Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lipca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Ewa Milczarek

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2021 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: R. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 16 lutego 2021 r., znak:(...)

w sprawie: R. W.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o rekompensatę

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu R. W. prawo do rekompensaty jako dodatku do kapitału początkowego od dnia (...) r.,

2)  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt: VI U 511/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 lutego 2021 roku, znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. przyznał ubezpieczonemu R. W. emeryturę od (...) roku, jednocześnie odmawiając prawa do rekompensaty, podając między innymi, że do emerytury nie uwzględnił rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, ponieważ ubezpieczony nie udokumentowała 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Od powyższej decyzji ubezpieczony R. W. złożył odwołanie w zakresie nieuznania okresu od 13 grudnia 1991 r. do 31 sierpnia 2005 r., jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu wskazał, że ze świadectwa pracy wystawionego przez syndyka masy upadłości (...) wynika, iż pracował on w ww. okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonując pracę w chłodni polegające na obsłudze urządzeń chłodniczych amoniakalnych oraz polegające na konserwacji i naprawie sprężarek na stanowisku maszynisty chłodniczego, wymienionego w wykazie A dział X poz. 7 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.. Tym samym w jego ocenie spełnia on warunki przyznania mu rekompensaty związanej z wymaganym 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od odwołującego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony R. W. ma ukończone(...) lat, (urodzony w dniu (...)). W dniu 21 stycznia 2021 roku złożył wniosek o emeryturę z przyznaniem prawa do rekompensaty.

Decyzją z dnia 06 lutego 2021 roku, organ rentowy przyznał ubezpieczonemu emeryturę od (...) roku, jednocześnie odmawiając prawa do rekompensaty, podając między innymi, że do emerytury nie uwzględnił rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, ponieważ ubezpieczony nie udokumentowała 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Dowód: wniosek z dnia 28.01.2021r. (k.1-3v akt organu rentowego), decyzja z dnia 16.02.2021r., (k. 21).

Ubezpieczony został zatrudniony w Zakładach (...) w B. w dniu 05.05.1979 r. jako tokarz i w takim charakterze pracował na tokarni do dnia 30.06.1982 r. przy obróbce odlewów (przy pracach z działu III poz. 23), ubezpieczony wykonywał odlewy do kotłów, rur, pomp. Pracował przy tokarni na hali gdzie znajdowała się suwnica i tory kolejowe. Odlewy te były przywożone suwnicą do obróbki. Była to stała praca wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczony nie korzystał z urlopów bezpłatnych. Następnie Ubezpieczony rozpoczął pracę w (...) Zakładach (...), gdzie pracował w okresie od 06.07.1982 r., do 28.02.1986 r., na stanowisku ślusarz-tokarz. Ubezpieczony na zajmowanym stanowisku zajmował się obsługą tokarki. Wykonywał prace remontowe na oddziałach będących w ruchu i naprawiał części urządzeń będących w ruchu i to również była stała praca w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie pracy w ww. zakładzie nie korzystał z urlopów bezpłatnych

Następnie R. W. w dniu 1.04.1986 r. podjął pracę w spółce (...) Sp. S.A. w B. w chłodni składowej, która mieściła się przy ul. (...) – na stanowisku: maszynista chłodniczy. Tam pracował jako ślusarz- tokarz. Spółka ta zmieniała nazwę na (...) Spółka Akcyjna. Od 13.12.1991 r., ubezpieczony został przeniesiony na stanowisko pomocnika maszynisty chłodniczego. Do jego obowiązków jako pomocnika i maszynisty chłodniczego należała obsługa maszyn i urządzeń amoniakalnych jak również pielęgnacja, naprawa i konserwacja sprężarek, bowiem amoniak ulatniał się. W czasie pracy w spółce (...) S.A. do 31.08.2005 r., ubezpieczony pracował w chłodni składowej o temperaturze wewnętrznej poniżej zera stopni. Pracę tą wykonywał w ocieplanej odzieży, w rękawiczkach, w czapce i ocieplanych butach. Temperatura w chłodni sięgała minus 25 stopni. Ubezpieczony wchodził do chłodni każdego dnia, nie mniej jednak w maszynowni panowała temperatura na plusie (+40 stopni). Ubezpieczony wykonywał pracę stale w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie korzystał z urlopów bezpłatnych. Od 1.09.2005 r., R. W. kontynuował pracę w tej samej chłodni, nie mniej jednak zmienił się jej właściciel i chłodnia została przejęta przez Firmę (...), w której to był zatrudniony do 31.12.2010 r. Następnie od 01.01.2011 r., do 31.01.2021 r., był zatrudniony w (...) Logistyka S.A. w wymiarze pełnego etatu na stanowisku-chłodnik. Z kolei w okresie od 01 lutego 2012 roku do 31 października 2014 roku i od 01 listopada 2014 roku do 28 stycznia 2021 roku ubezpieczony pracował w spółce (...) Sp. z o.o. w wymiarze pełnego etatu na stanowisku maszynisty chłodniczego.

Ubezpieczony na ogół przebywał w tym pomieszczeniu gdzie znajdowały się agregaty i tam panowała temperatura w plusie około 40 stopni (w wyniku wytwarzania przez sprężarki ciepła powyżej 60 stopni). Bywał on w pomieszczeniu sprężarek bądź chodził po pomieszczeniach mrożących. Faktycznie to pół dnia średnio przebywał w bardzo ciepłej temperaturze a drugie pół dnia przebywał w pomieszczeniach, gdzie panowała temperatura poniżej zera stopni. Ubezpieczony otrzymywał dodatek za pracę w szczególnych warunkach. Przebywając w chłodni ubezpieczony pracował w masce gazowej, żeby się chronić przed amoniakiem, bowiem w każdej chwili mogło dojść do jakiegoś wycieku. Ubezpieczony w dalszym ciągu pracuje w ww. zakładzie pracy na stanowisku maszynisty chłodniczego.

Dowód: świadectwa pracy (zawarte w aktach organu rentowego), akta kapitałowe organu rentowego, akta osobowe ubezpieczonego, zeznania świadka T. H.- protokół rozprawy z dnia 06.07.2021r., (k. 44-46), zeznania świadka R. K. (1)- protokół rozprawy z dnia 06.07.2021r., (k. 44-46), zeznania ubezpieczonego R. W.- protokół rozprawy z dnia 06.07.2021r., (k. 44-46), przesłuchanie ubezpieczonego R. W.- protokół rozprawy z dnia 08.06.2021r., (k. 24-26).

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w toku postępowania, w tym w aktach osobowych ubezpieczonego i aktach organu rentowego, których to wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu, a które nie były kwestionowane przez żadną ze stron pod względem ich autentyczności, jak i prawdziwości zawartych w nich informacji.

Podstawę ustalenia stanu faktycznego stanowiły również zeznania odwołującego się oraz świadków: T. H. i R. K. (2).

Sąd uznał za wiarygodne w pełni zeznania ubezpieczonego R. W.. W ocenie Sądu zeznania zostały złożone w sposób szczery i logiczny. Nadto znajdowały one odzwierciedlenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym a w szczególności korespondowały z zeznaniami ww. świadków.

Również za wiarygodne w pełni sąd uznał zeznania świadka T. H., bowiem były one spójne, logiczne i potwierdzone dodatkowo przez złożone do akt dokumenty. Co więcej na szczególną uwagę zasługuje fakt, że świadek był osobą obcą dla odwołującego się, zatem nie był bezpośrednio zainteresowany wynikiem sprawy, stąd jego zeznania nie były prezentowane z korzyścią dla ubezpieczonego, a co więcej jako osoba pracująca z ubezpieczonym opierał złożone przez siebie zeznania na własnych spostrzeżeniach i bezpośrednich obserwacjach, stąd też miał dokładną wiedzę o warunkach jego pracy.

Podobnie Sąd podszedł do oceny z zeznań świadka R. K. (2) i uznał je za wiarygodne w pełni. Sąd oceniając zeznania ww. miał na uwadze, że jest on szwagrem odwołującego i może prezentować twierdzenia z korzyścią dla odwołującego, jednakże taka sytuacja nie miała miejsca w przedmiotowej sprawie. Świadek zeznawał w sposób szczery, logiczny, nadto jego zeznania korespondowały z pozostałym materiałem zgromadzonym w sprawie tj. z zeznaniami świadka T. H., ubezpieczonego, znalazły również potwierdzenie w zgromadzonych dokumentach. Zeznania świadka również wynikały z jego bezpośrednich własnych obserwacji, bowiem świadek pracował w tym okresie z ubezpieczonym w tym samym zakładzie pracy. W ocenie Sądu nie było podstaw, aby zeznaniom tym odmówić wiarygodności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego R. W. zasługiwało na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie spornym między stronami było to, czy ubezpieczony posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych. Na gruncie przedmiotowej sprawy ubezpieczony domagał się zaliczenia mu okresu pracy w szczególnych warunkach w (...) Zakładach (...), gdzie pracował jako tokarz przy wykańczaniu odlewów żeliwnych, krzemowych do kotłów, rur i pomp oraz okresu pracy w Chłodni (...) jako tokarz (gdzie zrobił uprawnienia energetyczne), które umożliwiały mu zdobycie uprawnień maszynisty chłodniczego. Organ rentowy na poczet okres zatrudnienia w warunkach szczególnych nie zaliczył ubezpieczonemu żadnego okresu zatrudnienia w ww. zakładach pracy.

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej (art. 2 pkt 5 ustawy). Celem bowiem rekompensaty jest złagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Nie polega ona jednak na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, ale na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Zgodnie z art. 23 ustawy emerytalnej rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast z art. 173 ustawy emerytalnej wynika, że kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r. Tym samym warunek sformułowany w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczonej według formuły zdefiniowanego świadczenia (zob. Marcin Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych).

Jak wynika z treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla celów ustalenia uprawnień do emerytury w wieku obniżonym, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których wyżej wskazanym osobom przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (art. 32 ust. 4 ww. ustawy). Przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, które nadal zachowały swoją moc na warunkach określonych w art. 32 ust. 4 ww. ustawy, mają zastosowanie do wszystkich pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a okresy te stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Zgodnie z § 4 ust. 1 ww. rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Jak zostało utrwalone w orzecznictwie brak świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego (wyrok SA w Katowicach z dn. 12.12.2012 r., III AUa 1985/12, wyrok SA w Łodzi z dn. 08.04.2014 r., III AUa 1182/13, wyrok SA w Rzeszowie z dn. 09.07.2013 r., III AUa 295/13).

W orzecznictwie widnieje pogląd, iż o zakwalifikowaniu pracy na danym stanowisku do pracy w szczególnych warunkach decyduje nie tyle nazwa stanowiska, co rzeczywisty charakter pracy.

Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe dało podstawy do ustalenia, że w okresie zatrudnienia od 05.05.1979 r., do 30.06.1982 r., ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach (...) w B.- jako tokarz przy obróbce odlewów (przy pracach z działu III poz. 23), ubezpieczony pracował przy wykańczaniu odlewów żeliwnych, krzemowych do kotłów, rur i pomp, następnie w okresie od 1.04.1986 r. do 31 sierpnia 2005 r., był zatrudniony w Spółce (...) S.A. w B. i w tym okresie od dnia 13 grudnia 1991 roku został przeniesiony na stanowisko pomocnika maszynisty chłodniczego. Powyższą pracę na ww. stanowiskach ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracując w szczególnych warunkach, wykonując pracę maszynisty chłodniczego. Ubezpieczony wykonywał pracę zarówno w komorach chłodzących, gdzie temperatura była poniżej 0 stopni C (w granicach minus 25 stopni), jak i w maszynowni, gdzie temperatura była powyżej 0 stopni C. i gdzie znajdowały się sprężarki amoniakalne, tj. urządzenia odpowiedzialne za chłodzenie komór chłodzących. Ubezpieczony był odpowiedzialny za obsługę tych urządzeń (konserwację), nadto dodatkowo dokonywał też ich napraw, gdy często dochodziło do rozszczelnienia instalacji i wycieku amoniaku. W spornym okresie ubezpieczony faktycznie pracował jako maszynista chłodniczy, a nadto w okresie pracy w firmie (...) pracował jako tokarz i tam zrobił uprawnienia energetyczne, które umożliwiały zdobycie uprawnień maszynisty chłodniczego.

