Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V U 374/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant: st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2021 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku D. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o świadczenie przedemerytalne

na skutek odwołania D. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 5 marca 2020 r. sygn.: (...)

oddala odwołanie;

Sygn. akt VU 374/20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 marca 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawczyni D. K. prawa do świadczenia przedemerytalnego. W uzasadnieniu decyzji wskazano, iż wnioskodawczyni nie udowodniła wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego, co najmniej 35 lat oraz do dnia rozwiązania stosunku pracy nie osiągnęła 55 lat. Organ rentowy nie zaliczył skarżącej do stażu pracy okresu świadczenia pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od dnia 1 stycznia 1983 roku do dnia 31 sierpnia 1984 roku, ponieważ nie była zgłoszona do ubezpieczenia społecznego rolników.

Od decyzji tej D. K. odwołała się w dniu 24 marca 2020 roku podnosząc, iż do jej stażu ubezpieczeniowego powinien być zaliczony okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 1 stycznia 1983 roku do 31 sierpnia 1984 roku, ponieważ w tym okresie uczestniczyła we wszystkich pracach w gospodarstwie rolnym rodziców, anie miała wpływu na to, czy rodzice zgłosili ją do ubezpieczenia społecznego rolników.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

D. K., urodzona (...), w dniu 20 grudnia 2016 roku D. K. złożyła wniosek o świadczenie przedemerytalne.

Decyzją z dnia 30 grudnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawczyni D. K. prawa do świadczenia przedemerytalnego. W uzasadnieniu decyzji wskazano, iż wnioskodawczyni nie udowodniła wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego, co najmniej 35 lat oraz do dnia rozwiązania stosunku pracy nie osiągnęła 55 lat. Organ rentowy nie zaliczył skarżącej do stażu pracy okresu świadczenia pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od dnia 1 stycznia 1983 roku do dnia 31 sierpnia 1984 roku, ponieważ nie zostały opłacone za nią jako domownika składki na ubezpieczenie społeczne rolników.

(dowód: wniosek – k. 1-4 akt ZUS, decyzja z 30.12.2016r. – k. 39 akt)

D. K. złożyła w dniu 4 lutego 2020 roku kolejny wniosek o przyznanie prawa do świadczenia emerytalnego.

(dowód: wniosek k. 1-4 akt ZUS).

Do dnia rozwiązania stosunku pracy wnioskodawca wnioskodawczyni uzyskała staż pracy wynoszący 34 lata, 8 miesięcy i 7 dni, w tym 28 lat, 2 miesiące i 29 dni okresów składkowych, 3 lata, 10 miesięcy i 23 dni okresów nieskładkowych oraz 2 lata, 6 miesięcy i 15 dni okresów uzupełniających (rola).

Organ rentowy zaliczył do stażu ubezpieczeniowego okres pracy wnioskodawczyni w gospodarstwie rolnym rodziców od (...) roku do 31 grudnia 1982 roku.

(okoliczność bezsporna - odpowiedź na odwołanie - k. 6 akt)

Wnioskodawczyni w okresie od 16 czerwca 1964 roku do 12 czerwca 1990 roku mieszkała w gospodarstwie rolnym w K. o powierzchni 4,85 ha. Przedmiotowe gospodarstwo od 1960 roku do 13 sierpnia 1986 roku było własnością rodziców wnioskodawczyni J. i E. małżonków P..

D. K. pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców od dziecka do 31 sierpnia 1984 roku. Oprócz wnioskodawczyni i rodziców w w/w okresie w gospodarstwie zamieszkiwało 3 jej rodzeństwa: dwóch braci (jedne z nich odbywał służbę wojskową) oraz jedna siostra, która uczęszczała do szkoły podstawowej. W okresie od (...) roku do maja 1984 roku wnioskodawczyni uczęszczała do liceum (...) w S.. Wnioskodawczyni wykonywała w tym gospodarstwie wszystkie prace. Pracowała w polu oraz zajmowała się inwentarzem żywym , przez wszystkie dni tygodnia. Pracowała w gospodarstwie po powrocie ze szkoły od około godziny 16. Zajęcia lekcyjne miała od 8 do 15. Powrót ze szkoły zajmował jej 20 minut. Praca w gospodarstwie zajmowała jej kilka godzin dziennie, nie mniej niż 4.

(dowód: zaświadczenie o zameldowania z dnia 14 grudnia 2016 roku - k. 7 ZUS, wyjaśnienia pisemne wnioskodawczyni złożone w ZUS – k. 12 akt ZUS, zeznania pisemne świadków złożone w ZUS: G. Ł. i P. K.- 13-14 akt ZUS )

W dniu 25 maja 1984 roku wnioskodawczyni ukończyła Liceum Zawodowe (...) w S.. Od 1 września 1981 roku do 29 czerwca 1983 roku wnioskodawczyni uczęszczała do studium (...) w P.

(dowód: świadectwo dojrzałości k.8 – 9 akt ZUS).

Z posiadanych przez Urząd (...) A. dokumentów (rejestry wymiarowe podatków), który to Urząd zajmował się poborem składek na ubezpieczenie społeczne rolników, wynika, że D. K. nie była objęta ubezpieczeniem społecznemu rolników w gospodarstwie rolnym rodziców J. i E. małżonków P. w okresie od 1 stycznia 1983 roku do 31 sierpnia 1984 roku.

(dowód: informacja Wójta (...) A. z 28 stycznia 2021 roku oraz z dnia 13 lipca 2020 roku – k. 73i 74 akt, informacja KRUS – k. 95 akt)

Ostatnie zatrudnienie wnioskodawczyni ustało 31 grudnia 2018 roku z przyczyn dotyczących pracodawcy – likwidacja stanowiska pracy. W okresie od 18 lipca 2019 roku do dnia 31 stycznia 2020 roku wnioskodawczyni była zarejestrowana w (...) Urzędzie Pracy w P. jako osoba bezrobotna i pobierała zasiłek dla bezrobotnych. W okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych wnioskodawczyni nie odmówiła przyjęcia propozycji pracy.

(dowód: świadectwo pracy z 31 grudnia 2018 roku – k. 7 akt ZUS, zaświadczenie z (...) z dnia 3.02.2020 roku – k. 8 akt ZUS)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013 roku, poz. 170 ze zm), świadczenie przedemerytalne przysługuje osobom określonym w art. 2 ust. 1 pkt 1 – 6.

Wnioskodawczyni domaga się przyznania świadczenia przedemerytalnego jako należąca do kręgu osób opisanych w punkcie 5 wskazanego artykułu. Do wnioskodawczyni nie ma zastosowania art. 2 ust 1 pkt 2 ustawy, gdyż w chwili rozwiązania stosunku pracy 31 grudnia 2018 roku miała (...) lata, a zatem nie osiągnęła wymaganego tym przepisem wieku 55 lat.

Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 pkt 5 powołanej ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych, zwanej dalej ustawą, prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn. Art. 2 ust. 3 ww. ustawi stanowi natomiast, że świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1) nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2) w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3) złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

W będącej przedmiotem osądu sprawie spełnienie przez wnioskodawczynię warunków wymienionych w art. 2 ust 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych było bezsporne. Wnioskodawczyni przez okres ponad 6 miesięcy pobierała zasiłek dla bezrobotnych i w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, a wniosek o świadczenie przedemerytalne złożyła w terminie 30 dni od wystawienia zaświadczenia przez (...) w P..

Organ rentowy nie negował także, że do rozwiązania stosunku pracy wnioskodawcy doszło z przyczyn dotyczących pracodawcy. Stosunek pracy wnioskodawczyni został rozwiązany z przyczyn nieleżących po stronie pracownika na podstawie art. 30 § 1 pkt 2 k.p. tj. wypowiedzenia przez zakład pracy z powodu z likwidacji stanowiska pracy.

Organ rentowy odmówił wnioskodawczyni prawa do świadczenia przedemerytalnego z uwagi na nie spełnienie warunku posiadania okresu uprawniającego do emerytury w wymiarze 35 lat. Wnioskodawczyni zamiast wymaganych 35 lat udowodniła bowiem staż pracy wynoszący 34 lata, 8 miesięcy i 7 dni. Przesłanka wymaganego stażu została oceniona przez ZUS na dzień rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy tj. na dzień 31 sierpnia 2018 roku.

W odwołaniu od decyzji odmawiającej przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego wnioskodawczyni zakwestionowała prawidłowość wyliczenia stażu ubezpieczeniowego przez ZUS, podnosząc że organ rentowy winien zaliczyć do stażu pracy jako okres uzupełniający cały okres jej pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16-go roku życia: od (...) roku do 31 sierpnia 1984 roku, a nie tylko okres do 31 grudnia 1982 roku .

Organ rentowy odmówił skarżącej zaliczenia do stażu pracy okresu świadczenia pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w charakterze domownika od dnia 1 stycznia 1983 roku do dnia 31 sierpnia 1984 roku, podnosząc iż nie udokumentowała ona opłacenia w tym czasie składek na ubezpieczenie społeczne rolników, co było niezbędne do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników.

