Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 stycznia 2021r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 stycznia 2021 r. w K.

sprawy z powództwa S. G.

przeciwko A. W. (1)

o przywrócenie stanu zgodnego z prawem

I.  powództwo oddala w całości;

II.  zasądza od powódki S. G. na rzecz pozwanego A. W. (1) kwotę 917,00zł (dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

III.  przyznaje adwokatowi M. K. od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Kętrzynie kwotę 738,00zł (siedemset trzydzieści osiem złotych) tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu wraz z należnym podatkiem od towarów i usług.

Sygn. akt I C 26/20

UZASADNIENIE

Powódka S. G. wniosła o nakazanie pozwanemu A. W. (1) zaprzestania korzystania z części jej działki oznaczonej numerem (...) w Ś. przylegającej do działki pozwanego oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), nakazanie pozwanemu rozebrania starego płotu wraz z fundamentem. Podniosła, że wraz z pozwanym są właścicielami sąsiednich działek w Ś.. Pozwany naruszył własność powódki poprzez zajęcie i wygrodzenie płotem z siatki na fundamencie betonowym części jej działki niezgodnie z przebiegającą granicą. Dalej wskazała, że decyzją Burmistrza R. zostało wszczęte postępowanie rozgraniczeniowe, które następnie po przekazaniu do rozpoznania Sądowi zostało umorzone. Wskazała, że dnia 06.09.2019r. odbyło się wznowienie znaków granicznych na działce nr (...) na wniosek pozwanego. Latem 2019r. siatka ogrodzeniowa została zdjęta przez pozwanego ale słupki ogrodzeniowe wraz z fundamentem pozostały. Pozwany nie zaprzestał naruszania prawa własności pomimo wezwań i uważa że zajęta część działki należy się jemu.

Pozwany A. W. (1) wniósł o oddalenie powództwa w całości. Odnosząc się do twierdzeń powódki w zakresie naruszenia jej własności podniósł, że płot stanowiący przedmiot roszczenia nie został wzniesiony przez niego, natomiast jest on posadowiony w tym miejscu od kilkudziesięciu lat, a pozwanemu nie jest znana osoba, która go wzniosła. Wobec tego wskazał, że z tego punktu widzenia nie jest biernie legitymowany w sprawie. Podniósł także, że z uwagi na upływ czasu od posadowienia płotu z okoliczności sprawy wynika, że doszło do nabycia własności tej części jej działki przez zasiedzenie przez pozwanego i jego poprzedników prawnych.

Sąd ustalił, co następuje:

Działka oznaczona numerem (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta (...) położona w Ś. (W.) aktualnie stanowi własność pozwanego A. W. (1) i A. W. (2) w udziale 5/6 stanowiącym wspólność ustawową małżeńską oraz L. P. w udziale wynoszącym 1/6.

(d.: odpis Kw – k. 76-80)

Orzeczeniem o wykonaniu aktu nadania z dnia 30.11.1965r. nieruchomość ta została nadana na własność W. P..

(d.: orzeczenie o wykonaniu aktu nadania - k. 1,2 akt (...) )

W dniu 10.01.2000r. W. P. darował udział w wysokości ½ części tej nieruchomości swojej córce J. W. (matce pozwanego). Następnie w dniu 20.09.2003r. W. P. darował należący do niego udział w wysokości ½ części nieruchomości A. P.. W dniu 17.11.2007r. A. P. darowała należący do niej udział w wysokości ½ części nieruchomości swojemu synowi L. P. oraz wnukowi W. P. w udziałach odpowiednio 1/3 i 2/3

(d.: akty notarialne - k. 12 – 13, k. 38 – 39, k. 53 - 54 akt (...) )

Z kolei J. W. w dniu 28.12.2017r. stanowiący jej własność udział w wysokości ½ części nieruchomości przeniosła na swojego syna A. W. (1) (pozwanego) i jego żonę A. W. (2) na zasadzie wspólności ustawowej w zamian za dożywocie.

(d.: akt notarialny k. 92-96 akt (...) ).

W dniu 15.10.2018r. W. P. sprzedał swój udział w nieruchomości A. i A. W. (2)

(d.: akt notarialny - k. 120-123 akt (...) )

Prawomocnym postanowieniem z dnia 24.08.2016r. w sprawie (...) Sąd Rejonowy w K. zniósł współwłasność nieruchomości obejmującej działkę (...) oraz znajdujące się na niej budynku mieszkalny i gospodarczy, dokonując jej podziału na działki (...). Działka (...) została przyznana na własność powódki S. G.. Aktualnie w księdze wieczystej wpisane jest w związku z powyższym ostrzeżenie o niezgodności treści księgi z aktualnym stanem prawnym, a treści księgi wynika, że powódka S. G. jest współwłaścicielką w udziale (...) działki nr (...) położonej w Ś., a współwłasność ta jest prawem związanym z prawem odrębnej własności lokalu nr (...) położonym w budynku na tej nieruchomości.