Praca tego rodzaju zaliczona jest do pracy w szczególnych warunkach o czym stanowi wykaz A dział XIV poz. 9 oraz dział X poz. 7 załącznika do ww. rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Co więcej na fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy maszynisty chłodniczego wskazują spójne zeznania świadków - współpracowników ubezpieczonego, a także korespondujące z tymi dowodami logiczne zeznania samego ubezpieczonego.

Podnieść należy, że dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, a rodzaj i charakter powierzonych mu czynności.

Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 r., II UKN 39/00, OSNAP 202/11/272). Należy jednak wskazać, że ze wskazanego wyżej § 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Organ rentowy zakwestionował powyższe świadectwo, podnosząc że w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie wskazano charakteru pracy zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r, w sprawie prac zaliczanych do prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Zatem wskazać należy, że w będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawca dysponował świadectwem pracy z dnia 06.09.2005 r., wykonywania pracy w warunkach szczególnych w firmie (...). A. w B., potwierdzającym, że w okresie od dnia 13.12.1986 r., do dnia 31.08.2005 r., pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku maszynista chłodniczy w chłodni wykonując prace polegające na obsłudze urządzeń chłodniczych amoniakalnych oraz polegające na konserwacji i naprawie sprężarek wymienionym w wykazie A, dziale X pozycji 7 oraz dziale XIV pozycji 9 załącznika do ww. rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Wskazać należy przy tym, że świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, ale tylko dokumentem prywatnym, który stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c.). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych ani ich nie pozbawia.

Konkludując przeprowadzone postępowanie dowodowe i materiał zebrany w toku postępowania w sposób jednoznaczny wskazują, iż charakter i rodzaj prac wykonywanych przez ubezpieczonego w spornym okresie odpowiada pracom, o jakich mowa w wyżej przytoczonym wykazie. Stąd też w ocenie Sądu zgromadzony w przedmiotowym postępowaniu materiał dowodowy pozwalał na przyjęcie, że ubezpieczony spełniał przesłanki pozytywne określone w art. 21 ust. 1 ustawy, wykazując się 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, zatem ma prawo do rekompensaty określonej w powołanym przepisie.

Mając na względzie powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1. sentencji wyroku.

W punkcie 2. sentencji wyroku zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd orzekł
z urzędu w kwestii odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W okolicznościach przedmiotowej sprawy, w ocenie Sądu, nie wystąpiły podstawy do stwierdzenia wspomnianej odpowiedzialności organu rentowego pomimo uwzględnienia odwołania ubezpieczonego. Mając na uwadze sformalizowany przebieg postępowania przed organem rentowym, jak również występujące ograniczenia dowodowe, do przyznania ubezpieczonemu prawa do żądanego świadczenia konieczne było przeprowadzenie postępowania dowodowego przed Sądem na okoliczność osiągnięcia przez odwołującego się stażu pracy w szczególnych warunkach i jej charakteru, a mianowicie został dopuszczony przez Sąd dowód z zeznań świadków, przesłuchania ubezpieczonego, których zeznania przyczyniły się do rozstrzygnięcia istotnych kwestii.

Sędzia Ewa Milczarek