Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 346/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 21 lipca 2020 r., sygnatura akt XVIII K 328/19

Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść - obrońca

☒ na niekorzyść - prokurator

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał postępowania dowodowego.

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

---------------------

--------------------------------------------------------------

--------------------------------

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

---------------------

-------------------------------------------------------------

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

-------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzuty obrońcy i prokuratora

Zarzuty apelacji obrońcy oskarżonego:

I. rażąca obraza przepisów postępowania art.2 §2 kpk, art.4 kpk., art.5 § 2 kpk, art.7kpk, art.399 § 1 kpk, art.410 kpk mająca decydujący wpływ na treść orzeczenia, a polegająca na :

l) dokonaniu ustaleń faktycznych w zakresie rozstrzygnięcia o winie L. B. z rażącym przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów, w sposób dowolny, z zaniechaniem uwzględnienia okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego, niedopuszczalnego rozstrzygania niedających się usunąć wątpliwości co do winy oskarżonego na jego niekorzyść, przejawiających się w :

a)  daniu wiary zeznaniom pokrzywdzonego E. L. w zakresie istotnym dla dokonania kluczowych ustaleń faktycznych w sprawie i ocenę zeznań składanych na etapie postępowania przygotowawczego i tych składanych przed Sądem, jako spójnych, konsekwentnych i dokładnie odtwarzających przebieg zdarzenia w którym brał udział, w sytuacji, gdy w depozycjach tego świadka składanych na obu etapach postępowania występują istotne sprzeczności i rozbieżności dotyczące:

- zachowania osk. L. B. wobec pokrzywdzonego polegającego na rzekomym ubliżaniu mu w tramwaju

- udziału w zdarzeniu drugiego czarnoskórego mężczyzny, którego danych personalnych nie ustalono ;

- zachowaniu pokrzywdzonego O. L. oraz n/n czarnoskórego mężczyzny po wyjściu z tramwaju- które to rozbieżności z uwagi na ich wagę dla ustaleń faktycznych podważają ogólną wiarygodność tego świadka;

b) zaniechaniu dokonania oceny stanu zagrożenia odczuwanego przez poszczególnych uczestników zdarzenia w konfrontacji z demonstrowanym przez nich zachowaniem podczas całego zdarzenia przez pryzmat zasady swobodnej oceny dowodów, w tym zachowania oskarżonego L. B. polegającego na odpieraniu przez niego agresywnych zachowań ze strony czarnoskórych uczestników zdarzenia;

c)  skrajnie dowolnym przyjęciu, że w realiach sprawy niniejszej osk. L. B. kierował pod adresem nieustalonego czarnoskórego mężczyzny groźby pozbawienia życia, a nadto -mimo nieustalenia danych personalnych tego mężczyzny-że wymienione groźby wzbudzały w nim uzasadnioną obawę, że mogą być spełnione;

2) dokonaniu niezwykle istotnych zmian w zakresie opisu czynu w układzie podmiotowym tj. tożsamości osób pokrzywdzonych przypisanego oskarżonemu L. B. w porównaniu do czynów zarzuconych temu oskarżonemu w akcie oskarżenia, bez koniecznego uprzedzenia w trybie art.399 § 1 kpk o takiej możliwości, co w sposób drastyczny naruszyło prawo do obrony oskarżonego, gdyż zarówno on jak i obrona zostali pozbawieni procesowej możliwości weryfikacji tych zmian, przede wszystkim w układzie osobowym i dowodowym, a z uwagi na konieczność zachowania tożsamości podmiotowej osoby pokrzywdzonej czynem, który finalnie został przypisany oskarżonemu - istniała bezwzględna procesowa konieczność dokonania takiego uprzedzenia; a owo zaniechanie drastycznie naruszyło prawo do obrony oskarżonego.

Zarzuty apelacji prokuratora:

1.  obraza przepisów prawa materialnego tj. art. 72 § 1 kk, poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie orzeczenia wobec oskarżonego obowiązku okresu próby, podczas gdy zawieszając wykonanie kary wymierzonej oskarżonemu bez jednoczesnego orzeczenia środka karnego obligatoryjnym jest orzeczenie przynajmniej jednego z obowiązków, o którym mowa w tym przepisie

2.  obraza przepisów postępowania, mająca wpływ na treść orzeczenia, a to art. 413 § 2 pkt 1 kpk poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i pominięcie w opisie czynu, który został oskarżonemu przypisany znamienia „że zostanie spełniona” podczas gdy prawidłowe zastosowanie tego przepisu stanowi o konieczności zawarcia w treści orzeczenia dokładnego określenia przypisanego oskarżonemu czynu.

☒ zarzuty apelacji prokuratora zasadne

☐ częściowo zasadny

☒ zarzuty apelacji obrońcy niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

Zarzuty apelacji obrońcy nie zasługują na uwzględnienie. W zakresie rażącej obrazy wskazanych w punkcie I (rzymskie) przepisów postępowania karnego w zasadzie brak jest jakiejkolwiek analizy naruszeń każdego z nich, których miał się dopuścić Sąd I instancji. Dodatkowo obrońca powołując jednocześnie obrazę przepisów art. 5 § 2 kpk i 7 kpk nie dostrzega, że mają one charakter rozłączny a zastosowanie art. 5 § 2 kpk możliwe jest jedynie wówczas, gdy mimo przeprowadzenia wszystkich możliwych dowodów oraz dokonania ich oceny, spełniającej wymogi określone w art. 7 kpk pojawią się wątpliwości, których nie da się wyeliminować (wyrok Sądu Najwyższego z 1.02.2012 r., II KK 141/11, Legalis). Środek odwoławczy powinien być konstruowany przez podmioty kwalifikowane w sposób przejrzysty, jasno i precyzyjnie wskazywać i formułować zarzuty odwoławcze, tak aby organ odwoławczy nie był zmuszony do dociekania jaka była rzeczywista wola skarżącego. Analiza zarzutów przedmiotowej apelacji, której dokonał sąd odwoławczy pozwala na przyjęcie, iż co do zasady obrońca oskarżonego podjął próbę zakwestionowania sposobu oceny dowodów dokonanej przez Sąd Okręgowy i w konsekwencji dokonanie błędnych ustaleń faktycznych. Próba ta okazała się być nieskuteczna. Obrońca nie wykazał bowiem rzeczywistych i konkretnych błędów faktycznych lub logicznych w rozumowaniu Sądu, czy też niezgodności przeprowadzonej oceny z wiedzą oraz doświadczeniem życiowym. Wbrew zarzutom Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny całokształtu zgromadzonych dowodów, w tym w szczególności wyjaśnień oskarżonego L. B. oraz zeznań E. L.. Sąd meriti precyzyjnie wskazał w jakiej części i dlaczego dał wiarę zeznaniom E. L. oraz w jakiej części i dlaczego zeznaniom tym wiary odmówił. Skonfrontował je w szczególności z dowodem w postaci nagrania video przebiegu zdarzenia. Jednocześnie obowiązek uwzględnienia przy orzekaniu całokształtu okoliczności ujawnionych na rozprawie (art. 410 kpk) nie oznacza, że orzekając sąd ma brać za podstawę orzeczenia okoliczności wzajem sobie przeczące gdyż jest uprawniony do orzeczenia na podstawie jednych dowodów i pominięcia innych, jeśli ich treść jest rozbieżna. Nie umknęło Sądowi I instancji, że część zeznań E. L. nie mogła zostać uznana za wiarygodną gdyż nie znalazły one potwierdzenia w innych dowodach. Ta część zeznań na podstawie których sąd dokonał rekonstrukcji przebiegu stanu faktycznego, jako znajdująca potwierdzenie w innych dowodach, w tym nagraniu video i częściowo w zeznaniach O. L. słusznie została uznana za wiarygodną. Nieporozumieniem wydaje się zarzut zaniechania dokonania oceny stanu zagrożenia odczuwanego przez poszczególnych uczestników zajścia oraz ocena zachowania L. B. odpierającego rzekomo agresywne zachowania ze strony czarnoskórych uczestników zdarzenia. Obrońca zdaje się zapominać, że ta część zdarzenia, już po wyjściu z tramwaju była konsekwencją ataku na tle rasistowskim dokonanego jeszcze w tramwaju przez nieustalonego sprawcę a rozżaleni E. L. i O. L. próbowali wyłącznie ustalić dlaczego stali się obiektem ataku. Słusznie Sąd I instancji krytycznie odniósł się do forsowanej przez obrońcę wersji, że to E. L. i jego ówczesna dziewczyna sprowokowali całe zdarzenie.

Niezasadny jest zarzut obrońcy z punktu 2 (arabskie) apelacji. Oczywistym jest, że funkcja przepisu art. 399 §1 kpk sprowadza się do niezaskakiwania stron procesu zmienionym wartościowaniem prawnokarnym zachowania sprawcy. Niemniej jednak ewentualna zmiana opisu czynu w czynie przypisanym w porównaniu z treścią czynu zarzucanego, o ile nie wiąże się, jak ma to miejsce w przedmiotowej sprawie z koniecznością dokonania zmiany w kwalifikacji prawnej czynu, nie pociąga za sobą obowiązku sądu pouczenia stron o możliwości takiej modyfikacji. Taka jednoznaczna interpretacja wynika wprost z treści przepisu art. 399 § 1 kpk. Błędny jest zatem pogląd, że zgodnie z treścią art. 399 § 1 kpk na sądzie ciąży obowiązek uprzedzenia stron o możliwości zmiany, względnie uzupełnienia opisu czynu również wtedy gdy nie zachodzi perspektywa zakwalifikowania czynu według innego przepisu prawnego niż wskazany w akcie oskarżenia (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 sierpnia 2013 r., sygn. akt III KK 234/13, LEX nr 1375217 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2019 r., sygn. akt V KK 108/19, LEX nr 2652435).

Odnosząc się w tym miejscu do poruszonej przez obrońcę problematyki tożsamości czynu przypisanego oskarżonemu L. B. zgodzić się należy z argumentacją Sądu Okręgowego, że w zachowanych granicach zdarzenia historycznego błędnie wskazana została w akcie oskarżenia osoba pokrzywdzonego. Zgromadzone dowody, w szczególności nagranie video z przebiegu zdarzenia nie pozostawiają wątpliwości, że osobą pokrzywdzoną przypisanym przestępstwem od samego początku nie był E. L., a nieustalony mężczyzna rasy czarnej.

Wbrew zarzutom obrony Sad meriti logicznie i wyczerpująco uzasadnił poczynione ustalenie w zakresie wzbudzenia w pokrzywdzonym uzasadnionej obawy spełnienia bezprawnej groźby opisanej w przypisanym oskarżonemu czynie. Wskazał na fakt, iż obiektywnie, u każdego człowieka kierowanie groźby pozbawienia życia i posługiwanie się jednocześnie przedmiotem przypominającym broń wywołałoby obawę, że tego rodzaju groźba zostanie spełniona. Słusznie podniósł również okoliczność, że po tym etapie zdarzenia nieustalony mężczyzna, ale również E. L. i jego dziewczyna natychmiast oddalili się z miejsca zdarzenia.

Prokurator prawidłowo wskazał uchybienia Sądu I instancji co doprowadziło do zmiany orzeczenia przez Sąd Apelacyjny. Wskazać jednakże należy, iż sformułował błędny zarzut naruszenia przepisu postępowania karnego art. 413 § 2 pkt 1 kpk gdy prawidłowo zarzucić należało Sądowi meriti obrazę przepisu prawa materialnego art. 119 § 1 kk.

Wniosek

Wnioski apelacji obrońcy oskarżonego:

o zmianę skarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego , ewentualnie

o uchylenie skarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Wnioski apelacji prokuratora:

O zmianę wyroku poprzez zawarcie w opisie czynu przypisanego oskarżonemu znamienia, „że zostanie spełniona” oraz wymierzenie oskarżonemu na podstawie art. 72 §1 pkt 1 kk zobowiązania do informowania sądu o przebiegu okresu próby

☒ wnioski prokuratora zasadne

☐ częściowo zasadny

☒ wnioski obrońcy niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

Wnioski obrońcy są niezasadne. Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ustalił przebieg stanu faktycznego i dokonał właściwej subsumpcji zachowania L. B. pod wskazane normy prawne. Wniosek prokuratora o zmianę wyroku, wobec dostrzeżonych uchybień Sądu I instancji jest zasadny i doprowadził do zmiany zaskarżonego wyroku

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia
i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1

Przedmiot utrzymania w mocy

Rozstrzygnięcia z pkt I, II i III wyroku

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

Podniesione w apelacji obrońcy zarzuty nie zostały potwierdzone w postępowaniu apelacyjnym, a nadto sąd odwoławczy nie stwierdził także okoliczności prowadzących do zmiany bądź uchylenia zaskarżonego orzeczenia poza granicami środków odwoławczych.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

1.  uzupełniono opis przypisanego oskarżonemu czynu tak, że po słowach „groźba wzbudziła w pokrzywdzonym uzasadnioną obawę” dodano słowa „że zostanie spełniona”

2.  na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 kk zobowiązano oskarżonego do informowania sądu o przebiegu okresu próby co 6 miesięcy.

Zwięźle o powodach zmiany.

Wobec dostrzeżonych przez prokuratora uchybień orzeczenie Sądu I instancji podlegało postulowanej zmianie.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

-------------------------------------------------------------------------------------

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.

------------------------------------------------------------------------------------

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

----------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------

6.  Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

III

Na podstawie art. 624 § 1 kpk zwolniono oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze z uwagi na sytuację rodzinną, majątkową i brak źródeł dochodu.

7.  PODPIS

Przemysław Filipkowski

Izabela Szumniak Dariusz Drajewicz

1.3 Granice zaskarżenia

Wpisać kolejny numer załącznika 1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Całość wyroku Sądu I instancji

1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2 Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.3 Granice zaskarżenia

Wpisać kolejny numer załącznika 2

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

zaniechanie orzeczenia obowiązku z art. 72 § 1 kk, niewłaściwy opis czynu.

1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2 Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana