Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2020 roku

Sąd Okręgowy Warszawa- Praga w Warszawie III Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Radosław Olszewski

Protokolant: Sylwia Rudzińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 stycznia 2020 roku w Warszawie

sprawy z powództwa D. B.

przeciwko T. O.

o zachowek

I.  Zasądza od pozwanego T. O. na rzecz powódki D. B. kwotę 30.000 (trzydzieści tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11 kwietnia 2019 roku do dnia zapłaty oraz ustawowe odsetki za opóźnienie od kwoty 50.000 (pięćdziesiąt tysięcy) złotych od dnia 11 kwietnia 2019 roku do dnia 25 sierpnia 2019 roku.

II.  W pozostałym zakresie postępowanie umarza wobec częściowego cofnięcia pozwu.

III.  Kosztami postępowania obciąża w całości pozwanego.

IV.  Zasądza od pozwanego T. O. na rzecz powódki D. B. 9.417 (dziewięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych tytułem kosztów postępowania, w tym 5.417 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

III C 827/19

UZASADNIENIE

Pozwem datowanym na 14 maja 2019 r. powódka D. B. wniosła o zasądzenie od pozwanego T. O. kwoty 80.000,00 zł na swoją rzecz wraz z ustawowymi odsetkami od 11 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty, a także zasądzenie kosztów procesu, w tym opłaty od pozwu
i kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych (k. 3).

Na rozprawie 16 stycznia 2020 r. powódka cofnęła pozew w części, co do kwoty 50.000,00 zł ze zrzeczeniem się roszczenia. Pozwany zapłacił jej tę kwotę 28 sierpnia 2019 r. Powódka popierała powództwo co do kwoty 30.000,00 zł wraz ustawowymi odsetkami od kwoty 50.000,00 zł od dnia 11 kwietnia 2019 r. do 25 sierpnia 2019 r., a od kwoty 30.000,00 zł od 11 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty. Podtrzymała również żądanie o zasądzenie kosztów procesu (k. 45).

Pozwany T. O. nie udzielił odpowiedzi na pozew. Na rozprawie 16 stycznia 2020 r. uznał powództwo w całości i wniósł o nieobciążanie go kosztami procesu, ewentualnie o stosunkowe rozdzielenie kosztów.

Sąd ustalił co następuje.

Pozwany T. O. otrzymał w drodze dziedziczenia testamentowego po swojej matce Z. O. cały spadek. Stwierdzenie nabycia spadku nastąpiło na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie wydanego 27 lutego 2019 r. w sprawie II Ns 567/18 (k. 10, 30). W skład masy spadkowej wchodziło prawo do spółdzielczego lokalu mieszkalnego położonego w W. przy ul. (...) lok. (...), które zostało przekazane pozwanemu na podstawie umowy darowizny z 14 marca 2018 r. (k. 26), a także środki pieniężne na rachunkach bankowych spadkodawczyni (bezsporne).

Pismem datowanym na 28 marca 2019 r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty 100.000,00 zł w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Wezwanie zostało doręczone pozwanemu 04 kwietnia 2019 r. (k. 11 – 13). Strony prowadziły od 30 marca 2019 r. rozmowy na temat rozliczeń spadkowych. Powódka domagała się od pozwanego zapłaty zachowku (k. 17 – 23). Strony ostatecznie nie doszły
do porozumienia, a pozwany nie odpowiedział na wezwanie powódki. W maju 2019 r. powódka wystąpiła do Sądu z powództwem o zachowek przeciwko pozwanemu. Domagała się zapłaty 80.000,00 zł. 26 sierpnia 2019 r. pozwany zapłacił powódce część tej kwoty - 50.000,00 zł (bezsporne).

Powyższe Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, które zostały powołane w stanie faktycznym, a także oświadczeń stron złożonych podczas rozprawy 16 stycznia 2020 r. Autentyczność zgromadzonych dokumentów nie była kwestionowana przez strony. Nie budziła również wątpliwości Sądu. Były one wystarczającym dowodem okoliczności przytoczonych
w pozwie. Pozwany nie podjął inicjatywy dowodowej, nie przedstawił żadnego dowodu przemawiającego przeciwko twierdzeniom powódki. Pozwany uznał w całości powództwo sprecyzowane przez powódkę na rozprawie 16 stycznia 2020 r.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie, tak co do zasady, jak i co do wysokości.

Podstawą roszczenia powódki był art. 991 k.c. Kwestia legitymacji procesowych stron również nie budziła wątpliwości. Powódce przysługiwała legitymacja czynna i roszczenie o zachowek. Była ona bowiem córką zmarłej Z. O., wchodzi w skład kręgu spadkobierców ustawowych. Powódka nie doszła jednak do dziedziczenia, z uwagi na powołanie do całości spadku pozwanego T. O. (syna zmarłej). Legitymacja bierna pozwanego T. O., który przyjął spadek po zmarłej matce w całości, nie jest sporna.

Pozwany uznał powództwo przy pierwszej czynności procesowej (na pierwszej rozprawie 16 stycznia 2020 r.), nie kwestionował prawa powódki do zachowku, wyliczeń co do jego wysokości, ani tego, przyjęcia spadku, ani wymagalności roszczenia. Zgodnie z art. 213 § 2 k.p.c. sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. Przy przyjęciu zapatrywania, że uznanie powództwa to czynność procesowa rezygnacji pozwanego z obrony, czyli akt jego dyspozycyjności,
w którym nie tylko uznaje samo żądanie powoda, ale i to, że uzasadniają go przytoczone przez powoda okoliczności faktyczne, wystarczy, że bezsporne pomiędzy stronami będę te fakty, które wystarczają do uwzględnienia powództwa zgodnie z żądaniem pozwu.

Analiza okoliczności faktycznych sprawy nie daje podstaw do oceny, na gruncie art. 213 § 2 k.p.c., aby uznanie tego powództwa było sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzało do obejścia prawa. Wskazane wyżej okoliczności dotyczące grona spadkobierców, uprawnionych do zachowku, a także jego wysokości były bezsporne. Pozwany nie negował także otrzymania wezwania do zapłaty. Tym samym cała kwota roszczenia głównego dochodzonego pozwem była należna.

Zgodnie z przepisem art. 481 § 1 k.p.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody
i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności.

Powódka żądała odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 30.000,00 zł od dnia wymagalności jej roszczenia – 11 kwietnia 2019 r., tj. po upływie 7 dni od dnia doręczenia pozwanemu wezwania do zapłaty, a także od kwoty 50.000,00 zł za okres od dnia wymagalności roszczenia przypadającego na 11 kwietnia 2019 r. do 25 sierpnia 2019 r. – dnia, w którym pozwany zapłacił część dochodzonego od niego roszczenia z tytułu zachowku. Takie roszczenie odsetkowe było zasadne
w całości i akceptowane przez pozwanego.

W myśl art. 355 § 1 k.p.c. Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne. Umorzenie może dotyczyć całego postępowania, pewnego fragmentu lub postępowania w danej instancji – w zależności od rodzaju i czasu powstania przyczyny umorzenia. Zgodnie z art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. Wobec częściowej zapłaty zachowku w wysokości 50.000,00 zł przez pozwanego na rzecz powódki, dokonanej w toku tego postępowania, zbędne stało się orzekanie w tym zakresie przez Sąd. Postępowanie o zapłatę uiszczonej należności należało zatem umorzyć.

W tej sprawie nie było podstaw do zastosowania art. 101 k.p.c., zgodnie z którym zwrot kosztów należy się pozwanemu pomimo uwzględnienia powództwa, jeżeli nie dał powodu do wytoczenia sprawy i uznał przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu. Wskazać należało, że pozwany zapłacił dobrowolnie na rzecz powódki 50.000,00 zł dopiero w sierpniu 2019 r., a więc kilka miesięcy po złożeniu pozwu. Wcześniej, pomimo odebranego wezwania do zapłaty, nie doszedł z powódką do porozumienia przed datą wniesienia przez nią pozwu, o co zresztą powódka zabiegała. Wynikało to z treści korespondencji e-mail dołączonej do pozwu. Pozwany dał zatem powódce powód do wytoczenia powództwa o zachowek. Powódka nie miała innej możliwości wyegzekwowania od pozwanego należnego jej zachowku.

Nie było też podstaw do rozliczenia kosztów zgodnie z zasadą słuszności określoną w art. 102 k.p.c. Podkreślić należało, że przepis art. 102 k.p.c. stanowi odstępstwo od ogólnej reguły odpowiedzialności finansowej za wynik procesu, zawartej w art. 98 k.p.c. Ustanowiona w art. 102 k.p.c. zasada słuszności, jako stanowiąca odstępstwo zasady odpowiedzialności za wynik procesu, jest rozwiązaniem szczególnym, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Wymieniony przepis, choć nie konkretyzuje pojęcia przypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawiając ich kwalifikację sądowi orzekającemu, winien być zastosowany wówczas, gdy w okolicznościach danej sprawy obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu przeciwnika byłoby rażąco niezgodne z zasadami słuszności. W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że dokonywana w oparciu o ten przepis ocena, czy w danej sprawie istnieje wypadek szczególnie uzasadniony, stanowi przejaw dyskrecjonalnej władzy sądu orzekającego i może zostać zakwestionowana jedynie w przypadku rażącego naruszenia tego przepisu (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2012 r. IV CZ 120/12; z dnia 12 października 2012 r., IV CZ 69/12).

Pozwany, oprócz uznania powództwa podczas pierwszej rozprawy, nie wskazał na inne okoliczności, które mogłyby być podstawą do nieobciążania go kosztami procesu w części lub
w całości. Z akt sprawy nie wynika, aby pozwany pozostawał w trudnej sytuacji finansowej, czy też aby na skutek przegrania procesu i konieczności poniesienia kosztów z tym związanych doznał znacznego uszczerbku w swoim majątku. Postawa pozwanego wobec zgłoszonego przez powódkę roszczenia również tego nie uzasadniała. Nie uregulował on całej należności do dnia zamknięcia rozprawy.

W konsekwencji, o kosztach procesu orzeczono na podstawie przepisu art. 98 § 1 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw. Na poniesione przez powódkę koszty procesu składała się opłata od pozwu w wysokości 4.000,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie po 17,00 zł oraz koszty zastępstwa radcy prawnego w kwocie 5.400,00 zł na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.).