Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2021 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Dagmara Kos

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2021 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa W. J. – E.

przeciwko Skarbowi Państwa – Szefowi (...) Zarządu (...) w B.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

1.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powódki W. J. – E. kwotę 101.500,00 (sto jeden tysięcy pięćset) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty,

2.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powódki W. J. – E. kwotę 5.417,00 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

3.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 7.127,91 (siedem tysięcy sto dwadzieścia siedem złotych dziewięćdziesiąt jeden groszy) tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 357/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 21 listopada 2018 r. powódka W. E. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. kwoty 80.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości należących do niej nieruchomości:

- położonej w O., gmina Ł., oznaczonej numerem działki (...), objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku,

- położonej w O., gmina Ł. oznaczonej numerem działki (...), objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku,

położonej w O., gmina Ł. oznaczonej numerem działki (...) objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku,

oraz tytułem koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej i zapewnienia należytego klimatu akustycznego pomieszczeń budynków mieszkalnych posadowionych na działce numer (...) w G.. Powódka wnosiła też o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(pozew- k.3-11)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

(odpowiedź na pozew- k.69-77)

Na rozprawach w dniach 22 marca 2019 r. i 6 listopada 2020 r. pełnomocnik powoda popierał powództwo a w imieniu pozwanego nikt się nie stawił.

(protokół rozprawy z dnia 22 marca 2019 r. na płycie CD 00:01:47 – 00:01:55- koperta k.351, protokół rozprawy z dnia 6 listopada 2020 r. na płycie CD 00:01:49 – 00:02:26- koperta k.351)

Na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2021 r. pełnomocnik powoda sygnalizował, iż złoży pismo zawierające rozszerzenie powództwa a w imieniu pozwanego nikt się nie stawił.

(protokół rozprawy z dnia 23 kwietnia 2021 r. na płycie CD 00:01:12 – 00:06:1- koperta k.351)

Pismem procesowym z dnia 23 kwietnia 2021 r. powódka rozszerzyła powództwo żądając zasądzenia od pozwanego na jej rzecz kwoty 101.500,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty.

(pismo procesowe powódki- k.339)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powódka W. E. jest właścicielką nieruchomości:

- położonej w O., gmina Ł., oznaczonej numerem działki (...), objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku,

- położonej w O., gmina Ł. oznaczonej numerem działki (...), objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku,

- położonej w O., gmina Ł. oznaczonej numerem działki (...) objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku,

(bezsporne, wypisy z rejestru gruntów- k.19, k.28, k.37, wydruki z ksiąg wieczystych- k.13-18, k.22-27, k.32-36, mapy- k.20, k.21)

W zakresie zagospodarowania przestrzennego dla miejsca położenia nieruchomości powódki nie było w 2016 r. opracowanego planu miejscowego, a istniejący uprzednio przestał obowiązywać. Dla gminy Ł. opracowane było „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Ł.” zatwierdzone uchwałą Rady Miejskiej w Ł. nr (...) z dnia 12 lutego 2014 r. Z informacji przedstawionych w studium oraz z zaświadczenia Burmistrza Ł. z dnia 9 sierpnia 2018 r. (...). (...) (...)wynika, że na dzień 25 października 2016 r. działka numer (...) znajdowała się na terenach zabudowy produkcyjnej, magazynowej i produkcyjno – usługowej a działki nr (...) na terenach zabudowy mieszkaniowo – usługowej o niskiej intensywności, terenach upraw rolnych niskich klas bonitacyjnych (V – VI) i terenach upraw rolnych wysokiej klasy bonitacyjnej (I – IV). Ponadto zgodnie ze studium działki położone były w granicach powierzchni ograniczających wysokość zabudowy – granice części 1 powierzchni podejścia 1 : 100, w granicy strefy ochronnej od terenów zamkniętych, w granicach jednostki strukturalnej III i w strefie ochrony archeologicznej. Dla działek tych nie została wydana decyzja lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzja o warunkach zabudowy.

(bezsporne, zaświadczenie Burmistrza Ł.- k.38)

W dniu 25 października 2016 roku Sejmik Województwa (...) podjął nową uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł., w której nastąpiło przesunięcie granic poszczególnych podobszarów oznaczonych wyodrębnionymi izoliniami, która to uchwała uchyliła jednocześnie poprzednią uchwałę w tym przedmiocie z dnia 9 lutego 2010 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł.. Zgodnie z § 8 powołanej uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu:

1) w podobszarze A:

a) zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno-i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego, a także mieszkaniowo – usługową,

b) zakaz tworzenia terenów rekreacyjno- wypoczynkowych,

c) zakaz tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

d) zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

2) w podobszarze B:

a) zakaz tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

b) zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy.

W myśl § 9 tej uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie korzystania z terenu:

1) w podobszarze A:

a) zakaz budowy budynków jedno- i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowego, mieszkaniowo – usługowego, szpitali, domów opieki społecznej, a także obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

b) zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne oraz zamieszkania zbiorowego, zabudowę zagrodową, mieszkaniowo – usługowe, szpitale, domy opieki społecznej, a także obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

c) dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

d) dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego, na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy.

2) w podobszarze B:

a) zakaz budowy szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

b) zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

c) dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

Zgodnie z § 10 uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

1) w podobszarze A:

a) w budynkach istniejących oraz nowoprojektowanych należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie z obowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej,

2) w podobszarze B:

a) w budynkach szpitali, domów opieki społecznej i budynkach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie zobowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej.

(bezsporne, uchwała- k.39-41)

Dla miejsca położenia nieruchomości powódki nadal nie ma opracowanego planu miejscowego. Dla gminy Ł. opracowane jest „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Ł.” zatwierdzone uchwałą Rady Miejskiej w Ł. nr (...) z dnia 30 czerwca 2017 r. Pomimo, że studium nie jest źródłem prawa miejscowego, z uwagi na brak planu dla obszaru usytuowania nieruchomości informacje w nim zawarte są źródłem danych dotyczących zagospodarowania przestrzennego terenu, gdyż przy sporządzaniu planu ustalenia zawarte w studium są wiążące dla organów gminy. Z informacji przedstawionych w studium oraz z zaświadczenia Burmistrza Ł. z dnia 26 października 2017 r. (...). (...).451.2017 wynika, że działka numer (...) znajduje się na terenach zabudowy produkcyjnej, magazynowej i produkcyjno – usługowej i w strefie obserwacji archeologicznej, działka nr (...) na terenach zabudowy produkcyjnej, magazynowej i produkcyjno – usługowej i w strefie obserwacji archeologicznej (częściowo) a działka numer (...) – od drogi tereny usług i handlu, oświaty, administracji, kultury i innych, pozostała część działki to tereny upraw rolnych niskich klas bonitacyjnych (V – VI) i tereny upraw rolnych wysokiej klasy bonitacyjnej (I – IV). Ponadto zgodnie ze studium działki położone są w granicach powierzchni ograniczających wysokość zabudowy – granice części 1 powierzchni podejścia 1 : 100, w strefie związanej z inwestycjami wojskowymi – granice stref ochronnych od terenów zamkniętych, w granicach obszaru ograniczonego użytkowania – linia równoważnego poziomu dźwięku dla pory nocy 50 dB – Podobszar A. Dla działek tych nie została wydana decyzja lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzja o warunkach zabudowy.

(bezsporne, zaświadczenie Burmistrza Ł.- k.43)

Miejscowość O. usytuowana jest w gminie miejsko - wiejskiej Ł.. Działka nr (...) jest niezabudowana. Stanowi grunt rolny zadrzewiony. Działka jest ogrodzona, ma bezpośredni dostęp do drogi nieutwardzonej i drogi asfaltowej publicznej. Ma powierzchnię 4,9501 ha. Położona jest w otoczeniu zabudowy zagrodowej pól uprawnych, w niedalekiej odległości znajduje się cmentarz. Działka nr (...) jest zabudowana dwoma budynkami mieszkalnymi powstałymi w wyniku adaptacji dawnych budynków administracyjno – gospodarczych oraz rozbudowy. Działka nie jest ogrodzona (ma jedynie bramę i furtkę) i ma dostęp do drogi nieutwardzonej. Na działce zlokalizowany jest słup energetyczny, Ma ona powierzchnię 1, (...). Położona jest w otoczeniu zabudowy gospodarczej i pól uprawnych. Na działce znajduje się zbiornik wody ppoż. Pierwszy budynek mieszkalny jest murowany. Był on wybudowany w latach 80 – 90 XX wieku. Jest parterowy z poddaszem użytkowym o powierzchni zabudowy 300 m ². Posiada garaż dwustanowiskowy o około 250 m ² powierzchni użytkowej. Fundamenty budynku są z wylewane betonowe, mury z cegły pełnej ceramicznej, bez ocieplenia, nieotynkowane, strop jest żelbetowy. Dach jest wielospadowy o konstrukcji drewnianej, pokryty blachą falistą. Elementy wykończeniowe stanowią okładziny ścienne – panele ścienne, deska lakierowana (sufity), glazura, farba dyspersyjna i cegła, posadzki i podłogi – wykładzina, terakota, panele podłogowe i deski lakierowane. Stolarka okienna jest drewniana a stolarka drzwiowa drewniana, płycinowa. Budynek wyposażony jest w instalacje elektryczną, wodociągową, kanalizacyjną – przydomowa oczyszczalnia ścieków, wentylację grawitacyjną i piec na ekogroszek. Drugi budynek mieszkalny jest murowany. Był on wybudowany w latach 80 – 90 XX wieku. Jest parterowy z poddaszem nieużytkowym o powierzchni zabudowy 107 m ² i powierzchni użytkowej 90 m ². Fundamenty budynku są z wylewane betonowe, mury z cegły pełnej ceramicznej, bez ocieplenia, nieotynkowane, strop jest żelbetowy. Dach jest dwuspadowy o konstrukcji drewnianej, pokryty blachą falistą. Elementy wykończeniowe stanowią okładziny ścienne – panele ścienne, deska lakierowana (sufity), glazura, farba dyspersyjna, emaliowana i cegła, posadzki i podłogi – wykładzina, terakota, panele podłogowe i deski lakierowane. Stolarka okienna jest drewniana a stolarka drzwiowa drewniana, płycinowa. Budynek wyposażony jest w instalacje elektryczną, wodociągową, kanalizacyjną – przydomowa oczyszczalnia ścieków, wentylację grawitacyjną i piec na ekogroszek. Działka nr (...) jest zabudowana budynkiem infrastruktury technicznej. Nie jest ona ogrodzona i ma dostęp do drogi nieutwardzonej. Posiada powierzchnię 0,0963 ha. Położona jest w otoczeniu zabudowy mieszkaniowej, gospodarczej i pól uprawnych.

(opinia biegłego z zakresu szacunku (...)- k.105-276, uzupełniająca opinia pisemna biegłego z zakresu szacunku (...)- k.200-204)

Przyjmując w ujęciu procentowym średnią cenę nieruchomości niezabudowanych poza strefą oddziaływania lotniska na 100 %, wartość w strefie A stanowi 86,9 % oszacowanej kwoty co oznacza spadek o 13,1 %. Różnica ta nie dotyczy przypadków gdy w podobszarze A następuje utrata funkcji mieszkaniowej co ma przełożenie na poziom cen transakcyjnych w związku z utratą przymiotu funkcji mieszkaniowych, przy znikomym zapotrzebowaniu na funkcje niemieszkaniowe. Przyjmując w ujęciu procentowym średnią cenę nieruchomości rolnych poza strefą oddziaływania lotniska na 100 %, wartość w strefie A stanowi 83,4 % oszacowanej kwoty w przypadku ograniczenia funkcji mieszkaniowej co oznacza spadek o 16,6 %. Przyjmując w ujęciu procentowym średnią cenę nieruchomości zabudowanych poza strefą oddziaływania lotniska na 100 %, wartość w strefie A stanowi 90,9 % oszacowanej kwoty co oznacza spadek o 9,1 %.

(opinia biegłego z zakresu szacunku (...)- k.105-276, uzupełniająca opinia pisemna biegłego z zakresu szacunku (...)- k.200-204)

Ze względu na brak bezpośrednich danych rynkowych do porównania całej nieruchomości na cele wyceny dokonano podziału funkcjonalnego wycenianych działek na:

- frontowa część działki nr (...) o powierzchni 1,63 ha wyceniona została jako grunt rolny z potencjałem zabudowy mieszkaniowej,

- działka nr (...) podzielona została na dwa obszary funkcjonalne zabudowane budynkiem mieszkalnym o powierzchni 0,2445 ha i 0,1680 ha oraz dwa obszary niezabudowane o charakterze mieszkaniowym o powierzchni 0,5380 ha i 0,3270 ha (wraz z działką numer (...) jako funkcjonalna całość).

