Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 315/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 4 lutego 2021 roku w sprawie II K 761/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

1. zarzut obrazy przepisów prawa materialnego i przepisów postepowaniaktóra mogła mieć wpływ na treść orzeczenia: tj. art. 90 § 2 kk i art. 63 § 2 kk w zw. z art. 420 § 1 kpk, poprzez skumulowanie wobec skazanego zakazów prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonych wyrokami podlegającymi połączeniu, niezależnie od rzeczywistego okresu zatrzymania prawa jazdy oraz niewskazanie daty początkowej wykonywania środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w stosunku do skazanego;

2. zarzut rażącej niewspółmierności orzeczonej kary i środków karnych, poprzez wymierzenie w punkcie 1 kary łącznej 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności, a w punkcie 3 wyroku łącznego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 8 lat - sprzecznych z dyrektywami określonymi w art. 53 kk i art. 85 a kk, w sytuacji, gdy zarówno okoliczność, że pomiędzy skazaniami zachodzi bliski związek przedmiotowy i podmiotowy oraz okoliczność, że zostały one popełnione w krótkim odstępie czasu, jak i postawa skazanego i jego zachowywanie się w trakcie pobytu w zakładzie karnym oraz trudna sytuacja rodzinna, przemawiają za zasadnością zastosowania zasady pełnej absorpcji w odniesieniu do wymiary kary łącznej i łącznej środka karnego;

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny – zarzut nr 1

☒ niezasadny – zarzut nr 2

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ad. 1

Odnośnie zarzutu związanego z obrazą prawa materialnego i procesowego, to ostatecznie sąd odwoławczy uznał, iż zarzut ten okazał się być częściowo zasadny i skutkował zmianą wyroku, poprzez zaliczenie na poczet orzeczonego łącznego środka karnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych okresów wykonywania tego środka w dwóch sprawach: Sądu Rejonowego w Radomsku II K 1471/18 i Sądu Rejonowego w Częstochowie XI K 1075/18, a więc w sprawach, które podlegały połączeniu.

W przedmiotowej sprawie obrońca zarzucił naruszenie przepisów: art. 63 § 2 kk i art. 90 §2 kk w zw. z art. 420 § kpk.

Zgodnie z treścią art. 438 pkt 1 i 1a kpk, orzeczenie ulega uchyleniu lub zmianie w razie stwierdzenia: obrazy przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu (1) i obrazy przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w pkt 1, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu (1a). Tak więc nie każda obraza przepisów prawa materialnego skutkuje obligatoryjną koniecznością zmiany/uchylenia wyroku. Z pewnością w sprawie nie mamy do czynienia z obrazą prawa materialnego w zakresie „kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu”. Nie obrażono także art. 63 § 2 kk, a co najwyżej art. 63 § 3 kk (tu zapewne apelacja zawiera oczywistą omyłkę). Zgodnie z treścią art. 63 § 3 kk na poczet orzeczonych środków karnych, o których mowa w art. 39 pkt 2-3 kk, zalicza się okres rzeczywistego stosowania odpowiadających im rodzajowo środków zapobiegawczych. Przepis art. 90 § 2 kk zastosowano prawidłowo, na co wskazuje treść punktu 3 zaskarżonego wyroku. Nie doszło także do obrazy przepisów postępowania, o jakiej mowa w art. 438 pkt 2 kpk w odniesieniu do art. 420 kpk, albowiem skoro w trybie przepisu art. 420 kpk wyrok w części dotyczącej „zaliczeń” może zostać uzupełniony przez sąd, który go wydał, to stwierdzone uchybienie nie miało istotnego wpływu na jego treść. Dodatkowo wymienia się w nim możliwość uzupełnienia orzeczenia o zaliczenie/poprawienie zaliczenia okresu zatrzymania prawa jazdy lub innego odpowiedniego dokumentu, a w przedmiotowej sprawie nie ma podstaw do zaliczenia zatrzymania dokumentu, a co najwyżej do zaliczenia na poczet łącznego środka karnego wcześniej już wykonanych środków karnych orzeczonych w wyrokach jednostkowych.

Sąd odwoławczy w składzie rozpoznającym przedmiotowa apelację uznał, iż w sprawie doszło do obrazy art. 577 kpk, która mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia. Przepis art. 577 kpk nakazuje wymienienie w wyroku łącznym, w miarę potrzeby, okresów zaliczonych na poczet kary łącznej, a unormowanie to należy odpowiednio stosować w sytuacji orzeczenia w wyroku łącznym łącznego środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów. Jest to wymagane dla uniknięcia podwójnego wykonania tego środka karnego jako najpierw jednostkowego, a następnie łącznego – gdy wyrok łączny zawiera orzeczenie o łącznym środku karnym (tak D. Świecki (w:) D. Świecki, red., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Lex/el. 2019, teza 1 i 3 do art. 577 KPK; J. Matras (w:) K. Dudka, red., Kodeks postępowania karnego. Komentarz Lex/el. 2019, teza 1 do art. 577 KPK; D. Kala, M. Kubińska, op cit., s. 139). Przepis art. 577 kpk stanowi, iż o powyższym orzeka się „w miarę potrzeby” co oznacza już, iż jednak obligatoryjny charakter wskazania okresów „zaliczonych” opiera się już na ocennych przesłankach i niekiedy uzasadnionym byłoby, by o ewentualnym zaliczeniu orzekał sąd na etapie postępowania wykonawczego, szczególnie, że wielokrotnie takie zaliczenia wymagają przeprowadzenia dodatkowego postępowania dowodowego: analizy szeregu akt karnych, bieżących informacji co do okresów, w których sprawca przebywał w izolacji, ewentualnych informacji z Wydziałów Komunikacji etc. - co w nieuzasadniony sposób przedłużałoby postępowanie główne.

W przedmiotowej sprawie zasadnym jest dokonanie zaliczenia na poczet orzeczonego łącznego środka karnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych okresów wykonywania tego środka w dwóch sprawach: Sądu Rejonowego w Radomsku II K 1471/18 i Sądu Rejonowego w Częstochowie XI K 1075/18. Słusznie w tym względzie apelant przywołała uchwałę Sądu Najwyższego wydaną w sprawie I KZP 13/19. W sprawach Sądu Rejonowego w Radomsku II K 1471/18 i Sądu Rejonowego w Częstochowie XI K 1075/18 orzeczono tożsame rodzajowo środki karne, które połączono w oparciu o treść art. 90 § 2 kk. Do czasu rozpoznania apelacji od wyroku łącznego podlegały one odrębnemu wykonaniu według reguł przewidzianych w art. 43 § 2, 2a, i 3 kk. Wobec natomiast połączenia dokonanego w punkcie 3 wyroku, należało okresy, w jakich środki te w połączonych sprawach wykonywano należało wymienić jako zaliczone na poczet orzeczonego łącznego środka karnego (art. 577 kpk w zw. z art. 90 § 2 kk).

Analiza załączonych akt wskazuje, iż w obu w/w sprawach „jednostkowych” środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych był stosowany wobec skazanego od dnia uprawomocnienia się wyroków wydanych w sprawach II K 1471/18 i XI K 1075/18 (art. 43 § 1 kk), nie było bowiem sytuacji wcześniejszego zatrzymania w nich prawa jazdy, sygnalizowanego w apelacji (taki dokument skazany utracił wiele lat wcześniej). W obu także w/w sprawach, zgodnie z treścią art. 43§ 2a kk środki były wykonywane do chwili umieszczenia M. Ł. (1) w zakładzie karnym, co miało miejsce w dniu 14 lipca 2020r. Od dnia 14.07.2020r. skazany wykonuje karę pozbawienia wolności orzeczoną w sprawie Sądu Rejonowego w Radomsku II K 1471/18 i nieprzerwanie przebywa w izolacji. Okres, na który orzeczono zakazy, nie biegnie natomiast w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, chociażby orzeczonej za inne przestępstwo.

Ad. 2

Na wstępie należy podnieść, że strony nie kwestionowały połączenia przedmiotowym wyrokiem łącznym jedynie wyroków opisanych w punktach IX i X części wstępnej wyroku łącznego – jako podlegających wykonaniu. Także w ocenie sądu odwoławczego prawidłowość objęcia wyrokiem łącznym jedynie tych dwóch skazań, w świetle przepisów prawa karnego materialnego, nie budzi wątpliwości. Sąd odwoławczy zauważa, iż w chwili orzekania w II-giej instancji (data 8 czerwca 2021r.) skazany wykonał w całości karę pozbawienia wolności orzeczoną w sprawie II K 1471/18. Uwzględnienie powyższego w kontekście art. 85 § 1 kk w brzmieniu obowiązującym na datę popełnienia czynów (tj. przed zmianami wprowadzonymi od dnia 24.06.2020r.) nakazywałoby w tej sytuacji, co do zasady, uznanie, iż nie ma już podstaw do jakiegokolwiek łączenia kar, skoro nie ma dwóch kar jeszcze niewykonanych (w takiej sytuacji jedyną możliwością byłoby umorzenie postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego). Zdaniem sądu odwoławczego kierunek apelacji nie pozwala na umorzenie postępowania.

Apelacja związana z zarzutem rażącej niewspółmierności kary i środka karnego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd okręgowy nie podzielił wywodów przytoczonych na ich poparcie. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem sądów powszechnych i Sądu Najwyższego o rażącej niewspółmierności wymierzonej kary w sensie jej surowości lub łagodności możemy mówić jedynie wówczas, gdy wymiar tej kary w sposób rażący, to jest jaskrawy, wyraźny czy oczywisty, nie odpowiada zawartym w art. 53 kk dyrektywom jej wymiaru, a w szczególności ustalonemu stopniowi społecznej szkodliwości oraz limitującemu wymiar kary ustalonemu stopniowi winy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 maja 2010 r., sygn. akt II AKa 82/10, LEX nr 621421; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2017 r., sygn. akt SNO 5/07, LEX nr 569073).

Apelant uwypuklał fakt bliskiego związku przedmiotowo-podmiotowego pomiędzy czynami, będącymi przedmiotem postepowań w sprawach XI K 1075/18 i II K 1471/18. Tymczasem, wobec dodania do Kodeksu karnego art. 85 a kk, związek taki ma dziś pomocnicze, a nie decydujące znaczenie dla oceny zasadności wymiaru kary łącznej i łącznego środka karnego. Przed kodyfikacją dyrektyw wymiaru kary łącznej za szczególnie istotne przy jej orzekaniu uznawano wzajemne relacje między przestępstwami, za które orzeczono kary podlegające łączeniu. Wedle tego kryterium kara łączna powinna być tym bliższa systemowi absorpcji, im większe jest podobieństwo realnego zbiegu tych przestępstw do zbiegu pozornego. Nieuzasadnione jest także przy orzekaniu kary łącznej odwołanie się do wynikających z art. 53 § 1 kk dyrektyw stopnia społecznej szkodliwości i stopnia winy, a wniosek taki wynika z autonomiczności regulacji art. 85a kk, w którym zdecydowano się wyłącznie na zastosowanie dyrektyw prewencji indywidualnej i generalnej (również określonych w art. 53 § 1 KK) - tak np. Komentarz do art. 85a KK red. Zawłocki 2021, wyd. 5/Żółtek/Vachev

M. Ł. (2) to osoba wielokrotnie karana. Wielokrotna karalność, w tym kilkukrotne skazanie na kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania i bez takowego, wskazuje na uporczywe powracanie przez skazanego do przestępstwa i bezskuteczność środków probacyjnych. Przedmiotowych czynów dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa w rozumieniu art. 64 § 1 kk. Jak widać, nawet wcześniejsze odbywanie kary w warunkach izolacji nie było w stanie wdrożyć skazango do społeczeństwa w tym znaczeniu, by nie powrócił na drogę przestępstwa. Zdaniem sądu odwoławczego wymierzając oskarżonemu karę łączną pozbawienia wolności i wymierzając łączny środek karny zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, sąd I instancji należycie uwzględnił wszystkie przesłanki rzutujące na wybór zasady wedle której należy orzec karę/środek karny, tj. rzutujących na ich wymiar.

Kara łączna powinna być postrzegana jako swoiste podsumowanie działalności przestępczej sprawcy, tym samym jej surowość co do zasady powinna wzrastać wraz z liczbą popełnionych przez sprawcę przestępstw. Stanowi to wyraz potępienia w stosunku do postępowania sprawcy. Jej wysokość maksymalna to także kara niezbędna dla osiągnięcia celów indywidualnego oddziaływania. W przedmiotowej sprawie sąd prawidłowo rozważył celowość jedynie częściowego absorbowania uprzednio względem skazanego kar, bacząc na konieczność realizowania celów w zakresie społecznego, jak i indywidualnego jej oddziaływania. Orzeczona ostatecznie kara łączna 1 roku i 2 pozbawienia wolności jest słuszna, sprawiedliwa i uwzględnia w odpowiedniej proporcji wskazane wyżej dyrektywy, podobnie jak łączny środek karny określony na poziomie 8 lat zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Sąd Okręgowy zważył, iż Sąd Rejonowy “poruszał się” przy orzekaniu o karze łącznej pozbawienia wolności w granicach: od 10 miesięcy pozbawienia wolności do łącznie 15 miesięcy (1 rok i 3 miesiące), a w odniesieniu do środka karnego: od 5 do 9 lat. Opinia o skazanym wystawiona przez zakład karny jest dobra, ale też nie wskazuje na jakieś szczególne pozytywne zachowania. Argumenty skarżącego nie zdołały podważyć trafności ocen Sądu Rejonowego w zakresie zastosowanej zasady łączenia kar, ani też wymiaru kary. Stosowanie zasady pełnej absorpcji, jako że jest to rozwiązania skrajne, wymaga zaistnienia wyjątkowo korzystnych i łagodzących okoliczności po stronie sprawcy - okoliczności atypowych. W niniejszej sprawie brak takich przesłanek w odniesieniu do postulowanej przez skazanego absorpcji. Nie jest nią w szczególności, ani dotychczasowa linia życiowa skazanego.

Jest przy tym oczywiste, że orzekanie kary łącznej w ogóle nie musi przynosić skazanemu korzyści, to jest orzeczenia kary łącznej w wymiarze niższym od arytmetycznej sumy poszczególnych kar – tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2016 r. IV KK 70/16 (Legalis Numer 1444864).

Wniosek

- o zaliczenie rzeczywistego okres zatrzymania prawa jazdy z określeniem daty początkowej środka karnego,

- o zmianę wyroku i orzeczenie kary łącznej pozbawienia wolności i łącznego środka karnego za zasadzie pełnej absorpcji,

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wobec tego, iż niezasadnym okazały się zarzuty związane z wysokością zastosowanej represji karnej, także wniosek o zmianę kary łącznej pozbawienia wolności i łącznego środka karnego okazał się niezasadny. Wniesiona apelacja uzasadniała jedynie uwzględnienie wniosku w zakresie określenia daty początkowej łącznego środka karnego o tyle, że uzasadniała zaliczenie na jego poczet okresów, w jakich środek ten był już wykonywany w sprawach podlegających połączeniu.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

- kwestia zasad łączenia kar i środków karnych, zastosowana represja karna,

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

- wniesione zarzuty okazały się niezasadne, brak podstaw do wnioskowanej zmiany wyroku co do zastosowanej zasady łączenia kar i środków karnych, brak podstaw do zmiany bądź uchylenia wyroku z urzędu;

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

- zaliczenie na poczet łącznego środka karnego okresów wykonywania wobec skazanego zakazów prowadzenia pojazdów mechanicznych ;

Zwięźle o powodach zmiany

- wskazano na wstępie w punkcie 3.1, co do zarzutu nr 1;

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt 3

Apelacja wywiedziona na korzyść oskarżonego okazała się co do istoty niezasadna, w tej sytuacji zgodnie z art. 636 § 1 kpk koszty sądowe, na które złożyły się wydatki za postępowanie odwoławcze powinien ponieść skazany. Wobec jednak tego, iż w/w aktualnie przebywa w warunkach więziennych, gdzie nie jest zatrudniony odpłatnie, zdaniem sądu odwoławczego zaistniały podstawy do zwolnienia go od tych kosztów.

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

zastosowana represja karna, zaliczenie prawa jazdy,

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☒

co do kary i środka karnego

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana