Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W dniu 9 października 2020 roku A. J. skierowała do Sądu Okręgowego w Łodzi pozew przeciwko R. J. o zapłatę kwoty 117.752,55 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa oraz o zapłatę kwoty 10.433,21 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa.

Powódka oświadczyła, że strony zawarły dwie umowy pożyczki: umowę pożyczki w formie pisemnej w dniu 6 kwietnia 2015 roku na kwotę 90.000 zł na okres do dnia 7 kwietnia 2016 roku oraz umowę pożyczki w formie ustnej w dniu 26 kwietnia 2015 roku na kwotę 10.000 zł, bez określenia daty zwrotu pożyczki.

Powódka zażądała zapłaty przez pozwanego:

- kwoty 90.000 zł z tytułu zwrotu sumy pożyczki na podstawie umowy z dnia 6 kwietnia 2015 roku, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od sumy pożyczki za okres od dnia 8 kwietnia 2016 roku do 7 października 2020 roku w łącznej kwocie 27.752,55 zł,

- kwoty 10.000 zł z tytułu zwrotu sumy pożyczki na podstawie umowy z dnia 26 kwietnia 2015 roku, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od sumy pożyczki za okres od dnia 18 stycznia 2020 roku (6 tygodni po dniu doręczenia pozwanemu wezwania do zwrotu sumy pożyczki) do dnia 7 października 2020 roku w łącznej kwocie 433,21 zł.

(pozew, k. 4-5)

W dniu 24 listopada 2020 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie o sygn. II Nc 280/20 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uwzględniający powództwo.

(nakaz zapłaty k. 17)

Pozwany R. J. w ustawowym terminie złożył sprzeciw od nakazu zapłaty, w którym wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Pozwany zaprzeczył temu, aby powódka przekazała mu łącznie sumę 100.000 zł. Przyznał, że powódka – w różnych datach, przed zawarciem przez strony małżeństwa – przekazała mu łącznie sumę między 50.000 zł a 60.000 zł na pokrycie kosztów remontu domu jednorodzinnego w miejscowości M., w którym strony miały wspólnie zamieszkać. Zdaniem pozwanego, nie była to jednak pożyczka, lecz darowizna zawarta pod warunkiem zawieszającym dotyczącym zawarcia przez strony związku małżeńskiego i wspólnego zamieszkania w domu w miejscowości M.. Ponadto, pozwany zarzucił, że roszczenie powódki jest w okolicznościach niniejszej sprawy sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i nie zasługuje na ochronę prawną z uwagi na treść art. 5 k.c. – wedle pozwanego, nie ma moralnego uzasadnienia dla tego, aby zwracał on obecnie powódce sumę nakładów na dom w M., z którego strony korzystały wspólnie i nieodpłatnie w trakcie małżeństwa, a który nie stanowi majątku pozwanego lecz osoby trzeciej (tj. brata pozwanego). Dodatkowo, wedle pozwanego, na szczególnie negatywną ocenę zasługuje roszczenie powódki o zapłatę skapitalizowanych odsetek od sumy pożyczki z dnia 6 kwietnia 2015 roku za cały okres trwania małżeństwa stron – w sytuacji, w której w trakcie wspólnego zamieszkiwania w domu M. powódka nie żądała od pozwanego zwrotu sumy pożyczki.

(sprzeciw k. 22-28)

Na rozprawie w dnu 19 kwietnia 2021 roku pozwany na wypadek uwzględnienia powództwa wniósł o rozłożenie zasądzonej należności na raty w wysokości po 500 zł miesięcznie.

(protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku – 2 minuta)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. F. i R. J. poznali się w 2013 roku. W 2014 roku strony uzgodniły, że zamieszkają razem w budynku mieszkalnym w miejscowości M. numer adresowy (...), należącym do brata R. J., po jego wyremontowaniu. Dom był wówczas w złym stanie, wymagał gruntownego remontu. W tamtym czasie każda ze stron mieszkała ze swoimi rodzicami.

W okresie od 2014 roku do kwietnia 2015 roku A. F. przekazywała R. J. środki pieniężne w gotówce na remont wyżej wskazanego budynku mieszkalnego, R. J. zobowiązał się do zwrotu przekazanych mu sum pieniężnych. Swojemu bratu powódka powiedziała, że strony spisały umowę pożyczki na wypadek, gdyby nie doszło do zawarcia przez strony małżeństwa lub gdyby małżeństwo stron się rozpadło.

W lipcu 2014 roku powódka zlikwidowała lokatę terminową i uzyskała wypłatę środków w kwocie 90.000 zł. Przekazywanie środków pieniężnych przez A. F. R. J. odbywało się kilkakrotnie. Do dnia 6 kwietnia 2015 roku A. F. przekazała R. J. łącznie kwotę 90.000 zł, w dniu 26 kwietnia 2015 roku dodatkowo kwotę 10.000 zł.

(przesłuchanie powódki – protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 2 godzina 6 minuta – 2 godzina 10 minuta w związku z wyjaśnieniami powódki, protokół rozprawy 11 – 17 minuta; zeznania świadka I. F. - protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 26-38 minuta; zeznania świadka M. F. – protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 55 – 59 minuta; zeznania świadka R. F. - protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 1 godzina 6 minuta – 1 godzina 7 minuta; zeznania świadka I. K. (1) - protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 1 godzina 18 minuta, 1 godzina 24 minuta; zeznania świadka J. J. - protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 1 godzina 30 minuta – 1 godzina 34 minuta, płyta CD z historią operacji na rachunku bankowym A. F. k. 75, kopia potwierdzenia wypłaty środków z rachunku bankowego k. 61)

Kapitalny remont budynku mieszkalnego w miejscowości M. trwał od grudnia 2014 roku do sierpnia 2015 roku.

(zeznania świadka J. J. - protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 1 godzina 32 minuta)

Strony zamieszkały wspólnie w wyżej opisanym budynku po jego wyremontowaniu.

(okoliczność niesporna)

A. F. jako pożyczkodawca i R. J. jako biorący pożyczkę złożyli swoje podpisy pod opatrzonym datą 6 kwietnia 2015 roku dokumentem umowy pożyczki.

W §1 umowy podano, że przedmiotem umowy jest udzielenie pożyczki w kwocie 90.000 zł, przy czym odbiór wyżej wymienionej sumy pieniężnej pożyczkobiorca kwituje przez podpisanie umowy.

W §2 umowy zawarto oświadczenie R. J. o tym, że zobowiązuje się zwrócić sumę pożyczki do dnia 7 kwietnia 2016 roku.

(kopia umowy k. 13, przesłuchanie pozwanego - zeznania świadka J. J. - protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 2 godzina 50 minuta)

R. J. podpisał datowany na 26 kwietnia 2015 roku dokument pokwitowania odbioru od A. F. kwoty 10.000 zł, w którym w pozycji „za co” zapisano „Pożyczka na remont domu (...)”.

(kopia pokwitowania k. 12)

R. J. i A. F. zawarli związek małżeński w dniu 25 czerwca 2016 roku. A. F. przyjęła nazwisko męża. Jedynym wspólnym dzieckiem stron jest E. J. urodzona w dniu (...).

W dniu 29 października 2019 roku A. J. złożyła w Sądzie Okręgowym w Łodzi pozew przeciwko R. J. o rozwiązanie przez rozwód małżeństwa stron. Wyrokiem z dnia 3 lipca 2020 roku wydanym w sprawie o sygn. akt II C 2022/19 Sąd Okręgowy w Łodzi rozwiązał małżeństwo stron przez rozwód. Wyrok ten nie został zaskarżony przez żadną ze stron i uprawomocnił się.

(okoliczności niesporne, załączone akta sprawy II C 2022/19: pozew k. 4-6, odpisy aktów stanu cywilnego k. 8 i 9, wyrok k. 167-168)

Strony mieszkały razem w budynku w miejscowości (...) do października 2019 roku, kiedy powódka wyprowadziła się stamtąd i wraz ze wspólną córką stron E. zamieszkała u swoich rodziców.

(okoliczność niesporna, zeznania świadka I. K. (2) - protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 1 godzina 22 minuta, pozew k. 5 odwrót załączonych akt II C 2022/19)

W okresie wspólnego zamieszkiwania w miejscowości M. obie strony pracowały zawodowo i wspólnie ponosiły koszty prowadzenia gospodarstwa domowego.

(zeznania świadka I. F. - protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 52 minuta)

W trakcie wspólnego zamieszkiwania powódka nie mówiła pozwanemu, że zwalnia go ze spłaty pożyczki, natomiast wyrażała zgodę na odroczenie spłaty.

(przesłuchanie powódki – protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 2 godzina 17 minuta – 2 godzina 23 minuta)

Kiedy latem 2020 roku powódka zabierała swoje rzeczy z domu w miejscowości M. ojciec pozwanego powiedział jej, że pozwany zwróci pożyczkę, jednakże nie podał konkretnej kwoty podlegającej zwrotowi. Pozwany był obecny w trakcie tej rozmowy, ale milczał.

(zeznania M. P. - protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 1 godzina 12 minuta – 1 godzina 14 minuta)

Po rozwiązaniu małżeństwa stron przez rozwód pozwany mówił powódce, że ma zgromadzone oszczędności w kwocie 50.000 zł.

(przesłuchanie powódki - protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 2 godzina 17 minuta)

Wyżej opisany budynek mieszkalny w miejscowości M. pozostaje własnością brata pozwanego – P. J., który pierwotnie wyrażał gotowość przeniesienia własności tej nieruchomości na pozwanego, lecz nie zrobił tego z obawy, że umożliwi to zaspokojenie roszczeń pieniężnych powódki względem pozwanego.

(przesłuchanie pozwanego - protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 2 godzina 58 minuta – 3 godzina 2 minuta)

W dniu 6 grudnia 2019 roku doręczono na adres zamieszkania R. J. pisemne wezwanie skierowane do niego przez A. J. do zwrotu kwoty dwóch pożyczek opisanych w pozwie w łącznej kwocie 100.000 zł.

(kopia dowodu doręczenia k. 10-11, kopia pisma k. 14)

R. J. nie zwrócił powódce wyżej przywołanych sum pieniężnych w żadnej części.

(okoliczność niesporna)

Powódka wraz z małoletnią córką stron E. zamieszkuje u swoich rodziców. Zarabia ok. 4000 zł netto miesięcznie.

(przesłuchanie powódki – protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 2 godzina 28 minuta)

R. J. wraz ze swoją starszą córką, która nie jest córką powódki, zamieszkuje nadal w wyżej opisanym budynku w miejscowości M.. Uzyskuje dochody ze stosunku pracy w kwocie ok. 2700 – 2800 zł netto miesięcznie oraz czynsz najmu niewielkiego budynku w G. od osoby trzeciej w kwocie 450 zł miesięcznie.

(przesłuchanie pozwanego - protokół rozprawy z dnia 19 kwietnia 2021 roku, 2 godzina 30 minuta – 2 godzina 34 minuta, kopia zaświadczenia k. 36-37, kopia umowy najmu k. 58-60)

Zeznania świadka J. J. (1 godzina 52 minuta protokołu rozprawy), jakoby wyżej opisane środki pieniężne powódka przekazywała pozwanemu „w zamian za mieszkanie”, tj. w zamian za możliwość zamieszkiwania w budynku mieszkalnym w miejscowości M., nie są wiarygodne – żaden inny dowód nie potwierdza tego, aby strony dokonały tego rodzaju uzgodnień, a świadek nawet nie twierdził, aby był obecny przy rozmowach stron dotyczących zasad ich rozliczeń pieniężnych. Co więcej, zeznania świadka są całkowicie sprzeczne z treścią wyżej przywołanej pisemnej umowy pożyczki podpisanej przez obie strony, w której przekazane pozwanemu środki pieniężne określa się mianem sumy pożyczki podlegającej zwrotowi i nie wiąże się ich z odpłatnością za możliwość korzystania z jakiejkolwiek nieruchomości.

Twierdzenia pozwanego R. J. przedstawione w ramach jego przesłuchania w charakterze strony co do tego, że faktycznie otrzymał od powódki jedynie kwotę 40.000 zł nie są potwierdzone żadnym innym wiarygodnym dowodem i pozostają w całkowitej sprzeczności z treścią umowy pożyczki z 6 kwietnia 2015 roku (która w §2 zawiera pokwitowanie przyjęcia kwoty 90.000 zł) oraz z treścią pokwitowania z 26 kwietnia 2015 roku (na kwotę 10.000 zł).

Wnioski stron pozwanego o zobowiązanie powódki do złożenia umowy sprzedaży samochodu marki R. oraz dokumentów wymienionych w punktach 1 do 3 sprzeciwu na stronie trzeciej i czwartej sprzeciwu pozwanego od nakazu zapłaty (k. 23 – 23 odwrót akt sprawy), poza już złożonym w formie elektronicznej wyciągiem z rachunku bankowego za okres od 15 lipca 2014 roku (data likwidacji przez powódkę lokaty terminowej na kwotę 90.000 zł) do 20 czerwca 2015 roku (k. 75 płyta CD) podlegały oddaleniu, podobnie jak wniosek powódki o zobowiązanie pozwanego do złożenia historii operacji na jego rachunku bankowym – wnioski te nie dotyczyły okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 235 ² §1 pkt 2 k.p.c.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Podstawę prawną roszczeń powódki wobec pozwanego stanowi art. 720 k.c. określający konieczną treść umowy pożyczki. Strony zawarły w kwietniu 2015 roku dwie tego rodzaju umowy: umowę pisemną pożyczki w dniu 6 kwietnia 2015 roku (k. 13) oraz zawartą w formie ustnych oświadczeń woli stron umowę pożyczki z dnia 26 kwietnia 2015 roku.

Pierwsza z tych umów zawarta została w przewidzianej prawem formie pisemnej (zgodnie z obowiązującym w kwietniu 2015 roku brzmieniem art. 720 §2 k.c.) i zawiera wszystkie konieczne elementy umowy pożyczki, tj. w szczególności wyraźne zobowiązanie R. J. do zwrotu na rzecz powódki sumy pożyczki w kwocie 90.000 zł do dnia 7 kwietnia 2016 roku.

Druga z wyżej przywołanych umów została zawarta w formie ustnych oświadczeń woli, potwierdzonych podpisanym przez stron pokwitowaniem przekazania pozwanemu przez powódkę kwoty 10.000 zł z tytułu „pożyczki na remont domu (...)” (k. 12).