(d.: akt notarialny – k. 5-8 akt sprawy, odpis prawomocnego postanowienia SR w K. z dnia 24.08.2016r. w sprawie (...)– k. 6, zawiadomienie o wpisaniu ostrzeżenia – k. 7 akt (...) )

Działki nr (...) graniczą ze sobą. Położone są wydłuż drogi. Na obydwu działkach znajdują się budynki mieszkalne zajmowane przez strony. Budynki zbudowane zostały jeszcze przed II Wojną Światową, usytuowane są wzdłuż drogi w taki sposób, że zwrócone są do siebie szczytami. W szczycie budynku mieszkalnego znajdującego się na działce nr (...) (pozwanego) znajduje się wejście do części tego budynku zajmowanej przez pozwanego i jego matkę J. W.. Na obszarze pomiędzy szczytami obydwu tych budynków mieszkalnych zlokalizowany jest wjazd na działkę powódki oraz wejście na działkę pozwanego z dojściem do drzwi. W dalszej części podwórza na działce powódki znajduje się budynek gospodarczy usytuowany w pobliżu granicy z działką nr (...), zwrócony do niej szczytem. Pomiędzy tym budynkiem a drogą pomiędzy działkami usytuowany jest płot z siatki metalowej na podmurówce betonowej. Aktualnie siatka jest zdjęta. Bezpośrednio przy podmurówce ogrodzenia od strony drogi po stronie pozwanego znajduje się fundament po znajdującym się poprzednio w tym miejscu budynku gospodarczym (kiosku- altanie). Przy drodze przy fundamencie ogrodzenia widoczny jest od strony działki powódki granitowy słupek geodezyjny z krzyżem, a około 30 cm dalej w stronę działki powódki kamień granitowy z naciętym na nim krzyżem.

(d.: protokół oględzin spornych nieruchomości z dokumentacją zdjęciową – k. 84-89)

Płot pomiędzy nieruchomościami w tym miejscu powstał przed rokiem 1965.

(d.: zeznania świadków: J. W. – k. 104-104v, Ł. C. – k.104v-105, A. W. (2) – k. 105 – 105v)

Obszar pomiędzy szczytem budynku mieszkalnego na działce pozwanego a spornym płotem użytkowany jest przez pozwanego i J. W., a przedtem przez jej poprzedników.

(bezsporne)

W 2017r. przed Burmistrzem R. toczyło się postępowanie rozgraniczeniowe pomiędzy nieruchomościami, tj. działką nr (...) z udziałem L. P., W. P., J. W. i S. G.. Po przekazaniu sprawy Sądowi, postępowanie postanowieniem Sądu Rejonowego w Kętrzynie z dnia 08.04.2019r. w sprawie (...) zostało prawomocnie umorzone.

(d.: postanowienie - k. 15, akta administracyjnego postępowania rozgraniczeniowego – k. 83a akt sprawy)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie jest zasadne.

Kwestię sporną w sprawie stanowiło to czy przebieg ogrodzenia na spornym odcinku, tj. pomiędzy drogą a budynkiem gospodarczym pomiędzy nieruchomościami stron jest zgodny z przebiegiem granicy pomiędzy działkami 3013/8 i nr (...), ponadto obowiązek wydania przez pozwanego zajętej części działki powódki. Zgodnie z twierdzeniami powódki, przebieg spornego ogrodzenia nie był zgodny z przebiegiem granicy pomiędzy nieruchomościami, ogrodzenie znajdowało się na jej nieruchomości, skutek czego część nieruchomości znajdująca się po przeciwnej stronie płotu znajdowała się w posiadaniu pozwanego i winna zostać przez niego wydana. Pozwany z kolei, nie kwestionując, iż na dostępnych mapach geodezyjnych linia graniczna pomiędzy nieruchomościami jest rzeczywiście przesunięta bliżej w kierunku budynku na jego nieruchomości niż położenie płotu, podniósł jednocześnie, iż to nie on wykonał ogrodzenie, a ponadto z uwagi na czas postawienia płotu doszło do zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu, który miałby zostać wydany, przez jego poprzedników prawnych.

