Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 lutego 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2020 r., poz. 53 ze zm.) po rozpatrzeniu wniosku z dnia 03.12.2020 r. przyznał Z. S. (1) prawo do renty rodzinnej po zmarłym mężu Z. S. (2) od dnia 09.11.2020 r., tj. od daty jego śmierci na stałe. Emeryturę zmarłego ustaloną w kwocie 1611,55 zł zwiększono o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie po dniu ponownego ustalenia wysokości emerytury do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nastąpił zgon, z uwzględnieniem ich waloryzacji, przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku zmarłego w dniu zgonu tj. w dniu 09.11.2020 r. Kwota składki zaewidencjonowana na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 410,06 zł, średnie dalsze trwanie życia wyniosło 216,20 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wyniosła 1613,45 zł. Renta rodzinna wyniosła dla 1 osoby uprawnionej 85% świadczenia osoby zmarłej: 85% x 1613,45 zł = 1371,43 zł. Zakład wskazał, że renta rodzinna ustalona niniejszą decyzją zostanie zawieszona z uwagi na zbieg prawa do renty z emeryturą KRUS. Organ podkreślił, że ubezpieczona nie ma prawa do wypłaty świadczeń w zbiegu a jedynie prawo do wyboru świadczenia korzystniejszego.

( decyzja k. 14 – 15 verte aktach ZUS)

Od powyższej decyzji Z. S. (1) odwołała się w dniu 15 lutego 2021 r. i wniosła o jej zmianę poprzez wypłatę świadczenia rentowego. Ubezpieczona podkreśliła, że powinna mieć wypłacaną emeryturę z KRUS, a następnie wybrać świadczenie przyznane z ZUS w postaci renty rodzinnej bądź emerytury i wówczas nie będzie zachodził zbiegu prawa do świadczeń, na który powołuje się organ rentowy bez podstawy prawnej.

(odwołanie k. 3 - 5)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. Organ rentowy podkreślił dodatkowo, że w świetle poglądu ugruntowanego w judykaturze wnioskodawcy uprawnionemu do dwóch świadczeń: emerytury z powszechnego systemu ubezpieczeń i emerytury rolniczej przysługuje prawo do wypłaty jednego z tych świadczeń, tj. wybranego przez wnioskodawcę.

( odpowiedź na odwołanie k. 6 – 8)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni Z. S. (1) urodziła się w dniu (...) Ubezpieczona oraz Z. S. (2) byli małżeństwem.

(okoliczności bezsporne, a nadto kopia skróconego odpisu aktu małżeństwa k. 6 akt ZUS)

Decyzją z dnia 12.11.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 53 z późn. zm.) przyznał Z. S. (2) emeryturę od dnia 9 września 2020 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej. Przyjęto, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem ich waloryzacji, zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła – 33726,61 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła – 316947,58 zł, średnie dalsze trwanie życia wyniosło 217,60 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wyniosła zaś 1611,55 zł.

(decyzja k. 16 - 18 verte akt ZUS)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przyznał ubezpieczonej prawa do świadczenia emerytalnego .

(bezsporne)

Decyzją Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ubezpieczona uzyskała prawo do emerytury rolniczej w kwocie 1290,20 zł . Wyżej wymieniona pobiera to świadczenie.

(pismo KRUS z dnia 6.01.2021 r. k. 11 akt ZUS)

W dniu 9.11.2020 r. mąż wnioskodawczyni Z. S. (2) zmarł.

(okoliczności bezsporne, a nadto kopia skróconego odpisu aktu małżeństwa k. 6 akt ZUS)

W dniu 3.12.2020 r. Z. S. (1) złożyła wniosek o przyznanie prawa do renty rodzinnej po zmarłym mężu Z. S. (2).

(wniosek k. 1- 10 akt ZUS)

Decyzją z dnia 14 grudnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2020 r., poz. 53 ze zm.) po rozpatrzeniu wniosku z dnia 03.12.2020 r. przyznał Z. S. (1) prawo do renty rodzinnej po zmarłym mężu Z. S. (2) od dnia 09.11.2020 r., tj. od daty jego śmierci na stałe. Wskazano, że emerytura zmarłego wynosiła 1611,55 zł brutto miesięcznie.

Renta rodzinna wyniosła dla 1 osoby uprawnionej 85% świadczenia osoby zmarłej: 85% x 1611,55 zł = 1369,82 zł. Zakład wskazał, że renta rodzinna ustalona niniejszą decyzją zostanie zawieszona z uwagi na pobieranie świadczenia z innego organu rentowego. Jednocześnie poinformowano ubezpieczoną, że z uwagi na uprawnienia do świadczenia rolnego KRUS wyda decyzję stwierdzającą prawo lub brak prawa do wypłaty świadczeń w zbiegu. W przypadku wystąpienia zbiegu świadczeń KRUS podejmie ich wypłatę.