Zgodnie z treścią art. 720 §2 k.c. w brzmieniu obowiązującym w kwietniu 2015 roku w przypadku umowy pożyczki na kwotę ponad 500 zł konieczne było zachowanie formy pisemnej umowy, jednakże – z uwagi na treść art. 74 §1 k.c. w zw. z art. 720 §2 k.c. - nie było to zastrzeżenie formy pisemnej pod rygorem nieważności umowy lecz jedynie dla celów dowodowych, tj. ze skutkami określonym w art. 74 §1 k.c. Ograniczenia dowodowe co do ustalania treści tej umowy wynikające z art. 74 §1 k.c. nie mają w niniejszej sprawie zastosowania z mocy art. 74 §2 k.c., z uwagi na to, że fakt zawarcia umowy pożyczki w dniu 26 kwietnia 2015 roku i jej treść zostały uprawdopodobnione za pomocą dokumentu, tj. wyżej przywołanego pokwitowania podpisanego przez obie strony. Dokument ten pozwala ustalić treść umowy stron pożyczki, którą potwierdziły także zeznania świadka I. F. i przesłuchanie powódki – z dowodów tych wynika w sposób wiarygodny to, że w dacie wystawienia wyżej opisanego dokumentu strony zawarły dalszą umowę pożyczki na kwotę 10.000 zł. Nie ma podstaw do przyjęcia, że wyżej przywołane pokwitowanie dotyczyło przekazania pozwanemu środków pieniężnych objętych już umową pisemną z dnia 6 kwietnia 2015 roku. Po pierwsze, z §2 tej umowy pisemnej wynika, że suma 90.000 zł stanowiąca przedmiot umowy pożyczki została już pozwanemu do chwili podpisania umowy w całości przekazana, co pozwany wówczas pokwitował – nie było zatem potrzeby, aby następnie, w dniu 26 kwietnia 2015 roku, powódka przekazywała pozwanemu dalszą sumę pieniężną w wykonaniu umowy z 6 kwietnia 2015 roku. Po drugie, dalsze pokwitowanie z 26 kwietnia 2015 roku w swojej treści w ogóle nie odwołuje się do pisemnej umowy stron z 6 kwietnia 2015 roku.

Żaden wiarygodny dowód przeprowadzony w sprawie niniejszej nie potwierdza tego, jakoby umowy zawarte przez strony w 2015 roku stanowiły darowiznę środków pieniężnych na rzecz pozwanego. W przypadku umowy pisemnej z 6 kwietnia 2015 roku twierdzenia pozwanego, o tym, jakoby była to w rzeczywistości umowa darowizny, pozostają w całkowitej i ewidentnej sprzeczności z nazwą i treścią umowy pisemnej. Z kolei w przypadku dalszej umowy stron z 26 kwietnia 2015 roku twierdzenia pozwanego, jakoby umowa stron przewidywała darowiznę na jego rzecz, pozostają w całkowitej sprzeczności z treścią podpisanego przez pozwanego pokwitowania, w którym mowa o pożyczce. Podkreślić należy, że nawet świadkowie zgłoszeni przez pozwanego w swoich zeznaniach mówili o pożyczeniu a nie darowaniu środków pieniężnych przez powódkę pozwanemu.

Nie zasługuje na uwzględnienie także zarzut pozwanego, jakoby powódka przekazała mu jedynie sumę ok. 40.000 zł (taką kwotę pozwany podał na rozprawie, natomiast w sprzeciwie od nakazu zapłaty wskazał, że otrzymał od powódki „maksymalnie 50.000 – 60.000 złotych” – rozbieżność ta dodatkowo osłabia wiarygodność twierdzeń pozwanego). Twierdzenia pozwanego w tej kwestii są sprzeczne z treścią podpisanych przez niego pokwitowań, tj. pokwitowania otrzymania kwoty 90.000 zł (§2 umowy z dnia 6 kwietnia 2015 roku) i dalszego pokwitowania otrzymania od powódki kwoty 10.000 zł w dniu 26 kwietnia 2015 roku. Pozwany nie twierdził, że wyżej przywołane dokumenty zostały podrobione lub przerobione – wręcz przeciwnie, na rozprawie przyznał, że dokumenty te podpisał i nie był w stanie w sposób spójny ze swoimi zarzutami procesowymi wyjaśnić, dlaczego to zrobił (skoro rzekomo otrzymał od powódki jedynie kwotę 40.000 zł). Żaden z dowodów przeprowadzonych w sprawie niniejszej nie podważył wiarygodności wyżej przywołanych dokumentów, tj. pokwitowań, które tym samym pozwalają na przyjęcie, że pozwany otrzymał od powódki łącznie kwotę 100.000 zł jako sumę dwóch pożyczek.