(opinia biegłego z zakresu szacunku (...)- k.105-276)

Dla wydzielonego z działki nr (...) obszaru o powierzchni 1,63 ha stanowiącej grunt rolny z potencjałem zabudowy mieszkaniowej współczynnik korygujący wynosi 1,06, co przy średniej cenie transakcyjnej 3,50 zł/m ² daje wartość 1 m ² powierzchni gruntu w wysokości 3,71 zł. Mając na uwadze obliczony dla podobszaru A wskaźnik wynoszący 16,6 % oraz współczynnik korekcyjny 0,90 – utrata wartości rynkowej tej działki stanowi kwotę 9.000,00 zł.

(opinia biegłego z zakresu szacunku (...)- k.105-276)

Działka nr (...) dla celów wyceny podzielona została na części funkcjonalne:

- grunt pod zabudowę mieszkaniową o powierzchni 0,3270 ha (wraz z działką nr (...) jako funkcjonalna całość),

- grunt pod zabudowę mieszkaniową o powierzchni 0,5380 ha,

- obszar zabudowany o charakterze mieszkaniowym o powierzchni 0,1680 ha,

- obszar zabudowany o charakterze mieszkaniowym o powierzchni 0,2445 ha.

(opinia biegłego z zakresu szacunku (...)- k.105-276)

Współczynnik korygujący dla wydzielonego gruntu o powierzchni 0,3270 ha wynosi 1,04, co przy średniej cenie transakcyjnej 20,66 zł/m ² daje wartość 1 m ² powierzchni gruntu w wysokości 21,49 zł. Mając na uwadze obliczony dla podobszaru A wskaźnik wynoszący 13,1 % oraz współczynnik korekcyjny 0,90 – utrata wartości rynkowej dla tego wydzielonego gruntu stanowi kwotę 8.600,00 zł. Współczynnik korygujący dla wydzielonego gruntu o powierzchni 0,5380 ha wynosi 1,06, co przy średniej cenie transakcyjnej 20,66 zł/m ² daje wartość 1 m ² powierzchni gruntu w wysokości 21,90 zł. Mając na uwadze obliczony dla podobszaru A wskaźnik wynoszący 13,1 % oraz współczynnik korekcyjny 0,90 – utrata wartości rynkowej dla tego wydzielonego gruntu stanowi kwotę 14.000,00 zł. Wartość rynkowa wydzielonego zabudowanego gruntu o powierzchni 0,1680 ha bez uwzględniania ograniczeń została określona w oparciu o średnią arytmetyczną skorygowanych cen transakcyjnych i wynosi 219.400,00 zł. Mając na uwadze obliczony dla podobszaru A wskaźnik wynoszący 9,1 % oraz współczynnik korekcyjny 0,90 – utrata wartości rynkowej dla tego wydzielonego gruntu stanowi kwotę 18.000,00 zł. Wartość rynkowa wydzielonego zabudowanego gruntu o powierzchni 0,1680 ha bez uwzględniania ograniczeń została określona w oparciu o średnią arytmetyczną skorygowanych cen transakcyjnych i wynosi 219.400,00 zł. Mając na uwadze obliczony dla podobszaru A wskaźnik wynoszący 9,1 % oraz współczynnik korekcyjny 0,90 – utrata wartości rynkowej dla tego wydzielonego gruntu stanowi kwotę 18.000,00 zł. Wartość rynkowa wydzielonego zabudowanego gruntu o powierzchni 0,2445 ha bez uwzględniania ograniczeń została określona w oparciu o średnią arytmetyczną skorygowanych cen transakcyjnych i wynosi 316.500,00 zł. Mając na uwadze obliczony dla podobszaru A wskaźnik wynoszący 9,1 % oraz współczynnik korekcyjny 0,90 – utrata wartości rynkowej dla tego wydzielonego gruntu stanowi kwotę 25.900,00 zł.

(opinia biegłego z zakresu szacunku (...)- k.105-276, uzupełniająca opinia ustna biegłego z zakresu szacunku (...)- protokół rozprawy z dnia 6 listopada 2020 r. na płycie CD 00:02:26 – 01:04:10- koperta k.351, uzupełniająca opinia pisemna biegłego z zakresu szacunku (...)- k.315-328)

Budynki powódki przed utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania spełniały wymogi prawa budowlanego w zakresie izolacyjności. W jednym z nich konieczna jest wymiana dziewięciu okien na okna zespolone PCV 30 dB, wymiana jednego okna na okno akustyczne zespolone PCV 34 dB, montaż jednego nawiewnika 30 dB i montaż jednego nawiewnika akustycznego 38 dB. W drugim z nich konieczna jest wymiana pięciu okien na okna zespolone 30 dB i wymiana jednego okna na okno akustyczne zespolone 32 dB, montaż trzech nawiewników 30 dB, jednego nawiewnika 34 dB i jednego nawiewnika 36 dB. Konieczne jest też wybudowanie nowej ścianki uzupełniającej działowej.

(opinia biegłego z zakresu szacunku (...)- k.105-276)

W celu uzyskania pożądanego efektu podwyższonej izolacyjności akustycznej wzięta została pod uwagę konieczność przeprowadzenia prac ponadstandardowych, wykraczających poza przewidziane dla danego typu obiektów w okresie ich budowy. W tym przypadku zastosowane zostało podejście kosztowe, w ramach którego stosuje się metodę kosztów odtworzenia lub metodę kosztów zastąpienia. W niniejszym przypadku zastosowana została technika zastąpienia, a wynikiem obliczeń jest wartość odtworzeniowa nakładów bez uwzględniania stopnia zużycia. Wynik końcowy uwzględniający koszty wymiany okien, montażu nawiewników okiennych i budowy ścianki działowej oraz wartość robót mających zapewnić właściwy klimat akustyczny budynków mieszkalnych położonych na nieruchomości powódki został oszacowany na kwotę 26.000,00 zł. Wartość prac dostosowawczych została ustalona z wykorzystaniem bazy cenowej e - (...) a także innych publikacji branżowych oraz informacji uzyskanych od producentów, dostawców i wykonawców robót oraz w placówkach handlowych i serwisowych, z uwzględnieniem lokalnych cen rynkowych.

(opinia biegłego z zakresu szacunku (...)- k.105-276)

Pismem z dnia 22 listopada 2017 r. pełnomocnik powódki wystosował do pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. wezwanie do zapłaty, w którym wezwał go do zapłaty na rzecz powódki kwoty 900.000,00 zł tytułem odszkodowania w związku z ograniczeniem sposobu korzystania i zmniejszeniem wartości nieruchomości położonych w O. oznaczonych numerami działek (...) w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania na mocy uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. Pismo to pozwany otrzymał w dniu 27 listopada 2017 r. Pismem z dnia 29 listopada 2017 r. pozwany nie uznał roszczeń powódki za zasadne i odmówił wypłaty żądnej kwoty.

(bezsporne, kserokopia pisma pełnomocnika powódki- k.44-46, kserokopia zwrotnego potwierdzenia odbioru pisma- k.47-48, kserokopia pisma pozwanego- k.49)

W dniu 19 listopada 2018 r. pełnomocnik powódki złożył w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy wniosek o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej i zażądał od niego kwoty 2.145.000,00 zł tytułem odszkodowania w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości położonych w O., gmina Ł., oznaczonych numerami działek (...). Do zawarcia ugody nie doszło.

(kserokopia zawezwania do próby ugodowej- k.340-345, kserokopia książki nadawczej- k.346, kserokopia protokół rozprawy- k.348)

Ustaleń stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie Sąd dokonał w oparciu o dokumenty złożone przez powódkę. Złożone przez nią dokumenty urzędowe sporządzone były w odpowiedniej formie przez uprawnione do tego organy i w ramach ich kompetencji. Zgodnie natomiast z treścią art. 244 § 1 kpc dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Autentyczność tych dokumentów oraz ich prawdziwość nie była przy tym kwestionowana przez pozwanego. Podstawą ustaleń stanu faktycznego były także złożone przez powódkę kserokopie dokumentów prywatnych w postaci korespondencji stron wymienionej przez nie przed wszczęciem postępowania w przedmiotowej sprawie. Dokument prywatny w myśl art. 245 kpc stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Autentyczność dokumentów prywatnych złożonych przez powódkę także nie była kwestionowana przez pozwanego. Okoliczność, że żadna ze stron nie kwestionowała treści kserokopii dokumentów znajdujących się w aktach sprawy pozwoliła na potraktowanie tych kopii jako dowodów pośrednich istnienia dokumentów o treści im odpowiadającej.

Ustalenia faktyczne w sprawie Sąd poczynił także w oparciu o opinię biegłego sądowego K. N. wraz z opiniami uzupełniającymi. Biegły ten w wydanych opiniach oszacował utratę wartości nieruchomości powódki wskutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania oraz wyliczył koszt nakładów niezbędnych do rewitalizacji akustycznej budynków znajdujących się na jej nieruchomości. W ocenie sądu opinie sporządzone zostały sposób jasny, rzeczowy i przejrzysty. Biegły wskazał przy tym szczegółowo na czym oparł się wydając opinie, z jakich korzystał źródeł i jaką posłużył się metodologią. W sposób zrozumiały przedstawił też wnioski oraz sposób, w jaki do nich doszedł. Sąd nie miał przy tym wątpliwości co do tego, że biegły posiada kompetencje i doświadczenie potrzebne do wydania opinii w tego rodzaju sprawie. Biegły sądowy K. N. sporządzał bowiem opinie w wielu zbliżonych rodzajowo sprawach dotyczących obniżenia wartości nieruchomości w związku z utworzeniem strefy ograniczonego użytkowania dla lotniska Ł., co pozwala uznać, że posiada on doświadczenie i wiedzę w przedmiocie objętym zakresem opinii w niniejszej sprawie. W tej sytuacji opinie biegłego sądowego K. N. w zakresie szacującym spadek wartości nieruchomości wskutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania oraz szacującym koszty nakładów niezbędnych do rewitalizacji akustycznej budynków mieszkalnych należało uznać za w pełni wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 1396) w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę. Szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Przesłankami odpowiedzialności za szkodę w myśl powyższego przepisu są zatem: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą. Z art. 129 ust. 2 p.o.ś. wynika przy tym, iż szkodą jest także zmniejszenie wartości nieruchomości, co koresponduje z pojęciem straty w rozumieniu art. 361 § 2 kc, przez którą rozumie się między innymi zmniejszenie aktywów.

Zastosowanie art. 129 ust. 2 p.o.ś. jako podstawy roszczenia odszkodowawczego właściciela nieruchomości z tytułu obniżenia jej wartości w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z niej w następstwie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania było przedmiotem obszernego orzecznictwa. W judykaturze funkcjonuje pogląd, w świetle którego, mówiąc o obszarze ograniczonego użytkowania trzeba dostrzegać z jednej strony związane z jego utworzeniem ograniczenia w zakresie sposobu korzystania z nieruchomości, z drugiej natomiast przyczyny, które legły u podstaw utworzenia tego obszaru. Wspomniane ograniczenia są związane z nieruchomością położoną na obszarze ograniczonego użytkowania i dotyczą każdego jej właściciela. Dopóki bowiem będzie istniał obszar ograniczonego użytkowania, dopóty będą obowiązywały wprowadzone na jego terenie ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenów, wymagań technicznych dotyczących budynków oraz sposobu korzystania z gruntów. Obszar ograniczonego użytkowania ingeruje w prawo własności i w sferę wolności właściciela wobec czego wyszczególnienie sytuacji, w których dojdzie do utworzenia go, jest wyczerpujące i wymaga uprzednio stwierdzenia, że zastosowanie najlepszych dostępnych metod i środków nie doprowadziło do utrzymania dopuszczalnych warunków środowiska. Konieczność utworzenia obszaru wynika z tego, iż jest to jedyny sposób uzyskania efektu w postaci ochrony zasobów środowiska, która uwzględnić powinna wyczerpanie dostępnych środków i zasadę proporcjonalności przewidzianą w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Samo już zatem utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wskazuje na negatywne oddziaływanie lotniska na środowisko w stopniu wymagającym wprowadzenia ograniczeń w wykonywaniu prawa własności. Ograniczenia te musi respektować każdy właściciel nieruchomości (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 565/08, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, niepubl., LEX nr 528219).

W przedmiotowej sprawie powódka wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, obejmującego stanowiące jej własność nieruchomości położone w O., poniosła szkodę polegającą na ograniczeniu w sposobie korzystania z nich a w konsekwencji na zmniejszeniu ich wartości. Dla nieruchomości powódki brak jest aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego. Przeznaczenie nieruchomości wynika ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Działka numer (...) znajduje się na terenach zabudowy produkcyjnej, magazynowej i produkcyjno – usługowej i w strefie obserwacji archeologicznej, działka nr (...) na terenach zabudowy produkcyjnej, magazynowej i produkcyjno – usługowej i w strefie obserwacji archeologicznej (częściowo) a działka numer (...) – od drogi tereny usług i handlu, oświaty, administracji, kultury i innych, pozostała część działki to tereny upraw rolnych niskich klas bonitacyjnych (V – VI) i tereny upraw rolnych wysokiej klasy bonitacyjnej (I – IV). Ponadto zgodnie ze studium działki położone są w granicach powierzchni ograniczających wysokość zabudowy – granice części 1 powierzchni podejścia 1 : 100, w strefie związanej z inwestycjami wojskowymi – granice stref ochronnych od terenów zamkniętych, w granicach obszaru ograniczonego użytkowania – linia równoważnego poziomu dźwięku dla pory nocy 50 dB – Podobszar A. Działki te znajduje się w całości w podobszarze A.

Wskutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania uchwałą Nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. w podobszarze A, na terenie którego usytuowane są nieruchomości powódki, wprowadzono ograniczenia dotychczasowego sposobu korzystania z nich. Powódka nie może skutecznie dochodzić zaniechania immisji hałasu przez lotnisko, w związku z czym doszło do zawężenia przysługujących jej a wynikających z prawa własności uprawnień związanych z podejmowaniem działań ochronnych wobec swojej własności. Ponadto z § 9 uchwały wynika między innymi zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno- i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo – usługową. Podkreślenia przy tym wymaga, że wbrew twierdzeniom pozwanego, w przedmiotowej sprawie nie można oceniać zasadności dochodzonego przez powódkę roszczenia odszkodowawczego przez pryzmat ograniczeń w sposobie dotychczasowego korzystania ze stanowiących jej własność nieruchomości. Nieruchomości powódki należy badać więc pod kątem utraty zdolności swobodnego wykorzystania ich na cele na przykład budownictwa i poddawać ocenie pod kątem spadku ich wartości.

Niewątpliwie wskutek uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości oraz zmuszenia właściciela do zmiany dotychczasowego jej przeznaczenia, co wynika z utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, w obrębie którego usytuowane są stanowiące własność powódki nieruchomości, powódka doznała szkody polegającej na obniżeniu ich wartości. Nieruchomość jest dobrem inwestycyjnym i o ile nie jest wyłączona spod obrotu podlega regułom rynkowym, a jej wartość jest weryfikowana przez wolny rynek, niezależnie od tego czy jej właściciel zamierza zbyć swoją własność, czy też nie poczynił w tym zakresie żadnych kroków. (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 września 2009 r., I ACa 484/09, LEX nr 756606, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 17 czerwca 2010 r., I ACa 772/09, LEX nr 756717). W orzecznictwie przyjmuje się, iż obniżenie wartości nieruchomości generuje stratę niezależnie od tego, czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań. Przesłanką roszczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 129 ust. 2 p.o.ś. nie jest bowiem jej zbycie. Odszkodowanie nie jest też ograniczone do rzeczywistej straty, gdyż obowiązuje zasada pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej za wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, niepubl., LEX nr 503415). Wartość należących do powódki nieruchomości uległa obniżeniu z uwagi na położenie w okolicach lotniska wojskowego Ł. i na skutek hałasu związanego z jego funkcjonowaniem, niewątpliwie negatywnie postrzeganego przez potencjalnych nabywców nieruchomości. Zainteresowanie nabyciem nieruchomości w okolicach lotniska spadło, a potencjalni nabywcy mogą być skłonni do kupna nieruchomości położonych w obszarze ograniczonego użytkowania, ale za odpowiednio niższą cenę. Do zakresu szkody podlegającej naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś. należy więc obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że jej właściciel będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje np. hałas (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 listopada 2010 r., I ACa 884/10, LEX nr 756735). Wobec powyższego oraz mając na uwadze opinię biegłego sądowego z zakresu szacunku (...), uwzględniając obliczony dla podobszaru A współczynnik utraty wartości Sąd Okręgowy ustalił, że wartość rynkowa należących do powódki nieruchomości uległa obniżeniu o kwotę 75.500,00 zł.

Oceny zasadności drugiego z dochodzonych przez powódkę roszczeń – żądania zwrotu nakładów potrzebnych na rewitalizację akustyczną stanowiących jej własność budynków mieszkalnych, Sąd Okręgowy dokonał na podstawie regulacji przewidzianej w art. 136 ust. 1 i 3 w zw. z art. 129 ust. 2 p.o.ś. Zgodnie z art. 136 ust. 3 p.o.ś. w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków, szkodą, o której mowa w przepisie art. 129 ust. 2 ustawy, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. W judykaturze przyjmuje się, że obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą jej wyrządzenia i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. Odszkodowanie bowiem ma wyrównać uszczerbek majątkowy powstały w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę, istniejący w chwili jej wyrządzenia do czasu, gdy zobowiązany wypłaci poszkodowanemu sumę pieniężną odpowiadającą szkodzie ustalonej w sposób prawem przewidziany (patrz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSNC z 2002 r., z 6., poz. 74).