( decyzja k. 14 – 15 verte aktach ZUS)

Decyzją Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówiono wnioskodawczyni prawa do zbiegu świadczeń z KRUS i ZUS .

(pismo KRUS z dnia 6.01.2021 r. k. 11 akt ZUS)

Zaskarżoną decyzją z dnia 5 lutego 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2020 r., poz. 53 ze zm.) po rozpatrzeniu wniosku z dnia 03.12.2020 r. przyznał Z. S. (1) prawo do renty rodzinnej po zmarłym mężu Z. S. (2) od dnia 09.11.2020 r., tj. od daty jego śmierci na stałe. Emeryturę zmarłego ustaloną w kwocie 1611,55 zł zwiększono o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie po dniu ponownego ustalenia wysokości emerytury do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nastąpił zgon, z uwzględnieniem ich waloryzacji, przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku zmarłego w dniu zgonu tj. w dniu 09.11. 2020 r. Kwota składki zaewidencjonowana na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 410,06 zł, średnie dalsze trwanie życia wyniosło 216,20 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wyniosła 1613,45 zł. Renta rodzinna wyniosła dla 1 osoby uprawnionej 85% świadczenia osoby zmarłej: 85% x 1613,45 zł = 1371,43 zł. Zakład wskazał, że renta rodzinna ustalona niniejszą decyzją zostanie zawieszona z uwagi na zbieg prawa do renty z emeryturą KRUS. Organ podkreślił, że ubezpieczona nie ma prawa do wypłaty świadczeń w zbiegu a jedynie prawo do wyboru świadczenia korzystniejszego.

(decyzja k. 14 – 15 verte aktach ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie w szczególności o załączone do akt sprawy akta rentowe dotyczące Z. S. (1) oraz akta emerytalne zmarłego Z. S. (2).

Należy w tym miejscu podkreślić z całą stanowczością, iż powyższy stan faktyczny był między stronami – w zakresie koniecznym dla rozstrzygnięcia sprawy – w całości bezsporny, natomiast strony wywodziły z niego odmienne skutki prawne, ta zaś kwestia należy do oceny prawnej zebranego w sprawie materiału dowodowego, czego Sąd dokona poniżej w ramach rozważań prawnych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie Z. S. (1) jest nieuzasadnione i podlega oddaleniu.

W myśl art. 96 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2021 r., poz. 291 ze zm.) odrębne przepisy określają prawo do pobierania świadczeń w razie zbiegu u jednej osoby prawa do emerytury z prawem do:

1) renty inwalidy wojennego i wojskowego, którego niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą wojskową;

2) renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej pobytem w miejscach, o których mowa w art. 3 i 4 ust. 1 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. z 2020 r. poz. 517):

3) renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy lub chorobą zawodową.

2. Odrębne przepisy określają prawo do pobierania świadczeń w razie zbiegu u jednej osoby prawa do emerytury lub renty z prawem do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników.

Ww. przepis przewiduje zatem tzw. odesłanie do ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z dnia 20 grudnia 1990 r. (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 266)

W myśl zaś art. 33 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z dnia
20 grudnia 1990 r. w razie zbiegu prawa do emerytury z prawem do renty na podstawie ustawy, uprawnionemu przyznaje się jedno świadczenie - wyższe lub wybrane przez uprawnionego, z zastrzeżeniem art. 22 ust. 3 i 4.

2. W razie zbiegu prawa do emerytury lub renty przysługującej na podstawie ustawy (a taką emeryturę z KRUS pobiera wnioskodawczyni) z prawem do emerytury lub renty z innego ubezpieczenia społecznego, uprawnionemu wypłaca się jedno wybrane przez niego świadczenie, z zastrzeżeniem ust. 4 w świetle, którego :

4. Odrębne przepisy określają prawo do pobierania świadczeń w razie zbiegu u jednej osoby prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia z prawem do:

1) renty inwalidy wojennego i wojskowego, którego niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą wojskową;

2) renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej pobytem w miejscach, o których mowa w art. 3 i 4 ust. 1 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. z 2020 r. poz. 517);

3) renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, wypadkiem w drodze do pracy łub z pracy albo wskutek choroby zawodowej;

4) świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej.

