwo prowadziłby osobiście prokurator. W sprawie nie ujawniły się okoliczności wskazujące na zawinione przewlekanie postępowania przez skarżącego sp. z o.o. (...) w likwidacji z siedzibą w P.. Okres postępowania przygotowawczego w sprawie (...) jest zbyt długi i wynika z zawinionej przez prowadzącego śledztwo przewlekłości postępowania. Upływ czasu związany z podejmowaniem kolejnych czynności procesowych zmierzających do uzyskania istotnych dowodów, a w końcowym efekcie podjęcia decyzji, co do sposobu zakończenia postępowania przygotowawczego, uzasadnia stwierdzenie przewlekłości postępowania w niniejszej sprawie. Długotrwałość postępowania jest wynikiem nieprawidłowej organizacji postępowania. Nieprawidłowy sposób prowadzenia postępowania przygotowawczego stanowi podstawę do stwierdzenia, że w toku postępowania nadzorowanego przez Prokuraturę Okręgową w Legnicy w sprawie (...) doszło do naruszenia prawa pokrzywdzonego do rozpoznania wymienionej sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (w rozsądnym terminie).

Mając na względzie, że sprawa ma znaczenie dla skarżącego, który swoją postawą nie przyczynił się do wydłużenia czasu trwania postępowania oraz nieuzasadnioną przewlekłość postępowania, na podstawie art. 12 ust. 4 cytowanej ustawy przyznano skarżącemu 5.000 zł. Pokrzywdzonemu należało też zwrócić wniesioną opłatę od skargi w wysokości 200 zł.

W tym stanie rzeczy, orzeczono jak na wstępie.

Wiesław Pędziwiatr Jerzy Skorupka Jarosław Mazurek