Roszczenie powódki opierało się na treści art. 222§1 k.c. zgodnie, z którym właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Stąd istotne znaczenie w sprawie miała ocena zasadności podniesionego w sprawie przez pozwanego zarzutu zasiedzenia, albowiem jego zasadność wyklucza możliwość skutecznego żądania przez powódkę wydania spornego gruntu. Zasiedzenie jest bowiem pierwotnym sposobem nabycia prawa podmiotowego, następującym ex lege, na skutek którego dotychczasowy uprawniony traci swoje prawo, a nabywca uzyskuje je niezależnie od poprzednika. Przez zasiedzenie w szczególności może zostać nabyta własność nieruchomości gruntowej. Nabycie własności rzeczy na podstawie zasiedzenia następuje poprzez upływ czasu. Termin zasiedzenia dla nieruchomości wynosi 20 albo 30 lat zgodnie z treścią art. 172 k.c., w którym uregulowano upływ czasu jako przesłankę zasiedzenia. Przed wprowadzeniem nowelizacji w tym zakresie na podstawie ustawy z 28.07.1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz.U. poz. 321 ze zm.) obowiązywały terminy odpowiednio dziesięcio- i dwudziestoletnie.

Jak wynika z powyższego warunkiem koniecznym nabycia przez zasiedzenie własności gruntu jest upływ określnego okresu czasu oraz posiadanie samoistne gruntu przez zasiadującego. Zastosowanie instytucji zasiedzenia nie jest przy tym wykluczone w sytuacji zasiedzenia przygranicznych pasów gruntu, tj. w sytuacji w której pojawia się niezgodność przebiegu granicy nieruchomości z panującą w tym zakresie sytuacją faktyczną, tak jak w rozpoznawanej sprawie.

Należy wskazać, iż istotnie z przedstawionych w sprawie dokumentów, w szczególności planów geodezyjnych (k. 9, k. 75, k. 111) i protokołu granicznego administracyjnego rozgraniczenia nieruchomości (k. 83a), wynika, że przebieg spornego ogrodzenia pomiędzy nieruchomościami nie jest zgodny ze wskazaną w tych dokumentach granicą pomiędzy nimi, która powinna przebiegać bliżej budynku mieszkalnego pozwanego, co skutkuje tym, iż ogrodzenie znajduje się na gruncie powódki odcinając jego część.

Na podstawie przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego należało przyjąć, iż płot na podmurówce pomiędzy nieruchomościami stron został usytuowany w obecnym miejscu przed rokiem 1965r. Okoliczność ta wynika w sposób jednoznaczny z zeznań świadków: J. W., Ł. C. i A. W. (2). Powódka nie kwestionowała zeznań wskazanych świadków w tym zakresie i nie przedstawiła dowodów przeciwnych. Mając to na uwadze Sąd dal wiarę zeznaniom wskazanych świadków, tym bardziej iż znalazły one potwierdzenie w przeprowadzonych oględzinach spornych nieruchomości.

Nieruchomość, działka (...), została nabyta przez poprzednika prawnego pozwanego W. P. (dziadka pozwanego) dnia 30.11.1965r. Mając na uwadze powyższe należało przyjąć, iż objął on w posiadanie również sporny pas gruntu (tj. działki ówcześnie (...)), przylegający od strony jego nieruchomości do istniejącego już wtedy ogrodzenia. Odnosząc się do charakteru tego posiadania należy wskazać, iż stosownie do art. 336 k.c. , posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel. Ponadto, zgodnie z art. 339 k.c. , domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym. Z okoliczności sprawy, w szczególności zeznań świadków oraz stanu zagospodarowania gruntu „po stronie” pozwanego wynika, że zarówno pozwany jak też jego poprzednicy prawni korzystali z gruntu aż do ogrodzenia w sposób wyłączny, wykorzystując go zgodnie ze swymi potrzebami i w sposób analogiczny do pozostałej części nieruchomości pozwanego w sposób nieprzerwany od chwili nabycia nieruchomości przez W. P. do chwili obecnej. Okoliczność ta nie była kwestionowana przez powódkę i była pomiędzy stronami bezsporna ( wyjaśnienia informacyjne powódki – k. 70). W tych okolicznościach należy uznać, iż domniemanie samoistności posiadania przez pozwanego i jego poprzedników prawnych zajętej części działki powódki nie zostało obalone. W szczególności powódka nie przedłożyła w tym zakresie żadnych dowodów.

Z akt księgi wieczystej (...) wynika, że działka stanowiąca obecnie własność powódki, będąca poprzednio częścią działki (...), do 21.01.2002r. stanowiła własność Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych Nadleśnictwa M.. Stąd do 01.10.1990r. możliwość nabycia zajętej jej części przez zasiedzenie była wyłączona z mocy ówcześnie obowiązującego art. 177 k.c. W tych okolicznościach zastosowanie znajdzie art. 10 Ustawy z dnia 28 lipca 1990r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321) zgodnie z którym, jeżeli przed dniem wejścia jej w życie (tj. 01.10.1990r.) istniał stan, który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości, a według przepisów obowiązujących po wejściu w życie tej ustawy prowadzi do zasiedzenia, zasiedzenie biegnie od dnia wejścia jej w życie; jednakże termin ten ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy, lecz nie więcej niż o połowę.

Mając na uwadze powyższe , należy wskazać, że od przyjętej daty początkowej samoistnego posiadania, tj. 30.11.1965 r. do dnia 01.10.1990r. upłynęło 25 lat i 2 miesiące, tym samym zaistniały przesłanki do skrócenia o ten czas terminu do nabycia własności przez zasiedzenie przewidzianego w art. 172§2 K.C. Stąd należało przyjąć, że własność spornej części działki nr (...) (aktualnie działki (...)), została nabyta w dniu 01.10.2005r. przez poprzedników prawnych pozwanego, tj. ówczesnych współwłaścicieli działki nr (...) – J. W. (matkę pozwanego) i A. W. (2).

Tym samym podniesiony przez pozwanego zarzut zasiedzenia należało uznać za zasadny. Jednocześnie należy podkreślić, że w procesie o wydanie części nieruchomości podniesienie zarzutu zasiedzenia nie podlega tym samym regułom formalnym jak w przypadku wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia, gdzie sąd jest związany treścią wniosku, w szczególności co do osoby na której rzecz ma nastąpić zasiedzenie. Na jego ocenę nie wpływa także fakt prowadzenia administracyjnego postępowania rozgraniczeniowego czy innych postępowań administracyjnych takich jak, np. postępowanie przed geodetą w przedmiocie wznowienia granic. Co do administracyjnego postępowania rozgraniczeniowego należy wskazać, że zostało ono wszczęte już po ustalonej przez sąd dacie nabycia przez zasiedzenie przygranicznego pasa gruntu. Nie zostało także zakończone decyzją ostateczną, gdyż wskutek żądania L. P. przeszło w etap postępowania przed sądem, które to postępowanie następnie zostało prawomocnie umorzone. Tym samym w żadnym z tych postępowań nie doszło do ustalenia przebiegu granicy pomiędzy spornymi nieruchomościami w taki sposób, który wiązałby sąd w tym procesie. Należy także podkreślić, iż w administracyjnym postępowaniu rozgraniczeniowym czy też w postępowaniu o wznowienia granic i znaków granicznych kwestia nabycia własności gruntu przez zasiedzenie nie jest w ogóle przedmiotem postępowania. Podniesienie i rozpoznanie takiego zarzutu możliwe jest tylko w postępowaniu sądowym, tj. w ramach procesu o roszczenia z art. 222 k.c., w postępowaniu rozgraniczeniowym lub o stwierdzenie zasiedzenia. Zaznaczyć także należy, iż w procesie uwzględnienie zarzutu zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu nie znajduje odzwierciedlenia w sentencji orzeczenia poprzez ustalenie przebiegu granicy pomiędzy nieruchomościami, z tego względu, iż ustalenie przebiegu granicy (z uwzględnieniem zasiedzenia lub nie) jest tylko elementem stanu faktycznego.

Mając na uwadze powyższe, należy wskazać, iż uznanie przez Sąd zasadności zarzutu zasiedzenia spornego w sprawie gruntu przez poprzedników prawnych pozwanego skutkuje brakiem zasadności roszczenia. Wskutek zasiedzenia własność spornego gruntu przylegającego do ogrodzenia po stronie pozwanego została utracona przez poprzedników prawnych powódki zanim jeszcze powódka stała się właścicielką działki (...) i w konsekwencji (...). Tym samym nie przysługuje jej przeciwko pozwanemu roszczenie określone w art. 222§1 k.c. W toku postępowania nie wykazała także żadnego innego prawa umożliwiającego jej skuteczne żądanie wydania przez pozwanego spornego pasa gruntu.

W ocenie Sądu, z powyższych przyczyn w sprawie nie zachodziła także potrzeba dopuszczenia dowodu z opinii biegłego z zakresu geodezji celem ustalenia przebiegu granicy pomiędzy nieruchomościami.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd oddalił powództwo w całości.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c., obciążając nimi powódkę zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego Sąd ustalił stosownie do §2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (j.t.: Dz.U. z 2018r., poz. 265), uwzględniając również wysokość opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (17,00 zł).

O kosztach pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu orzeczono na podstawie §8 pkt 3 w zw. z §4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (j.t.: Dz.U. z 2019r., poz. 18).