Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt XII Ko 16/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2021 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie w XII Wydziale Karnym w składzie:

Przewodnicząca: SSO Katarzyna Stasiów

Protokolant: Paulina Adamowska

w obecności prokuratora Krystyny Nogal-Załuskiej

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 maja 2021 r.

sprawy z wniosku H. P.

przeciwko Skarbowi Państwa

o odszkodowanie i zadośćuczynienie za szkodę i krzywdę doznane z tytułu skazania Z. P. wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 18 kwietnia 1947 r. w sprawie Sr 330/47

na podstawie art. 8 ust. 1 i 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. z 1991 roku Nr 34, poz. 149 ze zm.)

I.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz H. P. kwotę 60 000 (sześćdziesięciu tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną z tytułu skazania Z. P. wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 18 kwietnia 1947 r. w sprawie Sr 330/47 wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie wniosek oddala;

III.  kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Formularz UWO

Sygnatura akt

XII Ko 16/21

WNIOSKODAWCA

H. P.

ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

Odszkodowanie łącznie z zadośćuczynieniem 100 000 złotych

3.

Inne

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 18 kwietnia 1947 r. w sprawie o sygn. akt Sr 330/47 Z. P. został uznany za winnego tego, że a) od chwili odzyskania niepodległości do 20 stycznia 1947 r. w powiecie O. był członkiem nielegalnej organizacji zmierzającej do obalenia ustroju demokratycznego Polski (...), tj. popełnienia przestępstwa z art. 86 § 2 k.k.w.p.; b) w czasie swojej przynależności organizacyjnej bez prawnego zezwolenia władzy posiadał PPSz, pistolet (...), karabin i dwa granaty obronne, tj. popełnienia przestępstwa z art. 4 § 1 dekretu z dnia 13 czerwca 1946 roku i za czyn pierwszy został skazany na karę 5 lat pozbawienia wolności, która została mu darowana na mocy art. 5 ustawy amnestyjnej z 22 lutego 1947 r., a za czyn drugi – na karę 6 lat pozbawienia wolności, którą na mocy art. 5 ustawy amnestyjnej z 22 lutego 1947 r. złagodzono do 3 lat pozbawienia wolności.

wyrok Wojskowego Sądu Rejonowego w Warsza-wie z dnia 18 kwietnia 1947 r.

k. 80-81 dołączo-nych akt XII Ko 62/20

3.1.2

Z. P. został zatrzymany 20 stycznia 1947 roku.

rozkaz zatrzyma-nia

k. 40 akt XII Ko 62/20

1.4

Postanowieniem Najwyższego Sądu Wojskowego z 6 czerwca 1947 r. wyrok przeciwko Z. P. został zmieniony poprzez złagodzenie kary pozbawienia wolności za czyn drugi do lat pięciu i darowanie tej kary w całości na mocy art. 5 § 1 pkt 1 lit. a ustawy o amnestii z 22 lutego 1947 r.

27 czerwca 1947 roku Z. P. został faktycznie zwolniony.

postano-wienie

zawiado-mienie o zwolnie-niu

k. 97 akt XII Ko 62/20

k. 89 akt XII Ko 62/20

3.1.5.

W toku śledztwa Z. P. był torturowany m.in. bity w pięty. Proces karny stanowił dla niego tak trudne przeżycie, że Szef Powiatowego Urzędu (...) w O. wniósł do Wojskowego Sądu Rejonowego o przyspieszenie rozprawy sądowej, gdyż Z. P. „siedząc i czekając na rozprawę sądową, okazuje do pewnego stopnia oznaki obłędu”.

Na skutek pobytu w więzieniach Z. P. nabawił się problemów z chodzeniem.

Z. P. zmarł (...) roku w wieku 52 lat. Miał tylko jedno jego dziecko – wnioskodawcę H. P. urodzonego w (...) roku.

zeznania H. P.-go

wniosek

akt zgonu i urodzenia

k. 35

k. 76 akt XII Ko 62/20

k. 16 akt XII Ko 62/20

k. 34

3.1.6

Postanowieniem z 26 stycznia 2021 r. tutejszy sąd stwierdził nieważność wyroku skazującego Z. P..

postano-wienie

k. 114-115 akt XII Ko 62/20

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

powstanie szkody w majątku Z. P.

zeznania H. P.-go

k. 35

ocena DOWODów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

3.1.1.

dokumenty, które stały się ujawnione bez odczytywania

Sąd nie neguje prawdziwości dokumentów. Są to dokumenty oficjalne, urzędowe, niekwestionowane przez żadną ze stron.

3.1.2.

zeznania H. P.

Sąd uznał za całkowicie wiarygodne i rzetelne zeznania H. P.. Są one spójne, logiczne, potwierdzone przez pozostały materiał zgromadzony w sprawie.

Akta postępowania karnego korespondują z zeznaniami wnioskodawcy.

H. P. nie ma szczegółowej wiedzy o sprawie ojca, jednakże sposób prowadzenia postępowań karnych w latach 1944-1956 w sprawach o przestępstwa związane z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego stanowi notorium powszechne.

Z zeznań H. P. wynika, że Z. P. nie poniósł żadnej szkody w wyniku procesu karnego.

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

5.1.

Kwota główna

Odsetki

5.1.1

O złotych

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zadośćuczynienie

5.2.

Kwota główna

Odsetki

5.2.1

60 000 (sześćdziesiąt tysięcy) złotych

odsetki ustawowe od dania uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego stanowi, że osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji. W razie śmierci tej osoby uprawnienie to przechodzi na małżonka, dzieci, rodziców.

Postanowieniem z 26 stycznia 2021 r. tutejszy sąd stwierdził nieważność wyroku skazującego Z. P.. Jedyną osobą uprawnioną do dochodzenia zadośćuczynienia jest syn Z. P. - wnioskodawca H. P..

Treść wyroku Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 18 kwietnia 1947 r. nie pozostawia wątpliwości, że proces karny przeciwko Z. P. stanowił represję za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Zostało to zresztą potwierdzone prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z 26 stycznia 2021 r.

Zadośćuczynienie orzekane na podstawie ustawy „lutowej” ma zrównoważyć wszystkie negatywne przeżycia i doświadczenia pokrzywdzonego związane z niesłusznym oskarżeniem i skazaniem. Stanowi rekompensatę za naruszenie dóbr osobistych – zdrowia, wolności człowieka, wolności od obawy i strachu, od użycia przemocy czy zrealizowania groźby, możliwości swobodnego dysponowania wartościami osobistymi, godności, wizerunku i związanej z nim pozycji w społeczeństwie.

Przy szacowaniu wysokości zadośćuczynienia sąd miał na względzie rodzaj krzywdy doznanej przez Z. P. oraz praktykę orzeczniczą sądów apelacyjnych oraz Sądu Okręgowego w Warszawie w podobnych sprawach.

Sąd uwzględnił ilość i sposób przesłuchań skazanego, fakt więzienia go w celach o bardzo złym standardzie, obawę o własne życie i zdrowie, odbycie kary 5 miesięcy pozbawienia wolności, brak kontaktu z najbliższymi i informacji o rodzinie, utratę zdrowia spowodowaną złymi warunkami w trakcie osadzenia, psychiczne konsekwencje procesu karnego.

Przy ocenie utraty zdrowia sąd miał na względzie dolegliwości, z którymi skazany musiał borykać się długo po opuszczeniu więzienia, a nawet do końca życia. Są to dolegliwości zgłaszane często przez osoby dotknięte represjami w czasach stalinowskich, stąd sąd nie kwestionuje ich związku z osadzeniem.

Sąd uznał za zasadne przyznanie zadośćuczynienia w wysokości 60 000 złotych. Sąd przyjął, że kwota ta jest adekwatna dla zrekompensowania krzywdy, której doznał Z. P. w czasie pobytu w zakładach karnych oraz po ich opuszczeniu. Jak stwierdził Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 22 listopada 2018 r. w sprawie o sygnaturze akt II AKa 174/18 „funkcja kompensacyjna zadośćuczynienia sprawia, iż z jednej strony - nie może mieć ono jedynie charakteru symbolicznego, zaś z drugiej - nie może być nadmiernym ekwiwalentem pieniężnym w stosunku do krzywdy i być źródłem nieuzasadnionej korzyści majątkowej”. Kwota 60 000 złotych na pewno nie jest wygórowana, a z drugiej strony jest na tyle znaczna, że powinna czynić zadość doznanej krzywdzie.

Sąd nie zasądził na rzecz wnioskodawcy odszkodowania, gdyż H. P. nie wykazał, aby na skutek postepowania karnego jego ojciec poniósł jakąś szkodę majątkową.

Inne

5.3.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

6.1.

Kwota główna

Odsetki

Zadośćuczynienie

6.2.

Kwota główna

Odsetki

6.2.1

60 000 (sześćdziesiąt tysięcy) złotych

odsetki ustawowe zostaną wypłacone za ewentualną zwłokę od chwili uprawomocnienia się przedmiotowego wyroku

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3.

Koszty sądowe na podstawie art. 13 ustawy lutowej obciążają Skarb Państwa.

PODPIS