Roszczenia powódki o zwrot przedmiotów obydwu wyżej pożyczek są wymagalne. Termin zwrotu pożyczki w kwocie 90.000 zł wynika z umowy pisemnej stron. Przyjąć jednak należy, że powódka w trakcie jej przesłuchania na rozprawie w istocie przyznała, że w okresie wspólnego zamieszkiwania z pozwanym do października 2019 roku nie żądała zwrotu przedmiotu pożyczki i zgadzała się na odroczenie jej spłaty („jak byliśmy razem, to zgadzałam się, aby termin spłaty był wydłużony”). Za wykazane przyjąć należy, że obie strony zgadzały się na to, że termin spłaty pożyczki został odroczony bezterminowo. Nie ma natomiast żadnego dowodu na to, że powódka zwolniła pozwanego z obowiązku spłaty wyżej opisanych pożyczek. Ostatecznie zatem obydwie pożyczki stały się wymagalne w trybie wynikającym z treści art. 723 k.c., tj. na skutek wypowiedzenia umów i wezwania powoda do spłaty pożyczek, doręczonego na adres pozwanego w dniu 6 grudnia 2019 roku, kiedy to strony nie mieszkały już ze sobą. Roszczenie pieniężne powódki stało się zatem wymagalne po 6 tygodniach, od wyżej wskazanej daty, tj. od dnia 18 stycznia 2020 roku.

Brak jest podstaw do przyjęcia, że zgłoszenie w niniejszej sprawie przez powódkę roszczenia o zapłatę należności głównej w kwocie 100.000 zł i odsetek za opóźnienie w zapłacie tej kwoty za okres od 18 stycznia 2020 roku narusza jakiekolwiek zasady współżycia społecznego, a przez to z mocy art. 5 k.c. nie podlega ochronie prawnej. Pozwany nie sprecyzował w sprzeciwie od nakazu zapłaty, jakiej treści zasadę współżycia społecznego miałaby naruszyć powódka występując z wyżej opisanym roszczeniem o zwrot należności głównej. Nie ma znaczenia w niniejszej sprawie to, że strony prowadziły przez kilka lat wspólne gospodarstwo domowe ani to, że „nie dorobiły się żadnego istotnego majątku” (k. 26 odwrót). Z faktu, że kwota pożyczki udzielonej pozwanemu została w przeważającej części wykorzystana na remont budynku stanowiącego majątek osoby trzeciej (brata pozwanego) nie wynika, że żądanie zwrotu pożyczki narusza jakąkolwiek zasadę współżycia społecznego. Budynek w miejscowości M. był własnością brata pozwanego już w dacie udzielania pożyczek, o czym pozwany wówczas wiedział, zatem nie może obecnie twierdzić, że żądanie zwrotu pożyczki jest z tego względu dla niego krzywdzące. Co więcej, sam pozwany przyznał na rozprawie, że brat był gotów przenieść na niego własność nieruchomości w miejscowości M., ale odstąpił od tego z obawy, że nieruchomość ta pozwoli zaspokoić powódce jej roszczenia pieniężne względem pozwanego. Pozwany nadal mieszka w budynku mieszkalnym wyremontowanym dzięki środkom pieniężnym otrzymanym od powódki w ramach pożyczki. W tej sytuacji nie sposób twierdzić, że żądanie zwrotu przedmiotu wyżej opisanych umów pożyczki narusza jakąkolwiek zasadę współżycia społecznego (poza żądaniem odsetek za opóźnienie za okres przed dniem 18 stycznia 2020 roku, co zostanie niżej omówione).

Powództwo wytoczone w sprawie niniejszej podlega zatem uwzględnieniu co do należności głównej w kwocie 100.000 zł oraz co należnych na podstawie art. 481 §1 k.c. odsetek ustawowych za opóźnienie od tej kwoty za okres od 18 stycznia 2020 roku. Suma skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 100.000 zł za okres od 18 stycznia 2020 roku do dnia wskazanego w uzasadnieniu pozwu (tj. do dnia 7 października 2020 roku) wynosi 4389,59 zł. Od dnia wytoczenia powództwa tj. od 9 października 2020 roku powódce przysługują na podstawie art. 481 §1 i art. 482 k.c. dalsze odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty łącznej 104.389,59 zł, obejmującej należność główną 100.000 zł i odsetki skapitalizowane na dzień 7 października 2020 roku (4389,59 zł).

Powódce nie przysługuje natomiast roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie od kwoty 90.000 zł (suma pożyczki udzielonej w dniu 6 kwietnia 2015 roku) za okres do dnia 17 stycznia 2020 roku. Jak już wyżej wskazano, skoro po zamieszkaniu z pozwanym (co nastąpiło po zakończeniu remontu domu M. w grudniu 2015 roku) powódka zgodziła się na bezterminowe odroczenie spłaty pożyczki, to zastosowanie do terminu spłaty pożyczki przez pozwanego od tej pory miał wyżej przywołany art. 723 k.c. – opóźnienie po stronie pozwanego nastąpiło po upływie terminu 6 tygodni od dnia doręczenia mu wezwania do zwrotu pożyczki (wezwanie takie doręczono 6 grudnia 2019 roku, kiedy strony nie mieszkały już ze sobą).

Co więcej, nawet gdyby jednak przyjąć, że powódce co do zasady przysługiwało roszczenie o zapłatę przez pozwanego odsetek za opóźnienie od kwoty 90.000 zł za okres od 7 kwietnia 2016 roku do 17 stycznia 2020 roku, to żądanie zapłaty tej należności odsetkowej musiałoby zostać uznane w okolicznościach niniejszej sprawy za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, tj. z zasadą lojalności (zarówno w stosunkach między małżonkami jak i między wierzycielem i dłużnikiem) – z tego względu do tego roszczenia miałby zastosowanie przepis art. 5 k.c. Postępowanie powódki, która z jednej strony aż do grudnia 2019 roku nie żądała zwrotu pożyczki i co najmniej przez czynności konkludentne utwierdzała pozwanego w przekonaniu, iż nie pozostaje on w tym okresie w opóźnieniu w spłacie pożyczki, a zarazem obecnie żąda zapłaty przez pozwanego odsetek za opóźnienie za wyżej wskazany okres, uznać należy za nielojalne i niezasługujące na ochroną prawną (art. 5 k.c.).

Jak już wyżej wskazano, pozwany jest zobowiązany do zapłaty na rzecz powódki łącznie kwoty 104.389,59 zł z dalszymi odsetkami za opóźnienie od dnia 9 października 2020 roku. Dodatkowo jednak za częściowo zasadny uznać należało wniosek pozwanego o rozłożenie zasądzonej od niego należności na raty na podstawie art. 320 k.p.c. Wskazać należy, że skoro wyżej przywołany przepis pozwala – w szczególnie uzasadnionych wypadkach – rozłożyć na raty całą zasądzoną należność pieniężną, to tym bardziej dozwolone jest rozłożenie na raty części zasądzonej należności. W niniejszej sprawie rozłożenie na raty całej należności pieniężnej byłoby nieuzasadnione i krzywdzące dla powódki, skoro sam pozwany deklarował na rozprawie, że jest gotowy do spłaty na rzecz powódki kwoty 40.000 zł, a z kolei powódka zeznała, że w rozmowie z nią pozwany deklarował spłatę kwoty 50.000 zł. Zarazem jednak zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające rozłożenie na raty części zasądzonego od pozwanego świadczenia pieniężnego przekraczającej kwotę 50.000 zł, a zatem do rozłożenia na raty należności w kwocie 54.389,59 zł. Po pierwsze, z uwagi szczególne okoliczności udzielenia pożyczki i relacje miedzy stronami w tamtym okresie (okres narzeczeństwa stron, przeznaczenie pożyczki na zaspokojenie wspólnych potrzeb mieszkaniowych) oraz późniejsze zawarcie związku małżeńskiego, wspólne zamieszkiwanie stron i brak żądania ze strony powódki dotyczącego zwrotu sumy pożyczki w okresie trwającym do grudnia 2019 roku pozwany mógł zakładać – przynajmniej do czasu faktycznego rozstania się stron – że powódka w ogóle nie będzie od niego żądać spłaty pożyczki lub uczyni to w odległej przyszłości. Tym samym pozwany zapewne nie liczył się z obowiązkiem natychmiastowej zwrotu całej sumy pożyczki. Ponadto, nie sposób pominąć wysokości dochodów pozwanego i trudności po stronie pozwanego w jednorazowej spłacie całej kwoty pożyczki. Zarazem jednak rozłożenie kwoty ok. 54.000 zł na raty w wysokości wskazanej przez pozwanego (po 500 zł miesięcznie) oznaczałoby, że pozwany spłacałby należność na rzecz powódki przez okres 9 lat, co uznać należy za rozwiązanie zanadto już naruszające uzasadnione interesy powódki, która zamieszkuje z rodzicami, nie ma własnego mieszkania, a wysokość jej dochodów bieżących nie różni się znacząco od wysokości dochodów pozwanego. Uznać należało, należytym wyważeniem interesów stron w oparciu o art. 320 k.p.c. będzie rozłożenie spłaty części należności w kwocie 54.389,59 zł na 6 rat płatnych w ten sposób, że pierwsza rata podlega zapłacie w 3 miesiące po uprawomocnieniu się wyroku a dalsze raty w odstępach 6-miesięcznych – co oznacza, że całość spłaty powódka powinna otrzymać po 2,5 latach od daty uprawomocnienia się wyroku. Tego rodzaju rozwiązanie w konsekwencji oznacza, że odsetki za opóźnienie w zapłacie rat składających się na sumę 54.389,59 zł w okresie po dniu wydania wyroku w sprawie niniejszej nie będą naliczane aż do dnia płatności danej raty.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. – na zasadzie stosunkowego rozliczenia kosztów między stronami procesu. Powódka wygrała sprawę co do kwoty 104.389,59 zł, a zatem w 81% (104.390 : 128.186) – w takiej samej części powód powinien ponieść koszty procesu. Przyjmując, że koszty procesu związane z udziałem obydwu stron ograniczają się do kosztów ich zastępstwa procesowego (ustalonych na tym etapie rozliczenia bez uwzględnienia przepisów dotyczących wypłaty wynagrodzenia dla pełnomocnika z urzędu z funduszy Skarbu Państwa) w łącznej kwocie dla obu stron wynoszącej 10.800 zł (2 x 5400 zł) uznać należy, że pozwanego obciąża obowiązek pokrycia 81% tej sumy, co daje kwotę 8748 zł. Skoro pozwany w całości (5400 zł) pokrywa koszty swojego zastępstwa procesowego, powinien dodatkowo zwrócić powódce z tytułu kosztów postępowania kwotę 3348 zł (8748 zł – 5400 zł). Jest to kwota wynagrodzenia należnego pełnomocnikowi powódki z urzędu, która w tej części podlega pokryciu przez pozwanego jako stronę przegrywającą proces w 81%.

Zgodnie z treścią przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z dnia 3 października 2016 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 18) wynagrodzenie adwokata z urzędu z uwzględnieniem podatku VAT w sprawie niniejszej – w przypadku wypłaty z funduszy Skarbu Państwa – wyniosłoby 4428 zł (3600 zł x 1,23), wobec czego należało uzupełnić wynagrodzenie pełnomocnika powódki z urzędu o kwotę 1080 zł (4428 zł – 3348 zł) podlegającą wypłacie z funduszy Skarbu Państwa dla pełnomocnika z urzędu.

Na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2015 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. poz. 300 z 2018 roku) należało w wyżej wskazanych proporcjach rozdzielić między strony procesu nieuiszczone koszty sądowe, tj. opłatę sądową od pozwu w kwocie 6410 zł. 81% tej należności sądowej, tj. kwotę 5192,10 zł, należy pobrać od pozwanego, a pozostałą cześć (19% x 6410 zł = 1217,90 zł) należy ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa z roszczenia pieniężnego zasądzonego na rzecz powódki od pozwanego.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.

Dnia 19 maja 2021 roku