Okres uprawniający do emerytury w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych to okres uwzględniany przy ustalaniu prawa do emerytury i jej wysokości wymieniony w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, cytowanej dalej jako ustawa emerytalne (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm) .

I tak, zgodnie z art. 5 ust 1 ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy: składkowe wymienione w art. 6 ustawy, nieskładkowe wymienione w art. 7 ustawy (z tym, że okresy nieskładkowe w myśl art. 5 ust 2 ustawy emerytalnej uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych) oraz okresy uzupełniające (art. 10 ustawy).

Możliwość uwzględnienia pracy w gospodarstwie rolnym jako okresu uzupełniającego od dnia 1 stycznia 1983 roku przewiduje art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który stanowi, że przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również jako okresy składkowe okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w przewidziane w odrębnych przepisach składki, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Ubezpieczenie społeczne rolników obejmuje rolników i pracujących z nimi domowników oraz pomocników rolnika (art. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników) . Wymóg podlegania ubezpieczeniu przez domowników został wprowadzony ustawą z dnia 14 grudnia 1982 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (t.j. Dz.U. 1989, nr 24, poz. 133), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1983 roku.

Przepis art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 t.j.) interpretowany z uwzględnieniem gramatycznych reguł wykładni wyraźnie wskazuje, że warunkiem decydującym o możliwości uwzględnienia wymienionych w nim okresów jest nie tylko podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników, ale także opłacenie za te okresy składek przewidzianych w odrębnych przepisach. Przez owe odrębne przepisy należy z kolei rozumieć przepisy ustaw regulujących ubezpieczenie społeczne rolników w czasie, w którym rolnik podlegał ubezpieczeniu społecznemu na ich podstawie ( tak. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 stycznia 2019 r. I UK 396/17)

Wnioskodawczyni wykazała, że w spornym okresie od 1 stycznia 1983 roku do 31 sierpnia 1983 roku zamieszkiwała i pracowała stale w gospodarstwie rolnym rodziców położonym w W. o powierzchni 4,85 ha, a zatem przysługiwał jej status domownika rolnika. Okoliczność ta nie była kwestionowana przez ZUS. Podstawą odmowy przyznania skarżącej prawa do świadczenia przedemerytalnego był fakt, że wnioskodawczyni nie wykazała, aby jej rodzice opłacili za nią jako domownika składki na ubezpieczenie społeczne rolników, co od 1 stycznia 1983 roku było niezbędne dla podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników. Żaden ze świadków zeznających przed organem rentowym takiej wiedzy nie miał. Wnioskodawczyni nie przedstawiła w toku postępowania sądowego dokumentów potwierdzających opłacenie składek na ubezpieczenie społeczne rolników od 1 stycznia 1983 roku do dnia 31 sierpnia 1984 roku. Co więcej w dniu 12 grudnia 2016 roku oświadczyła przed ZUS, że takich dokumentów nie posiada (k. 11 akt ZUS). Z kolei Urząd (...) A., który zajmował się poborem składek na ubezpieczenie społeczne rolników, zaświadczył, że z dokumentów w postaci rejestrów wymiarowych podatków, wynika, że D. K. nie była objęta ubezpieczeniem społecznemu rolników w gospodarstwie rolnym rodziców J. i E. małżonków P. w okresie od 1 stycznia 1983 roku do 31 sierpnia 1984 roku.

Nie wykazanie przez skarżącą faktu opłacenia za nią składek na ubezpieczenie społeczne rolników przez rodziców w okresie od 1 stycznia 1983 roku do 31 sierpnia 1984 roku wyklucza możliwość zaliczenia tego okresu do stażu ubezpieczeniowego jako uzupełniającego. Od dnia 1 stycznia 1983 roku ustawodawca powiązał podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników z obowiązkiem opłacenia składek na to ubezpieczenie. Tym samym od 1 stycznia 1983 roku dla podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników nie jest wystarczające wykazanie się przez domownika rolnika stałą pracą w gospodarstwie rolnym, tak jak to było do 31 grudnia 1982 roku, ale koniecznym jest wykazanie opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

Reasumując w spornym okresie wnioskodawczyni posiadała status domownika rolnika, za którego nie zostały opłacone składki na ubezpieczenie społeczne rolników, pomimo istnienia takiego obowiązku od 1 stycznia 1983 roku. Powyższe wyklucza zaliczenie spornego okresu do stażu ubezpieczeniowego na podstawie art. 10 ust 1 pkt 1 ustawy emerytalnej.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c., orzekł, jak w sentencji.