Obowiązek strony pozwanej naprawienia szkody polegający na uiszczeniu odpowiedniej sumy pieniężnej powstał z chwilą wyrządzenia tej szkody powódce, to jest z chwilą wejścia w życie uchwały Nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. kształtującej zakres koniecznych do wykonania nakładów rewitalizacyjnych i obligującej do ich poczynienia. Poniesienie nakładów pozwala zaś na uniknięcie hałasu przekraczającego poziomy normatywne i przyczynia się do zwiększenia atrakcyjności nieruchomości, jednak nie wpływa na podniesienie jej ceny z uwagi na lokalizację w strefie ograniczonego użytkowania (porównaj wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 września 2009 r., I ACa 484/09, LEX nr 756606). Koszty związane z zapewnieniem w budynkach mieszkalnych powódki właściwego klimatu akustycznego są bezpośrednim uszczerbkiem związanym z ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania. Budynek przeznaczony na potrzeby mieszkaniowe wymaga ochrony akustycznej, podlegając tym samym ochronie przed hałasem na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 1065). Usytuowane na należącej do powódki nieruchomości budynki mieszkalne nie spełniają obowiązujących wymogów, nie zapewniając należytego klimatu akustycznego. W celu ochrony akustycznej konieczne jest zatem poczynienie nakładów. Łączne koszty nakładów na budynki mieszkalne powódki biegły określił na kwotę 26.000,00 zł. Koszty te mają zapewnić właściwy klimat akustyczny obiektów i odzwierciedlają zakres nakładów, których powódka dotychczas nie poczyniła, co jednak nie stoi na przeszkodzie w dochodzeniu odszkodowania, ponieważ zgodnie z funkcjonującym w doktrynie i judykaturze poglądem, roszczenie o zasądzenie kosztów potrzebnych do rewitalizacji akustycznej budynku nie jest uzależnione od uprzedniego poniesienia wydatków (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 kwietnia 2008r., I ACa 2/2008, LEX nr 580137). Budynki powódki były wzniesione w tradycyjnej technologii i przy użyciu dostosowanych do niej materiałów budowlanych. Trzeba także mieć na względzie, że zakres koniecznych do wykonania w tej mierze prac wynikał bezpośrednio z opinii biegłego K. N., który określając jedynie następczo wartość prac koniecznych do zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w odniesieniu do budynków mieszkalnych usytuowanych na działce powódki przyjął rozwiązania uwzględniające stan istniejący w dacie sporządzania opinii, zapewniając spełnienie wymagań akustycznych, wynikających z opinii przy optymalizacji kosztów.

Jak wynika z powyższych rozważań w przedmiotowej sprawie zachodzi związek przyczynowy pomiędzy ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania a szkodą poniesioną przez powódkę w postaci zmniejszenia wartości jej nieruchomości oraz konieczności poniesienia przez nią nakładów na utrzymanie prawidłowego klimatu akustycznego w budynkach mieszkalnych. Sąd zasądził zatem od pozwanego na rzecz powódki odszkodowanie w łącznej kwocie 101.500,00 zł, na które składa się kwota 75.500,00 zł, o którą zmniejszyła się wartość nieruchomości powódki na skutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania wokół lotniska wojskowego Ł. oraz kwota 26.000,00 zł stanowiąca koszt nakładów, jakie powódka ma obowiązek poczynić w celu rewitalizacji akustycznej budynków mieszkalnych posadowionych na jej nieruchomości.

Powódka zgłosiła pozwanemu żądanie zapłaty kwoty 900.000,00 zł tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości należącej do niej nieruchomości a także kwoty 800.000,00 zł tytułem odszkodowania za szkodę obejmującą koszty zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego budynków mieszkalnych posadowionych na jej nieruchomości w piśmie doręczonym pozwanemu w dniu 27 listopada 2017 r. żądając zapłaty tych kwot w terminie 14 dni od doręczenia wezwania do zapłaty. Zatem na podstawie art. 481 § 1 kc odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonej kwoty 101.500,00 zł Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki, zgodnie z żądaniem pozwu, od dnia 12 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 5.417,00 zł, na którą to kwotę złożyły się wynagrodzenie pełnomocnika powódki w kwocie 5.500,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 w zw. z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

Co do nie pokrytych wydatków w kwocie 7.127,91 zł to Sąd na podstawie 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2020, poz. 755 ze zm.) zasądził je na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu od przegrywającego sprawę pozwanego.