Przepis art. 33 ust. 2 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników wyraża, przyjętą przez ustawodawcę w ustawie o ubezpieczeniu rolników, ogólną zasadę pobierania jednego świadczenia (tzw. zasada niekumulacji), która dotyczy zbiegu świadczenia przysługującego z tytułu prawa do renty lub emerytury rolniczej ze świadczeniem przysługującym z tych samych tytułów, ale z innego ubezpieczenia społecznego. Zgodnie z nią uprawniony do więcej niż jednego świadczenia z tego tytułu wybiera, które świadczenie chce otrzymywać ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.09.2013r., sygn. II UK 186/13).

Z regulacji zawartych w przepisach art. 96 ust. 2 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) oraz art. 33 ust. 2 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tj. Dz.U. z 2013 r. poz. 1403 ze zm.) jednoznacznie wynika, że Z. S. (1) przysługuje jedno świadczenie, wybrane przez wnioskodawczynię ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 12.06.2014r., sygn. III AUa 121/14).

W świetle także poglądu wyrażonego w uzasadnieniu do wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 26.09.2012r., sygn. III AUa 498/12, który Sąd Okręgowy w pełni podziela, wyraźnie wskazano, że nie istnieje możliwość jednoczesnego pobierania obu przyznanych osobie uprawnionej świadczeń, tj. renty rodzinnej oraz emerytury rolniczej. Rozróżnienia wymaga pojęcie prawa do świadczenia oraz prawa do wypłaty świadczenia.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była okoliczność, czy w sytuacji prawnej ubezpieczonej przysługuje prawo do zbiegu renty rodzinnej z emeryturą rolniczą, a co za tym idzie wypłata obu tych świadczeń.

Podkreślić w tym miejscu należy, że jak bezsprzecznie wynika z treści zacytowanych powyżej przepisów popartych przytoczonymi poglądami orzecznictwa, w przypadku zbiegu emerytury rolniczej z rentą rodzinną z pracowniczego ubezpieczenia społecznego brak jest możliwości jednoczesnego pobierania tych świadczeń. Nie pozwala na to literalne jasne brzmienie art. 33 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. W takiej sytuacji należy wypłacać jedno, wybrane przez uprawnionego świadczenie.

Zbieg prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego rolników i ubezpieczenia pracowniczego, jak wynika z treści art. 33 ust. 2a ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników jest możliwy wyłącznie w przypadku osób uprawnionych do emerytury rolniczej oraz do emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ust. 1, art. 24a lub art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 lutego 2013r., sygn. III AUa 1353/12).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przyznał jednak wnioskodawczyni prawa do świadczenia emerytalnego, lecz do renty rodzinnej.

Zatem w tej sytuacji wnioskodawczyni, która jest uprawniona do świadczenia z KRUS i pobierająca to świadczenie, nie może jednocześnie pobierać renty rodzinnej, mimo, że spełniła warunki do jej nabycia i prawo to zostało jej przyznane.

W tym stanie rzeczy na gruncie niniejszej sprawy organ rentowy słusznie zawiesił Z. S. (1) wypłatę renty rodzinnej.

Nadto nie jest możliwe w realiach niniejszej sprawy uwzględnienie roszczenia Z. S. (1) na innej podstawie, gdyż w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie jest prawnie dopuszczalne stosowanie klauzul generalnych, którymi są w szczególności zasady współżycia społecznego. Zgodnie z poglądem judykatury „Do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych nie stosuje się ani art. 5 k.c., ani art. 8 k.p., bo przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter przepisów prawa publicznego.” „W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych niedopuszczalne jest powoływanie się na zasady współżycia społecznego, jako że prawo ubezpieczeń społecznych, w odróżnieniu od przepisów prawa pracy (art. 300 k.p.), nie zawiera normy o charakterze takiej klauzuli generalnej, ani też normy zezwalającej na stosowanie w zakresie nieuregulowanym przepisów kodeksu cywilnego. ” (por. wyrok SN z dnia 16 czerwca 2011 r. sygn. akt III UK 214/10 opubl. LEX 1095955, wyrok SA w Katowicach z dnia 20 maja 2010 r., sygn. akt III AUa 3616/09, opubl. LEX nr 785483 wyrok SN z dnia 2 grudnia 2009 r., sygn. akt I UK 174/09, opubl. LEX nr 585709, wyrok NSA w W. z dnia 18 maja 2011 r., sygn. akt I OSK 124/11, opubl. LEX 990161, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 listopada 2008 r., sygn. akt III AUa 330/08)

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Okręgowy na postawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie Z. S. (1) uznając tym samym prawidłowość decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 5 lutego 2021 r.

K.B.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawczyni.